Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący sędzia Hanna Cackowska-Frank

Protokolant starszy sekretarz sądowy Renata Zielińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 czerwca 2022 r. w T.

sprawy E. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania E. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 7 października 2020 r. nr (...)

I zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do przeliczenia od dnia 1 stycznia 2020 roku emerytury ubezpieczonego E. S. z uwzględnieniem kapitału początkowego ustalonego przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynoszącego 70,24% oraz przy zaliczeniu do okresów składkowych okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 10 maja 1985 roku do 30 kwietnia 1988 roku w (...)
w T. na podstawie umowy agencyjnej z podstawą wymiaru składek za ten okres równą najniższemu wynagrodzeniu w gospodarce uspołecznionej;

II nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

III oddala odwołanie w pozostałej części.

/-/sędzia Hanna Cackowska-Frank

Sygn. akt IV U 951/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 października 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. omówił E. S. prawa do przeliczenia emerytury z uwagi na brak nowych okoliczności lub dowodów mających wpływ na jej wysokość. Organ rentowy powołał się na pismo z zakładu pracy (...) S.A. z dnia 19 grudnia 2019 r., że brak jest możliwości wyliczenia zarobków z okresu zatrudnienia 1971 – 1976 według stawki godzinowej ze względu na brak zestawień godzin pracy. Ponadto wskazał, że brak podstaw do zaliczenia jako okresów składkowych lat pracy w Kawiarni Tor – Tor w charakterze agenta
w (...) i (...) od 1985 r. do 1989 r. oraz w (...) od 1989 r. do 1991 r., ponieważ brak jest możliwości potwierdzenia ww. okresów zatrudnienia
z uwagi na to, że płatnik rozliczał się na podstawie deklaracji rozliczeniowych bezimiennych, a ubezpieczony nie przedłożył żadnych dokumentów potwierdzających pracę
w ww. okresach.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony E. S. wnosił
o pozytywne rozpatrzenie sprawy i wskazywał, że w okresie od 1971 r. do 1976 r. był zatrudniony w (...) T. na stanowisku blacharza ze stawką wynagrodzenia według VIII kategorii. Według pamięci ubezpieczonego wynagrodzenie to wynosiło 24,30 zł z premią regulaminową w wysokości 30%. Z dniem 1 stycznia 1977 r. ubezpieczony awansował na stanowisko kontrolera produkcji z wynagrodzeniem według kategorii IX, tj. 26,30 zł za godzinę i premią regulaminową do 30% oraz dodatkiem za wysługę lat w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego. Na potwierdzenie powyższego ubezpieczony złożył do organu rentowego dokumenty oraz zeznania 3 świadków, którzy w spornym okresie pracowali razem z ubezpieczonym i zajmowali te same lub podobne stanowiska pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał dotychczasowe stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji, wnosząc o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił, co następuje:

W okresie od 28 września 1971 r. do 30 kwietnia 1981 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) S.A. w T.. Zakład pracy zajmował się realizacją inwestycji budowalnych. Wynagrodzenie pracowników wypłacane było w oparciu o system stawki godzinowej (tzw. dniówka premiowa). Wysokość stawki godzinowej uzależniona była od tego do jakiej grupy zaszeregowany był dany pracownik. Przynależność do określonej grupy zależała zaś od kwalifikacji pracownika. Oprócz pensji zasadniczej na wynagrodzenie pracowników składała się premia regulaminowa, której wysokość wahała się w zależności od wyników finansowych zakładu pracy, premia jakościowa płatna okresowo oraz dodatek stażowy.

Początkowo ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku blacharza w Wydziale (...). W tym okresie wykonywał prace dekarsko – blacharskie. Od 1 stycznia 1977 r. pracował na stanowisku kontrolera jakości produkcji. W okresie od 22 sierpnia 1979 r. do
14 grudnia 1980 r. ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym. W okresie od 22 sierpnia 1979 r. do 23 sierpnia 1980 r. ubezpieczony był delegowany do pracy na budowie eksportowej w ZSRR ( (...) – Ł.). Zajmował się budową rurociągów energetycznych na stanowisku blacharza. Do pracy w macierzystym zakładzie pracy ubezpieczony powrócił w dniu 15 grudnia 1980 r.

Ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. Stawka godzinowa wynagrodzenia ubezpieczonego w okresie zatrudnienia kształtowała się następująco:



w okresie od 28 września 1971 r. do 1 lipca 1973 r. - według VIII kategorii zaszeregowania;



od 1 lipca 1973 r. do 30 września 1974 r. - według VIII kategorii zaszeregowania;



od 1 października 1974 r. do 30 września 1975 r. - według VIII kategorii zaszeregowania, tj. 15 zł za godzinę plus premia regulaminowa;



od 1 października 1975 r. do 30 czerwca 1976 r. - według VIII kategorii zaszeregowania, tj. 16,50 zł za godzinę plus premia regulaminowa;



od 1 lipca 1976 r. do 31 grudnia 1977 r. - według VIII kategorii zaszeregowania,
tj. 18,50 zł za godzinę plus premia regulaminowa;



od 1 stycznia 1977 r. do 21 sierpnia 1979 r. - według IX kategorii zaszeregowania,
tj. 21 zł za godzinę plus premia regulaminowa;



od 15 grudnia 1980 r. 30 kwietnia 1981 r. - według IX kategorii dniówki premiowej, tj. 24 zł za godzinę plus premia regulaminowa.

