Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2012r. w Katowicach

sprawy z odwołania W. Z. (W. Z. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego W. Z.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie

z dnia 29 listopada 2011r. sygn. akt IV U 1320/11

oddala apelację.

/-/SSO del. E.Kocurek-Grabowska /-/SSA A.Grymel /-/ SSA L.Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 66/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 lipca 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. dokonał zmiany stażu pracy oraz podstawy wymiaru i przeliczył emeryturę ubezpieczonego W. Z. od 1 czerwca 2011r., tj. od miesiąca,
w którym zgłoszono wniosek. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjął podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, tj. 1996-2005. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, zgodnie z załącznikiem do decyzji wyniósł 138,61 %. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił 25 lat i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok i 1 miesiąc okresów nieskładkowych. Wysokość świadczenia wyniosła 1.991,20 zł. Organ rentowy wskazał, iż zawiesza wypłatę świadczenia z powodu zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia, gdyż może być wypłacane tylko jedno - wyższe lub wybrane przez ubezpieczonego.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony domagając się jej uchylenia i dostosowania wymiaru świadczenia do wyroku Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z dnia 28 kwietnia 2011r., sygn. akt III AUa 662/10 oraz przeliczenia świadczenia poprzez doliczenie do przyjętego stażu pracy okresu służby w Milicji Obywatelskiej, jako np. okresu nieskładkowego. Zarzucał również, iż niesprawiedliwe jest ograniczenie pracy i zarobków jako podstawy wymiaru do 2005r., skoro pracował do 2008r. i zarabiał więcej.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 29 listopada 2011r. oddalił odwołanie.

Sąd ustalił, że W. Z. urodzony (...), od dnia 1 sierpnia 1987r. uprawniony jest do pobierania emerytury policyjnej. Do wysługi emerytalnej zaliczono mu okresy służby milicyjnej od 16 listopada 1971r. do 31 lipca 1987r.
w łącznym wymiarze 15 lat, 8 miesięcy i 15 dni oraz inne okresy, tj.: od 1 lipca 1966r. do 1 listopada 1967r. w Kółku Rolniczym (...); od 13 listopada 1967r. do 7 listopada 1970r. w Przedsiębiorstwie (...) oraz od 4 grudnia 1970r. do 15 listopada 1971 r. w Przedsiębiorstwie (...) w P. - Ekspozytura C.
w łącznym wymiarze 5 lat, 3 miesięcy i 8 dni oraz okresy pracy po służbie w policji.

W dniu 1 lutego 2008r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek
o przyznanie emerytury, który został załatwiony odmownie decyzją z dnia
28 lutego 2008r.

W dniu 10 kwietnia 2009r. ubezpieczony złożył ponowny wniosek
o emeryturę. Decyzją z dnia 18 czerwca 2009r. organ rentowy odmówił odwołującemu przyznania emerytury w związku z pobieraniem emerytury policyjnej, lecz następnie w związku ze zmianą, od dnia 5 lutego 2009r. art. 2 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ponownie rozpatrzył ten wniosek. Ponieważ jednak uznał za udowodnione tylko 19 lat, 8 miesięcy i 2 dni okresów składkowych
i 1 rok, 1 miesiąc i 15 dni okresów nieskładkowych, decyzją z dnia 24 września 2009r. po raz kolejny odmówił prawa do emerytury. Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie, rozpoznający odwołanie ubezpieczonego w sprawie sygn. akt IV U 1628/09 uznał, iż organ rentowy niesłusznie nie uznał do stażu emerytalnego okresu służby wojskowej w okresie od 23 kwietnia 1968r. do 11 kwietnia 1970r. oraz w Komendzie Rejonowej Straży Pożarnej w okresie od 16 listopada 1987r. do 31 października 1989r., albowiem przy ustalaniu prawa do emerytury policyjnej uwzględniono jedynie okres od 16 listopada 1971r. do 31 lipca 1987r., tj. zatrudnienia w Wojewódzkim Urzędzie(...) na stanowisku funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej, który prawidłowo nie został zaliczony do świadczenia emerytalnego z ubezpieczenia społecznego. Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2010r. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 1 kwietnia 2009r. Apelację organu rentowego od powyższego orzeczenia wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2011r. (sygn. III AUa 662/10) oddalił Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach.

