Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku w całości

Decyzją z 9.10.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 27.09.2019 r., na podstawie art. 24 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), przyznał M. M. prawo do emerytury od 1.09.2019 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Organ rentowy podał, że podstawa obliczenia emerytury podlega pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zakład wyjaśnił, że emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę

- kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 105230,41 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 646584,61 zł

- suma kwot pobranych emerytur wynosi 173151,61 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 211,50 miesięcy

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2736,00 zł.

Następnie Zakład podał, że wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej w następujący sposób:

[( (...),41 + (...),61) - (...),61)]211,50= 2736,00 zł.

(decyzja k. 8 plik II akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony podnosząc, że jest ona dla niego krzywdząca. W uzasadnieniu swego stanowiska skarżący wskazał, że Zakład błędnie wyliczył jego emeryturę przyjmując zwaloryzowany kapitał początkowy nie powiększony o dodany okres składkowy zgodnie z art. 185 ustawy emerytalnej i jednocześnie odliczając kwotę pobranych emerytur od stycznia 2014 r. do sierpnia 2019 r., w efekcie czego z niepowiększonego kapitału początkowego odliczono wnioskodawcy wypłatę emerytur za pracę w szczególnych warunkach. Według odwołującego do prawidłowego wyliczenia emerytury należy przyjąć kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego co przy emeryturze wcześniejszej, tj. w kwocie 754153,16 zł i sumę kwot pobranych emerytur w kwocie 173151,61 zł lub przyjąć kapitał początkowy niepowiększony zgodnie z art. 184 ustawy emerytalnej, ale wtedy odliczyć tylko wypłatę emerytur w 2019 r., tj. po osiągnięciu przez skarżącego powszechnego wieku emerytalnego, a mianowicie: kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącą 646584,61 zł i kwotę pobranych emerytur od stycznia do sierpnia 2019 r. wynoszącą 21318,62 zł.

(odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie i argumentując, że przy ustaleniu wysokości emerytury przyznanej zgodnie z art. 24 ustawy emerytalnej nie ma podstaw do zachowania tej samej wysokości kapitału początkowego co przy emeryturze wcześniejszej. Zakład wyjaśnił, że kapitał początkowy został ustalony bez dodanych miesięcy do okresów składkowych. W konkluzji ZUS stwierdził, że wyliczając emeryturę zaskarżoną decyzją z 9.10.2019 r. prawidłowo zmniejszono jej wysokość o kwoty wszystkich wcześniej pobranych emerytur.

(odpowiedź na odwołanie k. 6)

Decyzją z 11.05.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z 19.04.2021 r. na podstawie art. 194j ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 291 ze zm.) odmówił M. M. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu Zakład podał, że wnioskodawca ma ustalone prawo do emerytury powszechnej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej. Podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych. ZUS argumentował, że zmieniony ustawą z 19.06.2020 r. art. 194j ustawy emerytalnej nie ma zastosowania do emerytury wnioskodawcy, ponieważ emerytura wcześniejsza była wypłacana od 29.12.2013 r. na podstawie wniosku złożonego przez ubezpieczonego w dniu 29.11.2013 r., tj. po dniu 1 stycznia 2013 r.

(decyzja k. 5 plik III akt ZUS)

Ubezpieczony odwołał się także od powyższej decyzji. W uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, że zgadza się z Zakładem, iż przy wyliczeniu jego emerytury przyznanej zgodnie z art. 24 ustawy emerytalnej nie ma podstaw do zachowania tej samej wysokości kapitału początkowego co przy emeryturze wcześniejszej, ale jednocześnie zarzucił, że jego zdaniem nie można odliczać wcześniej pobranych emerytur, które były częściowo wypłacane z innego funduszu. Skarżący wskazał, że art. 24 ustawy emerytalnej definiuje składniki funduszu emerytury powszechnej i nie ma tu zastosowania art. 185 tej ustawy, natomiast na pobrane emerytury wcześniejsze jest tworzony fundusz, który jest sumą składników według art. 24 i art. 185 ustawy emerytalnej.

(odwołanie k. 3 załączonych akt VIII U 1719/21)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie oraz łączne rozpoznanie ze sprawą VIII U 4851/19 zainicjowaną odwołaniem skarżącego od decyzji z 9.10.2019 r. W uzasadnieniu ZUS podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie, argumentując, że nie ma podstaw do zastosowania art. 194j ustawy o emerytalnej, gdyż wnioskodawca pobiera emeryturę wcześniejszą na podstawie wniosku złożonego po 1.01.2013 r.

(odpowiedź na odwołanie k. 5 załączonych akt VIII U 1719/21)

Postanowieniem z 24.08.2021 r. sprawa z odwołania wnioskodawcy od decyzji z 11.05.2021 r. o sygn. VIII U 1719/21 została połączona ze sprawą z odwołania wnioskodawcy od decyzji z 9.10.2019 r. o sygn. VIII U 4851/19 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia za sygn. VIII U 4851/19

( k. 8 załączonych akt VIII U 1719/21)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. urodził się (...)

(okoliczność bezsporna)

W dniu 29.11.2013 r. odwołujący złożył wniosek o przyznanie emerytury wcześniejszej.

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z 7.11.2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., wykonując wyrok sądu z 17.10.2014 r., przyznał M. M. emeryturę wcześniejszą od 29.12.2013 r., tj. od daty określonej w wyroku sądu.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 76308,53 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 546681,34 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 255,20 miesięcy

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2441,18 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

( (...),53 + (...),34) / 255,20 = 2441,18 zł

(decyzja – k. 45/46 plik I akt organu rentowego)

W dniu 27.09.2019 r. skarżący złożył do ZUS wniosek o emeryturę w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

(wniosek – k. 1 plik II akt organu rentowego)

Decyzją z 8.10.2019 r. ZUS z urzędu ponownie ustalił dla wnioskodawcy wartość kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1309,65 zł ustaloną decyzją z 5.11.2014 r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, okresy składkowe w łącznej ilości 27 lat, 10 miesięcy, 7 dni, tj. 334 miesiące, okresy nieskładkowe w łącznej ilości 1 miesiąca, 12 dni, tj. 1 miesiąc. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 82,51%. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173). Kapitał początkowy został obliczony w następujący sposób:

293,01 zł x 82,51% (współczynnik proporcjonalny) = 241,76 zł

(334 miesiące składkowe x 1,3%) : 12 x 1309,65 zł (podstawa wymiaru) = 473,83 zł

(1 miesiąc nieskładkowy x 0,7%) : 12 x 1309,65 zł (podstawa wymiaru) = 0,79 zł

Razem 716,38 zł

716,38 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 149723,42 zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 149723,42 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresu od 23.06.1972 r. do 24.06.1972 r. ponieważ w w/w okresie wystąpiła nieobecność nieodpłatna – nie opłacona składka na ubezpieczenie społeczne.

Zakład poinformował, że kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. podlega waloryzacji według zasad określonych w art. 173 ustawy emerytalnej. Zwaloryzowany kapitał początkowy uwzględniany jest w podstawie obliczenia emerytury ustalanej wg nowych zasad (z zastosowaniem art. 26 ustawy emerytalnej).

(decyzja k. 31-32 w aktach kapitałowych)

Pierwszą zaskarżoną decyzją z 9.10.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 27.09.2019 r., na podstawie art. 24 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), przyznał M. M. prawo do emerytury od 1.09.2019 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Organ rentowy podał, że podstawa obliczenia emerytury podlega pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zakład wyjaśnił, że emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę

- kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 105230,41 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 646584,61 zł

- suma kwot pobranych emerytur wynosi 173151,61 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 211,50 miesięcy

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2736,00 zł.

Następnie Zakład podał, że wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej w następujący sposób:

[( (...),41 + (...),61) - (...),61)]211,50= 2736,00 zł.

(decyzja k. 8 plik II akt ZUS)

W dniu 19.04.2021 r. wnioskodawca złożył wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego zgodnie z ustawą z 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

(wniosek w aktach organu rentowego plik III załączonych do sprawy VIII U 1719/21)

Drugą zaskarżoną decyzją z 11.05.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu w/w wniosku z 19.04.2021 r., na podstawie art. 194j ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 291 ze zm.), odmówił M. M. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu Zakład podał, że wnioskodawca ma ustalone prawo do emerytury powszechnej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej. Podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych. ZUS argumentował, że zmieniony ustawą z 19.06.2020 r. art. 194j ustawy emerytalnej nie ma zastosowania do emerytury wnioskodawcy, ponieważ emerytura wcześniejsza była wypłacana od 29.12.2013 r. na podstawie wniosku złożonego przez ubezpieczonego w dniu 29.11.2013 r., tj. po dniu 1 stycznia 2013 r.

(decyzja k. 5 plik III akt ZUS załączonych do sprawy VIII U 1719/21)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności dokumenty zawarte w załączonych aktach ZUS-owskich, których wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron a i Sąd nie znalazł żadnych powodów by czynić to z urzędu. Zebrane dowody nie nasuwają wątpliwości i pozwalają na wydanie rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania są bezzasadne i podlegają oddaleniu.

Badając zasadność pierwszej zaskarżonej decyzji z 9.10.2019 r. Sąd zważył, że zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2021 r., poz. 291 ze zm. - zwanej dalej także ustawą emerytalną) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W myśl ust. 2 i 3 niniejszego przepisu wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn (art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Stosownie do art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Odwołujący po raz pierwszy uzyskał prawo do emerytury na skutek wniosku złożonego w dniu 29.11.2013 r. Prawo do emerytury zostało ustalone wówczas od 29.12.2013 r. Następnie w wyniku decyzji z 9.10.2019 r. nabył prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego od dnia 1.09.2019 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Świadczenie to zostało wyliczone w oparciu o art. 26 ustawy emerytalnej.

Wstępnie należy wyraźnie zwrócić uwagę na to, że możliwość przyznania emerytury po emeryturze istnieje tylko w sytuacji, gdy po przyznaniu świadczenia po raz pierwszy, wnioskodawca w dalszym ciągu spełnia przesłanki do przyznania mu emerytury w oparciu o inny przepis.

Ubezpieczony, jak wynika ze stanu faktycznego niniejszej sprawie, taką możliwość już wykorzystał, gdy decyzją z dnia 7.11.2014 r. zostało mu przyznane od 29.12.2013 r. prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, a następnie decyzją z dnia 9.10.2019 r. prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Nie ma już zatem możliwości przyznania odwołującemu innej emerytury.

Po przyznaniu prawa do emerytury możliwe jest - o ile zostaną spełnione przesłanki określone w przepisach - ponowne ustalenie wysokości emerytury.

Mając na uwadze treść odpowiedzi organu emerytalnego na odwołanie od zaskarżonej decyzji z 11.05.2021 r., w której ZUS przywołał m.in. art. 114 ustawy emerytalnej, Sąd zważył także, że w niniejszej sprawie brak było podstaw do zastosowania art. 114 ust. 1 pkt 1) ustawy emerytalnej (potencjalnie pod rozwagę można byłoby jedynie brać bowiem tylko dwie przesłanki) zgodnie, z którym: w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Odwołujący nie przedłożył żadnych nowych dowodów, które uzasadniałyby ponowne przeliczenie emerytury. Nie zostały ujawnione także nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Ponadto Sąd zważył, że zastosowany przez ZUS w pierwszej zaskarżonej decyzji z 9.10.2019 r. przepis art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej został dodany na mocy ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637 z późn. zm.) i wszedł w życie od 1.01.2013 r.

Zgodnie z jego ówczesnym brzmieniem: jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Od 1.10.2017 r. na mocy ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 38 z późn. zm.). treść tego przepisu brzmi: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2016 r. poz. 1379), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Odwołujący złożył wniosek o emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych (art. 184 ustawy emerytalnej) w dniu 29.11.2013 r. W tym dniu obowiązywał już art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, w którym zawarty został mechanizm pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o sumę pobranych emerytur. Odwołujący powinien był liczyć się z tym, że gdy wystąpi w późniejszym czasie o emeryturę w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego (art. 24 ustawy emerytalnej) to okoliczność pobrania przez niego emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej spowoduje pomniejszenie podstawy obliczenia emerytury z art. 24 o sumę kwot pobranych emerytur z art. 184 ustawy emerytalnej.

Przypomnieć należy, że wyrokiem z dnia 6 marca 2019 r., P 20/16, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wydanie tego orzeczenia nie ma jednak żadnego wpływu na wysokość emerytury ubezpieczonego, ponieważ wnioskodawca nie jest kobietą urodzoną w (...) r. Wskazać bowiem należy, że mężczyźni co prawda mieli możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę, jednak nie mogą skutecznie powoływać się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6.03.2019 r. w sprawie P 20/16, ponieważ w/w wyrok dotyczy wyłącznie kobiet urodzonych w (...) roku, wobec czego rzeczony wyrok TK nie ma zastosowania ani do mężczyzn urodzonych w1953 r., ani urodzonych we wcześniejszych latach. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6.03.2019 r. P 20/16, ma charakter tzw. wyroku zakresowego, a skutkiem tego typu wyroku jest częściowa utrata mocy obowiązującej przepisu, polegająca na wyłączeniu możliwości jego stosowania w zakresie oznaczonym w wyroku. Utrata mocy obowiązującej, jako skutek orzeczenia negatoryjnego, nie dotyka jednak całego przepisu, który nadal pozostaje elementem ustawy (zob. np. wyr. TK z 18.12.2008 r., K 19/07, OTK-A 2008, Nr 10, poz. 182). Z uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6.03.2019 r. wprost zresztą wynika, że zakres podmiotowy tego wyroku, wyznaczony zakresem zadanego przez sąd pytający zapytania, nie obejmuje mężczyzn. Oznacza to, że Trybunał stwierdzając niekonstytucyjność zaskarżonego przepisu jedynie w zakresie w jakim dotyczy on kobiet urodzonych w (...) r., które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej, nie zakwestionował możliwości stosowania określonego w nim mechanizmu potrącania w stosunku do pozostałych osób.

Należy w tym miejscu podkreślić, że przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej nie został usunięty z porządku prawnego wobec wszystkich ubezpieczonych, a jedynie wobec osób z rocznika 1953. Do pozostałych ubezpieczonych ma on nadal zastosowanie.

Ponadto Sąd Okręgowy zważył, że w dniu 10.07.2020 r. weszła w życie ustawa z 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222; dalej także jako ustawa zmieniająca).

Ustawa ta dostosowała przepisy do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 6.03.2019 r., P 20/16, a jej celem było unormowanie sytuacji kobiet z rocznika 1953 r., które po wyroku TK uzyskały prawo do przeliczenia emerytury powszechnej bez pomniejszania jej o pobraną emeryturę wcześniejszą.

Ustawa zmieniająca w art. 1 dodała do ustawy emerytalnej art. 194i, na mocy którego osoby urodzone w (...) r., pobierające wcześniejszą emeryturę przyznaną przed 2013 r., mogą obecnie przejść na emeryturę powszechną bez pomniejszania podstawy jej obliczenia o kwoty wypłaconej dotychczas wcześniejszej emerytury.

Natomiast osobom, które przeszły już z wcześniejszej emerytury na emeryturę powszechną świadczenie to zostanie przeliczone, o czym z kolei stanowi przepis art. 194j ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art. 194 i ustawy emerytalnej, do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w (...) r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. poz. 1222), pod warunkiem że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r.

Do odwołującego nie ma zatem zastosowania art. 194i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odwołujący wniosek o przyznanie emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego złożył bowiem 27.09.2019 r., zaś wniosek o przyznanie prawa do emerytury wcześniejszej złożył po dniu 1 stycznia 2013 r.

Sąd zważył przy tym, że sytuacja prawna ubezpieczonych z rocznika 1953, którzy przeszli na emeryturę w 2013 r., jest odmienna od sytuacji ubezpieczonych z rocznika 1953, którzy wniosek o emeryturę złożyli zgodnie z art. 194 i ustawy emerytalnej w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222), ponieważ inna jest data przejścia na emeryturę tych osób, co ma bezpośredni wpływ na sposób obliczenia świadczenia. Nie jest to nierówność wobec prawa, albowiem każdy z ubezpieczonych z rocznika 1953 miał prawo do samodzielnego podjęcia decyzji o tym, w jakiej dacie przejdzie na emeryturę.

Dodatkowo należy zauważyć, że prawo do zabezpieczenia społecznego zostało ustalone w najwyższym hierarchicznie aktem jakim w porządku krajowym jest Konstytucja RP. W myśl art. 67 ust. 1 Konstytucji RP, obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa. Tym samym, z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP nie da się wyprowadzić konstytucyjnego prawa do konkretnej postaci świadczenia społecznego, a podstawą ewentualnych roszczeń osób ubiegających się o rentę, emeryturę czy inną formę zabezpieczenia społecznego mogą być przepisy ustaw (ewentualnie rozporządzeń wykonawczych wydanych w granicach upoważnienia ustawowego), regulujące szczegółowo te kwestie (tak Sąd Najwyższy - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w postanowieniu z 24.01.2019 r., I UK 4/18, L.).