W świadectwie pracy z dnia 22 maja 1981 r. wskazano, że na ostatnio zajmowanym stanowisku, tj. kontroler jakości, ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie według
IX kategorii dniówki premiowej, tj. 26,30 zł za godzinę plus premia według regulaminu premiowania i 5% wysługi lat od pensji zasadniczej.

Zakład pracy nie przechowuje dokumentacji płacowej ani zestawień godzin pracy pracowników obejmujących okresy do 1977 r. Z zachowanych dokumentów wynika,
że z tytułu zatrudnienia ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie: w 1977 r. - 57 264 zł,
w 1978 r. – 63 831 zł, w 1979 r. – 42 244 zł, w 1980 r. – 2 880 zł, w 1981 r. – 24 109 zł.
Z kolei z tytułu pracy na budowie eksportowej ubezpieczony uzyskał wynagrodzenie:
w 1979 r. - 17 979 zł, w 1980 r. – 36 906 zł.

Dowód: - dokumentacja osobowa – k. 14 akt sądowych (koperta),

- pismo (...) S.A. z 19.12.2019 r. – k. 19 akt sądowych,

- świadectwa pracy – k. 20 – 23 akt sądowych,

- zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 24 – 25 akt sądowych,

- zeznania świadka B. B. (1) – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 24.02.2021 r. od 00:33:41 do 00:52:39,

- zeznania świadka Z. J. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 24.02.2021 r. od 00:54:46 do 01:19:00,

- zeznania świadka Z. P. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 24.02.2021 r. od 01:19:32 do 01:45:15,

- przesłuchanie ubezpieczonego – elektroniczny protokół rozprawy z dnia
24.02.2021 r. od 01:53:57 do 02:05:45.

Razem z ubezpieczonym w (...) S.A. w T. byli zatrudnieni:



B. B. (1) – w okresie od 27 marca 1972 r. do 30 sierpnia 1987 r. na stanowiskach blacharz (do 14 listopada 1977 r.), spawacz (od 15 listopada 1977 r. do 30 kwietnia 1984 r.), blacharz – spawacz (od 1 maja 1984 r. do 30 września 1987 r.); w okresie od 7 października 1986 r. do 19 lipca 1987 r. B. B. (1) był delegowany do pracy na budowie eksportowej; Przy ustaleniu wysokości emerytury B. B. (1) nie uwzględniono wynagrodzeń za lata 1973 – 1977, z uwagi na brak dokumentów potwierdzających wysokość wynagrodzenia;



Z. J. – w okresie od 12 października 1965 r. do 31 grudnia 1994 r. na stanowiskach szefa inwestycji i ruchu, zastępcy dyrektora ds. technicznych, a także Głównego Specjalisty ds. rozwoju i nowych uruchomień;



Z. P. – w okresie od 29 września 1971 r. do 14 stycznia 1982 r. na stanowisku ślusarza (do 30 czerwca 1974 r.), spawacza (od 1 lipca 1974 r. do 6 marca 1981 r.); w okresie od 7 marca 1981 r. do 14 stycznia 1982 r. Z. P. przebywał na urlopie bezpłatnym. Przy ustalaniu wysokości emerytury Z. P. zostały przyjęte minimalne wynagrodzenia za okres 1971 – 1976. Z. P. nie przedłożył dokumentów potwierdzających wysokość wynagrodzeń.



Dowód: - akta osobowe B. B. (1) – k. 57 akt sądowych (koperta),

- akta osobowe Z. J. – k. 58 akt sądowych (koperta),

- akta osobowe Z. P. – k. 59 akt sądowych (koperta),

- pismo ZUS – k. 85 akt sądowych,

- zeznania świadka B. B. (1) – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 24.02.2021 r. od 00:33:41 do 00:52:39,

- zeznania świadka Z. J. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 24.02.2021 r. od 00:54:46 do 01:19:00,

- zeznania świadka Z. P. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 24.02.2021 r. od 01:19:32 do 01:45:15.

W okresie od 1 maja 1981 r. do 30 kwietnia 1985 r. ubezpieczony był zatrudniony
w lokalu gastronomicznym Zajazd (...) na stanowisku kierownika. W lokalu tym pracowała również J. G..

W 1985 r. ubezpieczony dowiedział się, że istnieje możliwość ubiegania się o zgodę na prowadzenie kawiarni przy ul. (...) w T.. Ubezpieczony postanowił skorzystać
z tej szansy. Zaproponował przy tym współpracę J. G., która przyjęła ofertę.

Lokal, w którym miała być prowadzona kawiarnia był wyposażony w meble, lodówkę oraz ladę chłodniczą. Wymagał jednak remontu, który obejmował zerwanie starych tapet, pomalowanie ścian, kupno zamrażarki, obrusów, szkła na blaty stolików, osłony na kaloryfery. Podczas przygotowań do otwarcia lokalu J. G. skupiła się na kwestiach związanych z żywieniem estetyką wystroju, zaś ubezpieczony – organizowaniem towaru, zabezpieczeniem sprzętu chłodniczego. Wszystkich formalności dokonywali jednak wspólnie.