Wykonując powyższe orzeczenie organ rentowy decyzją z dnia 22 czerwca 2011r. przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 1 kwietnia 2009r. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjął podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. 1996-2005. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 138,61 %. Podstawę wymiaru obliczono przez przemnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru - 138,61 % przez kwotę bazową - 2.578,26 zł. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił 24 lata i 7 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok i 1 miesiąc okresów nieskładkowych. Do ustalenia tego stażu organ rentowy uwzględnił okresy składkowe:

-

od 1 lipca 1966r. do 1 listopada 1967r. w Kółku Rolniczym (...);

- od 13 listopada 1967r. do 7 listopada 1970r. w Przedsiębiorstwie (...) wraz z przypadającą w tym okresie służbą wojskową od
23 kwietnia 1968r. do 12 kwietnia 1970r.;

- od 4 grudnia 1970r. do 15 listopada 1971r. w Przedsiębiorstwie (...)
(...)w P. - Ekspozytura C.;

-

od 16 listopada 1987r. do 31 października 1989r. w Komendzie Rejonowej Straży
Pożarnej;

-

od 2 stycznia 1990r. do 25 czerwca 2008r. w (...) w C. Sp. z o.o. w C..

Wysokość świadczenia od 1 marca 2011r.. wyniosła 1.928,70 zł. Organ rentowy zawiesił wypłatę świadczenia z powodu zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia. Ubezpieczony w dniu 9 czerwca 2011r. złożył wniosek o przeliczenie świadczenia, do którego dołączył umowę o pracę potwierdzającą zatrudnienie od
1 stycznia 2009r. w(...) w C.. Odwołujący złożył również oświadczenie, że w 2010r. nie osiągnął żadnego przychodu. Wobec tego wniosku organ rentowy ustalił, iż ubezpieczony był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako pracownik z tytułu zatrudnienia w tym podmiocie od 1 października 2008r. do 31 grudnia 2009r. i kwota podstaw wymiaru składek za 2008r. wyniosła 1.689,00 zł, a za 2009r. - 7.807,90 zł. Organ rentowy dokonał wariantowego obliczenia podstawy wymiaru. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony z 20 najkorzystniejszych lat z całego okresu ubezpieczenia (tj. 1967, 1990-2008) wyniósł 124,65 %. Natomiast wskaźnik obliczony z 10 najkorzystniejszych następujących po sobie lat w 20-leciu przed zgłoszeniem wniosku o przeliczenie, tj. 1996- 2005 wyniósł 138,61 %. Wobec powyższego zaskarżoną decyzją organ rentowy doliczył jedynie okres składkowy od 1 października 2008r. do 31 grudnia 2009r.
i ustalił wysokość świadczenia na 1.991,20 zł. Wypłatę tej emerytury zawiesił
z powodu zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia. Emerytura policyjna pobierana przez ubezpieczonego od 1 marca 2001r. wynosi 2.062,95 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie

Sąd podkreślił, że na mocy art. 5 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. nr 153 poz. 1227 ze zm.), przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się z zastrzeżeniem ust. 2-5 następujące okresy:

1.  składkowe, o których mowa w art. 6;

2.  nieskładkowe, o których mowa w art. 7.

Z kolei w myśl art. 5 ust. 2 a ustawy okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i pkt 6 lit. a-e i g (w tym m.in. służby w Policji - Milicji Obywatelskiej), nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości, jeżeli z ich tytułu ustalono prawo do świadczeń pieniężnych określonych
w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2 (czyli m.in. funkcjonariuszom Policji).

Sąd wskazał, że z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika niewątpliwie, że okres zatrudnienia w Wojewódzkim Urzędzie (...) na stanowisku funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej od 16 listopada 1971r. do
31 lipca 1987r. był okresem, z tytułu którego odwołującemu ustalono prawo do emerytury policyjnej. Wyłącza to możliwość zaliczenia tego okresu przy ustalaniu prawa do świadczeń na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd podał, że okoliczność ta została jednoznacznie przesądzona w sprawie o emeryturę ubezpieczonego sygn. IV U 1628/09. Na brak możliwości uwzględnienia tego okresu do stażu, od którego zależy prawo do powszechnej emerytury wskazywały wprost w uzasadnieniu Sąd Okręgowy i Sąd Apelacyjny. Nie można uznać również, iż mimo, że okres ten nie został uwzględniony przy ustalaniu prawa do tego świadczenia to może on zostać uwzględniony przy obliczeniu jego wysokości. Powołany wyżej przepis wskazuje bowiem wprost, że okresu takiego nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury oraz obliczaniu jej wysokości.

