Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Diana Puczkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 02 lutego 2021 r. w Warszawie

sprawy E. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania E. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 24 maja 2019r. numer (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż E. J. jako sobą prowadząca działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od dnia 1 stycznia 2019r. oraz podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 stycznia 2019r.

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz E. B. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 5 lipca 2019 r. E. J. , zastępowana przez pełnomocnika, złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.
z dnia 24 maja 2019 r. nr (...), wnosząc o jej zmianę i stwierdzenie, że ubezpieczona podlega ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca pozarolnicza działalność gospodarczą. Uzasadniając odwołanie pełnomocnik ubezpieczonej zakwestionował przyjęcie przez organ rentowy, że odwołująca zarejestrowała działalność gospodarczą wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego kosztem innych ubezpieczonych, wskazując, że zebrane w sprawie dowody świadczą, iż prowadziła działalność w sposób zorganizowany i ciągły. Wskazał, że odwołująca jest córką D.
i W. B., wspólników spółki cywilnej (...) s.c. (...), rodzinnej firmy o wieloletniej tradycji. Jednym z rodzajów działalności prowadzonej przez spółkę jest świadczenie usług kosmetycznych w salonie (...). Z uwagi na pogarszający się stan zdrowia rodzice odwołującej dokonali wstępnego podziału spółki (...) w ten sposób, że siostra i brat odwołującej zajmą się prowadzeniem głównej działalności spółki, tj. świadczeniem usług galwanizacyjnych, a odwołująca przejmie prowadzenie salonu kosmetycznego z uwagi na posiadane w tym zakresie wykształcenie
i doświadczenie. Zdecydowano się na formę przeniesienia zorganizowanej części przedsiębiorstwa, a odwołująca w przedwstępnej umowie darowizny zobowiązała się do założenia działalności gospodarczej do początku 2019 roku. Po założeniu tej działalności (...) spółki (...) wystąpili do organów podatkowych o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej skutków podatkowych w podatku VAT wydzielenia i przeniesienia części przedsiębiorstwa, a do czasu uzyskania potwierdzenia prawidłowości stanowiska spółki zdecydowali się powierzyć odwołującej samodzielne prowadzenie salonu kosmetycznego w imieniu spółki na podstawie zawartej między nimi umowy o współpracy. Odwołująca prowadziła działalność, przy czym z uwagi stan ciąży i wystąpienie u niej zapalenia stawu śródstopia stała się niezdolna do pracy od 1 marca 2019 r. Powołując się na orzecznictwo pełnomocnik odwołującej stwierdził, iż nie ma wątpliwości co do tego, że ubezpieczona faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, zatem organ rentowy nie miał podstaw do wyłączenia jej z ubezpieczeń społecznych, a ponadto jako niesprawiedliwie ocenił pozbawienie kobiety ciężarnej zasiłku (odwołanie k. 4-10 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 9 lipca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Uzasadniając stanowisko organu rentowego działający w jego imieniu pełnomocnik wskazał, że w oparciu o ustalenia poczynione w toku postępowania wyjaśniającego nie można uznać, że odwołująca faktycznie wykonywała działalność gospodarczą oraz, że robiła to we własnym imieniu. Na podstawie zgromadzonego w toku postępowania dowodowego organ rentowy stwierdził, że odwołująca nie przejęła zakładu, lecz podpisała ze spółką (...) umowę o współpracy między innymi na prowadzenie salonu kosmetycznego G. w imieniu i na rzecz D. B. (1) i W. B. z miesięcznym wynagrodzeniem w kwocie 10.000 zł. Jednak składając zamówienia na potrzeby salonu (...) w lutym 2019 roku odwołująca posługiwała się danymi identyfikacyjnymi spółki (...), tymczasem zgodnie z przepisami przedsiębiorcy prowadząc działalność gospodarczą mają obowiązek posługiwać się własnym identyfikatorem podatkowym. Dodatkowo dochód z działalności salonu był dochodem spółki rodziców odwołującej, a nie jej samej z tytułu prowadzenia działalności. Pełnomocnik ZUS zwrócił też uwagę, że mimo spełnienia przez odwołującą warunków przedwstępnej umowy darowizny zorganizowanej części przedsiębiorstwa państwo B. nie przekazali córce salonu. Ostatecznie organ rentowy miał również na względzie fakt, że przed założeniem działalności gospodarczej w latach 2011-2018 odwołująca naprzemiennie prowadziła działalność gospodarczą i była zatrudniona w spółce (...) na podstawie umowy o pracę, ostatnio w okresie od 1 lutego 2016 r. do 31 grudnia 2018 r. (odpowiedź na odwołanie k. 51-55 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca się E. J. posiada kwalifikacje i doświadczenie zawodowe w zakresie kosmetologii. W grudniu 2010 roku ukończyła studia licencjackie
w specjalność kosmetologia estetyczna, a następnie w 2013 roku studia magisterskie
w specjalności zarządzanie w turystyce i rekreacji. W latach 2010-2016 odwołująca uczestniczyła w szeregu szkoleń poświęconych kosmetologii, a ponadto w okresie od 11 lutego 2013 r. do 22 grudnia 2018 r. miała zarejestrowaną działalność gospodarczą, której przedmiotem było fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne (dyplomy odwołującej, wydruk z (...) z 25.03.2019 r. – akta rentowe, karty nienumerowane; dyplomy i certyfikaty szkoleń k. 15-36 a.s.).

