Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2021r. w Gliwicach

sprawy S. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o rekompensatę

na skutek odwołania S. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 27 maja 2020r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) Sędzia Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 983/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 27 maja 2020r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. przyznał ubezpieczonemu S. M. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 13 maja 2020r., to jest od osiągnięcia wieku emerytalnego. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że brak jest podstaw do przyznania rekompensaty, gdyż ubezpieczony nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy dodał, że nie zaliczył do pracy w szczególnych warunkach pracy magazyniera oraz pracownika produkcji od 12 grudnia 1989r. do 1 lipca 1997r. oraz od 1 sierpnia 1997r. do 31 grudnia 2008r., ponieważ zajmowane przez ubezpieczonego stanowiska pracy nie figurują pod podanym działem, pozycją i punktem rozporządzenia, na które powołał się zakład pracy.

Ubezpieczony w odwołaniu od decyzji domagał się jej zmiany i przyznania prawa
do rekompensaty po uprzednim zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych zakwestionowanych przez organ rentowy okresów pracy. Ubezpieczony złożył także wniosek o zwrot kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm prawem przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w skarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony S. M. ( ur.(...) ) w dniu 15 maja 2020r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury wraz z rekompensatą i w rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy wydał decyzję skarżoną.

Ubezpieczony w okresie spornym był zatrudniony:

- od 20 listopada 1989r. do 31 lipca 1997r. w (...) Spółka z o.o.
w G. na stanowisku magazyniera,

- od 1 sierpnia 1997r. do 31 grudnia 1998r. w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o.
w D. na stanowisku magazyniera,

- od 4 stycznia 1999r. do 31 grudnia 2008r. w „ (...) ” Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G..

Ubezpieczony przedłożył świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych, że pracę taką świadczył:

- od 1 grudnia 1989r. do 1 lipca 1997r. na stanowisku magazyniera wymienionym w dziale IV poz. II wykaz B – obsługa magazynu surowców ( ołów ),

- od 1 sierpnia 1997r. do 31 grudnia 1998r. na stanowisku magazyniera wymienionym w dziale III poz.36 wykazu A – ważenie ołowiu przy przyjmowaniu na magazyn oraz przy wydawaniu na produkcję, liczenie i składowanie płytek ołowianych,

- 4 stycznia 1999r. do 30 kwietnia 2000r., od 1 maja 2000r. do 31 grudnia 2001r. i od 1 stycznia 2002r. do 31 grudnia 2008r. na stanowiskach kolejno: magazyniera, pracownika przygotowania produkcji, magazyniera i pracownika przygotowania produkcji, wymienionym w dziale IV poz. II wykazu B – prowadzenie magazynu, przygotowanie elektrolitu ze stężonego kwasu siarkowego i wody odmineralizowanej, przygotowywanie roztworów do regeneracji ( NaOH i HCL ), przycinanie kratki ołowianej.

Organ rentowy decyzją z 16 września 2013r. odmówił ubezpieczonemu prawa
do emerytury na podstawie art.184 w związku z §8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz.U. z 1983r. Nr 8, poz.43 ze zm. ), gdyż ubezpieczony nie udokumentował wymaganego 10 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił do pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia ubezpieczonego na stanowisku magazyniera od 1 grudnia 1989r. do 1 lipca 1997r. i od 1 sierpnia 1997r. do 31 grudnia 1998r., ponieważ praca ta nie była wykonywana bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali.

Wyrokiem z 12 lutego 2014r. sygn. VIII U 2475/13 Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił odwołanie ubezpieczonego od ww. decyzji. W pisemnych motywach swojego rozstrzygnięcia Sąd wskazał, że postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony wykonywał pracę określoną w wykazie B dziale IV poz.2. Była to praca w szczególnych warunkach bezpośrednio przy produkcji ołowiu, którą ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a nawet ponad określoną normę czasową. Pomimo tego ubezpieczony nie spełnił przesłanek prawa do emerytury, gdyż nie udowodnił wymaganych 10 lat pracy w warunkach szczególnych, a jedynie 9 lat i 1 miesiąc.