Zdaniem Sądu, również podstawa wymiaru emerytury ubezpieczonego została obliczona w sposób prawidłowy. Ubezpieczony po 2005r. pracował, ale stosunki wynagrodzeń za poszczególne lata do przeciętnego wynagrodzenia są niższe niż przyjęte przez organ rentowy do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru
z 10 kolejnych lat kalendarzowych. Organ rentowy obliczając wskaźnik z lat
1996-2005 przyjął lata, w których najwyższy stosunek wynagrodzenia osiągniętego do wygrodzenia przeciętnego wyniósł 126,08 % (za 2005r.). Stosunki te w kolejnych latach wyniosły: w 2006r. - 125,92 %; w 2007r. - 116,63 %, w 2008r. - 60,76 %,
w 2009r. - 20,10 % (przy wynagrodzeniu osiągniętym 7.807,90 zł i wynagrodzeniu przeciętnym 38.842,56 zł). Tym samym obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy przy przyjęciu wynagrodzeń osiągniętych po 2005r. byłoby dla wnioskodawcy mniej korzystne.

Sąd podkreślił również, że nie można okresu służby w Milicji Obywatelskiej zaliczyć jako kresu nieskładkowego do wysokości świadczenia. Takiej możliwości nie przewidują przepisy cytowanej ustawy. Organ rentowy słusznie również zawiesił wypłatę ustalonej przez siebie emerytury, bowiem zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego, a jak wynika z akt emerytalnych ZER MSWiA emerytura policyjna jest dla ubezpieczonego świadczeniem korzystniejszym.

W oparciu o powyższe, Sąd Okręgowy uznając odwołanie za bezzasadne orzekł o jego oddaleniu na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony, zaskarżając go w całości.

Wyrokowi zarzucił :

1. naruszenie przepisów prawa materialnego a to art. 5 ust. 1 oraz art. 95 ustawy
z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych ( Dz. U. z 2009r. nr 153 poz. 1227 ze zm.), poprzez błędne
ustalenie, iż odwołujący nie ma prawa do zbiegu dwóch świadczeń, tj. emerytury
policyjnej oraz emerytury z zaopatrzenia powszechnego,

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału
dowodowego polegającą na nie uwzględnieniu faktu, iż ubezpieczony
przepracował ponad 40 lat okresów zatrudnienia, a które to okresy nie zostały
uwzględnione przy wysokości otrzymywanej przez niego jednej emerytury,

3. nie wyjaśnienie wszystkich istotnych spornych okoliczności w sprawie mających
wpływ na prawidłowe rozstrzygnięcie sprawy.

Wskazując na powyższe zarzuty ubezpieczony wniósł o:

1.  zmianę w całości zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy,
poprzez uznanie, że powodowi przysługuje prawo do zbiegu dwóch emerytur, tj.
emerytury policyjnej i emerytury z zaopatrzenia powszechnego,

2.  ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sadowi
I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji ubezpieczony podniósł, że nie zgadza się
z rozstrzygnięciem Sądu 1 Instancji, ponieważ według niego spełnia on warunki do przyznania dwóch świadczeń emerytalnych, tj. emerytury policyjnej z Resortu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a jednocześnie do emerytury cywilnej
z zaopatrzenia powszechnego z uwagi na wypracowanie przez niego stażu pracy po zakończeniu służby policyjnej.

W związku z tym, według przekonania powoda, w jego przypadku Sąd nie powinien zastosować przepisów art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej ograniczającej mu prawo do wypłaty emerytury cywilnej.

Ponieważ powód posiada wyliczony do emerytury policyjnej okres ponad 15 lat pracy zawodowej, a zatem przez cały ten okres opłacał on składki na ubezpieczenie społeczne w systemie Resortu Spraw Wewnętrznych, jak również posiada on odpowiedni staż pracy zaliczony mu i przyznany do emerytury cywilnej z zaopatrzenia powszechnego w ilości 24 lata, 7 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok
i 1 miesiąc okresów nieskładkowych, to logicznym wydaje się fakt, że zarówno okres pracy powoda w Policji, jak również w służbie cywilnej powinien być zliczony
w łącznym wymiarze, tzn. tak, aby wymierzyć odwołującemu należną i właściwą wysokość przysługującej powodowi emerytury - bądź winien on pobierać w całości dwa świadczenia emerytalne, skoro jest uprawniony do świadczeń emerytalnych
z dwóch różnych wyłączających się systemów emerytalnych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja, jako pozbawiona podstaw prawnych podlega oddaleniu.

