Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący:

SSO Grażyna Jaszczuk

Protokolant:

p. o. sekr. sąd. Olga Wojtczuk

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 509/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Garwolinie z dnia 29 kwietnia 2022 r., sygn. II K 120/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości – odnośnie oskarżonego J. G.

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

----

----------------------

-------------------------------------------------------------

--------------

--------------

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

---------

----------------------

--------------------------------------------------------------

--------------

-------------

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

-----------------

-------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

------------------

-------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

1.  Obraza przepisu prawa karnego materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 kpk, a mianowicie art. 37b kk, poprzez orzeczenie w punkcie 1. Sentencji zaskarżonego wyroku kary 6 miesięcy pozbawienia wolności i kary 1 roku pozbawienia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, podczas gdy przepis art. 37b kk nie przewiduje możliwości wymierzenia takiej kary;

2.  Obraza przepisów prawa karnego materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 kpk, a mianowicie art. 85 § 1 kk, art. 85a kk, art. 86 § 1 kk, art. 87 § 1 i 2 kk, poprzez orzeczenie wobec oskarżonego J. G. w punkcie 10. sentencji zaskarżonego wyroku kary roku i 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, w przypadku gdy w skład kary łącznej wchodziła orzeczona w punkcie 1. sentencji zaskarżonego wyroku kara pozbawienia wolności.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ratio legis skazania w trybie art. 387 § 1 kpk polega na porozumieniu między stronami postępowania. Specyfika trybu konsensualnego art. 387 kpk, w jakim zapadł zaskarżony wyrok, pociąga za sobą daleko idące konsekwencje procesowe. Zasadnicze znaczenie ma przede wszystkim treść przepisu art. 447 § 5 kpk, stanowiącego, iż podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone art. 438 pkt 3 i 4 kpk (błąd w ustaleniach faktycznych i rażąca niewspółmierność kary), związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w art. 343 kpk, art. 343a kpk i art. 387 kpk.

Rzecz w tym, iż w sprawie niniejszej porozumienie zawarte między oskarżonym i jego obrońcą z jednej strony, a prokuratorem z drugiej strony (szczegółowo, punkt po punkcie w protokole rozprawy k. 403v i 404), nie zgadza się z treścią zaskarżonego wyroku, jaki został wydany przez Sąd Rejonowy w Garwolinie w następstwie jego uwzględnienia. Nie zgadza się już pierwszy punkt zaskarżonego wyroku i to w tak doniosłej kwestii jak rodzaj kary. Przedmiotem porozumienia, konsensusem między w/w stronami odnośnie represji karnej za czyny z pkt I, III i V aktu oskarżenia, popełnione w warunkach ciągu przestępstwa, była tzw. sekwencyjna kara 6 miesięcy pozbawienia wolności i 1 roku ograniczenia wolności, możliwa do orzeczenia na podstawie art. 37b kk, którego prokurator zarzucił obrazę. Całkiem słusznie, albowiem Sąd I instancji nie orzekł wcale owej sekwencyjnej kary, tj. kumulatywnie krótszej kary pozbawienia wolności i dłuższej ograniczenia wolności, lecz karę 6 miesięcy pozbawienia wolności i karę 1 roku pozbawienia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne (pkt 1 zaskarżonego wyroku). Drugi z elementów kary orzeczonej przez Sąd Rejonowy stanowił swoiste novum, mix, nieznany Kodeksowi Karnemu i próżno szukać go w katalogu kar w art. 32 kk, co implikowało stwierdzenie zaistnienia bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 5 kpk – orzeczono karę nieznaną ustawie. Karą nieznaną ustawie jest kara nieprzewidziana w obowiązującej ustawie, czy dalej idąc, nieznaną polskiemu systemowi prawnemu, a więc rodzajowo niefunkcjonująca w polskim prawie karnym.

Dodatkowo, idąc dalej, w punkcie 5 zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy orzekł wobec oskarżonego J. G. karę 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, pomimo tego, że przedmiotem porozumienia odnośnie czynu z pkt IV a/o (zniszczenia mienia) była sekwencyjna kara 3 miesięcy pozbawienia wolności i 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem pracy w wymiarze 30godz/mc (k. 403v). Tego rodzaju rozstrzygnięcie pierwszoinstancyjne prowadziło z kolei do kategorycznego wniosku, iż w pkt 5 zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy „zgubił” karę 3 miesięcy pozbawienia wolności, nie uwzględniając zawartego porozumienia i jego wszystkich elementów. Do połączenia w następstwie rozstrzygnięć o karach jednostkowych Sąd a quo miał zatem: karę pozbawienia wolności, karę ograniczenia wolności i nieznany ustawie rodzaj kary – karę pozbawienia wolności z obowiązkiem wykonywania nieopłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin i z połączenia tychże kar w punkcie orzekł wyłącznie karę ograniczenia wolności, co nie zgadzało się już rodzajowo, o wymiarze nawet nie wspominając.