Ubezpieczony od 1989r. pracował w firmie (...), a po jej podziale na dwie firmy
(...) i „ (...) ”, początkowo pracował w firmie (...) przez około dwa lata. Zakład zajmował się produkcją akumulatorów i płytek do baterii akumulatorowych. W całym tym okresie ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku magazyniera. Wydawał z magazynu płytkę, skrzynki, wieczka, bolce, wszystko co było potrzebne do produkcji akumulatora,
a następnie pracował przy montażu akumulatorów – odlewał bolce, łączniki, separował
( układał pakiet naprzemiennie płyt, które wkładało się do akumulatora ). Następnie ubezpieczony chował gotowe wyroby i pozostałe niewykorzystane elementy do magazynu.
W czasie, gdy pracował w (...) i (...) magazyn był na hali, która miała powierzchnię
50 metrów na 30 metrów, oddzielony siatką ogrodową od miejsca, w którym były montowane akumulatory. Ubezpieczony prowadził także ewidencję wydawanych środków. Następnie ubezpieczony został przeniesiony do firmy S (...). ” Początkowo pracował na stanowisku magazyniera i zajmował się wydawaniem rękawiczek, ubrań roboczych, narzędzi itd. Pracował w innym budynku, gdzie został przeniesiony magazyn półproduktów do montażu akumulatorów. Pracował także na produkcji i zajmował się układaniem płytek na paletach, odlewaniem bolców, łączników. Magazyn prowadził do końca 2001r. Potem zajmował
się kwasami i wodorotlenkiem sodu, który był używany do neutralizacji wody i demineralizacji wody. Mieszaniem, rozcieńczaniem kwasów zajmował się w pobliżu młyna, który mielił ołów. Było to w tym samym boksie w odległości 5 metrów od młyna. Kwasy przychodziły w dużych zbiornikach, które były zamknięte. Ubezpieczony dolewał wodę do kwasu przygotowując elektrolit. Pracował także przy produkcji wody demi. Do kolumn gdzie były otwory wlewał roztwór kwasu solnego i wodorotlenku sodu. To następnie przechodziło przez złoże jonitowe. Początkowo obsługiwał dwie takie kolumny, a z czasem, w sytuacji większego zapotrzebowania zakładu, tych kolumn było więcej. Ubezpieczony wykonywał także pomiary np. na kwasach, zajmował się neutralizacją, oczyszczaniem ścieków do uzyskania klarownej wody. W zbiornikach neutralizował ścieki. Robił to wsypując ręcznie wodorotlenek sodu. Następnie sprawdzał PH i przepompowywał.

„ (...) ” Sp. z o.o. w G. w piśmie z 14 grudnia 2020r. wskazała,
że ubezpieczony był zatrudniony w firmie od 4 stycznia 1999r. do 15 maja 2020r. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy:

- od 4 stycznia 1999r. do 30 kwietnia 2000r. na stanowisku magazyniera, gdzie do jego obowiązków należało: przyjmowanie dostaw do magazynu, prawidłowe rozmieszczenie
i ułożenie przyjętych materiałów, wydawanie materiałów, prowadzenie ewidencji ruchu
i stanów magazynowych;

- od 1 maja 2000r. do 31 grudnia 2001r. na stanowisku pracownika przygotowania produkcji – magazyniera, gdzie oprócz prac magazynowych ubezpieczony wykonywał prace: przycinanie kratki ołowianej, dynelowanie, przygotowanie elektrolitu ze stężonego kwasu siarkowego
i wody odmineralizowanej,

- od 1 stycznia 2002r. do 15 maja 2020r. był zatrudniony na stanowisku pracownika przygotowania produkcji, gdzie do jego obowiązków należało: przygotowanie elektrolitu
ze stężonego kwasu siarkowego i wody odmineralizowanej, przycinanie kratki ołowianej.