W okresie od 10 maja 1985 r. do 30 kwietnia 1988 r. ubezpieczony był zatrudniony
w (...) w T. jako agent kawiarni (...) przy ul. (...) w T., przy czym do 30 września 1987 r. prowadził tę kawiarnię wspólnie z agentką J. G.. W kawiarni sprzedawane były napoje, lody, słodycze, odgrzewane posiłki (bigos, fasolka po bretońsku, kiełbaski). J. G. zajmowała się przygotowywaniem posiłków, zaś ubezpieczony bezpośrednią obsługą klientów oraz przywożeniem towarów. Lokal, co do zasady, był czynny od wtorku do niedzieli w godzinach od 10:00 do 21:00. Sporadycznie zdarzało się, że lokal był czynny dłużej lub również w poniedziałki – w przypadku organizacji imprezy okolicznościowej lub prośby trenera zespołu, który miał zajęcia na lodowisku (...). Lokal przynosił wysokie dochody, wyższe niż ówczesne przeciętne pensje.

(...) naliczało i opłacało składki za zleceniobiorców od października 1976 r. do października 1991 r. Składki rozliczane były na deklaracjach bezimiennych wykazujących jedynie ogólną ilość zatrudnionych osób
i łączną kwotę składek. ZUS za okres w/w agencji nigdy nie dokonał zwrotu składek ubezpieczonemu z powodu zbyt niskiego dochodu.

Dowód: - dokumentacja osobowa – k. 61, 160 akt sądowych (koperta),

- wydruk złotej księgi - k. 138 – 155 akt sądowych,

- pisma Ośrodka (...) – k. 35 – 36 akt sądowych,

- dokumentacja osobowa – k. 105 akt sądowych (koperta),

- pismo z 15.04.1988 r. – k. 173 akt sądowych,

- zeznania świadka M. K. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 16.06.2021 r. od 00:02:59 do 00:50:43,

- zeznania świadka A. M. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 16.06.2021 r. od 00:02:59 do 00:50:43,

- zeznania świadka L. M. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 16.06.2021 r. od 01:26:59 do 01:52:43,

- zeznania świadka J. G. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 16.06.2021 r. od 01:54 do 02:39:52.

W okresie od 13 czerwca 1988 r. do 31 lipca 1988 r. ubezpieczony był zatrudniony w Ośrodku (...)w T. jako agent kawiarni (...) przy ul. (...)
w T..

Dowód: - pismo OSiR – k. 36 akt sądowych.

Decyzją z 30 listopada 2015 r. (...) Oddział w T. ustalił ubezpieczonemu kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 81 735,72 zł. Do ustalenia wartości kapitału przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1972 roku do 31 grudnia 1981 roku, przy czym za rok 1972 i 1973 r. przyjęto wynagrodzenie w kwocie 12 000 zł, za 1974 r. – 13 000 zł, za 1975 r. i 1976 r. – 14 400 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 60,62%, co przy pomnożeniu przez kwotę bazową 1.220,89 zł dało podstawę wymiaru kapitału w kwocie 740,10 zł. Organ rentowy przyjął za udowodnione 18 lat, 9 miesięcy i 9 dni okresów składkowych.

Dowód: - decyzja – k. 4 akt kapitału początkowego, k. 26 akt sądowych,

- obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – k. 2 akt kapitału początkowego, k. 27 akt sądowych,

- ustalanie wartości kapitału początkowego – k. 1 akt kapitału początkowego, k. 28 akt

sądowych.

Decyzją z dnia 2 grudnia 2015 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 10 października 2015 r. w kwocie 1 634,05 zł.

Dowód: - decyzja – k. 57 akt emerytalnych p. II.

Decyzją z 5 stycznia 2016 r. (...) Oddział w T. ustalił ubezpieczonemu kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 100 146,53 zł. Do ustalenia wartości kapitału przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1976 roku do 31 grudnia 1985 roku, przy czym za rok 1976 r. przyjęto wynagrodzenie w kwocie 14 400 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 60,07%, co przy pomnożeniu przez kwotę bazową 1.220,89 zł dało podstawę wymiaru kapitału w kwocie 733,39 zł. Organ rentowy przyjął za udowodnione 24 lata, 11 miesięcy i 29 dni okresów składkowych.

Dowód: - decyzja – k. 44 akt kapitału początkowego,

- obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – k. 42 akt kapitału początkowego,

- ustalanie wartości kapitału początkowego – k. 43 akt kapitału początkowego.

Decyzją z dnia 7 stycznia 2016 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 10 października 2015 r. w kwocie 1 919,00 zł.

Dowód: - decyzja – k. 60 akt emerytalnych p. II.

W dniu 10 października 2019 roku ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o przeliczenie emerytury.

Dowód: - wniosek – k. 62 akt emerytalnych.

Decyzją z 5 listopada 2019 roku (...) Oddział w T. ponownie ustalił ubezpieczonemu kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 105 087,29 zł. Do ustalenia wartości kapitału przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1976 roku do
31 grudnia 1985 roku, przy czym za rok 1976 r. przyjęto wynagrodzenie w kwocie14 400 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 62,13%, co przy pomnożeniu przez kwotę bazową 1.220,89 zł dało podstawę wymiaru kapitału w kwocie 758,54 zł. Organ rentowy przyjął za udowodnione 26 lat i 1 dzień okresów składkowych.

Dowód: - decyzja – k. 49 akt kapitału początkowego, k. 29 – 30 akt sądowych,

- obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – k. 48 akt kapitału

początkowego, k. 31 akt sądowych.

Decyzją z dnia 6 listopada 2019 r. organ rentowy przeliczył ubezpieczonemu emeryturę od 1 października 2019 r. Wysokość świadczenia wyniosła 2 140,66 zł.

Dowód: - decyzja – k. 71 akt emerytalnych p. II.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od decyzji z dnia 6 listopada 2019 r. oraz decyzji
z dnia 5 listopada 2020 r. W toku postępowania sądowego ubezpieczony oświadczył
(na rozprawie w dniu 4 sierpnia 2020 r.), że wnosi jak w piśmie z 21 stycznia 2020 r., czyli, że intencją ubezpieczonego było złożenie wniosku o przeliczenie świadczenia
z uwzględnieniem nowych dokumentów, a nie złożenie odwołania.

Postanowieniem z dnia 4 sierpnia 2020 r. wydanym w sprawie o sygn. akt
IV U 288/20 Sąd Okręgowy w Toruniu przekazał sprawę do rozpatrzenia Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T. jako nowy wniosek o zaliczenie do podstawy wymiaru zarobków z okresu zatrudnienia w T. według stawki godzinowej w latach 971 – 1976 oraz zaliczenia jako okresów składkowych lat pracy w (...)
w charakterze agenta w (...) i H. od 1985 r. do 1989 r. oraz w A. od 1989 r. do 1991 r.

Dowód: - odwołanie – k. 4 akt IV U 288/20,

- postanowienie – k. 63 akt IV U 288/20.

W dniu 21 stycznia 2020 roku ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o przeliczenie emerytury. Domagał się uwzględnienia zarobków za lata 1971 – 1976 (stawka godzinowa 24,30 zł + premia regulaminowa 30%; praca wykonywana przez około 200 godzin miesięcznie), a także o uwzględnienie okresów czasu pracy w pozostałych zakładach pracy,
w których pracował, tj. (...), H., A..

Dowód: - wniosek – k. 73 akt emerytalnych.

W dniu 7 października 2020 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Dowód: - zaskarżona decyzja – k. 113 akt emerytalnych p. II.

Organ rentowy dokonał wyliczenia hipotetycznej wysokości kapitału początkowego ubezpieczonego przy przyjęciu:

1.  za okres 1974 - 1976 – wynagrodzeń obliczanych według stawek godzinowych (wynagrodzenia za poszczególne lata zostały wyliczone poprzez pomnożenie liczby dni roboczych każdego okresu przez stawki godzinowe zawarte w angażach):



od 1 października 1974 r. do 31 grudnia 1974 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 15,00 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 570 godzin;



od 1 stycznia 1975 r. do 30 września 1975 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 15,00 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 1 690 godzin;



od 1 października 1975 r. do 31 grudnia 1975 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 16,50 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 572 godziny;



od 1 czerwca 1976 r. do 30 czerwca 1976 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 16,50 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 1 130 godzin;



od 1 lipca 1976 r. do 31 grudnia 1976 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 18,50 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 1 154 godzin;

Za okres od 1 stycznia 1974 r. do 30 września 1974 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne w kwocie 9 400 zł.

Łącznie wynagrodzenia wynoszą:



za 1974 r. – 17 950 zł (8 550 zł według stawek godzinowych + 9 400 zł wynagrodzenie minimalne);



za 1975 r. – 34 788,00 zł;



za 1976 r. – 39 994 zł.

Za lata 1977 – 1981 przyjęto wynagrodzenia podane w zaświadczeniu o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu z firmy (...) S.A.

Za okres od 10 maja 1985 r. do 30 kwietnia 1988 r. przyjęto wynagrodzenia minimalne.

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1972 roku do
31 grudnia 1981 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 70,24%, co przy pomnożeniu przez kwotę bazową 1.220,89 zł dało podstawę wymiaru kapitału w kwocie 857,55 zł. Organ rentowy przyjął za udowodnione 28 lat, 11 miesięcy i 23 dni okresów składkowych. Hipotetyczna wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 121 757,13 zł.

Vide: - pismo organu rentowego wraz z załącznikami – k. 231 - 237 akt sądowych.

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach sądowych niniejszej sprawy oraz sprawy IV U 288/20, w aktach prowadzonych przez organ rentowy dotyczących ubezpieczonego oraz świadków J. G., B. B. (2) i Z. P., jak również w oparciu o zeznania świadków: B. B. (2), Z. J., Z. P., M. K., A. M., L. M. i J. G. oraz przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony.

Sąd przyznał walor wiarygodności wszystkim dowodom z dokumentów, albowiem były jasne, pełne i logiczne, a nadto żadna ze stron nie kwestionowała prawdziwości zawartych w nich treści ani ich mocy dowodowej.