Propozycja takiego całościowego rozstrzygnięcia o karze z pewnością nie spotkałaby się z aprobatą prokuratora jako strony porozumienia, umożliwiającego dopiero wydanie wyroku w trybie konsensualnym. W powyższym kontekście nie sposób było uznać, że w obecnie rozpoznawanej sprawie zaskarżony wyrok zapadł konsensualnie, tj. zgodnie z wolą oskarżyciela publicznego i oskarżonego, czego najbardziej dobitnym wyrazem jest słuszna apelacja prokuratorska. Stwierdzona w postępowaniu odwoławczym obraza przepisów prawa materialnego, dotyczących kary łącznej (art. 85 § 1 kk, art. 85a kk, art. 86 § 1 kk i art. 87 § 1 o 2 kk) stanowiła następstwo powyższych uchybień. Wyrok pierwszoinstancyjny był wadliwy zarówno w części dotyczącej kar jednostkowych, co opisano powyżej, jak i kary łącznej.

W przekonaniu Sądu Okręgowego, nie mogło by także mowy o sprostowaniu wyroku w trybie art. 105 § 1 i 2 kpk (oczywistej omyłki pisarskiej), albowiem byłaby to nieuprawniona ingerencja w merytoryczną część zaskarżonego wyroku, obarczonego wieloma wadami, przy jednoczesnym zaistnieniu bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 5 kpk.

W judykaturze wskazuje się, iż zawarte w wyroku sprzeczności w związku z orzekaniem kary, zachodzące między wymiarem kary określonym cyframi oraz wyrażonym słownie, nie są możliwe do usunięcia ani w odpowiednim trybie przewidzianym przepisami prawa karnego wykonawczego (art. 13 § 1 kkw w zw. z art. 178 § 1 kks), ani też skorygowane jako oczywista omyłka pisarska, w trybie art. 105 § 1 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks, albowiem dotyczą merytorycznej treści wyroku, to jest orzeczenia co do kary (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03.06.2015 r., sygn. III KK 79/15, OSNKW 2015, nr 10, poz. 87, LEX).

Sąd Okręgowy w pełni podziela tego rodzaju stanowisko, sprowadzające się do uznania, że niedopuszczalne jest sięgniecie po przepis art. 105 kpk w celu konwalidowania merytorycznych błędów z orzeczenia wydanego w I instancji, co obejmować miałoby dokonanie zmian co do rodzaju i wymiaru kary.

Nawet gdyby doszło do sprostowania w tym trybie merytorycznych elementów wyroku, to takie postąpienie jest czynnością ex ante nieskuteczną, to jest niemogącą wywołać skutku, jaki wiąże się z taką czynnością (por. w/w wyrok SN sygn. III KK 79/15).

Wniosek

- o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej oskarżonego J. G. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Garwolinie;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zasadność zarzutu warunkowała zasadność wniosku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Art. 439 § 1 pkt 5 kpk.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Mimo tego, że prokurator zaskarżonemu wyrokowi zarzucił wyłącznie zaistnienie względnych przesłanek odwoławczych z przepisu art. 438 kpk, to Sąd Okręgowy z urzędu uwzględnił zaistnienie bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 5 kpk, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Orzeczono karę nieznaną ustawie – art. 439 § 1 pkt 5 kpk w zw. z art. 32 kk a contrario

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Skoro stwierdzono bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 5 kpk to nie było dopuszczalne, aby Sąd Odwoławczy jako pierwszy orzekał o karze. Osąd sprawy oraz wymierzenie kary stanowią całość i dlatego należą w pierwszej kolejności do Sądu pierwszej instancji. Orzekanie kary po raz pierwszy przez Sąd II instancji byłoby w kolizji z zasadą dwuinstancyjności postępowania i art. 176 Konstytucji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.10.2017 r., sygn. SNO 41/17, LEX nr 2401095).

Zaskarżony wyrok zapadł także z obrazą przepisu prawa procesowego art. 387 § 1 kpk, co niewątpliwie miało wpływ na treść zaskarżonego wyroku oraz z obrazą treści przepisów prawa materialnego art.37b kk, art. 85 § 1 kk, art. 85a kk, art. 86 § 1 kk i art. 87 § 1 i 2 kk.

Wszystkie stwierdzone przez Sąd Okręgowy uchybienia skutkowały koniecznością wyeliminowania z obrotu prawnego zaskarżonego wyroku.

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.1.

-----------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Procedując po raz kolejny, Sąd Rejonowy będzie miał na względzie obowiązujące przepisy prawa procesowego dotyczące wymogów uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej w trybie konsensualnym art. 387 kpk, ferując współmierne rozstrzygnięcie o karze, które spełni cele prewencji indywidualnej i generalnej.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

-------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

-------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Cały wyrok w części dotyczącej oskarżonego J. G.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana