Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 czerwca 2022 r. w Warszawie

sprawy M. G. i P. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania M. G. i P. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 24 czerwca 2021 r. numer (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że P. L. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek M. G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 2 grudnia 2019 r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. na rzecz M. G. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

M. G. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą ,,Centrum (...) z siedzibą w W. złożyła w dniu 2 sierpnia 2021r. odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 24 czerwca 2021r., nr: (...), stwierdzającej że P. L. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia nie podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 2 grudnia 2019 roku.

Odwołująca zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p., gdyż umowa zlecenia zawarta z P. L. nie była sprzeczna z ustawą ani nie została zawarta w celu jej obejścia, ponieważ stosunek zlecenia został nawiązany w celu jego wykonywania. W oparciu o powyższe odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że P. L. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek ,,Centrum (...) oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając odwołanie M. G. wskazała, że rzeczywistym powodem negowania przez organ rentowy zawartej przez strony umowy zlecenia jest próba uzyskania od niej zwrotu dofinansowania w postaci subwencji wypłaconej przez (...) Fundusz (...). Uzyskana subwencja nie ma jednak żadnego znaczenia, albowiem płatnik składek zdecydował się na zatrudnienie ubezpieczonej ze względu na jej kompetencje i zapotrzebowanie na zatrudnienie terapeuty integracji sensorycznej. Jeśli chodzi zaś o prawidłowość zgłoszeń zleceniobiorców do ubezpieczeń społecznych i ich terminowość, to odpowiada za to biuro rachunkowe, z którym została zawarta stosowna umowa.

Odwołująca wskazała również, że ubezpieczona, jako terapeuta integracji sensorycznej, spotykała się z małoletnimi pacjentami i ich rodzicami w siedzibie firmy przy ul. (...), zgodnie z harmonogramem zajęć. Przeprowadzała diagnozy oraz wykonywała terapię integracji sensorycznej dzieci w nieregularnych godzinach. Dodatkowo prowadziła konsultacje i regularną terapię dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, Zespołem (...), nadwrażliwością dotykową i słuchową, zaburzeniami rozwojowymi, opóźnionym rozwojem mowy czy (...) oraz sensoryczne zajęcia grupowe dla dzieci w wieku 1-3 lat o nazwie (...). Według odwołującej przedstawiony materiał dowodowy nie daje żadnych podstaw do zanegowania faktu realizowania przez ubezpieczoną przedmiotu objętego umową zlecenia (odwołanie z dnia 28 lipca 2021r., k. 3-10 a.s.).

P. L. w dniu 6 sierpnia 2021r. również złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 24 czerwca 2021r., nr: (...). Wskazała, że w siedzibie firmy płatnika składek prowadziła grupowe zajęcia (...) dla dzieci. Jednocześnie zaznaczyła, że zdjęcia z zajęć zamieściła na koncie zawodowym na I. (odwołanie z dnia 5 sierpnia 2021r., k. 16 a.s.; pismo z dnia 11 sierpnia 2021r., k. 15 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od ubezpieczonej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał, że P. L. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek ,,Centrum (...) od dnia 2 grudnia 2019r. Dokument zgłoszeniowy wpłynął dopiero w dniu 3 maja 2020r., po obowiązującym terminie. Dokumenty rozliczeniowe za grudzień 2019r., maj, lipiec wrzesień i październik 2020r. oraz styczeń i luty 2021r. również składane były po obowiązującym terminie. W związku z powyższym wszczęto postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego została wydana decyzja wyłączająca P. L. z ubezpieczeń społecznych od dnia 2 grudnia 2019r., organ rentowy stwierdził bowiem, że przedłożone przez strony materiały, w przeważającej części w postaci dokumentacji kadrowo-finansowej, nie stanowią wystarczającego dowodu potwierdzającego wykonywanie pracy przez P. L.. Niewiarygodny jest również wykaz godzin złożony przez płatnika składek, albowiem zawiera jedynie nazwę miesiąca bez określenia, którego roku dotyczy. Ponadto, pomimo przedstawienia w harmonogramie imion ponad 10 dzieci strony nie wniosły o dopuszczenie dowodu z zeznań chociażby jednego z ich rodziców. Odnosząc się zaś do pisemnego potwierdzenia wykonywania pracy przez P. L., organ rentowy wskazał, że w wymienionym piśmie nie wskazano, w jakim okresie zrealizowane przez nią czynności miały miejsce, a poza tym pismo to nie zostało podpisane, co czyni je niewiarygodnym dowodem w sprawie.

W dalszej części odpowiedzi na odwołanie Zakład wskazał, że wyjaśnienia płatnika składek, wobec złożenia dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych za ubezpieczoną po obowiązującym terminie, nie zasługują na uwzględnienie. W ocenie organu rentowego przyczyną zgłoszenia do ubezpieczeń po terminie nie były awarie platformy (...) występujące w pierwszym okresie trwania pandemii, szczególnie że termin zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych przypadał na grudzień 2019r., a więc przed okresem pandemicznym. Ponadto, przedstawiona dokumentacja kadrowo-płacowa została sporządzona jedynie dla uwiarygodnienia faktu zatrudnienia ubezpieczonej. W związku z powyższym ZUS ocenił, że celem i zamiarem stron umowy zlecenia nie było faktyczne realizowanie postanowień wynikających z tej umowy, a jedynie umożliwienie wykazania przez płatnika składek liczby zatrudnionych osób w celu uzyskania subwencji finansowej z (...) Funduszu (...). Organ rentowy podkreślił, że na potrzeby ustalenia prawa do subwencji bierze się pod uwagę stan zatrudnienia na dzień 31 grudnia 2019r., przy czym przepisy wskazują, iż dla określenia statusu firmy przy ubieganiu się o subwencję nie bierze się pod uwagę osób zatrudnionych przez przedsiębiorcę na podstawie umów cywilnoprawnych, ale na etapie obliczania kwoty subwencji mikrofirm umowy te wpływają na wysokość udzielonego wsparcia.

W związku z powyższym organ rentowy ocenił, że umowa zawarta pomiędzy stronami miała charakter pozorny, a zamiarem stron było wyłącznie stworzenie pozorów wykonywania pracy w celu uzyskania przez ubezpieczoną korzyści w postaci objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Wobec tego ZUS stwierdził, że oświadczenie woli zostało złożone przez strony celem obejścia przepisów prawa, a przez to umowa, jako nieważna, nie rodzi tytułu do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi (odpowiedź na odwołanie z 24 sierpnia 2021r., k. 122-124 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. L. w 2018r. ukończyła z wynikiem bardzo dobrym trzysemestralne studia podyplomowe organizowane przez (...) o tematyce ,,Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju dziecka od 0 do 6 roku życia” (świadectwo ukończenia studiów podyplomowych - akta organu rentowego). Ponadto pod koniec 2018r. uzyskała certyfikat wydany przez (...) Stowarzyszenie (...) uprawniający do diagnozowania, planowania i prowadzenia terapii integracji sensorycznej (certyfikat z dnia 2 grudnia 2018r. - akta organu rentowego).

M. G. rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą ,,Centrum (...) z siedzibą w W. w dniu 16 lipca 2019r. Przeważający zakres prowadzonej działalności dotyczył sprawowania opieki nad dziećmi w formie klubiku. U M. G. zatrudniona była m.in. K. B. (1) na stanowisku psychologa dziecięcego. Z uwagi na to, że M. G. planowała utworzenie gabinetów specjalistycznych dla dzieci, to K. B. (1) rekomendowała zatrudnienie P. L., z którą studiowała na (...) (wpis do bazy internetowej (...) oraz zeznania świadka K. B. (1), k. 289-290 a.s.; zeznania M. G., k. 351 a.s.; zeznania P. L., k. 351 verte - 352 a.s.).

M. G. w dniu 2 grudnia 2019r. zawarła z P. L. umowę zlecenia na czas nieokreślony z wynagrodzeniem w kwocie 40 zł netto za godzinę. Płatnik składek zlecił ubezpieczonej świadczenie usług diagnostyki oraz terapii integracji sensorycznej. W § 5 umowy zastrzeżono, że zleceniobiorca nie może powierzyć wykonania zadań wynikających z umowy osobie trzeciej bez zgody zleceniodawcy wyrażonej na piśmie. Jednocześnie w § 7 pkt 1 wskazano, że zleceniodawca zapewni zleceniobiorcy niezbędne do wykonania zlecenia materiały i środki (umowa zlecenia nr: (...) z dnia 2 grudnia 2019r. - akta organu rentowego).