Jak wynika z treści apelacji wniesionej przez ubezpieczonego, zarzuty w niej zawarte zostały sprowadzone do dwóch aspektów niniejszej sprawy.

Mianowicie ubezpieczony nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że okres jego zatrudnienia w Wojewódzkim Urzędzie (...)
w charakterze funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej od 16 listopada 1971r. do
31 lipca 1987r. był okresem na podstawie, którego przyznano mu prawo do emerytury policyjnej, a to wyklucza możliwość zaliczenie tegoż okresu przy ustaleniu uprawnień do świadczeń na podstawie przepisów o zaopatrzeniu powszechnym, zarówno co do prawa jak i wysokości.

Zdaniem ubezpieczonego nie może również ostać się pogląd Sądu, iż organ rentowy słusznie zawiesił ustaloną przez organ rentowy emeryturę, ponieważ zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej, w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń, wypłacie podlega tylko jedno świadczenie, korzystniejsze dla ubezpieczonego lub wybrane przez niego, a tym świadczeniem jest emerytura policyjna.

Zdaniem ubezpieczonego winien on mieć wypłacane obie emerytury, bądź okres pracy w Wojewódzkim Urzędzie (...)winien być uwzględniony przy emeryturze z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odnosząc się merytorycznie do zarzutów apelacji, w pierwszej kolejności przypomnieć należy, że zgodnie z art. 2 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. nr 153 poz. 1227), świadczenia na warunkach i w wysokości określonych
w ustawie przysługują:

1. ubezpieczonym - w przypadku spełnienia warunków do nabycia prawa do
świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych;

2. członkom rodziny pozostałym po ubezpieczonym albo po osobie uprawnionej do
świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl ust. 2 świadczenia na warunkach i w wysokości określonych w ustawie przysługują również żołnierzom zawodowym oraz funkcjonariuszom Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej, jeżeli nie spełniają oni warunków do nabycia prawa lub utracili prawo do świadczeń określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób, oraz członkom rodzin pozostałym po tych osobach.

Należy zwrócić uwagę, że aktualne brzmienie cytowanego wyżej przepisu art. 2 ust.1 pkt 1 zostało ustalone przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009.r Nr 8 poz. 38), z mocą obowiązującą od 5 lutego 2009r.

W brzmieniu obowiązującym do 4 lutego 2009r., tj. sprzed powyższej nowelizacji, zgodnie z art. 2 pkt 1 ust.1 świadczenia na warunkach i w wysokości określonej w ustawie przysługiwały ubezpieczonym - w razie spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy mają ustalone prawo do emerytury określonej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej, obliczonej
z uwzględnieniem okresów składkowych, o których mowa w art. 6 ust. 1-3, 5 i 7-10 oraz w ust. 2.

W tym miejscu wskazać należy, że przepis art. 2 pkt 1 ust.1 w brzmieniu obowiązującym do 4 lutego 2009r., tj. sprzed omawianej nowelizacji, zawierał katalog wyłączeń nie pozwalających na uzyskanie przez ubezpieczonych pobierających emerytury mundurowe, świadczenia w oparciu o powszechne przepisy emerytalne, przy uwzględnieniu okresów składkowych, o których mowa w art. 6 ust.1-3, 5 i 7-10 oraz w ust. 2. Można było natomiast nabyć takie prawo w oparciu o okresy składkowe nieuwzględnione przy obliczaniu prawa do emerytury mundurowej.

Takie rozumienie tego przepisu potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale jaka zapadła w powiększonym składzie 7 sędziów w dniu 17 lutego 2010r. w sprawie
o sygn. II UZP 10/09,w myśl której „przepis art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t.: Dz. U. z 2004r. nr 39, poz. 353 ze zm.), w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.
z 2009r. nr 8, poz. 38), nie wyłączał nabycia prawa do emerytury z ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez żołnierza zawodowego, jeżeli okresy składkowe, o których mowa w tym przepisie, nie zostały uwzględnione przy obliczeniu emerytury żołnierza zawodowego.” Uchwała powyższa zapadła w odpowiedzi na pytanie prawne Sądu Najwyższego (II UK 113/09), które wyłoniło się na skutek rozbieżności w interpretacji omawianego przepisu.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 27 stycznia 2010r. (SK 41/07, Dz. U. RP 2010/21/110 ) stwierdził, że art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. nr 153, poz. 1227), w brzmieniu obowiązującym od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 166, poz. 1609) do dnia wejścia w życie ustawy z dnia
5 grudnia 2008r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. nr 8, poz. 38), jest zgodny z art. 2 oraz art. 32 w związku z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Po zmianie dokonanej nowelizacją z dnia 5 grudnia 2008r. przepis art. 2 pkt 1 ust. 1 nie zawiera już omawianego wyłączenia ubezpieczonych, mających ustalone prawo do emerytury mundurowej obliczonej z uwzględnieniem okresów składkowych, o których mowa w art. 6 ust. 1-3, 5 i 7-10 oraz w ust. 2 i pozwala tym osobom na ubieganie się o emeryturę z powszechnego systemu emerytalnego.