Rodzice odwołującej, D. i W. B., są (...) s.c. B. W., B. D. (dalej jako (...) s.c.). Główną działalnością spółki było prowadzenie zakładu galwanizacyjnego. W pewnym momencie działalność została rozszerzona o salon kosmetyczny, który był prowadzony przez D. B. (1). Salonu kosmetyczny, prowadzonego pod szyldem (...), znajduje się
w miejscowości K. przy ul. (...) (oświadczenie z 02.04.2019 r. – akta rentowe, karty nienumerowane; zeznania świadek D. B. (1) k. 89-90 a.s.).

E. J. faktycznie prowadziła działalność gospodarczą w okresie
od 11 lutego 2013 r. do 13 stycznia 2016 r., przy czym w okresach od 22 września 2013 r.
do 20 września 204 r. oraz od 16 stycznia 2015 r. do 14 stycznia 2016 r. odwołująca przebywała na zasiłku macierzyńskim. Następnie w okresie od 1 lutego 2016 r. do 31 grudnia 2018 r. odwołująca była zatrudniona w (...) s.c. na podstawie umowy o pracę stanowisku kosmetologa w pełnym wymiarze czasu pracy i za wynagrodzeniem w wysokości 2.000 zł brutto, a jej praca polegała na wykonywaniu zabiegów na twarz w salonie (...) (umowa o pracę z 01.02.2016 r., świadectwo pracy z 31.12.2018 r., zestawienie wypłaconych świadczeń, wydruk z (...) z 25.03.2019 r. – akta rentowe, karta nienumerowana; zeznania odwołującej k. 136-138 a.s.).

W trakcie zatrudnienia w (...) s.c. rodzice odwołującej namawiali ją do przejęcia prowadzenia salonu (...). Rodzice odwołującej chcieli, aby odwołująca „wzięła się do pracy” i przejęła odpowiedzialność za prowadzenie biznesu – D. B. (1) nie chciała już dalej prowadzić salonu, miała również problemy zdrowotne w związku migotaniem serca i przebytym w 2014 roku zabiegiem ablacji. Początkowo odwołująca nie chciała wziąć odpowiedzialności za salon, gdyż dotychczasowa praca przy zabiegach kosmetycznych była dla niej wystarczająca i obawiała się odpowiedzialności, ale ostatecznie rodzice postawili jej ultimatum – albo przejmie prowadzenie salonu, albo go sprzedadzą. Odwołująca zgodziła się, a strony uzgodniły, że przeniosą na nią część przedsiębiorstwa, jeśli założy działalność gospodarczą (oświadczenie z 02.04.2019 r., skierowanie do szpitala z 23.11.2018r. – akta rentowe, karty nienumerowane; zeznania odwołującej k. 88-89 a.s. i k. 136-138 a.s., zeznania świadek D. B. (1) k. 89-90 a.s.).

