Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2022 r.

Sąd Apelacyjny w (...) I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Mikołaj Tomaszewski

Protokolant: st. sekr. sąd. Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2022 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa I. S., B. S.

przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 20 sierpnia 2021 r. sygn. akt XVIII C 102/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Mikołaj Tomaszewski

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

starszy sekretarz sądowy
Joanna Forycka

UZASADNIENIE

Małżonkowie I. S. i B. S. wnieśli o zasądzenie solidarnie na swoją rzecz od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.:

- kwoty 50.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty (w tym 35.000 zł tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości i 15.000 zł tytułem odszkodowania odpowiadającego nakładom koniecznym do zapewnienia nieruchomości właściwego klimatu akustycznego),

- kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie z dnia 20 września 2016 r. powodowie rozszerzyli powództwo do kwoty 79.105 zł z odsetkami od dnia 14 maja 2013 roku do dnia zapłaty, Wyrokiem częściowym z dnia 11 kwietnia 2017r. Sąd Okręgowy w (...) zasądził od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz powodów kwotę 64.105 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 września 2013r. do dnia 31 grudnia 2015r. oraz wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty. Od powyższego wyroku pozwany wniósł apelację.

Wyrokiem z dnia 9 stycznia 2018r., sygn. akt: I ACa 754/17, Sąd Apelacyjny w (...) oddalił apelację pozwanego.

Pismem z dnia 17 marca 2020r. powodowie rozszerzyli swoje powództwo w ten sposób, że wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 85.796 zł wraz z odsetkami od dnia 14 maja 2013r. do dnia zapłaty. W piśmie z dnia 4 marca 2021r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, również w zakresie objętym rozszerzeniem.

Wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2021r. Sąd Okręgowy w (...)zasądził solidarnie od pozwanego na rzecz powodów 85.796 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 3.10.2019r. do dnia zapłaty(punkt 1), w pozostałym zakresie powództwo oddalił(2) oraz obciążył kosztami procesu w całości pozwanego(3).

W motywach rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał, że L. P. - Ł. powstało w 1913 r. jako pruskie lotnisko wojskowe w Ł. pod P.. Przed I wojną światową, a także w czasie jej trwania, na lotnisku funkcjonowała szkoła pilotów, obserwatorów i mechaników, poza tym naprawiano samoloty i składowano sprzęt lotniczy. W latach 1931 - 1938 nastąpiła rozbudowa cywilnej części lotniska, port w Ł. stał się drugim po W. - O. lotniskiem w kraju.

W 1987 r. powstało Przedsiębiorstwo Państwowe (...), które przejęło zarządzanie lotniskiem w Ł..

W 1993 r. przystąpiono do budowy nowego terminalu pasażerskiego, uruchomiono pierwsze połączenie zagraniczne do D..

W 1996 r. rozpoczęto rozbudowę i modernizację terminalu (przeprojektowanie całego obiektu, zmiana funkcjonalności pomieszczeń, połączenie hal przylotów i odlotów) oraz podpisano porozumienia w sprawie utworzenia spółki (...). W dniu 11 lipca 1997 r. utworzono spółkę (...), której udziałowcami zostali Przedsiębiorstwo Państwowe (...), Miasto P. oraz Skarb Państwa.

W 2000 r. rozpoczęto prace przy budowie terminalu pasażerskiego, przystąpiono do modernizacji i rozbudowy płyty postojowej samolotów, uruchomiono połączenia do B. i zawarto porozumienia o współpracy z F. A..

W 2001 r. oddano do użytku dwa nowoczesne terminale: pasażerski i cargo oraz nową płytę postojową.

W 2002 r. uruchomiono połączenia do W. i F.. W 2003 r. uruchomiono połączenia do K./B., W., M. i L., a także oddano do użytkowania zmodernizowany terminal (...) W 2004 r. uruchomiono połączenia do B. i M.. W latach 2005 - 2007 uruchomiono kolejne połączenia do L. L., L. S., D., L., S., B.-G., B., D., (...), L. G., E., P.-B., R.-C. i K..

W 2008 r. przystąpiono do rozbudowy terminala pasażerskiego i dostosowano infrastrukturę do obsługi ruchu w strefie S..

W dniu 28 lutego 2011 r. (...) Dyrektor Ochrony Środowiska w P. wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia „Rozbudowa i modernizacja (...)”.

W kwietniu 2011 r. rozpoczęto rozbudowę terminala pasażerskiego, a w czerwcu 2011 r. rozpoczęto rozbudowę płaszczyzn lotniskowych. W lipcu 2012 r. rozpoczęto kontynuację rozbudowy terminalu pasażerskiego - początek prac przy budowie nowej sortowni bagażu oraz rozbudowie strefy odlotów.

Rozwój lotniska w kolejnych dziesięcioleciach skutkował wzrostem liczby pasażerów obsługiwanych przez port lotniczy. W 2000 r. skorzystało z niego 227.847 pasażerów, przy liczbie 13.225 operacji lotniczych. W 2008 r. natomiast z portu skorzystało już 1.274.679 pasażerów, a operacji lotniczych odnotowano w liczbie 23.609. W 2012 r. z portu skorzystało 1.595.221 pasażerów i odbyło się 25.261 operacji lotniczych.

Lotnisko cywilne P. - Ł. jest własnością pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P..

W dniu 30 stycznia 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. - Ł. w P..

Uchwała utworzyła obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska P. - Ł. w P., którego zarządcą jest (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P.. Przedmiotowa uchwała wyznaczyła zewnętrzną granicę obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie: (1) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych; (2) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych; (3) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 50 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska; (4) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 40 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska.