Niezależnie jednak od zmiany treści omawianego wyżej przepisu, należy mieć na uwadze, iż nadal obowiązuje art. 5 ust. 2 a ustawy z 17 grudnia 1998r., zgodnie
z którym okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, tj. czynnej służby wojskowej oraz w pkt 6 lit. a-e i g, tj. służby pełnionej w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, w Straży Granicznej, w Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej
i w Służbie Więziennej, nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury
i renty, oraz obliczania ich wysokości, jeżeli z ich tytułu ustalono prawo do świadczeń pieniężnych określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób,
o których mowa w art. 2 ust. 2 (między innymi funkcjonariuszy Policji).

Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę niniejszego sporu, należy zauważyć, że ubezpieczony nabył prawo do emerytury mundurowej od 1 sierpnia 1987r., pobierał ją w czasie zatrudnienia w sektorze cywilnym i nadal ją pobiera. Do wysługi emerytalnej zaliczono ubezpieczonemu okres służby milicyjnej od
16 listopada 1971r. do 31 lipca 1987r., w łącznym wymiarze 15 lat, 8 miesięcy i 15 dni. Skoro więc okres zatrudnienia ubezpieczonego w Wojewódzkim Urzędzie (...) na stanowisku funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej od 16 listopada 1971r. do 31 lipca 1987r. był okresem, z tytułu którego ubezpieczonemu ustalono prawo do emerytury policyjnej, to nie jest możliwe zaliczenie tego okresu przy ustalaniu prawa do świadczeń na podstawie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Takie uregulowanie ustawowe z pewnością nie narusza Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

Art. 67 ust. 1 Konstytucji stanowi, że: "Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa".

Trzeba pamiętać, że Konstytucja nie przesądza o formach realizacji prawa do zabezpieczenia społecznego. Z art. 67 ust. 1 Konstytucji nie da się więc wyprowadzić konstytucyjnego prawa do jakiejkolwiek konkretnej postaci świadczenia na rzecz emerytów (por. wyroki TK z: 27 stycznia 2003r., sygn. SK 27/02, OTK ZU nr 1/A/2003, poz. 2; 7 września 2004r., sygn. SK 30/03, OTK ZU nr 8/A/2004, poz. 82; 20 listopada 2006r., sygn. SK 66/06, OTK ZU nr 10/A/2006 poz. 152, 1 kwietnia 2008r., sygn. SK 96/06, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 40).

Szczegółowe unormowanie form i zakresu zabezpieczenia społecznego należy bowiem do ustawy zwykłej. Nałożony na ustawodawcę obowiązek urzeczywistnienia wyrażonych w Konstytucji gwarancji socjalnych w drodze stosownych regulacji normatywnych nie oznacza obowiązku maksymalnej rozbudowy systemu świadczeń. Urzeczywistnienie to musi się dokonać w taki sposób, „aby z jednej strony uwzględniało istniejące potrzeby, z drugiej możliwości ich zaspokojenia” (wyroki z:
8 maja 2000r., sygn. SK 22/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 107; 3 lipca 2006r., sygn. SK 56/05, OTK ZU nr 7/A/2006, poz. 77). Ustawodawca ma zatem w wypadku realizacji prawa wyrażonego w art. 67 ust. 1 szeroki margines swobody.

Granice swobody ustawodawcy wyznacza zakaz naruszania istoty prawa do zabezpieczenia społecznego. Istotę prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego Trybunał Konstytucyjny zdefiniował jako obowiązek zagwarantowania minimum poziomu świadczeń osobom, które osiągnęły wiek emerytalny i zaprzestały w związku z tym aktywności zawodowej (por. wyrok
z 7 lutego 2006r., sygn. SK 45/04, OTK ZU nr 2/A/2006, poz. 15).

