Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 września 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził ,że M. K. pobrał nienależne świadczenia za okres od 1 września 2020 r. do 30 września 2020 r. w łącznej kwocie 1 200,00 zł z tytułu przekroczenia kwoty przychodu powodującej zawieszenie renty socjalnej. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązał M. K. do zwrotu ww. kwoty.

/decyzja k. 132 – 132 odwrót plik I akt ZUS/

W dniu 29 września 2019 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie M. K. od ww. decyzji. W treści odwołania skarżący podniósł ,że nie przekroczył 70% średniego wynagrodzenia w III kwartale 2020 r. , które wynosiło 1 550,68 zł. M. K. jednocześnie zaznaczył ,że w okresie od 1 lipca 2020 r. do 30 września 2020 r. odbywał staż, za który otrzymywał stypendium stażowe. Niemniej jednak wynagrodzenie za lipiec oraz sierpień otrzymał we wrześniu 2020 r., co jednak jego zdaniem nie zmienia faktu ,że jego miesięczne przychody nie przekraczają dopuszczalnej kwoty przewidzianej przez ustawodawcę. M. K. jednocześnie nadmienił ,że stypendium za wrzesień otrzymał dopiero w listopadzie 2020 r. Tym samym nie może on ponosić negatywnych konsekwencji wynikających z działań podmiotu , który wypłacał mu stypendium tj. (...) Osób Niepełnosprawnych.

/odwołanie k.3 – 4/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. W treści odpowiedzi wskazano ,że wnioskodawca został pouczony o zasadach dotyczących kwestii zawieszania prawa do renty socjalnej, a w związku z brakiem przedstawienia stosownego zaświadczenia o osiągniętym przychodzie we wrześniu 2020 r. , wydając zaskarżoną decyzję, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oparł się na danych ujawnionych w Kompleksowym Systemie Informatycznym , gdzie wskazano ,że przychód uzyskany przez M. K. w (...) Osób Niepełnosprawnych wyniósł 3 738,70 zł , co było jednoznaczne z przekroczeniem wartości określonych przez ustawodawcę i skutkowało wydaniem zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.11 - 12/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 15 czerwca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał M. K. rentę socjalną od 1 czerwca 2020 r. do dnia 31 maja 2023 r. Miesięczna wysokość renty wyniosła 1 200,00 zł. Organ rentowy przyznając ubezpieczonemu rentę pouczył go o treści art. 10 ust. 6 ustawy o rencie socjalnej i konieczności powiadomienia organu rentowego o wszelkich okolicznościach mających wpływ na prawo do renty.

/decyzja wraz z pouczeniem k.118 - 119 plik I akt ZUS/

W okresie od 1 lipca 2020 r. do 30 września 2020 r. M. K. odbywał staż , za który otrzymywał stypendium stażowe. Zgodnie z zawartym przez M. K. porozumieniem trójstronnym , zleceniodawcą stażu był (...) Osób Niepełnosprawnych z siedzibą w J. , a organizatorem Przedsiębiorstwo (...) s.c. D. B. , J. W. – Blada z siedzibą w Ł.. Z należnego wnioskodawcy wynagrodzenia zleceniodawca potrącał składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek. We wrześniu 2020 r. zleceniodawca przekazał na konto M. K. następujące kwoty: 1 435,31 zł oraz 1 389,81 zł ( podstawa wymiaru składek wyniosła 3 738,70 zł).

/okoliczności bezsporne , potwierdzenia przelewów k.8 – 9, rachunki – k. 21,22/

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego oraz zgromadzonych w aktach sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15 zzs(1) ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 2.03.2020 r o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem , przeciwdziałaniem i zwalczaniem C. – 19(…)/Dz.U. 2021 poz. 2095 t.j/, w związku z brakiem możliwości przeprowadzenia posiedzenia zdalnego (brak środków technicznych) i brakiem konieczności przeprowadzenia rozprawy.

W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak wniosków dowodowych, po pouczeniu o możliwości ich zgłaszania dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione./tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17/. Sprawa nie miała charakteru wielowątkowego, wymagającego wyjaśnienia twierdzeń stron oraz odniesienia się do złożonych wniosków dowodowych. Sprawa w świetle stanowisk stron i zebranych dokumentów nie budziła żadnych wątpliwości./por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26.04.2018, VI ACa 1694/17/

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ( w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania zaskarżonej decyzji) ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1300 ), prawo do renty socjalnej zawiesza się w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

W myśl art. 10 ust.2( w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania zaskarżonej decyzji) za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności pozarolniczej.

W myśl art. 10 ust.6 ( w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania zaskarżonej decyzji) prawo do renty socjalnej zawiesza się za miesiąc, w którym zostały osiągnięte przychody, o których mowa w ust. 1-5a, w łącznej kwocie wyższej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych.

Stosownie do treści art. 10 ust.7 (w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania zaskarżonej decyzji) ww. ustawy osoba pobierająca rentę socjalną lub jej przedstawiciel ustawowy są obowiązani niezwłocznie powiadomić organ wypłacający rentę socjalną o osiąganiu przychodu w kwocie powodującej zawieszenie prawa do renty socjalnej. Powiadomienie następuje w formie pisemnego oświadczenia. W przypadku gdy składki na ubezpieczenia społeczne są odprowadzane przez płatnika składek, osoba pobierająca rentę socjalną jest obowiązana do przedstawienia zaświadczenia albo oświadczenia określającego kwotę przychodu.

Stosownie zaś do treści art.10 ust.9 (w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania zaskarżonej decyzji) ww. ustawy Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie do 14. dnia roboczego drugiego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego, kwotę przychodu, o której mowa w ust. 6, z zaokrągleniem w górę do pełnych dziesiątek groszy.

Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 listopada 2020 r. (M.P. z 2020 r. , poz.1053) ,obowiązującym w okresie objętym zaskarżoną decyzją , kwota przychodu odpowiadająca 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosiła 3 517,20 zł.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że ubezpieczony we wrześniu 2020 r. osiągnął przychód z tytułu zatrudnienia przekraczający 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za dany kwartał kalendarzowy i nie ma tutaj znaczenia za jaki faktycznie okres pracodawca wypłacił M. K. wynagrodzenie. Stosownie bowiem do treści art.11 ust.1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1128) przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Z definicji pojęcia przychodu jako świadczenia otrzymanego czy też w niektórych przypadkach postawionego do dyspozycji należy też wnosić o momencie jego uzyskania. Konieczne jest zatem określenie momentu uzyskania przychodu, by przyporządkować przychód do danego okresu rozliczeniowego - roku podatkowego, a w przypadkach rozliczania renty socjalnej również miesiąca (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 10 listopada 2016 r., III AUa 542/16, Lex nr 2162894).Podobne stanowisko wyraził także Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 24 listopada 2008 r., zgodnie z którym rozliczenie renty socjalnej z uwagi na uzyskany przychód następuje w skali miesiąca (w którym został osiągnięty), a nie w skali roku, czy kwartału (lex nr 1143478). Bezspornie także uzyskany przychód był opodatkowany i podlegał obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

A zatem mając na względzie powyższe należy wskazać, że rozliczenie dodatkowych przychodów uzyskiwanych w czasie pobierania renty socjalnej następuje w miesiącu uzyskiwania przychodu, a zatem nie istnieje prawna możliwość przyjęcia, że skoro wynagrodzenie uzyskane od pracodawcy było należne za inny miesiąc to jego wypłata w spornym miesiącu nie powinna być wliczona do miesięcznego przychodu razem z wynagrodzeniem za ten miesiąc.

Wprawdzie przekroczenie przez wnioskodawcę kwoty dopuszczalnego przychodu nie jest okolicznością zawinioną przez niego, ale mimo to osiągnięty przychód powodował zawieszenie wypłaty renty socjalnej, a zatem wypłacone w tym miesiącu tj. wrześniu 2020 r. świadczenie było nienależnym w rozumieniu przepisu art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz.291) mającym zastosowanie w sprawie z mocy art. 15 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej.

Stosownie do treści art. 138 ust. 1 ww. ustawy osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu., przy czym ust. 2 pkt 1 zawiera definicję nienależnie pobranych świadczeń. Są to świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Natomiast według ust. 4 nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższym niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenie zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach – za okres dłuższy niż 3 lata z zastrzeżeniem ust. 5.

A zatem podstawą uznania świadczenia za nienależne jest zaistnienie okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenia prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Chodzi tu o okoliczności, które nie istniały w chwili przyznania świadczenia, natomiast powstały w czasie jego pobierania.

Uwzględniając powyższe nie ulega wątpliwości Sądu Okręgowego, że nie było intencją wnioskodawcy wprowadzenie w błąd organu rentowego , ani też pobranie nienależnych świadczeń, ale przepisy ubezpieczeń społecznych są skonstruowane w sposób wykluczający zastosowanie zasad współżycia społecznego i tym samym uznanie, że skoro wnioskodawca nie ponosi winy za wypłacenie mu wynagrodzeń za pracę za dwa miesiące w jednym miesiącu rozliczeniowym, to nie powinien być zobowiązany do zwrotu renty socjalnej.

W świetle jednak cytowanych przepisów oraz na tle ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd, decyzja organu rentowego zobowiązująca skarżącego do zwrotu nienależnie pobranej renty socjalnej jest całkowicie zasadna.

Podkreślić jednocześnie należy ,że przepis art. 138 ust. 2 pkt 1 wyżej cytowanej ustawy uzależnia zwrot uznanego za nienależnie wypłacone świadczenie od prawidłowego pouczenia o skutkach pobierania świadczenia bez podstawy prawnej. W związku jednak z okolicznością ,że skarżący został szczegółowo pouczony o konieczności informowania organu rentowego o okolicznościach mających wpływ na wysokość pobieranych świadczeń , brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do uwzględnienia odwołania skarżącego.

W świetle tych okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

S.B.