Sąd Okręgowy zważył także, że zarówno w doktrynie, jak i judykaturze podkreśla się odrębność instytucji nabycia prawa do świadczenia od jego wypłaty. Wskazać należy, że zgodnie z art. 100 ustawy emerytalnej, prawo do świadczeń określonych w tej ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Sąd Okręgowy podziela jednocześnie w całości pogląd Sąd Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrażony w postanowieniu z 21.10.2020 r., I UK 377/19 (LEX nr 3093801), zgodnie z którym rozpoznanie wniosku o ustalenie prawa do emerytury wymaga - o ile przepisy prawa nie stanowią inaczej - potwierdzenia tego prawa oraz jego wysokości według stanu prawnego obowiązującego w dniu złożenia wniosku. Oznacza to, że wniosek rozpatrywany jest na podstawie obowiązujących w chwili jego złożenia przepisów dotyczących sposobu wyliczenia emerytury. W tych okolicznościach zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS do tych emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny i wniosek o emeryturę z tego tytułu złożyli w nowym stanie prawnym, po wejściu w życie niekorzystnego sposobu wyliczania emerytury, nie budzi wątpliwości konstytucyjnych i jest uzasadnione obowiązującą w prawie ubezpieczeń społecznych zasadą realizacji prawa do emerytury według przepisów obowiązujących w dniu złożenia wniosku (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2019 r., II UK 603/17, LEX nr 2634177).

W przypadku ubezpieczonego, realizacja przesłanek warunkujących prawo do emerytury powszechnej z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nastąpiła z dniem 28.12.2018 r., a więc wraz z osiągnięciem przez ubezpieczonego powszechnego wieku emerytalnego.

Gdy zatem organ rentowy, po rozpoznaniu wniosku z 27.09.2019 r., ustalił odwołującemu pierwszą zaskarżoną decyzją z dnia 9.10.2019 r. prawo do emerytury w powszechnym wieku (art. 24 ustawy emerytalnej), to ustalając podstawę obliczenia emerytury prawidłowo ją pomniejszył zgodnie z art. 25 ust. 1b o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur z art. 184 ustawy w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Działanie organu rentowego jest w tym zakresie zgodne z obowiązującymi przepisami. Ustalenie wysokości emerytury w pierwszej zaskarżonej decyzji z 9.10.2019 r. z zastosowaniem art. 25 ust. 1b ustawy nie stanowiło zatem żadnego błędu organu rentowego. Do ustalenia wysokości świadczenia stosuje się bowiem przepisy obowiązujące w tej dacie, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Wyjątkiem przy ustalaniu wysokości emerytury powszechnej jest nowy, obowiązujący od 10.07.2020 r. przepis art. 194j ustawy emerytalnej w zakresie w jakim pozwala na pominięcie stosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

Do odwołującego nie ma jednak zastosowania również art. 194j ustawy o emerytalnej. Zgodnie z jego treścią, kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w (...) r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i (ust. 1). Przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury (ust. 2). Do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia (ust. 3). Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art. 24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone – od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata (ust. 4). Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 jest wyższa od wypłacanej dotychczas, emerytowi wypłaca się wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowi różnica między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia, o którym mowa w ust. 4, do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie (ust. 5). Przepisy ust. 1–5 stosuje się odpowiednio do ponownego ustalenia wysokości renty rodzinnej (ust. 6).

Z cytowanego wyżej przepisu art. 194j ustawy emerytalnej wynika zatem, że kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w (...) r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i ustawy emerytalnej, czyli z wyłączeniem zastosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej.

Oznacza to, że przepis art. 194j ustawy emerytalnej dotyczy wyłącznie tych ubezpieczonych urodzonych w (...) r., którzy pobierali emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1.01.2013 r.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika zatem jednoznacznie, że powołany wyżej przepis art. 194j ustawy emerytalnej, nie dotyczy skarżącego, który wymienioną w art. 25 ust. 1b emeryturę z art. 184 ustawy emerytalnej pobierał na podstawie wniosku złożonego po 1.01.2013 r., tj. wniosku z dnia 29.11.2013 r.

Zakład prawidłowo zatem odmówił ubezpieczonemu drugą zaskarżoną decyzją z 11.05.2021 r. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury uznając, że w przypadku wnioskodawcy - który złożył wniosek o przyznanie emerytury wcześniejszej w dniu 29.11.2013 r., a zatem po dniu 1.01.2013 r. - nie mają zastosowania przepisy art. 194i oraz art. 194j wprowadzone do ustawy emerytalnej na mocy ustawy z 19 czerwca 2020 r. zmieniającej ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W świetle powyższych okoliczności obie zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 9.10.2019 r. i z 11.05.2021 r. są prawidłowe, wobec czego Sąd oddalił odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy wraz z pouczeniem, iż w terminie 14 dni od dnia otrzymania wyroku z uzasadnieniem przysługuje mu prawo złożenia apelacji do tutejszego Sądu Okręgowego w Łodzi, które rozpoznaje Sąd Apelacyjny w Łodzi

A.P.