W toku postępowania nie udało się pozyskać pełnej dokumentacji z okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) S.A. w T., w tym w szczególności dokumentacji finansowej, z której wynikałyby dokładne kwoty dochodów ubezpieczonego przed 1977 r. (w tym wynagrodzenia zasadniczego, premii regulaminowej i premii jakościowej), a także zestawienia godzin pracy ubezpieczonego. Udało się natomiast pozyskać angaże płacowe, z których wynikało,
że w okresie od 28 września 1971 r. do 30 września 1974 r. stawka godzinowa, w oparciu
o którą ustalano wynagrodzenie ubezpieczonego obliczana była według VIII kategorii zaszeregowania. Nie wskazano jednak precyzyjnie o jaką kwotę stawki godzinowej chodzi.
W późniejszym okresie wynagrodzenie ubezpieczonego wynosiło: od 1 października 1974 r. do 30 września 1975 r. 15 zł za godzinę plus premia regulaminowa, od 1 października 1975 r. do 30 czerwca 1976 r. 16,50 zł za godzinę plus premia regulaminowa, od 1 lipca 1976 r. do 31 grudnia 1976 r. 18,50 zł za godzinę plus premia regulaminowa. Z dokumentacji osobowej wynikało ponadto, że z tytułu zatrudnienia ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie: w 1977 r. - 57 264 zł, w 1978 r. – 63 831 zł, w 1979 r. – 42 244 zł, w 1980 r. – 2 880 zł, w 1981 r. – 24 109 zł. W ocenie Sądu przedstawiona dokumentacja w postaci w/w angaży płacowych
i zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu jest wiarygodna. Dokumenty te przedłożono w formie szczątkowej – takiej, w jakiej ocalały. Dokumenty te były sporządzane na bieżąco, na potrzeby funkcjonowania zakładu pracy. Nie zostały zatem na pewno przygotowane specjalnie na potrzeby niniejszego postępowania.

Odnosząc się do okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) w T. jako agenta kawiarni (...) przy ul. (...) w T. wskazać należy, że również z tego okresu nie udało się pozyskać pełnej dokumentacji. Ustalając datę początkową zatrudnienia ubezpieczonego Sąd oparł się zatem na treści zaświadczenia z dnia 8 października 1987 r. znajdującego się w aktach osobowych J. G. (k. 105 akt sądowych). W zaświadczeniu tym wskazano, że świadek była współagentem kawiarni (...) w T. od 10 maja
1985 r. do 30 września 1987 r. Z zeznań ubezpieczonego oraz świadków wynikało przy tym, że lokal faktycznie został uruchomiony na początku maja 1985 r. Z uwagi na znaczny upływ czasu zeznający nie byli w stanie wskazać dokładnej daty rozpoczęcia działalności. Zgodnie wskazywali jednak, że odbyło się to przed turniejem F. S., który miał miejsce od 17 do 19 maja 1985 r. Ponadto z zeznań ubezpieczonego i J. G. wynikało, że jako wspołagenci wszystkie formalności związane z uruchomieniem lokalu dopełniali wspólnie. Odnośnie daty końcowej zatrudnienia Sąd oparł się natomiast na treści pisma ubezpieczonego z dnia 15 kwietnia 1988 r. (k. 173 akt), w którym wskazał on,
że w związku ze zbliżającym się zakończeniem prowadzenia kawiarni przy lodowisku (...) w ramach agencji pod patronatem (...) z dniem 30 kwietnia 1988 r. spowodowanym wypowiedzeniem umowy, składa ofertę dalszego prowadzenia kawiarni
w ramach ajencji.

Sąd nie pochylał się dokładnie nad okresem zatrudnienia ubezpieczonego
w charakterze agenta w zakładach pracy (...) oraz (...), ponieważ
z bezspornych materiałów zgromadzonych w sprawie, a także z zeznań samego ubezpieczonego wynikało, że okresy zatrudnienia w każdym z tych zakładów nie przekraczały 6 miesięcy. Powyższe oznacza, że ubezpieczony nie mógł być z tytułu
ww. okresów zatrudnienia objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym jako osoba wykonująca stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zawartej z jednostkami gospodarki uspołecznionej. Kwestia ta zostanie omówiona w dalszej części uzasadnienia.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków B. B. (2), Z. J., Z. P., M. K., A. M., L. M.
i J. G. oraz zeznaniom ubezpieczonego, gdyż zeznania te były spontaniczne, szczere oraz wzajemnie się uzupełniały, jak również były zgodne z zachowaną dokumentacją z tego okresu. Świadkowie B. B. (2), Z. J. i Z. P. potwierdzili, że w okresie od 28 września 1971 r. do 30 kwietnia 1981 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy (...) S.A. w T.. Wskazali również, że wynagrodzenie pracowników wypłacane było w oparciu o system stawki godzinowej, której wysokość uzależniona była od zaszeregowania pracownika do konkretnej grupy. Oprócz pensji zasadniczej na wynagrodzenie pracowników składała się premia regulaminowa, premia jakościowa płatna okresowo oraz dodatek stażowy. Świadkowie nie byli natomiast w stanie wskazać precyzyjnie jakie wynagrodzenie otrzymywał ubezpieczony przed 1977 r.

Z kolei świadkowie M. K., A. M., L. M. i J. G. potwierdzili, że ubezpieczony w okresie od 1985 r. do 1988 r. pracował
w charakterze agenta kawiarni przy ul. (...) w T.. Zajmował się pozyskiwaniem towaru oraz obsługą klientów. Potwierdzili również, że ubezpieczony świadczył pracę każdego dnia przez co najmniej 8 godzin dziennie. Co prawda świadkowie nie byli w stanie podać dokładnych ram czasowych zatrudnienia ubezpieczonego, tym niemniej Sąd ustalił te okoliczności w oparciu o treść zachowanej dokumentacji osobowej ubezpieczonego i świadka J. G.. Kwestia ta została już omówiona.

Przechodząc do rozważań prawnych na tle niniejszej sprawy należy wskazać, że zgodnie z art. 114 § 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2022 r., poz. 504; zwanej dalej „ustawą emerytalną”) w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Stosownie do treści art. 175 ust. 4 ustawy emerytalnej ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego następuje w okolicznościach określonych w art. 114 ustawy. Ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego odbywa się na tożsamych zasadach jakie obowiązują przy pierwotnym ustalaniu wysokości kapitału początkowego, tj. w oparciu
o przepisy art. 173 i art. 174 ustawy emerytalnej. Zgodnie z przepisem art. 173 ust. 1 cytowanej ustawy dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy emerytalnej pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie
z art. 26 ust. 3 przedmiotowej ustawy dla osób w wieku 62 lat (ust. 2). Przepis art. 173 ust. 3 ustawy zaś stanowi, iż wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy. Kapitał początkowy ewidencjonowany jest na koncie ubezpieczonego (art. 173 ust. 6 ustawy). Przepis art. 174 ustawy emerytalnej określa zaś szczegółowe zasady ustalania kapitału początkowego w oparciu o przepis art. 53 ustawy emerytalnej z uwzględnieniem ust. 2 – 12. Zgodnie z ust. 2 tego artykułu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o którym mowa
w art. 6 ustawy i nieskładkowe o których mowa w art. 6 i 7 tej ustawy. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18 omawianej ustawy, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (ust. 3 ustawy emerytalnej). Przepisy zawarte w dalszych ustępach tego artykułu szczegółowo regulują kwestie techniczne ustalania kapitału początkowego.

Z kolei postępowanie w sprawie ustalania kapitału początkowego odbywa się na zasadach wskazanych w art. 175 ustawy emerytalnej oraz w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 sierpnia 2000 roku w sprawie szczegółowych zasad współpracy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z ubezpieczonymi i płatnikami składek w zakresie ustalania kapitału początkowego (Dz. U. nr 72, poz. 846). Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy ubezpieczeni oraz płatnicy składek zobowiązani są do przekazywania Zakładowi, w terminie i trybie ustalonym przez organ rentowy, dokumentacji umożliwiającej ustalenie kapitału początkowego. Na płatnikach ciąży obowiązek skompletowania dokumentacji umożliwiającej ustalenie kapitału początkowego dla ubezpieczonych, za których przekazują do Zakładu imienne raporty miesięczne, a następnie przekazania tej dokumentacji na żądanie organu rentowego i w terminie wyznaczonym przez ten organ (ust. 1a). Dla osób, które nie pozostają w ubezpieczeniu, kapitał początkowy ustala się na ich udokumentowany wniosek (ust. 2).

W tym miejscu podkreślić należy, że Zakład ustala kapitał początkowy na podstawie dokumentacji przedstawionej przez płatnika składek lub samego ubezpieczonego. Zgodnie
z brzmieniem art. 116 ust. 5 ustawy emerytalnej - do wniosku powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia zgodnie z treścią § 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania
o świadczenie emerytalno - rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1)  legitymacja ubezpieczeniowa;

2)  legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis
w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika
w czasie trwania zatrudnienia.

Środkiem dowodowym stwierdzającym z kolei wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia - § 21 powołanego rozporządzenia.

W wyroku z dnia 23 stycznia 2012 r. (I UK 218/11) Sąd Najwyższy stwierdził, iż dla celów obliczenia wysokości emerytury (analogicznie renty) organ rentowy musi dysponować pewnymi danymi co do wysokości dochodów ubezpieczonego stanowiących podstawę do obliczenia świadczeń emerytalnych, więc przy ustaleniu podstawy wymiaru nie jest dopuszczalne zastąpienie rzeczywistego wynagrodzenia skarżącego, który nie jest w stanie udowodnić dokumentami płacowymi, zaświadczeniami o zatrudnieniu o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu lub wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej, hipotetycznie ustaloną wysokością, obrazującą jedynie niczym niepoparte założenie, iż w całym spornym okresie pracował identyczną liczbę dniówek rozliczaną według takiej samej stawki, jak którykolwiek ze współpracowników. Pogląd ten powtórzono następnie w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2012 r. (II UK 325/11). Podobnie we wcześniejszym wyroku z dnia
9 stycznia 1998 r. (II UKN 440/97, OSNAPiUS 1998 Nr 22, poz. 667) Sąd Najwyższy podkreślił, iż zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Również w wyroku z dnia 4 lipca 2007 r. (I UK 37/07) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, iż wprawdzie w postępowaniu cywilnym sąd nie jest związany takimi ograniczeniami w dowodzeniu, jakie odnoszą się do organu rentowego
w postępowaniu rentowym, jednak ustalenia dokonane przez sąd muszą być oparte na konkretnych dowodach.

Innymi słowy, ustalenie wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty wymaga podania zarobków w sposób indywidualny, konkretny i precyzyjny, zaś ciężar dowodu spoczywa na osobie ubiegającej się o te świadczenia. Nie może przy tym stanowić wystarczającego argumentu fakt, iż pominięcie jednego z elementów wynagrodzenia powoduje ujemne konsekwencje dla świadczeniobiorcy, ani okoliczność, iż brak możliwości wykazania faktycznego wynagrodzenia spowodowany jest niezachowaniem przez pracodawcę dokumentacji płacowej. Stwierdzić także trzeba, iż chociaż przy odtwarzaniu przez sąd podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, ustalenia mają charakter hipotetyczny, nie mogą być jednak abstrakcyjne i dowolne, albowiem przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych stanowią normy bezwzględnie obowiązujące i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalenie wynagrodzenia w sposób przybliżony lub prawdopodobny.