Na obszarze ograniczonego użytkowania wyodrębniono dwie strefy: (1) zewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca granicą obszaru ograniczonego użytkowania, a od wewnątrz linia będąca obwiednią izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla nocy LAeqN = 50 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych oraz izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB oraz dla nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska; (2) wewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca obwiednią, o której mowa w pkt 1, a od wewnątrz linia biegnąca wzdłuż granicy terenu lotniska.

W uchwale wprowadzono ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości. I tak, w strefie zewnętrznej:

a) zabrania się budowy nowych szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) zabrania się tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

Natomiast w strefie wewnętrznej:

a) zabrania się budowy nowych szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) zabrania się tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

d) dopuszcza się lokalizowanie zabudowy mieszkaniowej, pod warunkiem zapewnienia właściwego komfortu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej.

W uchwale wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie zewnętrznej w postaci: obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. Natomiast w strefie wewnętrznej w postaci: obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

W uchwale wskazano, że przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. Wskazano również, że przez właściwy klimat akustyczny w budynkach rozumie się poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej.

Powyższa uchwała weszła w życie w dniu 28 lutego 2012 r.

Powodowie małżonkowie I. S. i B. S. są właścicielami na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), obręb ewidencyjny P., nr działki (...), zabudowanej jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym, dla której Sąd (...) w P. prowadzi księgę wieczystą (...).

Dowód: odpis zwykły księgi wieczystej (k. 17-18), zeznania powoda (k. 182).

Zgodnie z uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...), w/w nieruchomość powodów znajduje się na terenie objętym strefą wewnętrzną (...) ograniczonego (...) w P..

Na dzień wejścia w życie powołanej wyżej uchwały Sejmiku Województwa (...), przedmiotowa nieruchomość zabudowana była budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym wzniesionym w latach 90-tych w technologii tradycyjnej, w zabudowie bliźniaczej o dwóch kondygnacjach nadziemnych, podpiwniczonym, o powierzchni użytkowej 119,55 m2.

Wartość nieruchomości powodów stanowiącej działkę nr (...) uległa zmniejszeniu na skutek ograniczeń w zakresie korzystania z nieruchomości wprowadzonych uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...)

Uchwała tworząca obszar ograniczonego użytkowania lotniska wywiera wpływ na zachowania uczestników rynku nieruchomości na tym obszarze, uświadamiając im przyczynę jego utworzenia jaką jest ponadnormatywny hałas na tym terenie, a tym samym ograniczenia i niedogodności w wykorzystywaniu nieruchomości zgodnie z przeznaczeniem związane między innymi z hałasem lotniczym, którego wartość przekracza granice hałasu wyrażonego wskaźnikiem równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla nocy LAeqN = 50 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych. Skutkuje to spadkiem cen uzyskiwanych za nieruchomości położone na obszarze oddziaływania lotniska w stosunku do cen uzyskiwanych za podobne nieruchomości położone poza tym obszarem.

W związku z powyższym wartość nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), leżącej w strefie wewnętrznej, według jej stanu na dzień wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania (tj. 28 lutego 2012 r.), a cen obecnych, spadła o 64.105 zł.

Budynek mieszkalny zlokalizowany przy ul. (...) w P., nr działki (...), jest budynkiem w zabudowie bliźniaczej, o dwóch kondygnacjach nadziemnych z poddaszem użytkowym, podpiwniczonym i krytym dachem dwuspadowym. Ściany zewnętrzne budynku są grubości zamierzonej 45 cm i razem z tynkiem są ścianami warstwowymi, z cegły dziurawki lub pustaków ceramicznych z pustką powietrzną szerokości 5 cm między warstwami. Dach budynku jest dachem wielospadowym o konstrukcji drewnianej (płyta gipsowo-kartonowa, wełna mineralna 5 cm, deskowanie, eternit, w poziomie strychu konstrukcja drewniana, deskowanie, eternit). W domu stron zastosowana została stolarka okienna PCV z szybą 4/16/4. Budynek posiadał grawitacyjny system wentylacji.

Budynek jest położony wewnątrz obszaru ograniczonego użytkowania w strefie wewnętrznej.

Na podstawie danych zawartych w Polskich Normach ustalono, że pomieszczeniami podlegającymi ochronie akustycznej w budynku powodów są:

- na poziomie piwnicy: pokój, kuchnia

- na poziomie parteru: salon z kuchnią i korytarzem w poziomie piętra i poddasza oraz pokój na poddaszu

- na poziomie piętra: pokój od strony ogrodu, połączone pokoje od frontu, łazienka.

Budynek spełnia wymogi Polskiej Normy (...) (...)– 3:1999 ,,Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach” z zakresu izolacyjności akustycznej (Tabela 38) dla stanu izolacyjności akustycznej ścian zewnętrznych z oknami w budynku mieszkalnym powodów.

Budynek spełnia wymogi Polskiej Normy (...) (...)– 3:1999 ,,Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach” z zakresu izolacyjności akustycznej (Tabela 39) dla stanu izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych z oknami w pomieszczeniach budynku mieszkalnego powodów.

W budynku zarejestrowano przekroczenie dopuszczalnych normą (...) (...) („Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.”) wartości równoważnego dźwięku A w porze nocnej.

Budynek nie spełnia wymogów Polskiej Normy PN-B- (...) (...) „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach – Części 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych” z zakresu izolacyjności akustycznej (Tabela 24).

W celu zapewnienia spełnienia wymagań określonych w normach (...) (...)-3:2015-10 należy dokonań rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego (Tabela 36).

Przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania z zakresu izolacyjności akustycznej, gdyby klimat akustyczny w środowisku zewnętrznym odpowiadał obowiązującym powszechnie przepisów, budynek będący własnością powodów spełniałby spełniał wymogi Polskiej Normy, tj. normy (...) (...) (...)(„Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach”).