Przez minimum świadczeń Trybunał Konstytucyjny rozumie świadczenia
w wysokości umożliwiającej uprawnionym zaspokojenie nie tylko ich podstawowych potrzeb. Trybunał podkreślił, że o jakości danego systemu zabezpieczenia społecznego świadczy przede wszystkim wysokość średniego świadczenia emerytalnego, uwzględniającego wysokość średnich przychodów pracowniczych, a także zagwarantowanie mechanizmów zapewniających utrzymanie ekonomicznej realności wypłat emerytur w długiej, kilkupokoleniowej perspektywie czasowej. Bez względu na intensywność oddziaływania czynników, które mogą hamować dążenie do zaspokojenia uzasadnionych potrzeb socjalnych, ustawowa realizacja konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia socjalnego nie może nigdy uplasować się poniżej minimum wyznaczonego przez istotę danego prawa (wyrok z 8 maja 2000r., sygn. SK 22/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 107).

Należy również podkreślić, że przedstawiona powyżej definicja istoty prawa do zabezpieczenia społecznego jest zgodna z wykładnią art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, przyjmowaną przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu (por. wyrok z 28 kwietnia 2009r. w sprawie R. przeciwko Polsce, skarga nr 38886/05, § 75).

Wypada również wskazać, że Trybunał Konstytucyjny podkreślał, że ubezpieczony musi liczyć się z tym, że ustawodawca prowadząc określoną politykę społeczną, może ograniczyć przyznane mu przywileje, kierując się interesem publicznym (por. wyrok z 7 lutego 2006r., sygn. SK 45/04, OTK ZU nr 2A/2006, poz. 15 pkt 4).

Ustawodawca posługując się techniką ubezpieczenia społecznego tworzy określone oczekiwania po stronie jednostki (por. wyrok o sygn. SK 45/04). Ubezpieczenie społeczne jest formą zabezpieczenia społecznego, opartą na zasadach przymusu, powszechności, wzajemności, na obowiązku płacenia składek i na roszczeniowym charakterze świadczeń. Zasada wzajemności oznacza zależność między opłacaniem składki i jej wysokością oraz okresem płacenia a prawem do świadczeń i ich wysokością.

Zdaniem ubezpieczonego, obowiązujące unormowanie narusza tę zasadę, gdyż powoduje, że skarżący jako pracownik sektora cywilnego i jednocześnie emeryt mundurowy - odprowadza składki do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - jednak składki te nie mają przełożenia na wysokość jego emerytury.

Taki pogląd nie zasługuje na aprobatę. Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie podkreślał kilkakrotnie, że w polskim systemie ubezpieczenia społecznego zasada wzajemności składki i prawa do świadczenia nigdy nie była pojmowana w sposób absolutny (por. wyroki z: 30 maja 2000r., sygn. K 37/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 112 oraz 11 grudnia 2006r., sygn. SK 15/06, OTK ZU nr 11/A/2006, poz. 170). Zasada wzajemności składki i świadczenia w obowiązującym systemie emerytalnym i rentowym nie jest bezwzględnie przestrzegana, ponieważ m.in. „składka nie została dostosowana do wielkości indywidualnego ryzyka, lecz jest ustalana na przeciętnym poziomie, zapewniającym względną równowagę w ujęciu całościowym, obejmującym wszystkich ubezpieczonych” (por. SK 15/06, pkt 3.4.) Absolutyzowanie zasady ekwiwalentności prowadziłoby do zachwiania ogólnej logiki systemu ubezpieczeń społecznych, który wynika nie tylko z zasady wzajemności składki i świadczeń, ale również z zasady solidarności międzypokoleniowej (por. wyrok z 24 października 2005r., sygn. P 13/04, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 2) czy szerzej: solidaryzmu społecznego (por. wyroki z 22 czerwca 1999r. sygn. K 5/99, OTK ZU nr 5/1999, poz. 100 i 4 grudnia 2000r., sygn. K 9/00, OTK ZU nr 8/2000, poz. 294) oraz powszechności i względnej jednolitości kryteriów przyznawania świadczeń i określania ich wysokości (por. wyrok TK z 8 września 2005r., sygn. P 17/04, OTK ZU nr 8/A/2005, poz. 90). Brak prostej zależności między prawem do świadczeń i ich wysokością, a okresem opłacania i rozmiarem składki nie zawsze więc oznacza niekonstytucyjność konkretnej regulacji (por. wyroki o sygn. K 37/98 i SK 15/06, pkt 3.4.).