W dniu 8 listopada 2018 r. E. J. zawarła z rodzicami umowę przedwstępną darowizny zorganizowanej części przedsiębiorstwa, na podstawie której odwołująca zobowiązała się najpóźniej do dnia 1 stycznia 2019 r. założyć działalność gospodarczą w zakresie m. in. świadczenia usług kosmetycznych i kosmetologicznych.
W przypadku spełnienia tego warunku, D. i W. B. zobowiązali się
do przeniesienia nieodpłatnie na rzecz odwołującej zorganizowaną część przedsiębiorstwa obejmującego zakład (...) – nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji o założeniu działalności (umowa przedwstępna z 08.11.2018 r. – akta rentowe, karty nienumerowane).

Ostatecznie E. J. ponownie zarejestrowała działalność gospodarczą w dniu 1 stycznia 2019 r., określając jej przedmiot jako fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne. Odwołująca zdecydowała się na rejestrację działalności w tym dniu dla ułatwienia rozliczeń. Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej odwołująca zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego deklarując podstawę wymiaru składek w wysokości 10.657,50 zł (wydruk z (...) z 25.03.2019 r. – akta rentowe, karta nienumerowana; zeznania odwołującej k. 88-89 a.s. i k. 136-138 a.s., zeznania świadek D. B. (1) k. 89-90 a.s.; zgłoszenie do ubezpieczeń i zadeklarowana wysokość podstawy wymiaru – okoliczność bezsporna).

Rejestrując działalność w dniu 1 stycznia 2019 r. E. J. była
w 12 tygodniu ciąży. Jej stan zdrowia nie stanowił przeszkody w prowadzeniu działalności gospodarczej (opinia biegłego sądowego z zakresu ginekologii i położnictwa k. 107-108 a.s., dokumentacja medyczna odwołującej k. 40-41 a.s. i koperta k. 67 a.s.).

Ponadto w dniu 1 stycznia 2019 r. E. J. zawarła z D.
i W. B., (...) s.c. umowę o współpracy.
W preambule umowy wskazano, że zamawiający zamierza uporządkować prowadzenie działalności gospodarcze i że docelowo zamierza wydzielić zorganizowaną część przedsiębiorstwa – salon kosmetyczny i darować współpracownikowi do prowadzenia, podjął już pierwsze kroki prawno-organizacyjne mające doprowadzić do wydzielenia zorganizowanej części przedsiębiorstwa, uzależnił dokonanie darowizny części przedsiębiorstwa na rzecz odwołującej od założenia przez nią działalności gospodarczej najpóźniej do 1 stycznia 2019 r. Zgodnie z umową odwołująca (jako współpracownik) zobowiązała się do stałego i odpłatnego wykonywania następujących czynności: świadczenie usług kosmetycznych dla klientów zamawiającego, świadczenia na rzecz zamawiającego usług – dbania o aktywną promocję i reklamę salonu, prowadzenia w imieniu i na rzecz zamawiającego salonu kosmetycznego G., w tym składanie zamówień zgodnie z aktualnym zapotrzebowaniem, zarządzanie personelem salonu, dbaniem o pozytywny wizerunek firmy oraz prowadzenia w imieniu na rzecz zamawiającego strony salonu (...) na portalu F..pl. Z tytułu należytego wykonania obowiązków wynikających z umowy odwołującej przewidziano wynagrodzenie w wysokości 10.000 zł (umowa o współpracy z 01.01.2019 r. – akta rentowe, karty nienumerowane).

W dniu 8 stycznia 2019 r. odwołująca zawarła umowę z Biurem Usług (...) z siedzibą w K., prowadzonym przez D. K., na podstawie której powierzyła jej prowadzenie i przechowywanie ewidencji przychodów oraz składania deklaracji do Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (umowa karta podatkowa z 08.01.2019 r. – akta rentowe, karty nienumerowane).

Na podstawie umowy o współpracy w styczniu i lutym 2019 roku E. J. zajmowała się prowadzeniem salonu kosmetycznego (...) w K. przy ul. (...). Odwołująca zajmowała się m. in. prowadzeniem korespondencji e-mail z kontrahentami (...) s.c., w tym składaniem zamówień na asortyment salonu (szampony, spraye itp.), świece, meble oraz ulotki i szyld salonu. Ponadto odwołująca zarządzała personelem, w tym czasie w salonie zatrudnionych było 4 pracowników. Odwołująca nadzorowała ich prace, dzieliła obowiązki i organizowała im szkolenia. Dodatkowo również ubezpieczona zajmowała się wykonywaniem zabiegów kosmetycznych, m. in. zabiegi laserowe, oczyszczanie twarzy oraz depilacji ciała (korespondencja e-mail, pisemne oświadczenia: D. B. (1), W. B., J. K. (1), D. B. (2), E. S., E. M., A. R., P. S., M. H., K. R., J. K. (2), A. B. – akta rentowe, karty nieoznaczone)

Z tytułu wykonania usług określonych w umowie o współpracy odwołująca wystawiła łącznie dwie faktury: w dniu 31 stycznia 2019 r. oraz w dniu 28 lutego 2019 r., na kwotę 10.000 zł każda. W związku z wystawionymi fakturami odwołująca otrzymywała ze spółki wynagrodzenie wypłacane przelewem na jej rachunek bankowy. Ponadto w dniu 31 stycznia 2019 r. odwołująca wystawiła fakturę na kwotę 500 zł za wykonanie zabiegu kosmetycznego na rzecz Klinika (...) (faktury VAT z 31.01.2019 r.,
z 28.02.2019 r., potwierdzenia przelewu – akta rentowe, karty nieoznaczone).

W styczniu 2019 roku W. i D. B. (1) zwrócili się do Dyrektora Krajowej (...) Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej związku
z zastosowaniem przepisów ustawy o podatku VAT w ramach planowanej darowizny zorganizowanej części przedsiębiorstwa na rzecz odwołującej się. W połowie marca
2019 roku ww. zostali wezwani do uzupełnienia braków formalnych wniosku poprzez uiszczenie opłaty skarbowej oraz przedłożenia oryginału dokumentu obrazującego sposób reprezentacji spółki, które to braki uzupełnili w piśmie z 26 marca 2019 roku. Ostatecznie Dyrektor Krajowej (...) Skarbowej wydał interpretację indywidualną w dniu
15 kwietnia 2019 r. (wezwanie do uzupełnienia braków formalnych z 15.03.2019 r., pismo ws. uzupełnienia braków formalnych z 26.03.2019 r., interpretacja indywidualna z 15.04.2019 r. – akta rentowe, karty nienumerowane).

Pod koniec lutego 2019 roku u odwołującej zdiagnozowano dnę moczanową. Z uwagi na powyższe od 1 marca 2019 r. E. J. zaczęła korzystać ze zwolnienia lekarskiego (opinia biegłego sądowego z zakresu ginekologii i położnictwa k. 107-108 a.s., dokumentacja medyczna odwołującej k. 40-41 a.s. i koperta k. 67 a.s.). Po przejściu przez odwołującą na zwolnienie lekarskie prowadzeniem salonu ponownie zajęła się D. B. (1) (zeznania odwołującej k. 88-89 a.s. i k. 136-138 a.s., zeznania świadek D. B. (1) k. 89-90 a.s.).

W związku z chorobą odwołująca zgłosiła się do ZUS z roszczeniem o zasiłek chorobowy (bezsporne). Pismem z dnia 26 marca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
(...)Oddział w W. zawiadomił E. J. o wszczęciu postępowania
w sprawie ustaleniu podlegania przez nią ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. W odpowiedzi na powyższe zawiadomienie E. J. złożyła wyjaśnienia w sprawie oraz przedłożyła dokumenty na potwierdzenie wskazanych przez organ rentowy okoliczności (zawiadomienie z 26.03.2019 r., pismo kontrolowanego z 01.04.2019 r. z załącznikami – akta rentowe, karty nienumerowane).

Po zakończeniu postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. wydał w dniu 24 maja 2019 r. decyzję nr (...), na podstawie której stwierdził, że E. J. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 stycznia 2019 r.
W uzasadnieniu decyzji organ rentowy ocenił zgłoszenie odwołującej do ww. ubezpieczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej jako działanie mające na celu wyłącznie uzyskanie przez odwołującą prawa do świadczeń od zadeklarowanej wysokiej kwoty,
nie mającej pokrycia w osiąganych dochodach, tj. jako czynność zmierzającą do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c., a tym samym nieważną. Organ rentowy wskazał również, że odwołująca swoim działaniem naruszyła zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, wyrażoną w art. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zasadę ekwiwalentności opłacanych składek w stosunku do świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych (decyzja ZUS z 24.05.2019 r. – akta rentowe, karty nieoznaczone).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów, zeznań świadek D. B. (1) i odwołującej, dając wiarę tak zebranym dowodom w zakresie, w jakim w sposób spójny wynikały z nich wymienione wyżej okoliczności. Strony nie kwestionowały wiarygodności zebranych w sprawie dowodów, zaś okoliczności sprawy były w dużej mierze bezsporne – spór koncentrował się w zasadzie na ocenie, czy odwołująca prowadziła działalność gospodarczą. Ustalając stan faktyczny Sad oparł się w szczególności na obszernej dokumentacji załączonej do akt rentowych, w tym dokumentach w postaci umów zawieranych przez odwołującą z rodzicami i prowadzoną przez nich spółką, wystawianych przez nią faktur czy też prowadzonej przez nią korespondencji e-mail. Za wiarygodne Sąd uznał również pisemne oświadczenia osób potwierdzających fakt wykonywanie przez odwołującą czynności na przełomie stycznia i lutego 2019 roku. Oceniając zeznania odwołującej Sąd nie dał jej wiary jedynie w zakresie, w jakim wskazała, że z dniem 1 stycznia 2019 r. odwiesiła wcześniej zawieszoną działalność gospodarczą, gdyż było to sprzeczne z treścią wydruków z (...), z których wynika, że z dniem 22 grudnia 2018 r. odwołującą wykreśliła poprzednią działalność, natomiast w dniu 1 stycznia 2019 r. zarejestrowała nową. W pozostałym zakresie zeznania odwołującej nie budziły wątpliwości, a Sąd uznał je za przekonywujące i zbieżne z pozostałym materiałem dowodowym.

W toku postępowania Sąd Okręgowy przeprowadził również dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu ginekologii i położnictwa celem ustalenia, czy stan zdrowia odwołującej w dniu 1 stycznia 2019 r. pozwalał jej na prowadzenie działalności gospodarczej. Walor dowodowy opinii nie budził zastrzeżeń ani Sądu, ani stron, zaś Sąd zważył, że biegły odniósł się do powyższej tezy dowodowej i formułował jednoznaczne wnioski na podstawie udostępnionej mu dokumentacji medycznej odwołującej.

Strony nie wnosił o uzupełnienie materiału dowodowego, a Sąd uznał, iż jest on wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było zasadne.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył podlegania przez odwołującą E. J. ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 266) osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek (art. 11 ust. 2 ww. ustawy). Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 12 ust. 1 ww. ustawy). Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a (art. 8 ust. 6 pkt 1 ww. ustawy).

Okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom określa przepis art.13 punkt 4 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym osoby prowadzące pozarolniczą działalność obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców.

W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że podstawą do powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jest faktyczne wykonywanie działalności pozarolniczej, w tym gospodarczej, co oznacza, że wykonywanie tej działalności, to rzeczywista działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2005 r., I UK 80/05; z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/07; z dnia 18 lutego 2009 r., II UK 207/08). W rezultacie, nie ma wątpliwości, że prowadzenie działalności gospodarczej o tyle stanowi tytuł podlegania ubezpieczeniom, o ile faktycznie ubezpieczony działalność tę wykonuje, choć stopień natężenia jego aktywności może być różny (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2017 r., II UK 295/16).

Podstawowe znaczenie dla objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej ma zatem fakt rzeczywistego wykonywania – lub niewykonywania – tej działalności, na dodatek w sposób ciągły i o charakterze zarobkowym. Działalność gospodarcza to prawnie określona sytuacja, którą trzeba oceniać na podstawie zbadania konkretnych okoliczności faktycznych, wypełniających znamiona tej działalności lub ich niewypełniających. Prowadzenie działalności gospodarczej jest zatem kategorią obiektywną, niezależnie od tego, jak działalność tę ocenia sam prowadzący ją podmiot i jak ją nazywa oraz czy dopełnia ciążących na nim obowiązków z tą działalnością związanych, czy też nie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12 grudnia 2017 r. III AUa 260/17).
Kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają pewne znaczenie w sferze dowodowej, ale nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Przepis art. 13 pkt 4 u.s.u.s. jednoznacznie kładzie nacisk na rozpoczęcie wykonywania pozarolniczej działalności i zaprzestanie wykonywania tej działalności, a nie na moment dokonania w ewidencji działalności gospodarczej stosownego wpisu o zarejestrowaniu działalności bądź jego wykreślenia. W konsekwencji obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność gospodarczą (a więc wykonująca tę działalność), a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności tej nie prowadzi (nie wykonuje). Ocena, czy wykonywana jest działalność gospodarcza, należy przede wszystkim do sfery ustaleń faktycznych, a dopiero następnie do ich kwalifikacji prawnej (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 sierpnia 2017 r. III AUa 1075/16).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy orzekł, że odwołująca nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowego od dnia 1 stycznia 2019 r., uznając, że zgłoszenie jej do ww. ubezpieczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej stanowiło czynność zmierzającą do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c., a tym samym było nieważne. Analiza uzasadnienia skarżonej decyzji pozwala na stwierdzenie, że podstawą do sformułowania powyższego stanowiska były zastrzeżenia organu rentowego co do tego, czy odwołująca faktycznie wykonywała działalność gospodarczą.

Po rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy wątpliwości tych nie podzielił. Z dokonanych
w sprawie ustaleń wynika, że założenie przez E. J. działalności gospodarczej było związane z zamiarem przekazania jej przez rodziców - D. i W. wyodrębnionej części prowadzonej przez nich spółki (...) s.c. w postaci salonu kosmetycznego (...), położonego w K. przy ul. (...). Strony sporządziły przedwstępną umowę darowizny zorganizowanej części przedsiębiorstwa, w której odwołująca zobowiązała się do założenia działalności gospodarczej najpóźniej do dnia 1 stycznia 2019 r. Po dokonaniu przez odwołującą rejestracji działalności, w tym samym dniu strony zawarły umowę o współpracę, na podstawie której odwołującej powierzono prowadzenie salonu kosmetycznego (...). Zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdził, że prowadzenie przez odwołującą działalności gospodarczej polegało głównie na realizacji czynności związanych z prowadzeniem salonu kosmetycznego w oparciu o wspomnianą wyżej umowę współpracy. Zeznania samej odwołującej, świadek D. B. (1), jak również liczne pisemne oświadczenia świadków potwierdzają, że odwołującą od stycznia 2019 r. w ramach działalności gospodarczej zajmowała się czynnościami związanymi z prowadzeniem ww. salonu – dokonywała zamówień asortymentu i kierowała zapytania ofertowe, sprawowała nadzór nad pracownikami, wydając im polecenia i dzieląc między nimi obowiązki, jak również osobiście wykonując w salonie zabiegi kosmetyczne.