Celem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego powodów niezbędna jest wymiana okien w pokojach, tj. w piwnicy, na parterze, na piętrze i na poddaszu – do wymaganej wartości izolacyjności akustycznej (...) odpowiednio na poziomie piwnicy w pokoju do poziomu 42,0 dB oraz w kuchni bez zmian, na poziomie parteru w salonie z kuchnią i korytarzem w poziomie piętra i poddasza oraz pokojem na poddaszu do poziomu 49,1 dB oraz na poziomie piętra odpowiednio w pokoju od strony ogrodu do poziomu 49,0 dB, w połączonych pokojach od frontu na poziomie 45,0 dB oraz w łazience bez zmian (Tabela 26).

Działania służące zapewnieniu właściwych warunków akustycznych w budynku powodów obejmują: zwiększenia izolacyjności akustycznej połaci dachowej oraz powierzchni kaferka, wymiany okien i drzwi balkonowych w pokojach na stolarkę budowlaną o zwiększonej izolacyjności akustycznej, zamontowanie dodatkowych drzwi do budynku, za drzwiami istniejącymi w salonie i pokoju w poziomie piwnicy a także zmianę systemu wentylacji na system wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej.

Łączna wartość nakładów niezbędnych dla zapewnienia prawidłowego klimatu akustycznego w budynku powodów, według cen aktualnych wynosi: 85.796 zł brutto (79.440,40 zł netto).

Pismem z dnia 14 maja 2013 r., nadanym do pozwanego w dniu 7 czerwca 2013 r., powodowie wezwali pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. do zapłaty w terminie 14 dni kwoty 165.000 zł. Powodowie wskazali, że wskutek ograniczenia sposobu korzystania nastąpiło zmniejszenie wartości nieruchomości o 15 %. Wartość należnego odszkodowania w tym zakresie wynosi 105.000 zł. Modernizacja akustyczna wynosić będzie ok. 60.000 zł.

Pozwany w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty pismem z dnia 11 października 2013 r. podał, że przewiduje możliwość wypłaty dobrowolnego odszkodowania wyłącznie na modernizację akustyczną nieruchomości w ramach procedury koncyliacyjnej.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, iż żądanie dochodzone na obecnym etapie postępowania zasługuje na uwzględnienie w znacznej części.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w art. 129-136 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony środowiska (dalej jako p.o.ś.) – ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, opierając się na założeniu, że ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści (cuius damnum eius periculum). Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie uchwały wydanej przez właściwy organ samorządu terytorialnego, ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości, i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.

Stosownie do art. 135 § 1 p.o.ś. obszary ograniczonego użytkowania m.in. dla lotniska tworzy się jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu. Wymieniony obszar dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, tworzy obecnie – zgodnie z art. 135 ust. 2 p.o.ś. – sejmik województwa, w drodze uchwał (a wojewoda w drodze rozporządzenia, przed nowelizacją przytoczonego przepisu), zaś dla zakładów lub innych obiektów, niewymienionych w art. 135 ust. 2 p.o.ś., rada powiatu, w drodze uchwały (art. 135 ust. 3 p.o.ś.). Tworząc obszar ograniczonego użytkowania, wskazane organy określają granice obszaru, ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagania techniczne budynków oraz sposób korzystania z terenów wynikające z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko lub analizy porealizacyjnej albo przeglądu ekologicznego (art. 135 ust. 3a p.o.ś.). Tworzące obszar ograniczonego użytkowania uchwała sejmiku województwa (rozporządzenie wojewody) albo uchwała rady powiatu – po ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym (art. 2 i art. 13 ustawy z dnia 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych) – stają się aktami prawa miejscowego.

Jak zauważył Sąd Najwyższy (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: wyrok z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, publ. Biul. SN 2009/7/11 oraz LEX nr 503415; postanowienia z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, niepubl. oraz z dnia 9 kwietnia 2010 r., III CZP 17/10, publ. LEX nr 584036) – które to stanowisko Sąd Okręgowy podziela, przewidziana w art. 129 p.o.ś. odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje także te szkody, które wynikają z przekroczenia standardów jakości środowiska w zakresie emitowanego hałasu. U podstaw tego poglądu leży wykładnia celowościowa regulacji zawartej w ustawie Prawo ochrony środowiska. W myśl tej wykładni art. 135 ust. 1 p.o.ś., przewidujący możliwość ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 144 ust. 1 p.o.ś., zgodnie z którą eksploatacja instalacji w rozumieniu art. 3 pkt. 6 p.o.ś., nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska. Wyjątek ten polega na tym, że na terenie obszaru ograniczonego użytkowania, eksploatacja instalacji może powodować przekroczenie standardów jakości środowiska.

Za tą szeroką interpretacją przemawia dążenie do kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania. Rozszczepienie tych skutków na szkody wynikające z ograniczeń przewidzianych wprost w uchwale o ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania oraz szkody wynikające z emisji hałasu jest sztuczne (tak: Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 09 kwietnia 2010 r., III CZP 17/10, LEX nr 584036).

Odnosząc powyższe do okoliczności sprawy stwierdzić należy, że powodowie wykazali wszystkie przesłanki odpowiedzialności pozwanego w oparciu o art. 129 ust. 2 p.o.ś. w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś. co do żądania z tytułu nakładów.

Bezspornym w niniejszej sprawie było, że w dniu 30 stycznia 2012r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. – Ł. w P.. Obszar ograniczonego użytkowania podzielony został na dwie strefy – wewnętrzną i zewnętrzną, w zależności od odległości od lotniska P. – Ł. i poziomu natężenia hałasu w danej strefie, a nieruchomość powodów, stanowiąca działkę nr (...), znajduje się w obszarze ograniczonego użytkowania w jego strefie wewnętrznej.