Takie rozumienie zasady wzajemności przyjmowane jest również w doktrynie prawa, gdzie podkreśla się, że relacji między składką i świadczeniem emerytalnym nie można rozpatrywać w kategoriach cywilnoprawnych, ponieważ - inaczej niż przy ubezpieczeniach gospodarczych - w ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym osób funkcjonujących jeszcze na zasadach „zdefiniowanego świadczenia” (a więc na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej), emerytura nie musi być i nie jest dokładnie ekwiwalentna do składek (por. K. Antonów, Prawo do emerytury, Kraków 2003, s. 126; por. też wyrok TK o sygn. SK 96/06, pkt 2.6., str. 20).

Służby mundurowe oraz wojsko stanowią grupy uprzywilejowane w systemie ubezpieczeń społecznych. Spełnienie warunków do uzyskania świadczenia emerytalnego bądź rentowego następuje bowiem szybciej niż w systemie ubezpieczeń społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odprowadzanie regularnych składek na ubezpieczenie społeczne przez ubezpieczonego należy postrzegać jako element wkładu w funkcjonowanie systemu ubezpieczeń społecznych, a więc element solidarności społecznej. Podjęcie zatrudnienia w sektorze cywilnym po nabyciu uprawnień emerytalnych w ramach systemu emerytur służb mundurowych/wojska było jego wolnym wyborem. Warunkiem podjęcia tego zatrudnienia było jednak i jest nadal odprowadzanie składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.

Również nie znajduje racji bytu, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 95 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.).

Przepis tan stanowi, że w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie, wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.

Tak więc z art. 95 powyższej ustawy wyraźnie wynika możliwość zbiegu uprawnień jednej osoby do kilku świadczeń. Ustawodawca w takiej sytuacji przewiduje jedynie możliwość zaspokojenia tych uprawnień przez wypłatę jednego z tych świadczeń. Wobec tego uprawnienia się nie wykluczają, lecz jedynie osoba, która może się wykazać więcej niż jednym prawem (uprawnieniem) do świadczeń z ustawy o emeryturach, sama wybiera świadczenie lub wypłaca się świadczenie wyższe.

Prawo do świadczenia nie jest więc równoznaczne z pobieraniem świadczenia, jakie z tego prawa wynika. Zasadą jest (art. 95 ust. 1), że zbieg prawa do kilku świadczeń określonych w ustawie rodzi dla organu rentowego obowiązek wypłaty tylko jednego - wyższego - świadczenia. Zainteresowanemu przysługuje jednak wybór: jeżeli zażąda wypłaty niższego świadczenia, żądanie będzie musiało zostać uwzględnione. Jeśli zainteresowany nie złoży żadnego oświadczenia w tej kwestii, organ rentowy kontynuuje wypłatę świadczenia wyższego.

Reguła z art. 95 ust. 1 omawianej ustawy ma zastosowanie również w sytuacji zbiegu prawa do emerytury/renty z prawem do świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego osób, o których mowa w art. 2 ust. 2, a więc żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej a także członków rodziny, pozostałych po tych żołnierzach/funkcjonariuszach.

Wracając na grunt niniejszej sprawy zauważyć należy, że emerytura policyjna pobierana przez ubezpieczonego wynosi 2.062,95 zł i jest wyższa od emerytury
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych obliczonej przez organ rentowy na kwotę 1.991,20zł.

Tak więc ubezpieczony jest uprawniony do dwóch świadczeń emerytalnych, jednakże brak jest podstaw prawnych do wypłaty obu świadczeń, albowiem jak wyżej wskazano prawo do świadczenia nie jest równoznaczne z jego pobieraniem. Generalną zasadą polskiego systemu emerytalnego jest zasada wynikająca z art. 95 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przewidująca w razie zbiegu prawa do kilku świadczeń - wypłatę jednego świadczenia. Słusznie więc organ rentowy zawiesił wypłatę emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wobec pobierania przez ubezpieczonego korzystniejszej emerytury policyjnej.

Z tych względów apelacja ubezpieczonego, jako niezasadna na mocy art. 385 kpc, została oddalona.

/-/SSO del. E.Kocurek-Grabowska /-/SSA A.Grymel /-/ SSA L.Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR