Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód, Z. W., wniósł o zasądzenie od pozwanego, Powiatu T., kwoty 2.125 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu. Roszczenie swoje wywiódł z faktu bezpodstawnego pobrania od niego opłat za wydanie kart zarejestrowanych przez niego pojazdów. Podał, że uiścił z tego tytułu pięć opłat po 500 zł, natomiast jego zdaniem winien zapłacić każdorazowo jedynie po 75 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o jego odrzucenie i zasądzenie kosztów procesu, z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej. Wskazał, że w chwili pobierania przedmiotowych opłat obowiązywały przepisy prawa określające ich wysokość właśnie w kwocie 500 zł i nie miał on możliwości ich niezastosowania. Zatem pobrane opłaty nie mogą zostać uznane za nienależne.

Sąd Rejonowy w Świeciu VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Tucholi wyrokiem z dnia 31 stycznia 2013 r. zasądził od pozwanego Powiatu T. na rzecz powoda Z. W. kwotę 2.125 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty /pkt 1/, oddalił powództwo w pozostałej części /pkt 2/ i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 107 zł tytułem zwrotu kosztów procesu /pkt 3/.

Z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji wynikało, że Z. W.h w 2004 r. i w 2005 r. dokonał pierwszej rejestracji w Polsce pięciu używanych pojazdów, sprowadzonych z innego kraju Unii Europejskiej marki V. (...) oraz O. (...), (...) i V.. Za wydane przy tym karty pojazdów uiścił opłaty administracyjne w kwocie po 500 zł za każdy z pojazdów. W dniu 19 grudnia 2012 r. powód wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 2 125 zł., czego pozwany nie uczynił.

W ramach oceny prawnej tych ustaleń Sąd Rejonowy uznał za nieuzasadniony podniesiony przez pozwanego zarzut niedopuszczalności drogi sądowej, gdyż powołana przez niego regulacja w postaci ustawy o finansach publicznych z 2009r. nie wyłącza drogi sądowej. Powód swoje roszczenie oparł na instytucji nienależnego świadczenia. Z tych przyczyn odmówił odrzucenia pozwu. W ocenie Sądu roszczenie powoda było zasadne i na potwierdzenie tego przywołał treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2010 r. III CZP 37/10. Wskazano tam, że rozstrzygnięcie zagadnienia zwrotu nienależnie pobranej opłaty a kartę pojazdu wymaga na wstępie odpowiedzi na pytanie, czy przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 lipca 2003 r., na podstawie którego została od powoda pobrana opłata za kartę pojazdu zakupionego na terenie państwa należącego do Unii Europejskiej i sprowadzonego do Polski, był zgodny z prawem wspólnotowym. Wskazać bowiem należy, że zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego zobowiązuje nie tylko sąd danego kraju, ale także organ administracyjny, do stosowania prawa wspólnotowego i odstąpienia od stosowania sprzecznych z nim przepisów prawa wewnętrznego, krajowego (tak m.in. WSA w Warszawie z dnia 4 listopada 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 832/09. Lex nr 550223), niezależnie od wyroku polskiego Trybunału Konstytucyjnego, który odroczył utratę mocy obowiązującej przepisów rozporządzenia, w drodze wyroku z