Dalej należy zauważyć, że zgodnie z przepisem art. 129 ust. 4 p.o.ś. z roszczeniem odszkodowawczym „można wystąpić” w okresie dwóch lat od wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Wystąpienie przez powodów z roszczeniem z tytułu zwrotu nakładów nastąpiło przed upływem wskazanego powyżej dwuletniego terminu zawitego, pismem z dnia 14 maja 2013r.., doręczonym pozwanemu w dniu 7 czerwca 2013r.., a zatem przed upływem dwóch lat od wejścia w życie uchwały ustanawiającej obszar ograniczonego użytkowania. Złożenie pozwu do Sądu nastąpiło zaś przed upływem dziesięcioletniego terminu przedawnienia i z uwagi na treść art. 123 § 1 pkt 1 k.c. przerwało jego bieg.

Należy też podkreślić, że legitymacja czynna powodów w niniejszym procesie nie budziła wątpliwości Sądu. Z dokonanych bowiem ustaleń wynika, że powodowie są właścicielami na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej nieruchomości położonej w P., przy ul. (...), obręb ewidencyjny P., nr działki (...), dla której Sąd Rejonowy Poznań – (...) w P. prowadzi księgę wieczystą (...).

Konkludując tę część rozważań trzeba stwierdzić, iż skoro powodowie I. S. i B. S. są właścicielami nieruchomości będącej podstawą roszczenia, to w konsekwencji byli oni uprawnieni do dochodzenia od pozwanego odszkodowania z powyższego tytułu.

Legitymacja bierna pozwanego wynikała z kolei z przepisu art. 136 ust. 2 p.o.ś., stanowiącego, że obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. Niewątpliwie podmiotem tym jest w rozpoznawanej sprawie pozwana spółka, będąca właścicielem portu lotniczego, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń. Pozwany swej legitymacji biernej w toku procesu zresztą nie kwestionował.

Jak wskazano powyżej bezpośrednim uszczerbkiem powodów związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania są również koszty związane z zapewnieniem w ich budynku mieszkalnym właściwego klimatu akustycznego. Na konieczność zapewnienia takich warunków wskazują bowiem wymagania określone w uchwale Sejmiku Województwa (...) nr (...) Zgodnie zaś z dyspozycją art. 136 ust. 3 p.o.ś. w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Przy dokonywaniu wykładni wskazanego przepisu należy wziąć pod uwagę, że celem uregulowań art. 129 i 136 ustawy p.o.ś. jest ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Zatem należy przyjąć, że wskazanie na koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki miało wyeliminować spory co do objęcia tych kosztów obowiązkiem naprawienia szkody. Obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący od chwili wyrządzenia szkody do czasu, gdy zobowiązany wpłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób przewidziany prawem (por. uchwała Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001 r. III CZP 68/01, OSNC 2002, z.6, poz. 74; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 10 kwietnia 2008 r. (...), M. Prawn. (...)).

Wskazać należy, że szkoda w majątku powodów przejawiająca się w konieczności poniesienia nakładów rewitalizacyjnych powstała już w dacie wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012r. tj. w dniu 28 lutego 2012 r. Ustalając stan techniczny budynku mieszkalnego i wymagania akustyczne jaki ten budynek winien spełniać uwzględniono zatem stan przegród budowlanych na dzień wejścia w życie ww. uchwały. W związku z tym należy mieć tu na uwadze, że po wprowadzeniu przedmiotowej uchwały budynek mieszkalny powódki nie spełnia norm dla zamierzonych i wyliczonych poziomów dźwięku hałasu. Budynek ten wymaga zatem – po wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska Ł. – podjęcia działań zwiększających izolacyjność akustyczną przegród zewnętrznych, tj. wymiany okien i drzwi balkonowych w pokojach na stolarkę budowlaną o zwiększonej izolacyjności akustycznej - do wymaganej wartości izolacyjności akustycznej RA2 – odpowiednio na poziomie piwnicy w pokoju do poziomu 42,0 dB oraz w kuchni bez zmian, na poziomie parteru w salonie z kuchnią i korytarzem w poziomie piętra i poddasza oraz pokojem na poddaszu do poziomu 49,1 dB oraz na poziomie piętra odpowiednio w pokoju od strony ogrodu do poziomu 49,0 dB, w połączonych pokojach od frontu na poziomie 45,0 dB, zamontowanie dodatkowych drzwi do budynku, za drzwiami istniejącymi w salonie i pokoju w poziomie piwnicy a także zmianę systemu wentylacji na system wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej.

Jak wynika z poczynionych ustaleń, w pomieszczeniach budynku mieszkalnego powodów dochodzi do przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu w związku z czym konieczne jest podniesienie izolacyjności akustycznej budynku w ww. sposób. Łączna wartość tych nakładów niezbędnych do poniesienia celem zapewniania właściwego klimatu akustycznego stanowi według cen aktualnych kwotę 85.796 zł brutto (79.440,40 zł netto).

Podsumowując, powodowie wykazali, że szkoda w postaci poniesienia nakładów na rewitalizację akustyczną w budynku mieszkalnym na nieruchomości będącej ich własnością wynosi 85.796 zł. Uwzględniając zatem, iż powodowie – jako właściciele nieruchomości – wykazali uprawnienie do dochodzenia roszczenia, należało zasądzić od pozwanego na rzecz I. S. i B. S. tytułem odszkodowania w związku z koniecznością rewitalizacji budynku mieszkalnego kwotę 85.796 zł.

Podstawą prawną zasądzenia roszczenia odsetkowego jest art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W myśl zaś art. 481 § 2 k.c., jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. W konsekwencji powodom należne są odsetki ustawowe za opóźnienie.

Podkreślenia przy tym wymaga, że w świetle art. 481 § 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art. 363 § 2 k.c., pozwany pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia, uzasadniającym odpowiedzialność odsetkową, już od daty wynikającej z wezwania do zapłaty. Nie ulega wątpliwości, że roszczenie odszkodowawcze ma charakter bezterminowy, co oznacza, że staje się wymagalne po upływie odpowiedniego terminu wyznaczonego dłużnikowi do jego spełnienia (art. 455 k.c.). Z jego upływem dłużnik popada w opóźnienie, co uprawnia wierzyciela do żądania odsetek ustawowych na podstawie przepisów art. 481 § 1 i § 2 zd. 1 k.c. (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 26 czerwca 2017 r., I ACa 76/17). Sąd także podziela aktualne stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 8 listopada 2016 roku wydanym w sprawie III CSK 342/15, gdzie stwierdził, że w wypadku kiedy przedmiotem sporu jest świadczenie pieniężne należne wierzycielowi, w tym także świadczenie odszkodowawcze dochodzone na podstawie art. 129 ust. 2 i 4 oraz art. 136 ust 1 i 3 p.o.ś., zasadą pozostaje, że termin płatności świadczenia – w zakresie kwot nim żądanych i uznanych ostatecznie za uzasadnione – wyznacza wezwanie dłużnika do zapłaty.

Strona powodowa w piśmie rozszerzającym powództwo podtrzymała żądanie zasądzenia odsetek od dnia 14 maja 2013r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem, że od 14 maja 2013r. do 31 grudnia 2015r. należą się odsetki ustawowe w rozumieniu art. 359 k.c. Sąd zasądził od kwoty 85.796 zł odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 3 października 2019r. do dnia zapłaty i oddalił powództwo w dalszym zakresie.

Powyższy wyrok w punktach 1 i 3 zaskarżył apelacją pozwany zarzucając:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1.1  art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 799 ze zm., dalej jako „p.o.ś.") w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że odszkodowanie z tytułu poniesionych wydatków na rewitalizację akustyczną, należne jest bez względu na to, czy strona powodowa w rzeczywistości poniosła koszty rewitalizacji akustycznej swojej nieruchomości, podczas gdy wykładnia tychże przepisów prowadzi do wniosku, iż aby móc skutecznie dochodzić odszkodowania konieczne jest faktyczne poniesienie wydatków na rewitalizację akustyczną;

1.2  art. 361 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że naprawieniu podlega szkoda, która jeszcze nie powstała, tak jak w niniejszej sprawie, w której nie doszło jeszcze do utraty składników majątkowych, czyli do poniesienia przez powodów nieplanowanych (niezgodnych z ich wolą) wydatków;

1.1  art. 129 ust. 2 p.o.ś. w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że przepisy te określają dwie odrębne szkody w majątku powodów, podczas gdy już wprost z treści tych przepisów wynika, że są to tylko różne postacie tej samej szkody;

1.2  art. 129 ust. 2 p.o.ś. w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś. poprzez ich błędną wykładnię i nieuwzględnienie zjawiska rekurencji, co w efekcie doprowadziło do zawyżenia sumy odszkodowania przyznanego stronie powodowej;

1.3  art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art. 363 § 2 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że roszczenie o zapłatę odszkodowania stało się wymagalne w terminie 14 dni od daty następującej po dniu doręczenia pozwanemu opinii biegłego, podczas gdy, skoro odszkodowanie zostało obliczone według cen aktualnych, tj. cen z daty jego ustalania (orzekania), stało się ono wymagalne dopiero z datą wyrokowania i najwcześniej od tej daty dłużnik (pozwany) pozostaje w opóźnieniu uzasadniającym zapłatę odsetek;

II. naruszenie przepisów postępowania tj.:

1.3  art. 227 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez przyjęcie przez Sąd I Instancji, że wystąpienie szkody dochodzonej na gruncie art. 129 ust. 2 p.o.ś. w zw. z art. 136 ust. 3 p.o.ś. oraz rozmiar takiej szkody zostały w niniejszej sprawie udowodnione przez powodów, pomimo iż powyższe okoliczności nie zostały udowodnione, w szczególności nie zostały udowodnione ze względu na wadliwość przedstawionych w sprawie opinii biegłych;

1.4  art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie się przy rozstrzyganiu sprawy na dowodzie z opinii biegłych zawierających zasadnicze błędy metodologiczne, które uniemożliwiają potraktowanie jej jako rzetelnego środka dowodowego, mającego za zadanie wyjaśnienie okoliczności wymagających wiadomości specjalnych;

2.3 art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie się w skarżonym Wyroku na treści opinii przedstawionych w niniejszej sprawie, a przygotowanych przez biegłych nie mających dostępu do dziennika budowy, pełnej dokumentacji projektowej i powykonawczej, a także decyzji o pozwoleniu na budowę wraz z dokumentacją udowadniającą stan nieruchomości na datę 28 lutego 2012 roku, które to dokumenty są konieczne dla rzetelnego określenia stanu faktycznego (w tym technicznego) nieruchomości powodów;

2.4  art. 217 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.cv

poprzez nieuwzględnienie wniosku dowodowego strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z dziedziny akustyki oraz budownictwa, w sytuacji gdy strona pozwana w toku postępowania podnosiła szereg merytorycznych zarzutów do opinii biegłych, a wnioskowany dowód miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy;

2.5  art. 217 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c.,

poprzez całkowite pominięcie zastrzeżeń pozwanego względem przedstawionych w sprawie opinii biegłych oraz pominięcie wniosków dowodowych zmierzających do wykazania wadliwości metodologicznej oraz merytorycznej przedmiotowych opinii, czym Sąd I Instancji doprowadził do faktycznego pozbawienia strony pozwanej możliwości obrony jej praw;

2.6  art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c., poprzez niedostateczne wyjaśnienie w uzasadnieniu Wyroku przyczyn, ze względu na które Sąd nie przychylił się do wniosków strony pozwanej o powołanie innego biegłego z dziedziny akustyki i budownictwa;

2.7  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak odniesienia się do formułowanych w piśmie procesowym strony pozwanej z dnia 6 maja 2019 roku oraz z dnia 16 października 2019 i 4 marca 2021 roku zarzutów do opinii biegłych w sposób pozwalający na przeprowadzenie kontroli instancyjnej rozumowania Sądu Okręgowego w tym zakresie.

Z powołaniem na powyższe zarzuty apelujący wniósł o

1.  zmianę zaskarżonego Wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, jak również zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów procesu w I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

2.  zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

3.  rozpoznanie, na podstawie art. 380 k.p.c., postanowienia Sądu I Instancji o oddaleniu wniosku pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z dziedziny akustyki i biegłego z dziedziny budownictwa i w konsekwencji na podstawie art. 382 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii łącznej biegłego z dziedziny akustyki i biegłego z dziedziny budownictwa w części przygotowanej przez biegłego z dziedziny akustyki na okoliczności wskazane w środku odwoławczym.

Z ostrożności procesowej, tj. w razie nieuwzględnienia wniosków pozwanego zaprezentowanych w punktach 1-2 pozwany wniósł o:

4.  uchylenie, na zasadzie art. 386 § 4 k.p.c., zaskarżonego Wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I Instancji;

5.  pozostawienie Sądowi I Instancji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, ocenionego bez przekroczenia granic określonych treścią art. 233§1 kpc dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz trafnie określił ich prawne konsekwencje. Ustalenia te oraz ich prawną ocenę Sąd Apelacyjny podziela, przyjmując je jako własne.

Rozważania w tym zakresie należało rozpocząć od zarzutów dotyczących sporządzonego przez Sąd Okręgowy uzasadnienia. To treść uzasadnienia pozwala bowiem sądowi odwoławczemu ocenić zarzuty apelacji co do rozstrzygnięcia sądu I instancji. Zgodnie z art. 328 § 2 k.p.c. w brzmieniu na dzień wniesienia pozwu uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych przypadkach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu pierwszej instancji całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu sądu I instancji, który doprowadził do wydania orzeczenia. Sytuacja taka w przedmiotowej sprawie niewątpliwie nie występowała. Nie budziło wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego zawierało wszystkie elementy wymienione w art. 328 § 2 k.p.c. (obecnie (...) kpc).

Niezasadne okazały się także pozostałe zarzuty apelacji odnoszące się do naruszenia prawa procesowego.

Brak jest bowiem podstaw do kwestionowania dokonanej przez Sąd Okręgowy pozytywnej w aspekcie wiarygodności i przydatności dla sprawy oceny dowodu z opinii biegłych A. K. (1) i K. R. (1).
Należy wskazać, że biegła A. K. (2) odniosła się do zastrzeżeń pozwanego dotyczących opinii pisemnej w obszernych wyjaśnieniach złożonych w toku rozprawy z 25 czerwca 2019r.

Do tych wyjaśnień biegłej skarżący nie ustosunkował zarówno w postępowaniu przed Sądem Okręgowym, jak i w środku odwoławczym, mimo że stanowią one integralną część opinii biegłego, która jako całość podlegała ocenie Sądu Okręgowego.

W szczególności biegła odniosła się do zarzutu dotyczącego przyjęcia, że w budynku powodów winna być zastosowana wentylacja mechaniczna nawiewna a nie grawitacyjna.

Wskazała, że nie można zapewnić wymaganej izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych przy zastosowaniu nawiewników okiennych bądź ściennych i to przy zachowaniu określonych normatywnie parametrów wymiany powietrza w budynku.

Z tych przyczyn dla zachowania w budynku powodów właściwego klimatu akustycznego oraz koniecznej wymiany powietrza konieczne było zastosowanie wentylacji mechanicznej.

Biegła wyjaśniła też, że w toku wizji lokalnej badała, czy stan budynku uległ zmianie w porównaniu z istniejącym w 2012r. i ustaliła, że zmiana taka nie nastąpiła.

Również w opinii pisemnej biegła wskazała, że stan budynku ustalono na podstawie dokumentacji technicznej, informacji właścicieli oraz wizji lokalnej.

W obszernych zastrzeżeniach do opinii pisemnej złożonych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym pozwany nie zarzucił biegłej, że nie zapoznała się z dokumentacją techniczną budynku.

Odnośnie do opinii biegłego K. R. (1) należy wskazać, że także ten biegły wyczerpująco odniósł się do zastrzeżeń pozwanego pod adresem opinii podczas składania wyjaśnień na rozprawie w dniu 18 lutego 2021r. a skarżący do tych wyjaśnień biegłego w środku odwoławczym się nie odniósł.

W przypadku tego biegłego pozwany złożył wprawdzie zastrzeżenia do wyjaśnień biegłego w piśmie z dnia 4 marca 2021r., lecz były one bardzo ogólne i dotyczyły w istocie kwestii prawnych.

Pozwany zarzucał bowiem w tym piśmie , że biegły nie wziął pod uwagę, że strona pozwana nie wykazała, by poniosła jakiekolwiek koszty związane z rewitalizacją budynku i w konsekwencji opinia przedstawia jedynie zakres i wartość koniecznych do wykonania remontów niezbędnych zdaniem biegłego dla zapewnienia w budynku właściwego klimatu akustycznego.

Tymczasem jest bezsporne, że powodowie nie ponieśli takich nakładów, natomiast kwestia, czy jest to warunkiem dochodzenia roszczeń określonych w art. 136 ust. 3 P. jest zagadnieniem prawnym, do którego Sąd Apelacyjny odniesie się w dalszej części uzasadnienia.

Z kolei chybionym zabiegiem jest zarzucanie w środku odwoławczym biegłemu K. R. (1), że nie zweryfikował, czy rekomendowany przez biegłą A. K. (1) system wentylacyjny jest rzeczywiście jedynym odpowiednim do zastosowania w budynku powodów.

Wszak biegły K. R., który nie ma wiadomości specjalnych z dziedziny akustyki, miał za zadanie jedynie ustalenie wartości robót niezbędnych dla zapewnienia w budynku powodów właściwego klimatu akustycznego, a zakres tych robót określiła biegła A. K..

Trzeba też wskazać, że w postępowaniu przed Sądem Okręgowym skarżący nie zgłaszał takiego zarzutu pod adresem opinii biegłego K. R..

Reasumując powyższe wskazania należy wskazać, że zasadnie Sąd Okręgowy uznał opinie obu biegłych za wiarygodne i przydatne dla sprawy i słusznie oddalił wnioski pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych.

Nie było zatem także podstawy do postulowanego w środku odwoławczym dopuszczenia tych dowodów w postępowaniu apelacyjnym.

Niezadowolenie strony z opinii biegłego nie może stanowić wyłącznej podstawy do uwzględnienia wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego, kolejnego biegłego. Granicę obowiązku prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego wyznacza ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, zaś okoliczność, że opinia nie ma treści odpowiadającej stronie nie stanowi wystarczającego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2008r. I UK 91/08).

Nie zachodzi też zarzucane w środku odwoławczym naruszenie przepisów prawa materialnego.

Nie ulega wątpliwości, że bezpośrednim uszczerbkiem powoda związanym z ustanowieniem o.o.u. są również koszty związane z zapewnieniem w jego budynku mieszkalnym właściwego klimatu akustycznego. Na konieczność zapewnienia takich warunków wskazują bowiem wymagania określone w uchwale Sejmiku Województwa nr (...). Zgodnie zaś z art. 136 ust. 3 p.o.ś. w razie określenia na o.o.u. wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Przy dokonywaniu wykładni wskazanego przepisu należy wziąć pod uwagę, że celem uregulowań art. 129 i 136 p.o.ś. jest ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia o.o.u. dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Zatem należy przyjąć, że wskazanie na koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki miało wyeliminować spory co do objęcia tych kosztów obowiązkiem naprawienia szkody. Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela kwestionowane przez skarżącego stanowisko, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący od chwili wyrządzenia szkody do czasu, gdy zobowiązany wpłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób przewidziany prawem (por. uchwała Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001r. III CZP 68/01; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 10 kwietnia 2008 r. I ACa 2/08). Przesądzono już w judykaturze, że prawo do żądania odszkodowania z tytułu konieczności poniesienia nakładów rewitalizacyjnych w budynkach objętych o.o.u. nie jest uzależnione od wykazania przez właścicieli nieruchomości, że wydatki w tym celu rzeczywiście zostały już poniesione (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2012r. w sprawie II CSK 254/12)

Odmienny pogląd nie wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2021 r., (...) 5/, który zapadł na tle roszczeń związanych z rewitalizacją akustyczną budynku położonego w strefie zewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania.

Już sama wykładnia językowa art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. uprawnia do wniosku, że właściciel może domagać się odszkodowania, nawet gdy jeszcze nie poniósł wydatków związanych z rewitalizacją. Ustawodawca w powołanym przepisie wskazał bowiem, że szkodą są „także” koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych, a zatem szkoda istnieje również wówczas, gdy koszty jeszcze nie zostały poniesione, ale zostały określone wymagania techniczne budynków. Wykładnia funkcjonalna przepisów art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. potwierdza wyniki wykładni językowej. Obszar ograniczonego użytkowania został wprowadzony w związku z działalnością pozwanego i na skutek tej działalności. Umożliwia on działalność pozwanego, chociaż nie ma technicznych możliwości, aby ta działalność była prowadzona z zachowaniem standardów jakości środowiska. Właściciel czy użytkownik wieczysty nieruchomości, chcąc sobie zapewnić odpowiedni komfort akustyczny, musi zatem we własnym zakresie dostosować nieruchomość do odpowiednich standardów technicznych.

W związku z tym uszczerbek majątkowy powstaje w chwili wejścia w życie aktu prawa miejscowego – w niniejszej sprawie uchwały Sejmiku – określającego wymagania techniczne dla budynków. Pozwany od tej chwili zobowiązany jest pokryć koszty rewitalizacji tak, aby właściciel nieruchomości mógł dochować tych wymagań, zgodnie z uchwałą Sejmiku. Po stronie właściciela nieruchomości powstają pasywa. Paragraf 9 uchwały Sejmiku mówi o wprowadzeniu wymagań technicznych, dotyczących budynków, natomiast w uzasadnieniu uchwały o obowiązku – w strefie wewnętrznej – zapewnienia właściwego klimatu akustycznego.

Do innych argumentów podnoszonych już w orzecznictwie można dodać, że w innym przypadku mogłoby bowiem dojść do niedopuszczalnej sytuacji, gdy prawo poszkodowanych do zamieszkiwania w niezbędnym dla higieny fizycznej i psychicznej komforcie akustycznym uzależnione zostałoby od poziomu ich zamożności.

