Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2020r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 października 2020r. w Warszawie

sprawy S. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania S. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 6 grudnia 2019r., znak: (...)-2018

oddala odwołanie.

SSO Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

S. P. w dniu 23 grudnia 2019r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 6 grudnia 2019r., znak: (...)-2018.

Ubezpieczony wskazał, że organ rentowy w zaskarżonej decyzji nie uwzględnił faktycznych zarobków, które otrzymywał w latach 1990-1991. Dalej wyjaśnił, że w spornym okresie był zatrudniony w Agencji (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie umowy o pracę. Na potwierdzenie wysokości osiąganych zarobków przedstawił umowę o pracę, pisma, z których wynikają przyjęte dla niego stawki wynagrodzeń w poszczególnych okresach, jak również decyzję Urzędu Skarbowego W.-Ż. z dnia 16 października 1991r. oraz decyzję Urzędu Skarbowego W. P. z dnia 8 września 1992r. We wskazanych decyzjach podane zostały kwoty osiąganych przez niego dochodów.

W dalszej części uzasadnienia odwołania ubezpieczony wyjaśnił, że oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymywał comiesięczne zmienne premie w związku z dochodami uzyskiwanymi przez jego pracodawcę. W latach 1990-1991 dochód, jaki uzyskał, to odpowiednio 29.172.445 zł oraz 111.552.750 zł. W związku z tym wniósł o zmianę podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalonego na dzień 1 stycznia 1999r. w oparciu o faktyczne dochody wynikające z decyzji Urzędów Skarbowych, które uzyskał w latach 1990-1991 (odwołanie z dnia 23 grudnia 2019r., k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 13 stycznia 2020r. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy powołał treść § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, wskazując na wykaz środków dowodowych umożliwiających stwierdzenie wysokości wynagrodzenia dla pracownika. Za sporny okres, ustalając wysokość emerytury, przyjęto potwierdzenie ubezpieczenia za okres od stycznia do marca 1990r. oraz zaświadczenia pracodawcy Agencji (...) sp. z o.o. w W. za okres od kwietnia 1990r. do grudnia 1991r. Uwzględnienie kwot wynikających z decyzji Urzędów Skarbowych, w ocenie organu rentowego, nie jest możliwe, ponieważ dochód nie musi być tożsamy z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. W jego skład mogą wchodzić składniki nieoskładkowane (odpowiedź na odwołanie z dnia 13 stycznia 2020r., k. 9 a.s.).

W toku postępowania ubezpieczony zmodyfikował swoje stanowisko w ten sposób, że dodatkowo wniósł o uwzględnienie faktycznego dochodu uzyskanego w latach 1992-1993 w kwotach 166.169.000 zł oraz 194.344.500 zł, jakie wynikają z zeznania podatkowego za 1993r. oraz z informacji o dochodach uzyskanych w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 1992r. oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy. Dodatkowo wyjaśnił, że dochody z Agencji (...) Sp. z o.o. były jedynymi, jakie uzyskiwał i składały się z wynagrodzenia zasadniczego oraz premii uznaniowej (pismo procesowe z dnia 5 marca 2020r., k. 16 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., odnosząc się do argumentacji S. P., zaprezentowanej w ww. piśmie procesowym, wyjaśnił że przy ustalaniu kapitału początkowego nie zostały uwzględnione premie motywacyjno – uznaniowe, ponieważ z dokumentacji w postaci umów o pracę i zeznań podatkowych nie wynika taki dodatkowy składnik wynagrodzenia. W dalszej części Zakład wskazał, jakie kwoty wynagrodzenia w spornych latach uwzględnił, a odnosząc się do kwot wynikających z dokumentów PIT podkreślił, że nie można mieć pewności, czy w kwotach wskazanych w ww. dokumentach nie znajdują się składniki wynagrodzenia, od którego nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Zeznanie podatkowe nie jest więc środkiem dowodowym, z którego można byłoby przyjąć składniki wynagrodzenia do podstawy wymiaru kapitału początkowego (pismo procesowe z 4 czerwca 2020r., k. 32 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. P., ur. (...), w okresie od 1 października 1975r. do 26 czerwca 1979r. studiował na Wydziale Handlu Wewnętrznego Szkoły Głównej Handlowej w W., zaliczając osiem semestrów. Dyplom ukończenia studiów uzyskał 26 czerwca 1979r. (zaświadczenie Szkoły Głównej Handlowej z 22 maja 2001r., k. 6 akt ZUS). W okresie od 3 stycznia 1980r. do 22 grudnia 1980r. odbył przeszkolenie absolwentów szkół wyższych (zaświadczenie Wojskowej Komendy Uzupełnień z 17 września 2018r., k. 7 akt ZUS).

W okresie od 2 października 1979r. do 31 sierpnia 1988r. ubezpieczony był zatrudniony w Centrali Handlu (...) w W., na stanowiskach: referenta, starszego referenta, inspektora i starszego inspektora (świadectwo pracy z 31 stycznia 1982r., k. 8 – 9 akt ZUS, świadectwo pracy z 19 sierpnia 1988r., k. 12 – 13 akt ZUS, świadectwo pracy z dnia 31 sierpnia 1988r., k. 23 – 24 akt ZUS).

W dniu 1 września 1988r. S. P. podjął zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy w Agencji (...) ,, (...)'' sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w której strony ustaliły stanowisko specjalista ds. handlowych oraz wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 60.00 zł plus premia motywacyjno – uznaniowa. W trakcie tego zatrudnienia nastąpiła zmiana stanowiska pracy. Od 1 września 1992r. ubezpieczony objął stanowisko szefa redakcji. Zmieniło się również jego wynagrodzenie, które wynosiło: 120.000 zł od 1 września 1989r., 360.000 zł od 1 lutego 1990r., 700.000 zł od 1 czerwca 1990r., 2.500.000 zł od 1 stycznia 1991r., 3.750.000 zł od 1 stycznia 1992r. oraz 6.250.000 zł od 1 września 1992r. Ubezpieczonemu przysługiwała dodatkowo premia motywacyjno-uznaniowa. Agencja (...) sp. z o.o. w dniu 10 czerwca 1996r. wystawiła ubezpieczonemu świadectwo pracy, potwierdzając okres zatrudnienia od 1 września 1988r. do 31 grudnia 1993r. (pisma pracodawcy, k. 34-39 akt ZUS, umowa o pracę z 1 września 1988r., k. 33 akt ZUS i świadectwo pracy z dnia 10 czerwca 1996r., k. 32 akt ZUS).

W decyzji w sprawie ustalenia zobowiązania w podatku wyrównawczym dochody S. P. z Agencji (...) sp. z o.o., podlegające opodatkowaniu za rok 1990, zostały wskazane w kwocie 29.172.445 zł, a za rok 1991 w kwocie 111.552.750 zł. W informacji o uzyskanych dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 1992r. Agencja (...) sp. z o.o. potwierdziła przychód ubezpieczonego podlegający opodatkowaniu w wysokości 168.113.000 zł oraz dochód wynoszący 166.169.000 zł, zaś za rok 1993 przychód ubezpieczonego podlegający opodatkowaniu w kwocie 196.285.500 zł oraz dochód wynoszący 194.344.500 zł (informacja o uzyskanych dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za 1992r. i za 1993r., k. 22 – 23 a.s., decyzje w sprawie ustalenia zobowiązania w podatku wyrównawczym za lata 1990 – 1991, k. 20 – 21 a.s.).

Po zakończeniu zatrudnienia w Agencji (...) sp. z o.o. ubezpieczony podjął pracę w Agencji (...) sp. z o.o., gdzie był zatrudniony w okresie od 3 stycznia 1994r. do 31 grudnia 2001r., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku dyrektora ds. marketingu (świadectwo pracy z dnia 31 grudnia 2001r., k. 44 – 45 akt ZUS).

Ubezpieczony w dniu 25 września 2018r. złożył wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. o ustalenie kapitału początkowego (wniosek z dnia 25 września 2018r., k. 1 akt ZUS). Organ rentowy w trakcie prowadzonego postępowania wyjaśniającego dokonał potwierdzenia podlegania ubezpieczeniom społecznym przez S. P. w okresie od 1 września 1988r. do 31 marca 1990r. i podstaw wymiaru składek w tym czasie, które wyniosły: za 1988r. – 1.076.000 zł, za 1989r. – 7.619.000 zł i za okres od stycznia do marca 1990r. – 3.190.670,00 zł. Z informacji uzyskanej z Wydziału (...) i Składek wynikało ponadto, że za okres od kwietnia 1990r. do grudnia 1993r. były składane przez płatnika składek deklaracje bezimienne (pismo z dnia 18 stycznia 2019r., k. 52 akt ZUS).

Po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonego organ rentowy wydał decyzję z dnia 6 grudnia 2019r., znak: (...)-2018, w której ustalił ubezpieczonemu kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. w kwocie 167.745,49 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1988r. do 31 grudnia 1997r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 178,75%. ZUS do jego obliczenia przyjął dochód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w następujących kwotach: za 1988r. – 1.426.720,00 zł, za 1989r. – 7.619.000,00 zł, za 1990r. – 8.810.670,00 zł, za 1991r. – 30.000.000,00 zł, za 1992r. – 55.000.000,00 zł, za 1993r. – 75.000.000,00 zł, za 1994r. – 123.810.000,00 zł, za 1995r. – 17.923,00 zł, za 1996r. – 20.361,00 zł i za 1997r. – 16.660,00 zł (decyzja ZUS z dnia 6 grudnia 2019r., k. 70 – 72 akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które jako pochodzące od ZUS, pracodawców ubezpieczonego oraz innych podmiotów, które w oparciu o posiadane informacje potwierdziły określone zdarzenia, nie budziły wątpliwości tak co do ich formy, jak i treści. Zostały więc ocenione jako wiarygodne. Tego rodzaju ocena dotyczy również informacji o uzyskanych dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za 1992r. i za 1993r. oraz decyzji w sprawie ustalenia zobowiązania w podatku wyrównawczym za lata 1990 – 1991. Tym niemniej, w ocenie Sądu, na podstawie tych dokumentów nie można jednoznacznie ustalić kwoty wynagrodzenia osiąganego przez odwołującego z tytułu zatrudnienia w Agencji (...), które stanowiło podstawę wymiaru składek, co w dalszej części będzie przedmiotem analizy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy podkreślić, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W rozpatrywanej sprawie Sąd takiej potrzeby nie stwierdził, ponieważ wszystkie dowody, o których przeprowadzenie strony wnioskowały, zostały dołączone do odwołania i pism procesowych bądź przedstawione wraz z aktami organu rentowego. Ponadto, spór, który powstał między stronami w rzeczywistości nie determinował potrzeby przeprowadzania dodatkowych dowodów. Do rozstrzygnięcia sporu nie było konieczne przeprowadzenie rozprawy, tym bardziej, że żadna ze stron o to nie wnioskowała (art. 148 ¹ § 3 k.p.c.). W tych okolicznościach Sąd, na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c., rozpoznał sprawę i wydał rozstrzygnięcie na posiedzeniu niejawnym.

Dokonując analizy zaskarżonej decyzji, Sąd miał na względzie, że zgodnie z art. 174 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
( tekst jedn. Dz. U. z 2020r., poz. 53 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18 z tym, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. Dyspozycja powołanego przepisu odsyła do art. 15, który w ust. 1 i 6 stanowi, że podstawę wymiaru emerytury stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)  w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego
z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę, albo

2)  w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

W myśl art. 15 ust. 4 ustawy emerytalnej, w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1)  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,
w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych;

2)  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach,
z zaokrągleniem do setnych części procentu;

3)  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4)  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19.

W myśl art. 175 ust. 1 zdanie 2 ustawy emerytalnej, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w ustawie (w szczególności chodzi tu o katalog środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu, jaki i wysokości przychodów).

Zgodnie z § 21 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r.
w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe (Dz. U. z 2011r., Nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobków lub dochodu stanowiącym podstawę wymiaru emerytury dla pracowników (także wysokości kapitału początkowego) są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Jednakże w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego, obowiązują odstępstwa od zasad dowodzenia, określonych w cytowanym rozporządzeniu, co podyktowane jest dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. Pamiętać jednak należy, że nie oznacza to dowolności oraz tego, iż dopuszczalne jest przeprowadzenie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. Choć Sąd nie jest związany, tak jak ZUS, rodzajem dowodów i można przeprowadzać wszystkie dowody wymienione w kodeksie postępowania cywilnego, to jednak są one następnie oceniane zgodnie z zasadą wynikającą z art. 233 k.p.c. i powinny być przekonujące oraz niebudzące wątpliwości co do udowadnianych okoliczności.

Ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oparte jest na zasadzie określonej w art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 i art. 4 pkt 9, z zastrzeżeniem art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020r., poz. 1291), zwanej dalej ustawą systemową. Zgodnie z ww. przepisami, podstawą składki jest przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została ustalona z góry, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych, na co wskazuje art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012r. poz. 361 z późn. zm.).

Sąd zważył, że w postępowaniu sądowym każdorazowo strona jest obarczona obowiązkiem wykazania, za pomocą dostępnych jej dowodów, zasadności podnoszonych roszczeń. W związku z tym należy stwierdzić, że to na ubezpieczonym spoczywał ciężar dowodu wykazania rzeczywistej wysokości osiąganego wynagrodzenia pobieranego w spornych okresach. Zgodnie z poglądami wyrażonymi przez orzecznictwo, wszystkie składniki wynagrodzenia, które mają być przyjęte do podstawy wymiary świadczenia muszą być wobec tego ustalone w sposób pewny i niebudzący żadnych wątpliwości (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 września 2014 r., sygn. akt III AUa 2618/13). Nie jest możliwe przeliczenie wysokości emerytury w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość premii uzyskiwanej przez ubezpieczonego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., sygn. akt I UK 36/07). Wysokość świadczenia emerytalnego zależna jest od wysokości ustalonej podstawy wymiaru świadczenia i pozostaje w związku z wysokością uzyskiwanych niegdyś dochodów, dlatego do jego wyliczenia nieodzowne jest ustalenie rzeczywistych zarobków, jako decydujących o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne. (…) Tylko dokumentacja (zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek) stanowi precyzyjny dowód w zakresie wysokości wynagrodzenia w postępowaniu sądowym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 grudnia 2014 r., sygn. akt III AUa 277/14). W przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą znajdującą się w aktach osobowych, taką jak umowy o pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim jednak wypadku uwzględnić można tylko takie składniki, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości. Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można zatem ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 3 czerwca 2015r., IIII AUa 535/14, LEX nr 1781979; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

W rozpatrywanej sprawie organ rentowy, z uwagi na brak wystarczających dowodów, w sposób prawidłowy wyliczył wysokość kapitału początkowego ubezpieczonego w oparciu o jego angaże, z których jednoznacznie wynikała wysokość wynagrodzenia zasadniczego, jakie otrzymywał podczas zatrudnienia w Agencji (...)'' sp. z o.o., a częściowo – tam, gdzie była taka możliwość – w oparciu o informacje potwierdzone w postępowaniu wyjaśniającym prowadzonym z Wydziałem (...) i Składek. Ubezpieczony w toku postępowania nie wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków ani nie legitymował się żadnym dokumentem potwierdzającym precyzyjnie wysokość osiąganego przez niego wynagrodzenia, od którego zostały odprowadzone składki. Wnosił o przyjęcie kwot na podstawie przedstawionych informacji o dochodach, które znalazły się w dokumentach PIT – 11 za lata 1992-1993 oraz w zeznaniach do wymiaru podatku wyrównawczego dla osób osiągających tylko dochody podlegające podatkowi od wynagrodzenia za lata 1990 - 1991.

Analizując stanowisko ubezpieczonego, Sąd odwołał się do cytowanego już art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej. Nie budzi wątpliwości, że zawarte w tym przepisie pojęcie "ubezpieczenia emerytalne i rentowe" to ubezpieczenia, o których mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 4 pkt 12 ustawy), a więc ubezpieczenia przewidziane od 1 stycznia 1999r. w przepisach ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Ponieważ art. 15 ust. 1 i 6 umożliwia ustalanie podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych z okresów poprzedzających tę datę, to niewątpliwie pojęcie ubezpieczenia społecznego i składki na to ubezpieczenie należy odnosić do okresu, w którym podstawa wymiaru składki była (powinna być) ustalana, przy uwzględnieniu obowiązującego w tym czasie stanu prawnego. Potwierdza to § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (obowiązującego nadal na mocy art. 194 ustawy o emeryturach i rentach w zakresie niesprzecznym z jej przepisami), w myśl którego przy ustalaniu, czy istnieje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne od określonych składników wynagrodzeń, stosuje się przepisy obowiązujące w okresie, z którego wynagrodzenie jest uwzględniane w podstawie wymiaru.

