Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2021 roku w Sieradzu

odwołania J. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 12 stycznia 2021 r. Nr (...)

w sprawie J. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o wysokość emerytury

oddala odwołanie.

Sygn.akt IV U 127/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. powołując się na ustawę z dnia 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1222) z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury J. D., przyznanej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej od dnia 06.04.2013 r., tj od dnia, od którego mogła być podjęta wypłata tej emerytury i wypłacił wyrównanie za okres od 06.04.2013 r. do 31.12.2020 r. W decyzji wskazano, że podstawa obliczenia emerytury nie podlega pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur, przez co wysokość emerytury obliczona została od podstawy obliczenia niepomniejszonej o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Podstawa obliczenia emerytury wyniosła 461.552,38 zł (357.370,41 zł + 104.181,97 zł) a po przeliczeniu kapitału początkowego na wniosek z 22.10.2015 r. : 473.461,35 zł (369.279,38 zł + 104.181,97 zł); wysokość emerytury od 06.04.2013 r. wyniosła 1.813,57 zł. Przy ustalaniu emerytury Zakład uwzględnił wszystkie zmiany w wysokości świadczenia, jakie miały miejsce od dnia przyznania do dnia 31.12.2020 r., w tym zmiany wynikające z waloryzacji, jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłoszonych wniosków. Wysokość emerytury od dnia 01.01.2021 r. wyniosła 2.151,03 zł. Ponieważ emerytura ustalona w tej decyzji jest świadczeniem korzystniejszym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury, przyznanej decyzją z dnia 03.04.2008 r. , Zakład podjął jej wypłatę od dnia 06.04.2013 r. i jednocześnie od dnia 01.01.2021 r. wstrzymał wypłatę wcześniejszej emerytury przyznanej w decyzji z 03.04.2008 r. a kwoty wypłacone z tego tytułu po dniu 06.04.2013 r. do dnia 31.12.2020 r. zaliczył na poczet emerytury ustalonej w tej decyzji.

Odwołanie od decyzji organu rentowego złożyła J. D.. Odwołująca podniosła, że organ rentowy składając apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu w sprawie IV U 873/19 wskazał jako wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę 366 zł, tymczasem w zaskarżonej decyzji ustalona kwota zwiększająca świadczenie to zaledwie 25 zł netto.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 28.03.2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał J. D., ur. (...), emeryturę w wieku obniżonym od (...), tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

W dniu 26.04.2013 r. J. D. złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym.

Decyzją z 12.06.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej emeryturę z powszechnego wieku emerytalnego, której wysokość obliczono z zastosowaniem art. 25 ust 1b ustawy z dnia 17 12 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, skutkiem czego podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura została ustalona jako równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 104.181,97 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 357.370,41 zł, suma kwot pobranych emerytur wyniosła 92.061,15 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 254,50 miesięcy. Emerytura obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła: [(104.181,97+357.370,41)-92.061,15]/254,50 =1.451,83 zł. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie podjął wypłaty emerytury ustalonej w tej decyzji, ponieważ była ona mniej korzystna od dotychczas wypłaconego świadczenia.

Wysokość świadczenia ustalona bez pomniejszania podstawy obliczenia o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur wyniosłaby: na dzień 06.04.2013 r. (461.552,38\254,50)=1.813,57 zł. Po uwzględnieniu wniosku o doliczenie składek z 22.08.2013 r. kwota emerytury z uwzględnieniem waloryzacji wynosiłaby 2.039,40 zł, po uwzględnieniu kolejnych waloryzacji wysokość świadczenia od 01.03. 2014 r. to 1.850,83 zł a od 01.03.2015 r. – 1.886,83 zł. Po uwzględnieniu wniosku o ponowne obliczenie kapitału początkowego z 07.10.2015 r. kwota emerytury uległa zmianie, wynosząc na dzień 01.10.2015 r. 1.934,37 zł. Po uwzględnieniu kolejnych waloryzacji wysokość emerytury powszechnej wynosiła: od 01.03.2016 r. – 1.939,01 zł, od 01.03.2017 r. – 1.949,01 zł, od 01.03.2018 r. – 2.007,09 zł, od 01.03.2019 r. – 2.077,09 zł, od 01.03.2020 r. – 2.151,03 zł. Miesięczne różnice między świadczeniem emerytalnym wypłacanym J. D. a świadczeniem obliczonym bez pomniejszania podstawy jego obliczenia o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w okresie od maja 2013 r. do grudnia 2020 r. kształtowały się w przedziale między 48,68 zł a 28,20 zł.

Wyrokiem z 6.03.2019r. w sprawie P 20/16, opublikowanym 21.03.2019r., Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r. w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W dniu 10.04.2019 r. do ZUS wpłynęła skarga ubezpieczonej o wznowienie postępowania w sprawie.

Postanowieniem wydanym w dnu 29.04.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 149 § 1 k.p.a. wznowił postępowanie administracyjne w sprawie zakończonej ostateczną decyzją z 12.06.2013 r. Organ zaznaczył, że stosownie do art. 145a k.p.a. można żądać wznowienia postepowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. W przedmiotowej sprawie podstawę wznowienia postępowania stanowił wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. sygn. akt P 20/16 w którym orzeczono, że art.25 ust.1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz.39) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r. w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Decyzją z 29.04.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w związku ze skargą o wznowienie postępowania złożoną w dniu 10.04.2019 r. na podstawie art. 151 § 2 w zw. z art. 146 § 1 k.p.a. odmówił uchylenia decyzji z 12.06.2013 r. i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa. W uzasadnieniu organ wskazał, że zgodnie z art. 146 k.p.a. uchylenie decyzji z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego została wydana decyzja nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia decyzji upłynęło 5 lat. W takim przypadku, zgodnie z art. 151 § 2 k.p.a. organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazuje okoliczności, z powodu których nie uchylił zaskarżonej decyzji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że ponieważ od dnia doręczenia decyzji określonej w postanowieniu o podjęciu postępowania administracyjnego upłynęło 5 lat, to nie jest możliwe jej uchylenie.

Na skutek odwołania, wniesionego przez ubezpieczoną od decyzji z 29.04.2019 r., wyrokiem, wydanym w dniu 13.09.2019 r. w sprawie IV U 873/19 Sąd Okręgowy w Sieradzu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do obliczenia wysokości emerytury J. D., przyznanej decyzją z 12.06.2013 r. poczynając od daty jej przyznania bez pomniejszania podstawy jej obliczenia o kwotę, stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur.

W apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu organ rentowy jako wartość przedmiotu zaskarżenia wskazał kwotę 366 zł. Wartość ta została ustalona jako iloczyn kwoty 30,47 zł, stanowiącej różnicę między wyliczoną emeryturą powszechną w stosunku do wypłacanej emerytury wcześniejszej oraz liczby 12, co określało roczną wartość wyrównania świadczenia. Postępowanie w tej sprawie uległo umorzeniu z mocy prawa na podstawie art. 2 ust.4 ustawy z dnia 19.06.2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. 2020.1222) z dniem wydana decyzji przez organ rentowy, tj. z dniem 12.01.2021 r.

Decyzją z dnia 12.01.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury J. D. od dnia 06.04.2013 r.

(wnioski, decyzje, postanowienie, apelacja, orzeczenie w aktach ZUS, pismo procesowe, wyliczenia k.18-21 akt sprawy).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ^{( 9)} i art. 477 ^{( 14)} k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności zaskarżonej decyzji. Od momentu wniesienia do sądu odwołania od decyzji organu rentowego rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tej kategorii. Odwołanie pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Postępowanie sądowe skupia się na wadach wynikających z naruszenia przez organ rentowy prawa materialnego. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 601 oraz z dnia 25 maja 1999 r. II UKN 622/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 591). Podstawę prawną ponownego ustalenia emerytury ubezpieczonej stanowiły przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu, nadanym ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2020 r. poz. 1222). Zgodnie z art. 194i. do ustalenia podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ubezpieczonego urodzonego w 1953 r., nie stosuje się przepisu art. 25 ust. 1b, jeżeli wniosek o przyznanie tej emerytury zgłosi w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 1222), pod warunkiem że prawo do emerytury przed osiągnięciem wieku emerytalnego ma ustalone na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r. W myśl art. 194j.: 1. Kwotę emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ubezpieczonemu urodzonemu w 1953 r., który wcześniej pobierał emeryturę wymienioną w art. 25 ust. 1b na podstawie wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013 r., ustala się ponownie od podstawy ustalonej z zastosowaniem art. 194i.

2. Przeliczeniu podlega podstawa obliczenia emerytury przyjęta w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury.

3. Do ustalenia nowej kwoty emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia przyjęte w decyzji o ustaleniu prawa do emerytury, a następnie uwzględnia się kolejne zmiany wysokości świadczenia.

4. Emerytura w ponownie ustalonej wysokości przysługuje od dnia, od którego podjęto wypłatę emerytury przyznanej na podstawie art. 24, a w przypadku gdy prawo do tej emerytury było zawieszone - od dnia, od którego mogłaby być podjęta jej wypłata.

5. Jeżeli ponownie ustalona wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 jest wyższa od wypłacanej dotychczas, emerytowi wypłaca się wyrównanie. Kwotę wyrównania stanowi różnica między sumą kwot emerytur, jakie przysługiwałyby w okresie od dnia, o którym mowa w ust. 4, do dnia wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji, a sumą kwot wypłaconych w tym okresie.

W myśl art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności, ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, Lex 29440). Obowiązująca w procesie cywilnym zasada kontradyktoryjności nie obliguje sądu do bezwzględnego poszukiwania prawdy obiektywnej. Wedle wymienionych przepisów, ciężar dostarczenia w postępowaniu sądowym materiału procesowego spoczywa, zasadniczo na stronach, a sąd utracił prawo prowadzenia dochodzenia w celu ustalenia dowodów koniecznych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 maja 2008 r., ACa 175/08, Lex 465069). Na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie. Do sądu nie należy przeprowadzanie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne - art. 6 k.c. Na etapie postępowania sądowo-odwoławczego to nie organ ma udowadniać prawidłowość wydanej przez siebie decyzji lecz strona ma udowodnić, że wskazane przez tę stronę w odwołaniu okoliczności faktycznie miały miejsce. Powyższa reguła oznacza także, że brak inicjatywy dowodowej strony odwołującej się lub niedostateczne wykazanie zasadności jej stanowiska co do zasady skutkować będzie oddaleniem odwołania.

W konsekwencji należało przyjąć, że wnioskodawczyni zarówno we wniesionym odwołaniu jak i w toku postępowania nie podniosła żadnych merytorycznie uzasadnionych zarzutów mogących podważyć zaskarżoną decyzję, która w ocenie Sądu odpowiada prawu. Mając powyższe na względzie, Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami, orzekł jak wyroku.