Nie można zgodzić się z pozwanym, że przepisy art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. określają różne postacie tej samej szkody. Przepisy art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. wyraźnie rozróżniają dwa rodzaje szkód, z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości (art. 129 ust. 2) i z tytułu kosztów poniesionych w celu wypełnienia wymagań technicznych dotyczących budynków (art. 136 ust. 3). Szkoda wymieniona w art. 136 ust. 3 występuje tylko w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków. Przesłanki wystąpienia szkody są zatem inne, a ustawodawca dał właścicielowi nieruchomości możliwość dochodzenia obu odszkodowań, na podstawie art. 129 ust. 2 i art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. Nie są to zatem szkody konkurencyjne, a istniejące obok siebie.

Wywodzący się z nieprawidłowego przyjęcia istnienia tylko jednej szkody zarzut pozwanego, że szkoda z tytułu spadku wartości nieruchomości pochłania, przynajmniej częściowo, szkodę z tytułu konieczności rewitalizacji akustycznej, również okazał się nieuzasadniony. Tak zwane przez pozwanego „zjawisko rekurencji” mogłoby mieć miejsce jedynie wówczas, gdyby właściciel nieruchomości poniósł już niezbędne wydatki na doprowadzenie budynku do podwyższonego standardu ochrony akustycznej, zwiększając w ten sposób jego wartość, a następnie nieruchomość o podwyższonej w taki sposób wartości zostałaby poddana ocenie z punktu widzenia szkody, polegającej na obniżeniu tej wartości w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. W rozpoznawanej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca, co oznacza, że obie badane szkody nie są ze sobą związane zjawiskiem rzekomej "rekurencji" (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 21 sierpnia 2013 r., sygn. akt II CSK 578/12).

Należy wreszcie zaakcentować, że istotną wartością wymiaru sprawiedliwości jest stabilność orzecznictwa w analogicznych tak co do stanu faktycznego jak i prawnego sprawach, przy założeniu podobnego przebiegu postępowań w tych sprawach, co przekłada się na wyznaczoną granicami uregulowań proceduralnych i materialnoprawnych, pożądaną przewidywalność rozstrzygnięć sądowych, podejmowanych w tożsamych co do istoty stanach faktycznych i prawnych.

Odejście od dotychczasowej linii orzecznictwa Sądu Apelacyjnego, który rozpoznał już kilkaset tego rodzaju spraw, przy braku zmiany stanu prawnego oraz istotnej zmiany okoliczności faktycznych, w kolejnych rozpoznawanych sprawach, wymaga ważkich przesłanek jurydycznych i pogłębionej argumentacji, gdyż oznacza rozstrzygnięcie spraw podmiotów znajdujących się w analogicznej sytuacji faktycznej, do której ma zastosowanie ten sam, niezmieniony stan prawny, w istotnie odmienny sposób. Według stanu z dnia zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie, Sąd odwoławczy nie stwierdza podstaw do zmiany dotychczasowej praktyki orzeczniczej w przedmiotowych sprawach, gdyż nie dysponuje przekonywującą argumentacją uzasadniającą tak radykalną zmianę tej linii orzecznictwa.

Niezasadny okazał się również zarzut zasądzenia przez Sąd I instancji odsetek od zbyt wczesnej daty.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika dlaczego Sąd Okręgowy zasądził odsetki za opóźnienie od 3.10.2019r., a wywody dotyczące tej kwestii zdają się wskazywać, że zdaniem Sądu Okręgowego odsetki te należały się powodom już od daty wezwania do zapłaty z dnia 14 maja 2013r.

Jednak Sąd Apelacyjny uznał, że rozstrzygnięcie odnośnie do odsetek zawarte w sentencji zaskarżonego wyroku jest uzasadnione (niezależnie od tego, że i tak nie można byłoby zmienić tego wyroku na niekorzyść strony skarżącej).

Ustalenie wysokości odszkodowania nastąpiło bowiem dopiero w toku procesu, co odpowiada dyspozycji art. 363 § 2 k.c., jednak przepis ten pozwala na ustalenie wysokości odszkodowania także według cen obowiązujących w innej chwili niż data ustalenia jego wysokości, czyli chwili wyrokowania. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w sprawie zachodziły szczególne okoliczności wymagające przyjęcia za podstawę ceny przyjęte w opinii biegłego według daty jej sporządzenia.

Po sporządzeniu i doręczeniu pozwanemu opinii biegłego K. R., z której wynikała wysokość poniesionej przez powodów szkody, odpadły przyczyny uniemożliwiające pozwanemu wykonanie zobowiązania.

Zatem zasądzenie odsetek za opóźnienie poczynając od 7 dnia po otrzymaniu przez pozwanego odpisu tej opinii nie może być uznane za przedwczesne.

W powiązaniu z wcześniej otrzymanym wezwaniem pozwany stał się zobowiązany do zapłaty ustalonej kwoty, a nie czyniąc zadość temu obowiązkowi popadł w opóźnienie z rozumieniu art. 481 § l k.c. Podkreślić należy, że wyrok w sprawie o zapłatę nie ma charakteru konstytutywnego, skutkującego powstaniem jakichkolwiek uprawnień. Ma charakter deklaratoryjny, potwierdzający istnienie roszczenia. Wobec stabilizacji zjawisk inflacyjnych, odsetki pełnią obecnie rolę odszkodowawczo - dyscyplinującą, wyrażającą się w założeniu, że nieterminowa zapłata odszkodowania pozbawia dłużnika należnego świadczenia i płynących z dysponowania nim korzyści i uszczerbek ten powinien zostać wyrównany przez zapłatę odsetek za opóźnienie (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2000 r., V CKN 1114/00). Powodowie nie mogli zostać pozbawieni należnych im po dacie sporządzenia opinii odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie tylko z tej przyczyny, że pozwany kwestionował swój obowiązek zapłaty.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu w instancji odwoławczej znajdowało oparcie w art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 391 § 1 kpc oraz § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Mikołaj Tomaszewski

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

starszy sekretarz sądowy
Joanna Forycka