dnia 17 stycznia 2006 r., w sprawie o sygnaturze U 6/04. W sprawie zgodności odpowiedniego przepisu rozporządzenia z 2003 r. z prawem wspólnotowym Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu w dniu 10 grudnia 2007 r. w sprawie C-134/07, zajął stanowisko, że art. 90 akapit pierwszy WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie takiej, jak przewidziana w § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r., która to w praktyce była nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany. Traktat WE jest umową międzynarodową, ratyfikowaną przez RP, która była w odpowiednim trybie ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Zgodnie zaś z przepisem art. 91 Konstytucji RP ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Także z art. 10 TWE należy wywieść zasadę pierwszeństwa, która nakłada na sąd krajowy obowiązek pominięcia normy prawa krajowego, jeśli stwierdzi, że jest ona sprzeczna z normą wspólnotową. Zasada ta została wprost sformułowana w dotychczasowym orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Sąd Rejonowy podkreślił, że wspomniane postanowienie z dnia 10 grudnia 2007 r. jest skuteczne ex tunc tj. wywołuje skutek od samego początku obowiązywania niezgodnego z prawem wspólnotowym przepisem. W świetle tego nakładanie opłaty za kartę pojazdu było od samego początku sprzeczne z prawem unijnym. Oznacza to, że kupujący pojazd i rejestrujący go po raz pierwszy w Polsce, nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty. Bez znaczenia zatem na roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje odroczenie obowiązywania w mocy przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 r. Sąd Rejonowy jednocześnie zauważył, że wcześniej przywołane postanowienie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 grudnia 2007 r. odnosi się do pełnej wysokości opłaty pobieranej za kartę pojazdu w kwocie 500 zł, a nie jej części czy różnicy pomiędzy kwotami pobieranymi w tym przedmiocie poprzednio i obecnie. Po pierwsze Trybunał uznał za sprzeczne z prawem wspólnotowym pobieranie opłaty w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego, przywiezionego z innego kraju członkowskiego UE w sytuacji, gdy opłata taka nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on już tam zarejestrowany. Po drugie, skoro dany przepis uznano za sprzeczny i z tego powodu nie mógł być on stosowany, to na dzień faktycznego uiszczenia przez osoby rejestrujące pojazdy w Polsce pełnej opłaty 500 zł, nie było skutecznego przepisu, który ustalałby wysokość jakiejkolwiek opłaty za tą czynność rejestracyjną. Zatem spełnione wówczas świadczenia były nienależne. W konsekwencji tej oceny Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.125 zł. O odsetkach orzekł na podstawie art. 455 kc, uwzględniając fakt doręczenia wezwania do zapłaty w dniu 19 grudnia 2012 r., co wynika z treści decyzji administracyjnej, zatem pozwany pozostawał w opóźnieniu z zapłatą od dnia następującego po tym dniu. Z tego względu w zakresie żądania zasadzenia odsetek ustawowych za okres wcześniejszy tj. od dnia 19 grudnia 2012 roku Sąd powództwo oddalił. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 kpc.