W ocenie Sądu przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego należy ubezpieczonemu zaliczyć zarobki uzyskiwane w trakcie zatrudnienia w (...) S.A. w T. przy przyjęciu za okres 1974 - 1976 wynagrodzeń obliczanych według stawek godzinowych pomnożonych przez liczbę dni roboczych każdego okresu, tj.:



od 1 października 1974 r. do 31 grudnia 1974 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 15,00 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 570 godzin;



od 1 stycznia 1975 r. do 30 września 1975 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 15,00 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 1 690 godzin;



od 1 października 1975 r. do 31 grudnia 1975 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 16,50 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 572 godziny;



od 1 czerwca 1976 r. do 30 czerwca 1976 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 16,50 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 1 130 godzin;



od 1 lipca 1976 r. do 31 grudnia 1976 r. – wynagrodzenie zasadnicze ze stawka 18,50 zł za godzinę; łącznie przepracowanych 1 154 godzin.

Postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony pracował wówczas w oparciu
o umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, co potwierdzała zgromadzona dokumentacja oraz zeznania świadków. Stawka godzinowa wynagrodzenia została natomiast ustalona na podstawie zachowanych angaży płacowych ubezpieczonego. W ocenie Sądu powyższa dokumentacja została sporządzona na potrzeby bieżącej aktywności zawodowej ubezpieczonego, a nie na potrzeby przedmiotowego postępowania, stąd nie ma powodów by odmówić jej wiarygodności.

Nie zachowała się natomiast dokumentacja płacowa ubezpieczonego z okresu przed 1 października 1974 r. Z zachowanej dokumentacji wynikało jedynie, że ubezpieczony otrzymywał wówczas wynagrodzenie według VIII kategorii zaszorowania. Brak jest natomiast informacji jaka konkretnie kwota odpowiadała tej kategorii zaszeregowania. Na podstawie zachowanych dokumentów oraz zeznań świadków nie udało się również ustalić jaką konkretnie premię otrzymywał ubezpieczony na przestrzeni zatrudnienia. Należy pamiętać, że premia jest składnikiem zmiennym wynagrodzenia. Jak wskazywali świadkowie – premia regulaminowa uzależniona była od wyników finansowych zakładu pracy. Sąd brak było podstaw do przyjęcia, że przez cały okres zatrudniania wynosiła ona 30 % - jak domagał się tego ubezpieczony. Co przy tym istotne, z treści art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej wynika, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

W ocenie Sądu, przy ustalaniu kapitału początkowego ubezpieczonego jako okres składkowy należy również uwzględnić okres zatrudnienia w (...) w T. jako współagenta a następnie (po zakończeniu agencji przez J. G.) agenta kawiarni (...) przy ul. (...) w T. od 10 maja 1985 r. do 30 kwietnia 1988 r.

Okresami uwzględnianymi przy ustalaniu kapitału początkowego są bowiem m. in. okresy składkowe w rozumieniu przepisu art. 6 ust. 2 pkt 13 ustawy emerytalnej, tj. okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego wykonywanej na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu takiej umowy:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1976 roku, jeżeli umowa odpowiadała warunkom ubezpieczenia obowiązującym w tym dniu.

Należy w tym miejscu wskazać, że w spornym okresie problematykę ubezpieczenia społecznego osób wykonujących pracę w oparciu o umowę agencyjną regulowała ustawa z dnia 19 grudnia 1975 roku o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. Nr 45, poz. 232), która w art. 1 ust. 1 w brzmieniu wówczas obowiązującym stanowiła, że obowiązkowe ubezpieczenie społeczne obejmuje osoby wykonujące stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zawartej
z jednostkami gospodarki uspołecznionej. Pracę uważano za wykonywaną stale, jeżeli trwała nieprzerwanie co najmniej sześć miesięcy. Obowiązek ubezpieczenia powstawał z dniem oznaczonym w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania (art. 4), a ustawał z dniem wygaśnięcia lub rozwiązania umowy (art. 5). Składkę opłacano za każdy miesiąc istnienia ubezpieczenia (art. 26 ust 1).

Stosownie do art. 27 cyt. ustawy jeżeli po upływie roku kalendarzowego okazało się, że w ciągu tego roku przeciętny miesięczny dochód z wykonywania umowy nie osiągnął połowy najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej, składki opłacone za ten rok podlegały zwrotowi, a tego roku nie wliczano się do okresu ubezpieczenia wymaganego do uzyskania świadczeń na podstawie ustawy. Kwotę składek podlegającą zwrotowi pomniejszano o kwotę pobranych w ciągu tego roku zasiłków przewidzianych w art. 6 ust. 1 pkt 2 i 3.

Nadto zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy, ilekroć przepisy ustawy uzależniały prawo do świadczeń od osiągnięcia dochodu z wykonywania umowy lub ze współpracy w wysokości co najmniej najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej - warunek ten uważano za spełniony również wówczas, gdy czas pracy określony w umowie lub piśmie jednostki gospodarki uspołecznionej udzielającej zgody na współpracę odpowiadał co najmniej pełnemu wymiarowi czasu pracy obowiązującego pracowników jednostki gospodarki uspołecznionej, która zawarła umowę lub udzieliła zgody na współpracę. Przepis ust. 1 stosowano odpowiednio, jeżeli przepisy ustawy uzależniały prawo do świadczeń od osiągnięcia dochodu z wykonywania umowy lub ze współpracy w wysokości co najmniej połowy najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej.

Szczegółowe kwestie dotyczące zasad obliczania podstawy wymiaru składek z tytułu ubezpieczenia społecznego osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej, wysokość składki na to ubezpieczenie oraz zasady, terminy i tryb opłacania tychże składek regulowało rozporządzenie Rady Ministrów
z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. Nr 46, poz. 250).

Zgodnie z § 3 w/w rozporządzenia podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie osób, które zawarły umowę na zasadach zryczałtowanej odpłatności, stanowi podstawa wymiaru podatku od wynagrodzeń pomniejszona o ten podatek; jeżeli podatek od wynagrodzeń ustalony jest w kwocie ryczałtowej, przyjmuje się, że wynosi on 12%. Natomiast w myśl § 3a tego aktu wykonawczego, jeżeli czas pracy określony w umowie odpowiada co najmniej pełnemu wymiarowi czasu pracy obowiązującego pracowników jednostki gospodarki uspołecznionej, która zawarła umowę, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie ustalona stosownie do § 2 i § 3 ust. 1 nie może być niższa od kwoty najniższego wynagrodzenia
w gospodarce uspołecznionej.

Trzeba również zwrócić uwagę na treść art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej, który stanowi, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania
w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Istotnie przepis art. 15 ust. 2a ustawy (...) dotyczy wyłącznie pracowników, co wynika wprost z jego brzmienia. Możliwość uwzględnienia w podstawie wymiaru emerytury za okres agencji najniższego wynagrodzenia wynika jednak ze szczególnych uregulowań wynikających z przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej zawartych w ustawie z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (wyrok SA w Lublinie z dnia 14 lutego 2018 r. III AUa 541/17, Legalis nr 1728574). Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 23 października 2013 r. sygn. akt III AUa 3/13 (Legalis nr 761401) wskazując, że przy ustalaniu podstaw wymiaru składek osób wykonujących pracę na rzecz jednostek uspołecznionych na postawie umów agencyjnych z okresu obowiązywania § 3a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie wykonywania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. Nr 46, poz. 250 ze zm.), przepis art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, winno się stosować przez analogię.

Mając na uwadze powyższe rozważania prawne oraz poczynione w niniejszej sprawie ustalenia faktyczne Sąd doszedł do przekonania, że zebrana w sprawie dokumentacja, jak również zeznania świadków i ubezpieczonego wykazały, że ubezpieczony w spornym okresie wykonywał pracę w wymiarze co najmniej 8 godzin dziennie, osiągał wynagrodzenie przewyższające wysokość przeciętnego wynagrodzenia, a składki na ubezpieczenie społeczne były uiszczane za pośrednictwem jednostki gospodarki uspołecznionej. W ocenie Sądu fakt opłacania składek został potwierdzony przez treść zeznań świadka J. G.
i ubezpieczonego. Sąd miał przy tym na uwadze, że biorąc pod uwagę realia społeczno-gospodarcze w spornym okresie trudno byłoby przyjąć, że zleceniodawca nie opłaciłby składek za zatrudnionych przez siebie agentów lub też akceptowałby sytuację,
w której agenci nie przekazywaliby mu kwot na pokrycie tych składek. Sąd miał też na uwadze, że ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby w przypadku ubezpieczonego doszło do zwrotu składek stosownie do art. 27 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.

Wobec tego przez cały sporny okres ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu zgodnie z ówcześnie obowiązującą ustawą, dlatego omawiany okres zatrudnienia jako agenta w sklepie również powinien być zaliczony do stażu pracy ubezpieczonego.

Nie było natomiast podstaw do zaliczenia do stażu pracy okresu zatrudnienia ubezpieczonego jako agenta w (...) oraz (...), gdyż jak wskazywał sam ubezpieczony okres zatrudnienia w każdym z tych zakładów pracy był krótszy niż
6 miesięcy. Zatrudnienia tego nie można było zatem uznać za stałe, a co za tym idzie ubezpieczony nie mógł być objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym jako osoba wykonująca stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zawartej z jednostkami gospodarki uspołecznionej w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia
19 grudnia 1975 r.

Wobec powyższego Sąd, działając w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzje i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do przeliczenia od dnia 1 stycznia 2020 roku (czyli od miesiąca złożenia wniosku z 21 stycznia 2020 r.) emerytury ubezpieczonego E. S. z uwzględnieniem kapitału początkowego ustalonego przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynoszącego 70,24% oraz przy zaliczeniu do okresów składkowych okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 10 maja 1985 roku do 30 kwietnia 1988 roku
w (...) w T. na podstawie umowy agencyjnej z podstawą wymiaru składek za ten okres równą najniższemu wynagrodzeniu
w gospodarce uspołecznionej , a także oddalił odwołanie w pozostałej części (pkt I i III sentencji wyroku).

Mając na uwadze, że ustalenie wszystkich okolicznościach związanych z zatrudnieniem i wynagrodzeniem ubezpieczonego w (...) oraz (...) w T. mogło zostać poczynione dopiero na etapie postępowania sądowego na podstawie dowodów, którymi organ rentowy dysponował, Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej (punkt II sentencji wyroku).

/-/sędzia Hanna Cackowska – Frank