W przedmiotowej sprawie powyższe oznacza, że aby przyjąć określone składniki wynagrodzenia jako mogące stanowić podstawę wymiaru kapitału początkowego należy ustalić, czy wedle przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 1999r. (w rozważanym przypadku w spornych latach 1990 – 1994) stanowiły one podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego. Ubezpieczony, pracując w Agencji (...)'' sp. z o.o., jak wynika z umowy o pracę i pism pracodawcy podwyższających płacę zasadniczą, był uprawniony do wynagrodzenia zasadniczego i premii motywacyjno – uznaniowej. Wysokość tejże premii nie jest jednak znana, gdyż w dokumentach, które zostały złożone, pracodawca nie określił jej czy to poprzez podanie konkretnej kwoty, czy to poprzez określenie w procentach jej wysokości. W związku z tym nie ma możliwości oceny, czy dochód ujawniony w PIT-11 za lata 1992-1993 oraz w zeznaniach do wymiaru podatku wyrównawczego dla osób osiągających tylko dochody podlegające podatkowi od wynagrodzenia za lata 1990 – 1991, obejmuje jedynie płacę zasadniczą oraz premię motywacyjno – uznaniową, czy także inne elementy. Wymieniona premia – jak wynika z porównania płacy zasadniczej oraz ogółem dochodu z ww. dokumentów, musiałaby być bardzo wysoka. Sąd nie neguje, że mogła kształtować się na takim poziomie, ale nie ma możliwości weryfikacji tego, a tym samym ustalenia, czy w kwotach dochodu z tytułu wynagrodzenia – poza płacą zasadniczą i premią – nie mieściły się inne jeszcze składniki wynagrodzenie, które nie podlegały w latach 1990 – 1993 oskładkowaniu. Obowiązujące we wskazanych latach rozporządzenie Rady Ministrów z 29 stycznia 1990r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (tekst jedn. Dz. U. z 1993r., Nr 68, poz. 330) określało w § 7, jakie składniki wynagrodzenia nie stanowiły podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia pracowników. Nie można ustalić na podstawie dokumentów przedstawionych przez ubezpieczonego, czy w kwotach, o których przyjęcie wnosi, takie właśnie składniki wynagrodzenia nie znajdowały się.

W ocenie Sądu Okręgowego słusznie wskazał organ rentowy, że w prawie ubezpieczeń społecznych, a w szczególności w sytuacji ustalania zarobków danego ubezpieczonego dla celów ustalania wysokości świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie ma miejsca na jakiekolwiek domniemania, czy wyliczenia hipotetyczne w odniesieniu do kwot uzyskiwanych wynagrodzeń, od których ustala się i odprowadza składki na ubezpieczenia społeczne. W prawie ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada, że wysokość świadczeń należnych ubezpieczonym ma być pochodną składek na ubezpieczenia obliczonych od ich wynagrodzeń, których nie można dowolnie ustalać, lecz na podstawie wykazu zarobków potwierdzonych przez zakład pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury nie można przyjmować tych składników wynagrodzenia w gotówce i w naturze z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, od których nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne. Wobec tego organ rentowy słusznie oparł się w części na danych wynikających z uzyskanego potwierdzenia okresu ubezpieczenia, a w pozostałym zakresie na umowie o pracę i dokumentach podwyższających wynagrodzenie ubezpieczonego z takim zastrzeżeniem, że tylko płaca zasadnicza – bez premii, której wysokość nie jest znana – mogła być przyjęta do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego. Jeśli chodzi zaś o dokumenty, na jakie powołał się S. P., to nie są one dowodem wysokości wynagrodzenia, które stanowiło podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne, lecz dowodem wysokości dochodu podlegającego opodatkowaniu, co nie musi być tożsame.

Powyższe oznacza, że w zaskarżonej decyzji wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego za lata 1990-1994 ustalona została prawidłowo. Oceny tej nie zmieniają powołane przez ubezpieczonego argumenty, które nie znajdują oparcia w dokumentach. Na ocenę Sądu w przedmiotowej sprawie nie wpływają nadto poglądy zaprezentowane w orzeczeniach, na jakie powołał się ubezpieczony w piśmie procesowym z 5 marca 2020r. (k. 16 a.s.). Sąd dokonał ich analizy i żadne z przywołanych orzeczeń nie odnosi się do stanu faktycznego, choćby podobnego jak w przedmiotowej sprawie. W tych orzeczeniach sądy rozważały wprawdzie możliwość przeliczenia emerytury czy kapitału początkowego, ale w żadnej ze spraw jedyną podstawą żądań formułowanych przez stronę odwołującą się nie były PIT-y. W jednym z orzeczeń, na jakie wskazał ubezpieczony, Sąd Okręgowy w Tarnowie (wyrok z 25 marca 2019r., IV U 592/18) uwzględnił PIT-y jako środek dowodowy potwierdzający wynagrodzenia, ale na takiej tylko zasadzie, że dokumenty te służyły weryfikacji kart wynagrodzeń, które również zostały w tej sprawie złożone. W analizowanym przypadku natomiast – z uwagi na brak określonej w dokumentach pracodawcy wysokości premii - PIT-y były jednym dowodem, na podstawie którego S. P. domagał się przyjęcia za lata 1990 – 1994 dużo wyższych kwot niż uczynił to organ rentowy. Zdaniem Sądu, w oparciu o dokumenty składane do Urzędu Skarbowego, nie było podstaw do uwzględnienia takiego stanowiska. W związku z tym odwołanie, jako bezzasadne, podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.