Sąd Okręgowy miał przy tym na uwadze również inne okoliczności, które świadczyły
o faktycznym prowadzeniu działalności przez odwołującą, a które winny zostać uwzględnione przez organ rentowy w toku postępowania wyjaśniającego choćby z tego powodu, że wynikały one wprost z obszernego materiału dowodowego, jaki odwołująca złożyła w odpowiedzi na zobowiązanie organu do złożenia wyjaśnień. Z przedmiotowej dokumentacji wynika, że odwołująca zwarła umowę karty podatkowej z biurem rachunkowym, któremu powierzyła obowiązki związane z prowadzeniem ewidencji podatkowej i składek ZUS, a ponadto wystawiała faktury za wykonane usługi – w tym w związku z realizacją zawartej z rodzicami umowy współpracy. W tym miejscu raz jeszcze warto zwrócić uwagę na wspomniane wyżej pisemne oświadczenia świadków - część osób potwierdziła bowiem wykonywanie przez odwołującą czynności związanych z prowadzeniem salonu kosmetycznego i wykonywaniem obowiązków z tym związanych (np. dzielenie obowiązków między pracownikami), część zaś wskazała na to, że korzystały z usług odwołującej w zakresie zabiegów kosmetycznych. To zaś zdaniem Sądu potwierdza, że odwołująca w ramach działalności gospodarczej wykonywała również inne czynności, niż te, które były ściśle związane z prowadzeniem salonu kosmetycznego należącego do D. i W. B..

Jednocześnie Sąd Okręgowy uznał zastrzeżenia organu rentowego co do faktycznego wykonywania działalności przez odwołującą za niezasadne. W uzasadnieniu skarżonej decyzji organ rentowy wyraził wątpliwość co do tego, że odwołująca w trakcie składania zamówienia w lutym 2019 roku posługiwała się danymi identyfikacyjnymi spółki (...). Wyrażając wątpliwość w powyższym zakresie organ rentowy pominął jednak, że składanie zamówień stanowiło element realizacji umowy o współpracę, jaką odwołująca zawarła z rodzicami, na podstawie której zobowiązała się do prowadzenia salonu kosmetycznego (...). W ocenie Sądu Okręgowego na gruncie tej okoliczności nie sposób zarzucać odwołującej, że wykonując czynności związane m. in. z zamówieniem asortymentu do salonu czy też innych czynności tego rodzaju w istocie działała w imieniu i na rzecz należących do jej rodziców spółki, skoro zostało to w ww. umowie oznaczone wprost jako jeden z jej obowiązków. Niezrozumiały jest przy tym argument organu rentowego, zgodnie z którym dochód z prowadzenia salonu (...) nie stanowił dochodu jej działalności, lecz dochód spółki cywilnej (...). Takie stwierdzenie jest bowiem oczywiste na tle stosunków prawno-gospodarczych łączących odwołującą jako przedsiębiorcę z ww. spółką rodziców. Wprawdzie jak wspomniano wyżej strony zawarły przedwstępną umowę darowizny, na podstawie której D. i W. B. zobowiązali się do przeniesienia na jej rzecz części przedsiębiorstwa w terminie 30-dni od dnia w którym zarejestruje działalność gospodarczą, do czego jednak ostatecznie w tym terminie nie doszło, jednakże okoliczność ta nie stoi na przeszkodzie uznaniu, iż odwołująca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej prowadziła salon kosmetyczny w imieniu i na rzecz firmy rodziców (a konkretnie rodziców będących jej wspólnikami). Należy przy tym mieć na uwadze, że zgodnie z zeznaniami odwołującej i jej matki ostatecznie do przeniesienia salonu na własność odwołującej doszło w dniu 31 stycznia 2020 r. i aktualnie odwołująca prowadzi go w ramach działalności gospodarczej we własnym imieniu i na własny rachunek.