Pozwany zaskarżył powyższy wyrok apelacją w części zasądzającej na rzecz powoda dochodzone roszczenie, a więc punkcie 1 (pierwszym) uwzględniającym częściowo powództwo, a także w punkcie 3 (trzecim) rozstrzygającym o kosztach postępowania w sprawie.

Skarżący postawił kilka zarzutów, a mianowicie naruszenia:

- art. 199 § 1 pkt 1 kpc poprzez jego nie zastosowanie;

- art. 410 § 2 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie;

- art. 2 § 1 kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz art. 2 § 3 kpc poprzez jego niezastosowanie.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i odrzucenie pozwu w tym zakresie, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za pierwszą i drugą instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie istotnym w sprawie, których apelujący nie kwestionował. Zatem Sąd Okręgowy przyjął te ustalenia także za podstawę swego orzeczenia.

W pierwszej kolejności rozpoznał zarzut nieważności postępowania z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej (art. 379 pkt 1 kpc w zw. z art. 199 §1 kpc oraz art. 2 kpc). Pozwany podnosił, że z dniem 1 stycznia 2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 157, poz.1240), która w art. 60 zawiera definicję środków publicznych stanowiących nie podatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym, a w punkcie 7 art. 60 mieści się opłata objęta żądaniem pozwu, gdyż stanowiła dochód pobierany przez samorządową jednostkę budżetową na podstawie odrębnych przepisów. Jednocześnie w art. 67 tej ustawy przewidziano, że do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego i odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Natomiast zgodnie z art. 115 ustawy z dnia 27.8.2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, do spraw dotyczących nie podatkowych należności budżetowych, o których mowa w art. 60 ustawy o finansach publicznych, wszczętych i nie zakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższa regulacja nie wyłącza drogi sądowej, którą zgodnie z art. 2 kpc należy domniemywać i jest ona rozumiana szeroko, a jej granicą jest wyraźny przepis prawa, który wprost przewiduje dla konkretnej kategorii spraw jedynie drogę administracyjną. W tym miejscu przywołać należy pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie IV CSK 554/09, że nie jest uzasadnione odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej nawet w sprawie nie mającej cech sprawy cywilnej, jeżeli powód przedstawił okoliczności i zdarzenia, które mogą stanowić cywilnoprawne źródło jego żądań. Powód w pozwie jako podstawę faktyczną swojego żądania wskazywał pobranie przez pozwanego bez podstawy prawnej opłaty, wskutek czego pozwany stał się bezpodstawnie wzbogacony, czyli roszczenia o zwrot tej kwoty od pozwanego upatrywał w przepisach prawa cywilnego, art. 405 i nast. kc. Natomiast przytoczone przez pozwanego przepisy ustawy o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r. regulują kwestię pobierania opłat. W tej kwestii Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 czerwca 2012r. w sprawie III CZP 24/12, na pytanie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy zadane w analogicznej sprawie zajął stanowisko, że wejście w życie z dniem 1 stycznia 2010 r. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 157, poz. 1240), która w art. 60 pkt 7, jako środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym wymienia: „dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie innych ustaw", a w art. 67 do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą przewiduje stosowanie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.) i odpowiednio przepisów działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.6), nie spowodowało niedopuszczalności drogi sądowej w sprawach o zwrot nienależnie pobranych opłat za karty pojazdu na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. z 2003 roku, nr 137, poz. 1310). Z powyższego względu zarzut niedopuszczalności drogi sądowej uznać należy za niezasadny.

Odnośnie kolejnego zarzutu apelacji, a więc naruszenia w wyroku art. 410 § 2 kc wskazać należy, że w kwestii zgodności § 1 ust. l rozporządzenia z 2003 r. z prawem wspólnotowym wypowiedział się na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego w Jaworznie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który postanowieniem z dnia 10 grudnia 2007r., sygn. akt C-134/07 (Dz. U. UE C 64, poz. 15), orzekł, że art.90 akapit pierwszy WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jak ta przewidziana w §1 ust. l rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany. Postanowienie to ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek retroaktywny. W świetle tego postanowienia nakładanie opłaty za kartę pojazdu było sprzeczne z prawem unijnym i było z nim sprzeczne od samego początku. Oznacza to, że kupujący nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty. Bez wpływu zatem na rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje odroczenie obowiązywania mocy przepisów rozporządzenia z 2003 r. o opłacie za wydanie karty pojazdu przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 stycznia 2006 r., sygn. akt U 6/04. Podkreślić należy, że postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odnosi się do pełnej wysokości opłaty za kartę pojazdu w kwocie 500 zł, a nie jedynie do różnicy 425 zł pomiędzy kwotami określonymi w rozporządzeniach z 2003 r. i 2006 r. Trybunał Sprawiedliwości uznał bowiem za sprzeczną z prawem unijnym (wspólnotowym) opłatę nakładaną w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego w sytuacji, w której opłata taka nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany. Zważyć jednocześnie należy, że sprzeczność przepisów rozporządzeń krajowych z prawem wspólnotowym, wywoływało skutek nieważności tych rozporządzeń ex tunc, dlatego odroczenie przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej przepisów prawa, nie ma znaczenia dla ich nieważności od samego początku.

Powód zgłoszone w pozwie żądanie zapłaty określonej kwoty oparł na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu. To pozostaje w zgodności ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010r. w sprawie III CZP 37/10. Podzielając powyższą ocenę wyrażoną przez Sąd Najwyższy, Sąd Okręgowy uznał, że powód wykazał zaistnienie przesłanek domagania się zwrotu nienależnie pobranych opłat od pozwanego Powiatu T. na podstawie art. 410 kc wraz z odsetkami ustawowymi od daty opóźnienia. Zgodnie z art. 98 § 1 i 3 kpc powód mógł także domagać się zwrotu kosztów procesu.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy oddalił apelację Powiatu T., jako niezasadną (na podstawie art. 385 kpc).