W aktach osobowych ubezpieczonego znajdują się zakresy obowiązków ubezpieczonego na stanowiskach:

- magazyniera: przyjmowanie materiałów na stan: środków czystości, odzieży roboczej
i obuwia, ochrony osobistej - układanie na regałach, półproduktów gąski ołowianej na paletach – kierowanie środka transportowego, proszku ołowianego, kwasu siarkowego, butli gazowych – kierowanie środka transportowego, wyrobów gotowych – odlane kratki i płyty pancerne oraz wypastowane płyty i kratki ołowiane; fizyczne wydawanie magazynowych środków
i zdejmowanie ich ze stanu – kartotek, wykonywanie sprawozdań i rozliczeń majątkowych składowanych materiałów, czynności porządkowe magazynów;

- operatora elektroliciarni – jonów – węzła wodnościekowego z 2006r.: operator elektroliciarni, przygotowanie elektrolitu ze stężonego kwasu siarkowego i wody odmineralizowanej, pomiary gęstości elektrolitu, obsługa i konserwacja urządzeń na wyposażeniu węzła, pomiary gęstości elektrolitu, obsługa i konserwacja urządzeń wyposażenia węzła; operator węzła demineralizacji wody ( kolumn jonitowych ) - wykonywanie pomiarów stopnia odmineralizowania, produkcja wody zdemineralizowanej i regeneracja kolumn jonitowych, przygotowanie r-rów
do regeneracji ( NaOH i HCL ), operator węzła uzdatniania wody obiegowej; dekantacja
i oczyszczanie ścieków dla uzyskania klarownej wody o wymaganym składzie, pomiary
i korekta kwasowości oraz pobieranie próbek do analiz, obsługa i konserwacja urządzeń
na wyposażeniu węzła, prowadzenie rejestrów dotyczących przebiegu operacji i uzyskiwanych parametrów technologiczno-jakościowych; wykonywanie innych zadań zleconych przez przełożonego.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji akt organu rentowego, akt osobowych ubezpieczonego z firmy S (...). ”, akt sprawy VIII U 2475/13 oraz zeznań świadków B. R., J. B., G. K., K. S., W. W., R. M., T. J., zeznań ubezpieczonego ( protokół elektroniczny z rozpraw z 30 czerwca 2021r. czas 00:04:02 - 02:28:44, z 6 sierpnia 2021r. czas 00:01:42 – 02:01:06 ).

Sąd generalnie dał wiarę zeznaniom świadków i ubezpieczonego odnośnie czynności rzeczywiście wykonywanych przez ubezpieczonego w okresach objętych sporem z wyjątkiem wykonywania przez ubezpieczonego czynności magazyniera ( które wchodziły w podstawowy zakres jego obowiązków ) praktycznie stale poza godzinami pracy, co w ocenie Sądu jest mało wiarygodne.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 1924 ze zm.) zwanej dalej ustawą, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący
co najmniej 15 lat.

W myśl ust. 2 rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przy czym chodzi tu o prawo do wcześniejszej emerytury. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia
17 grudnia 2015r. ( sygn. akt III AUa 717/15 ), celem rekompensaty jest złagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Nie polega ona jednak na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej,
ale na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego ( w myśl art.23 ustawy rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego,
o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ). Jedynie nabycie prawa do wcześniejszej emerytury stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty, natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych
nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty.

Ubezpieczony jest uprawniony do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021r. poz. 291 ze zm.).
W takiej sytuacji możliwe jest przyznanie mu prawa do rekompensaty na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych pod warunkiem, iż legitymuje się on co najmniej
15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( art. 32 i 33 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS - art. 21 ust. 1 ustawy ) na dzień 31 grudnia 2008r.

Spornym jest, czy istnieją podstawy do zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia ubezpieczonego w spornych okresach zatrudnienia w (...) sp. z o.o. w G., Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w D., „ (...) ” sp. z o.o. w G.. W odwołaniu ubezpieczony podnosił, że w jego ocenie wykonywał wówczas pracę wymienioną w Wykazie B dziale IV poz.2, natomiast zeznając na rozprawie 6 sierpnia 2021r. wskazał, że w okresie kiedy zajmował się elektrolitami ( co dotyczy zatrudnienia w firmie S (...) ” ), to pracował przy produkcji akumulatorów, bo przy rozcieńczaniu był narażony na opary kwasów, na pył przy przesypywaniu wodorotlenku sodu, a wszystkie te czynności składały się na produkcję akumulatorów.

W stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. wykazie A dziale XIV poz.13 wymienione są prace w warunkach szczególnych:
„ praca w akumulatorowniach przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych ”.

Sąd podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Lublinie zawarte w wyroku z 7 listopada 2019r. sygn. III AUa 872/18, że nie każda praca przy obsłudze akumulatorów stanowi pracę w akumulatorowni. Praca szczególna w akumulatorowni to wyłącznie rodzajowo określone czynności polegające na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowegoi płyt ołowianych. Stąd np. wymiana, demontaż akumulatorów na wózkach albo uzupełnienie płynu w akumulatorach to nie to samo co wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych w akumulatorach w akumulatorowni ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 2014r. I UK 384/13 ). Sąd Najwyższy wskazał, że: „ Praca szczególna w akumulatorowni to wyłącznie rodzajowo określone czynności, polegające na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych. Innymi słowy wymiana, demontaż akumulatorów na wózkach albo uzupełnienie płynu w akumulatorach to nie to samo co wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych w akumulatorach w akumulatorowni. W wyroku z 24 czerwca 2015r. sygn. III AUa 756/14 Sąd Apelacyjny w Lublinie stwierdził, że prace polegające na sporządzaniu elektrolitu do akumulatorów, to jest rozrabianiu kwasu z wodą, nie są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach.

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy w zakresie zatrudnienia ubezpieczonego w firmie S (...) ” na stanowisku zajmowanym od 1 stycznia 2002r. do końca grudnia 2008r. tj pracownika przygotowania produkcji, na którym ubezpieczony, jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, zajmował się produkcją elektrolitów, wody demineralizowanej, uzdatnianiem wody, to pracę na tym stanowisku nie sposób zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych wymienionej
w Wykazie A, dziale XIV poz.13. Nie była to bowiem praca polegająca na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych. Jednocześnie pracy takiej nie można zakwalifikować do żadnej z prac wymienionych w pozostałej części
Wykazu A.

W ocenie Sądu, powyższego zatrudnienia ubezpieczonego nie można także zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych z wykazu B działu IV poz.2: „ Prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali ”, gdy w ocenie Sądu do takich prac można byłoby uwzględnić np. pracę operatorów urządzeń zajmujących się produkcją ołowiu czy też jego przetwórstwem. Tymczasem ubezpieczony pracy takiej w omawianym okresie zatrudnienia nie świadczył. Wprawdzie pracując na hali, gdzie dochodziło do czynności, do których ołów był używany, przetwarzany na potrzeby zakładu pracy, niewątpliwie ubezpieczony miał kontakt z ołowiem ( bo np. pracował w pobliży młyna mielącego ołów ), lecz nie jest to równoznaczne ze stwierdzeniem, że wykonywał pracę bezpośrednio przy produkcji oraz przetwórstwie ołowiu.

Skoro brak jest podstaw do zaliczenia okresu zatrudnienia ubezpieczonego
od 1 stycznia 2002r. do 31 grudnia 2008r. do pracy w warunkach szczególnych, nawet ewentualne zaliczenie do takiej pracy wcześniejszych spornych okresów zatrudnienia ubezpieczonego - od 20 listopada 1989r. do 31 grudnia 2001r. - powoduje, że ubezpieczony nie legitymuje się wymaganym 15 – letnim okresem takiej pracy. Z tych przyczyn, Sąd nie dokonywał oceny czy ubezpieczony w okresie od od 20 listopada 1989r. do 31 grudnia 2001r pracował w warunkach szczególnych. Mając na uwadze, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek do przyznania rekompensaty, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

Sędzia Grażyna Łazowska