W tych okolicznościach, zdaniem Sądu Okręgowego, materiał dowodowy zaoferowany przez stronę odwołującą potwierdza, że E. J. faktycznie prowadziła działalność gospodarczą w sposób ciągły, zorganizowany i z nastawieniem na osiągnięcie zysku od dnia jej zarejestrowania w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Wymaga przy tym podkreślenia, co sygnalizowano już wcześniej, że dokonanie ustaleń prowadzących do powyższej konstatacji Sądu było możliwie w oparciu o materiał dowodowy, który do którego organ rentowy miał dostęp już na etapie postępowania wyjaśniającego. Mimo powołania treści szeregu dowodów w uzasadnieniu skarżonej decyzji, argumentacja organu rentowego w istocie sprowadzała się do uwypuklenia luźno powiązanych ze sobą okoliczności, jednakże bez jednoczesnego wyjaśnienia w jaki sposób z okoliczności tych miałaby wynikać logiczna konkluzja sprowadzająca się do stwierdzenia, że jedynym celem odwołującej przy zgłoszeniu do ubezpieczeń było uzyskanie tytułu ubezpieczenia. Uzasadnienie skarżonej decyzji nie zawiera argumentacji pozwalającej na połączenie sygnalizowanych przez organ kwestii oraz ostatecznie sformułowanego wniosku w postaci uznania, że działania odwołującej zmierzały należy oceniać jako czynności zmierzające do obejścia prawa. Przykładowo organ rentowy ograniczył się jedynie do wskazania posiadanych wcześniej tytułów ubezpieczenia odwołującej oraz okresów pobierania przez nią zasiłków macierzyńskich, nie wskazał jednak w jaki sposób okoliczność ta przekłada się na merytoryczne rozstrzygnięcie decyzji.

Nie ma przy tym wątpliwości, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada kompetencję do badania istnienia danego tytułu ubezpieczenia, a w przypadku negatywnej weryfikacji w powyższym zakresie, ma prawo stwierdzić, że dana osoba nie podlega ubezpieczeniom z danego tytułu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2005r.,
III UK 200/04; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 lipca 2018 r.,
III AUa 424/18). Weryfikacja zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych winna jednak opierać się na możliwie wszechstronnym – przy poszanowaniu zasad ekonomiki procesowej – rozważeniu okoliczności danej sprawy. W realiach niniejszej sprawy zdaniem Sądu Okręgowego argumentacja prezentowana w skarżonej decyzji ma charakter sztampowy, automatyczny i świadczy o braku wnikliwej oceny całokształtu okoliczności sprawy, tym bardziej, że organ rentowy pominął treść zaoferowanych przez strony dowodów i ogranicza się do wybiórczego podkreślenia faktów niekorzystnych dla odwołującej. Takie działanie organu budzi wątpliwości zasad prawdy obiektywnej i zaufania do organów władzy publicznej (art. 7 k.p.a., art. 8 § k.p.a.).

Reasumując, Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska organu rentowego, że zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej stanowiło czynność zmierzającą do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. Organ rentowy nie przedstawił w tym zakresie argumentacji pozwalającej podzielić to stanowisko. Jednocześnie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdzał, że odwołująca od dnia 1 stycznia 2019 r. faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, a tym samym od tego dnia dysponowała tytułem objęcia jej obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym i wypadkowym oraz dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy systemowej.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy ocenił odwołanie E. J. jako zasadne i w konsekwencji w pkt 1wyroku na podstawie art. 477 § 2 k.p.c. orzekając co do istoty sprawy zmienił skarżoną decyzję zgodnie z sentencją wyroku.

Sąd zwraca uwagę, że przedmiotem niniejszej sprawy nie było ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek ubezpieczonej, a jedynie ustalenie podlegania tym ubezpieczeniom. Organ rentowy ma możliwość rozważenia, czy podstawa wymiaru składek zadeklarowana przez ubezpieczoną ma uzasadnienie w okolicznościach sprawy, a także ustalenia innej wysokości podstawy wymiaru składek na mocy odrębnej decyzji.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy rozstrzygnął w pkt 2 na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie zasądzając od organu rentowego na rzecz odwołującej się kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć (...)