P. L., jako jedyna zatrudniona w Centrum (...) terapeutka integracji sensorycznej, spotykała się z małoletnimi pacjentami do lat czterech i ich rodzicami w siedzibie firmy przy ul. (...). Pierwszej wstępnej oceny procesów integracji sensorycznej dokonała w dniu 6 grudnia 2019r. Ponadto prowadziła zarówno badania przesiewowe w grupie uczęszczającej do klubiku, jak i indywidualne terapie i konsultacje. Podczas badania oraz prowadzonych z dziećmi zajęć przygotowywała zabawy sensoryczne oraz potrzebne do tego materiały i pomoce. W ramach prowadzonych badań obserwowała reakcje dzieci podczas ich swobodnej, ukierunkowanej zabawy oraz reakcji na bodźce. Następnie sporządzała opinię, w której opisywała zachowanie dziecka podczas obserwacji, a także swoje wnioski. Do obowiązków P. L. należały również badania dzieci, które nie uczęszczały do klubiku. W takich sytuacjach umawiała spotkania i po przeprowadzeniu wywiadu z rodzicem oraz wykonaniu kolejnych badań związanych z reakcją dziecka na bodźce zewnętrzne, formułowana swoje wnioski i przedstawiała zalecenia dotyczące stymulacji układu przedsionkowo-proprioceptywnego oraz układu dotykowego i słuchowego. O wynikach przeprowadzonych badań rozmawiała z rodzicami dzieci, informując o ustaleniach oraz zaleceniach do pracy w domu. Ponadto sprawy poszczególnych dzieci były omawiane przez P. L. z M. G. i K. B. (1) w celu ustalenia, czy dziecko nie wymaga dodatkowych konsultacji, innych niż terapia SI. Dzieci uczęszczające na terapię do ubezpieczonej, zarazem korzystające z klubiku, były zabierane przez ubezpieczoną na zajęcia w trakcie pobytu w klubiku. Czasem opiekunka grupy bądź inny terapeuta, np. K. B. (1), przyprowadzał dziecko do gabinetu P. L.. Ubezpieczona około 2-3 razy miesięcznie dokonywała badań przesiewowych w klubiku. W grudniu 2019r. na terapii SI miała troje dzieci – G., R. oraz chłopca, który nie uczęszczał do klubiku. Średnio w skali miesiąca w całym okresie współpracy z M. G. P. L. prowadziła terapię 4-5 dzieci. Zdarzały się także dodatkowe, pojedyncze konsultacje. Liczba klientów wzrastała, jedynie w czasie lockdownu nastąpił przestój w pracy, jednak od połowy maja 2020r. ubezpieczona powróciła do pracy. Poza terapią SI i konsultacjami, wspólnie z K. B. (1) zajmowała się organizacją nieodpłatnego wydarzenia o nazwie (...), podczas którego następowała wyprzedaż różnych produktów. Na potrzeby tego ubezpieczona przygotowała różne atrakcje dla dzieci m.in. zorganizowała balony, serpentyny czy wanienki z różnymi płynami do zabawy. Ponadto organizowała stoły, na których można było wyłożyć oferowane produkty dla dzieci (orientacyjne oceny procesów integracji sensorycznej z dnia: 9 grudnia 2019r., 10 grudnia 2019r., 12 grudnia 2019r., 30 grudnia 2019r., 27 lutego 2020r., 5 czerwca 2020r., 16 lutego 2021r., 18 maja 2021r., 9 czerwca 2021r.; wstępne oceny procesów integracji sensorycznej z dnia 6 grudnia 2019r., ze stycznia 2020r. i z dnia: 18 czerwca 2020r., 27 sierpnia 2020r., 23 marca 2021r., 29 marca 2021r., 26 maja 2021r., 27 lipca 2021r. i 27 sierpnia 2020r., zajęcia z integracji sensorycznej – ćwiczenia do realizacji w domu, konspekty zajęć, przykłady zabaw stymulujących rozwój dziecka uwzględniające perspektywę integracji sensorycznej, diety sensoryczne - akta organu rentowego, k. 17-120 i 166-265 a.s.; zeznania świadka A. P., k. 288 verte – 289 a.s.; zeznania świadka K. L., k. 289 a.s.; zeznania świadka K. B. (1), k. 289 verte – 290 a.s.; zeznania świadka K. C., k. 349 a.s.; zeznania świadka J. P., k. 350 verte a.s.; zeznania M. G., k. 351 a.s.; zeznania P. L., k. 351 verte - 352 a.s.).

Ubezpieczona przepracowała łącznie 8 godzin w grudniu 2019r., 18 godzin w styczniu 2020r., 15 godzin w lutym 2020r., 9 godzin w marcu 2020r., 11 godzin w maju 2020r., 15 godzin w czerwcu 2020r., 13 godzin w lipcu 2020r., 14 godzin w sierpniu 2020r., 8 godzin we wrześniu 2020r., 8 godzin w październiku 2020r., godzinę w listopadzie 2020r., 8 godzin w styczniu 2021r., 20,5 godziny w lutym 2021r. oraz 38,5 godzin w marcu 2021r. (harmonogramy godzin pracy ubezpieczonej - akta organu rentowego; korespondencja mailowa pomiędzy płatnikiem składek a P. B., k. 318-331 a.s.).

M. G. dokonywała wypłaty wynagrodzenia na rzecz P. L. przelewem. P. L. uzyskała wynagrodzenie za pracę na podstawie umowy zlecenia w kwotach: 320 zł za grudzień 2019r., 720 zł za styczeń 2020r., 600 zł za luty 2020r., 360 zł za marzec 2020r., 440 zł za maj 2020r., 600 zł za czerwiec 2020r., 520 zł za lipiec 2020r., 560 zł za sierpień 2020r., 320 zł za wrzesień 2020r., 320 zł za październik 2020r., 40 zł za listopad 2020r., 320 zł za styczeń 2021r., 820 zł za luty 2021r., 1.540 zł za marzec 2021r., 1.140 zł, 1.000 zł i 40 zł za kwiecień 2021r., 460 zł za czerwiec 2021r. oraz 1.200 zł za lipiec 2021r. Pierwszy przelew został zrealizowany w dniu 10 stycznia 2020r., a potem 8 lutego 2020r., 4 marca 2020r., 2 kwietnia 2020r. itd. (potwierdzenia wykonania przelewów - akta organu rentowego oraz k. 298-302 a.s.; rachunki, k. 155-165 i 320-331 a.s).

Z tytułu realizacji umowy zlecenia za 2020r. P. L. osiągnęła przychód w wysokości 6.035,64 zł, z czego dochód wyniósł 4.964,43 zł (informacja o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy - akta organu rentowego).

M. G., przed podpisaniem umowy zlecenia, przekazała firmie obsługującej jej sprawy księgowe wniosek o zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych P. L.. W tej sprawie pod koniec listopada 2019r. rozmawiała z P. B.. Początkowo poprosiła go również o przygotowanie umowy zlecenia z P. L., ale ze względu na utrudniony kontakt z ww. pracownikiem biura rachunkowego, zdecydowała, że sama tego dokona. W e-mailu z dnia 5 grudnia 2019r. poinformowała P. B. o tym, że jest zatrudniona jedna nowa osoba – P. L.. Zarazem wskazała, że umowę zlecenia z P. L. dostarczy. Do przekazania umowy zlecenia P. B. doszło w niedługim czasie potem. Do 10 grudnia 2019r. wszystkie dokumenty zostały przekazane do biura rachunkowego. W późniejszym czasie, w kolejnych e-mailach kierowanych do P. B., M. G. w formie załączników przesyłała rozliczenia poszczególnych umów. W treści e-maila z dnia 3 lutego 2020r. wskazała dane do rozliczenia poszczególnych umów, w tym podała że P. L. przepracowała 18 godzin, a stawka za godzinę wynosi 40 zł netto. Z kolei w e-mailu z 2 kwietnia 2020r. podała, że P. L. przepracowała 9 godzin (korespondencja mailowa pomiędzy płatnikiem składek a P. B., k. 318-331 a.s.; zeznania M. G., k. 351 a.s.; zeznania świadka A. W., k. 349 verte – 350 a.s.).

Zgłoszenie P. L. do ubezpieczeń społecznych nastąpiło dopiero po zastrzeżeniach wniesionych przez organ rentowy. Dokument zgłoszeniowy został wysłany w dniu 3 maja 2020r. Biuro rachunkowe, obsługujące M. G., wskazywało że powodem opóźnionego zgłoszenia – mimo, że M. G. o zgłoszeniu P. L. i innych zleceniobiorców poinformowała we właściwym czasie – było to, iż nastąpiła pandemia (...)19, przestała działać platforma ZUS, a kontakt telefoniczny z pracownikami organu rentowego był utrudniony. W związku z powyższym, według informacji przekazanych przez biuro rachunkowe, bywały przypadki – dotyczące także 300 innych płatników składek obsługiwanych przez to biuro - że organ rentowy nie otrzymał dokumentu zgłoszeniowego pracownika czy zleceniobiorcy (zeznania M. G., k. 351 a.s.; zeznania świadka A. W., k. 349 verte – 350 a.s.).

(...) Fundusz (...) w dniu 19 maja 2020r. dokonał częściowo pozytywnej weryfikacji spełnienia przez płatnika składek warunków otrzymania kwoty subwencji finansowej. Realizując umowę wypłacił M. G. subwencje finansową w kwocie 72.000 zł (decyzja w sprawie umowy subwencji z dnia 19 maja 2020r. - akta organu rentowego oraz k. 136 a.s.; decyzja w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji, k. 137 a.s.; harmonogram spłaty umowy subwencji finansowej, k. 138 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w dniu 28 kwietnia 2021r., działając na podstawie art. 61 § 1 i 4 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zawiadomił M. G. i P. L. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie prawidłowości zgłoszenia P. L. do ubezpieczeń społecznych i wysokości podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia od dnia 2 grudnia 2019r. Po jego przeprowadzeniu, stosując art. 83 ust. 1 i art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p., wydał w dniu 24 czerwca 2021r. decyzję nr: (...), w której stwierdził, że P. L. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek M. G. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą ,,Centrum (...) z siedzibą w W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 2 grudnia 2019r. (zawiadomienia z dnia 28 kwietnia 2021r. i decyzja z dnia 24 czerwca 2021r. - akta organu rentowego).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o powołane dokumenty, a także na podstawie zeznań świadków: A. W., A. P., K. L., K. B. (1), K. C. i J. P. oraz ubezpieczonej P. L. i płatnika składek M. G..

Dowody z dokumentów zostały ocenione jako wiarygodne, gdyż korespondują ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi. Sąd, wbrew stanowisku zaprezentowanemu przez organ rentowy, ocenił że nie można kwestionować znajdujących się w aktach rentowych harmonogramów godzin pracy ubezpieczonej. Wynika z nich liczba godzin przepracowanych przez P. L. w poszczególnych miesiącach. Organ rentowy zakwestionował te harmonogramy, albowiem zawierają jedynie nazwę miesiąca bez jednoczesnego wskazania roku, którego dotyczą. Jednakże, w ocenie Sądu, za pomocą pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie można z łatwością ustalić rok, do którego odnosi się każdy kolejny harmonogram. Do tego posłużyć może umowa o pracę z dnia 2 grudnia 2019r., w której wskazano, że ubezpieczona będzie otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 40 złotych netto za godzinę pracy. Z kolei z potwierdzeń przelewów, obejmujących kolejne miesiące, wynika, że ubezpieczonej zostało wypłacone wynagrodzenie w następujących kwotach: 320 zł za grudzień 2019r., 720 zł za styczeń 2020r., 600 zł za luty 2020r., 360 zł za marzec 2020r., 440 zł za maj 2020r., 600 zł za czerwiec 2020r., 520 zł za lipiec 2020r., 560 zł za sierpień 2020r., 320 zł za wrzesień 2020r., 320 zł za październik 2020r., 40 zł za listopad 2020r., 320 zł za styczeń 2021r., 820 zł za luty 2021r., 1.540 zł za marzec 2021r., 1.140 zł, 1.000 zł i 40 zł za kwiecień 2021r., 460 zł za czerwiec 2021r. oraz 1.200 zł za lipiec 2021r. Mając na uwadze wysokość wypłaconego wynagrodzenia oraz ustaloną kwotę za godzinę pracy, po dokonaniu stosownych wyliczeń matematycznych, można było ustalić, że ubezpieczona przepracowała 8 godzin w grudniu 2019r., 18 godzin w styczniu 2020r., 15 godzin w lutym 2020r., 9 godzin w marcu 2020r., 11 godzin w maju 2020r., 15 godzin w czerwcu 2020r., 13 godzin w lipcu 2020r., 14 godzin w sierpniu 2020r., 8 godzin we wrześniu 2020r., 8 godzin w październiku 2020r., godzinę w listopadzie 2020r., 8 godzin w styczniu 2021r., 20,5 godziny w lutym 2021r. oraz 38,5 godzin w marcu 2021r. Takie same dane wynikają z harmonogramów, które ZUS niesłusznie pominął. Zdaniem Sądu dokumenty te należało ocenić jako wiarygodne.

Jedynym dokumentem, który Sąd pominął, ustalając stan faktyczny w sprawie, było pismo w postaci orientacyjnej oceny procesów integracji sensorycznej z dnia 6 stycznia 2021r. (k. 78-82 a.s.), ponieważ zostało sporządzone przez fizjoterapeutę i terapeutę integracji sensorycznej mgr S. K.. Oznacza to, że nie dotyczyło czynności wykonywanych przez ubezpieczoną na rzecz płatnika składek w ramach umowy zlecenia i nie może w związku z tym stanowić dowodu na tę właśnie okoliczność.

Sąd dał wiarę wszystkim przesłuchanym świadkom, ponieważ ich zeznania są zbieżne i korespondują ze sobą, jak i z twierdzeniami odwołujących się. A. W. wyjaśniła, że biuro, w którym była zatrudniona świadczyło usługi na rzecz firmy płatnika składek, miała wielokrotnie problemy z przesłaniem deklaracji zgłoszeniowej za osoby nowo zatrudnione, co też było bezpośrednim powodem zgłoszenia P. L. po terminie. Z kolei świadkowie A. P., K. L., K. B. (1), K. C. i J. P., choć nie posiadali wiedzy na temat rodzaju umowy łączącej strony odwołujące się, to zbieżnie potwierdzili fakt wykonywania czynności przez ubezpieczoną na rzecz płatnika składek. Świadek A. P. zaczęła korzystać z usług ubezpieczonej dopiero pod koniec 2020r., lecz matka jednego z dzieci uczęszczających na zajęcia sensoryczne K. C. oraz zatrudnieni u płatnika składek świadkowie J. P. i K. B. (2) wskazali wprost, że P. L. realizowała umowę zlecenia już od grudnia 2019r., co ma swoje potwierdzenie w dokumentacji zgromadzonej w aktach organu rentowego oraz złożonej w toku postępowania sądowego. Jeśli chodzi o zeznania przesłuchanych świadków, to Sąd nie dał wiary jedynie temu, aby świadek K. B. (1) była zatrudniona przez płatnika składek w 2017r. lub w 2018r. M. G. rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej pod firmą ,,Centrum (...) z siedzibą w W. w dniu 16 lipca 2019r., tak więc niemożliwym było zatrudnienie zarówno świadka, jak i ubezpieczonej przed tą datą. Powyższe nie oznacza jednak, że temu, co w pozostałym zakresie zeznała K. B. (1) nie można było dać wiary. Świadek wskazywała, że nie jest przekonana, w którym roku rozpoczęła pracę na rzecz płatnika składek. Początkowo określiła początek współpracy na okres przed pandemią. Należy przyjąć, że w wyniku niepamięci określiła lata 2017 – 2018, jako początek współpracy z M. G.. Z powodu, o którym była mowa, nie było to możliwe. Nie można jednak nie uwzględnić, iż świadek wskazywała, że od początku prowadzenia działalności przez M. G. z nią współpracowała, co wskazuje raczej na okres od lipca 2019r. bądź nieco późniejszy, w każdym razie wcześniej niż nastąpiło nawiązanie współpracy z P. L., o czym świadczy fakt, iż P. L. została zarekomendowana do pracy właśnie przez K. B. (1), pracującą w Centrum (...).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania M. G. i P. L. podlegały uwzględnieniu.

Sporne w rozpatrywanej sprawie było to, czy P. L. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w związku z zatrudnieniem na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek ,,Centrum (...) z siedzibą w W.. Tytułem wstępu wskazać należy, że praca realizowana na podstawie umowy zlecenia stanowi jeden z tytułów do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym, rentowymi i wypadkowym, jak stanowi bowiem art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021r., poz. 423 ze zm. – dalej jako ustawa systemowa) ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo podlegają osoby fizyczne wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia, jako podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie.

Jeśli chodzi zaś o samą umowę zlecenia, to art. 734 § 1 k.c. wskazuje, że poprzez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Choć treść przepisu wyraźnie wskazuje czynności prawne, to doktryna i orzecznictwo zgodnie wskazują, iż umowa zlecenia może obejmować również zlecenie na wykonywanie czynności faktycznych. Zlecenie jest umową konsensualną, a jej essentialia negotii obejmują jedynie określenie czynności, którą przyjmujący zlecenie ma wykonać. Umowa zlecenia należy do kategorii umów o świadczenie usług, a więc dotyczy wykonywania czynności mieszczących się w zakresie określonym wolą stron. Strony zawierające umowę zlecenia, stosownie do treści art. 353 ¹ k.p.c., mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Wedle woli stron umowa zlecenie może dotyczyć tak pojedynczego wykonania konkretnej czynności, jak i wykonywania wielokrotnego, powtarzalnego, rozciągniętego w czasie. Odpowiedzialność osoby przyjmującego zlecenie jest rozpatrywana w zakresie jej starannego działania przy wykonywaniu przedmiotu zlecenia, co oznacza, że czynnikiem decydującym przy ocenie pracy tej osoby jest kryterium wykonywania przez nią czynności na określonym, ustalonym przez strony stosunku prawnego, poziomie. Oświadczenia woli zawarte w umowie zlecenia należy, zgodnie z treścią art. 65 § 1 k.c., tłumaczyć tak, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostały złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Należy mieć również na uwadze przepis art. 65 § 2 k.c., z którego wynika, że przy umowach, a więc i w przypadku zlecenia, należy raczej badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Istotne jest wreszcie i to, że dla umowy zlecenia nie została przewidziana forma szczególna. Zlecenie może zostać udzielone w dowolnej formie (art. 60 k.c.), w tym także w sposób dorozumiany.

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c., na który powołał się organ rentowy w treści zaskarżonej decyzji, czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przy ocenie istnienia tytułu do ubezpieczenia społecznego nacisk kładzie się na ustalenie faktycznego wykonywania umowy czy działalności (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 26 lutego 2013r., I UK 472/12, z 24 sierpnia 2010r. I UK 74/10, z 13 listopada 2008r., II UK 94/08, postanowienie Sądu Najwyższego z 18 października 2011r., III UK 43/11). Nie wystarczy zatem zawarcie samej umowy, lecz konieczne jest rozpoczęcie jej wykonywania. Umowa taka powinna mieć, przynajmniej w zamiarze, realne znaczenie gospodarcze, w innym bowiem przypadku można byłoby mówić jedynie o relacji grzecznościowej, a nie stosunku prawnym.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone w analizowanej sprawie dało podstawy do stwierdzenia, że nieważność umowy zlecenia łączącej P. L. z M. G., na którą organ rentowy powoływał się w treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji i w odpowiedzi na odwołanie, nie została dowiedziona. Zdaniem Sądu, materiał dowodowy zgromadzony przez organ rentowy w toku postępowania wyjaśniającego, uzupełniony w postępowaniu prowadzonym przez Sąd, dowodzi przeciwnie niż wskazał organ rentowy. Strony odwołujące się wykazały, że przy zawieraniu umowy zlecenia w dniu 2 grudnia 2019r. towarzyszył im cel jej rzeczywistego realizowania. Jak wynika z dokonanych w sprawie ustaleń, zatrudnienie ubezpieczonej przez płatnika składek podyktowane było zamiarem poszerzenia przez M. G. usług realizowanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej poprzez otwarcie – poza już funkcjonującym klubikiem – nowych gabinetów specjalistycznych dla dzieci. K. B. (1), pracująca wówczas u płatnika składek, poleciła zatrudnienie ubezpieczonej, której wiedza i umiejętności pozwalały na prowadzenie terapii SI – takiej, jaka wcześniej nie była prowadzona w Centrum (...). Ubezpieczona ukończyła w 2018r. trzysemestralne studia podyplomowe organizowane przez (...) o tematyce ,,Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju dziecka od 0 do 6 roku życia” z wynikiem bardzo dobrym. Ponadto w tym samym roku uzyskała certyfikat wydany przez (...) Stowarzyszenie (...) uprawniający ją do diagnozowania, planowania i prowadzenia terapii integracji sensorycznej. Taką też terapię miała za zadanie prowadzić na podstawie zakwestionowanej przez ZUS umowy zlecenia i tak faktycznie było, co potwierdzili zeznający w sprawie świadkowie. Organ rentowy podnosił, że pomimo przedstawienia w harmonogramie imion ponad 10 dzieci, strony nie wniosły o dopuszczenie dowodu z zeznań chociażby jednego z ich rodziców. W postępowaniu sądowym dowód z zeznań takich osób został przeprowadzony. A. P., K. L. i K. C. potwierdziły, że ich dzieci korzystały w Centrum (...) z usług ubezpieczonej, gdyż uczęszczały na terapię integracji sensorycznej, którą prowadziła P. L.. W ramach świadczonych usług ubezpieczona przekazywała rodzicom informacje na temat rozwoju ich dzieci oraz prowadziła terapię sensoryczną. Dodatkowo zdarzało się, że przekazywała rodzicom diagnozę z badania przesiewowego dzieci. Terapie, które prowadziła, odbywały się raz lub kilka razy w tygodniu zarówno grupowo, jak i indywidualnie.

Odnośnie wykonywania czynności przez ubezpieczoną zeznawały również współpracownice ubezpieczonej K. B. (1) i J. P., które na co dzień widywały P. L. w siedzibie płatnika składek. Z ich relacji wynika, że ubezpieczona w ramach oceny procesów integracji sensorycznej obserwowała zachowanie dzieci podczas samodzielnie przygotowywanych przez nią różnego rodzaju zabaw. Potem po przeprowadzeniu wywiadu z rodzicem, P. L. sporządzała opinię, w której formułowana swoje wnioski i przedstawiała zalecenia dotyczące stymulacji układu przedsionkowo-proprioceptywnego oraz układu dotykowego i słuchowego. Jednocześnie zajmowała się przygotowaniem diet sensorycznych, w których wskazywała rodzicom, w jaki sposób mogą spędzać czas z dzieckiem. Ponadto z zeznań ww. świadków wynika, że P. L. cechowało duże zaangażowanie w pracy, ponieważ przyczyniła się do zorganizowania przez płatnika składek darmowego wydarzenia o nazwie (...). W ramach tego ubezpieczona przygotowała różne atrakcji dla dzieci, promocje oraz organizowała stoły, na których można było wyłożyć oferowane produkty.

Odnosząc się do argumentacji organu rentowego przedstawionej w treści zaskarżonej decyzji i odpowiedzi na odwołanie dotyczącej spóźnionego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, Sąd miał na względzie, że niewątpliwie fakt zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z przekroczeniem terminu jest naruszeniem obowiązków płatnika składek. W konsekwencji płatnik ponosi z tego tytułu odpowiedzialność. Natomiast fakt ten w żadnej mierze nie wpływa negatywnie na podleganie z mocy prawa ubezpieczeniom społecznym przez pracownika, który pracę podjął i wykonywał, co w przedmiotowej sprawie zostało ustalone na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 maja 2016 r., sygn. akt III AUa 1467/15). Świadek A. W., która obsługiwała sprawy związane z księgowością płatnika składek, wskazywała na pojawiające się problemy przy zgłaszaniu osób zatrudnionych do ubezpieczeń społecznych. Wyjaśniła, że zdarzało się, że do organu rentowego nie trafiały deklaracje, pomimo ich faktycznego wysłania. W takiej sytuacji, dopiero po zastrzeżeniach organu rentowego, A. W. bądź jej współpracownik ponownie wysyłali dokument do ZUS. Taka też sytuacja, według świadka, zaistniała w przypadku ubezpieczonej. ZUS argumentacji, na jaką wskazywał świadek, nie uwzględnił. Podkreślał, że dokument zgłoszeniowy wpłynął do ZUS dopiero w dniu 3 maja 2020r., po obowiązującym terminie. Fakt ten starał się powiązać z uzyskaniem przez płatnika składek subwencji z (...) Funduszu (...), akcentując że M. G. zatrudniła ubezpieczoną wyłącznie w celu uzyskania dodatkowych środków finansowych. Sąd nie zgodził się z przedstawioną argumentacją. Po pierwsze, przyznanie subwencji uzależnione jest od liczby zatrudnionych pracowników na podstawie umowy o pracę, a nie umowy zlecenia. Zatem celem zatrudnienia ubezpieczonej nie było wykazanie większej liczby zatrudnionych osób w celu uzyskania subwencji finansowej z (...) Funduszu (...). Po drugie, jak już zostało wskazane wcześniej ubezpieczona faktycznie realizowała zlecenie od grudnia 2019r., a więc kilka miesięcy przed tym, zanim nastąpiła pandemia i możliwość uzyskania wsparcia z (...). O tym, że tak było świadczą wskazane wcześniej okoliczności oraz zgromadzone dowody. Są to nie tylko zeznania świadków, ale również dokumenty przedstawione przez strony postępowania. Wśród nich jest wykaz godzin złożony przez płatnika składek, które zawiera wprawdzie tylko nazwę miesiąca – ale zgodnie z tym, co wcześniej zostało wskazane – przy uwzględnieniu innych dokumentów, daje możliwość weryfikacji liczby przepracowanych godzin w danym miesiącu, a tym samym ustalenia, którego roku dotyczy. Istotniejsze są jednak potwierdzenia przelewów wynagrodzenia. W toku postępowania sądowego zostały złożone takie dokumenty dotyczące pierwszych miesięcy wykonywania umowy zlecenia, z okresu zanim płatnik składek uzyskał wsparcie z (...) i dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń. Wynika z nich, że przelewy na rzecz P. L. były realizowane w dniach 10 stycznia 2020r., 8 lutego 2020r., 4 marca 2020r., 2 kwietnia 2020r. Gdyby płatnik składek rzeczywiście zawarł umowę z P. L. w takich okolicznościach, jakie wskazał ZUS, a więc dopiero wtedy kiedy dokonał zgłoszenia, w związku z zamiarem uzyskania wsparcia z (...), to nie dokonywałby we wcześniejszych miesiącach przelewów wynagrodzenia za pracę. Skoro to uczynił, to znaczy, że P. L. wykonywała umowę zlecenia od grudnia 2019r., a więc od miesiąca, w którym umowa została zawarta. Wprawdzie zgłoszenie jej do ubezpieczeń było spóźnione, pamiętać jednak należy – niezależnie od tego, czy to co zeznała A. W. odnośnie problemów z ZUS jest zgodne z rzeczywistością – że M. G. już na początku grudnia 2019r. w e-mailu sygnalizowała pracownikowi biura (...) fakt zatrudnienia na umowę zlecenie P. L.. Zarazem wskazała, że umowę zlecenia sama przygotuje i przekaże do biura rachunkowego. W kolejnych e-mailach były wskazywane godziny przepracowane przez ubezpieczoną. Powyższe dowodzi, że niezależnie od niezgłoszenia do ZUS w terminie, P. L. faktycznie zawarła umowę zlecenia w grudniu 2019r. i od tego czasu ją realizowała. M. G. chciała, by z tego tytułu nastąpiło zgłoszenie P. L. do ZUS. Oczywiście nie nastąpiło to w terminie, ale wskazane okoliczności nie dają podstaw do uznania, że stało się tak z powodów, na jakie wskazał ZUS. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę to co zostało ustalone, nie ma podstaw do wiązania faktu spóźnionego zgłoszenia P. L. do ZUS ze wsparciem finansowym z (...), które uzyskała M. G.. Okoliczności te są od siebie niezależne, nie występuje między nimi związek o takim charakterze, jak przedstawił to organ rentowy.

Reasumując, Sąd Okręgowy ustalił, że P. L. faktycznie wykonywała czynności, realizując postanowienia zawartej umowy zlecenia. W związku z tym wszystkie argumenty organu rentowego, a w szczególności dotyczące intencji płatnika składek przy zatrudnieniu P. L. związane z uzyskaniem subwencji finansowej z (...) Funduszu (...) nie zostały potwierdzone w toku postępowania sądowego. Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż P. L. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek M. G. podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 2 grudnia 2019r.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującej się M. G. kwotę 180 zł. Wskazana kwota, stanowiąca stawkę minimalną, została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800 ze zm).