Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia (del.) Jolanta Stasińska

Protokolant: stażysta Magdalena Żabińska

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2020 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 28 września 2018 roku, Nr (...). (...) (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia (del.) Jolanta Stasińska

Sygn. akt XVII AmE 9/19

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 28 września 2018 roku, numer (...). (...) (...), na podstawie art. 56 ust 1 pkt 45 w związku z art 56 ust 2h pkt 7 oraz art. 43a ust. 1 i art 32 ustl pkt 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2018r. poz. 755 ze zm.) oraz w związku z art 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017r. poz. 1257 z późn. zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy - (...) S.A. z siedzibą w W., posiadającemu numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...), orzekł:

I. że Przedsiębiorca - (...) S.A. z siedzibą w W., posiadający numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...), naruszył art. 43a ust 1 ustawy - Prawo energetyczne, w ten sposób, że w okresie od 13 lutego do 30 kwietnia 2018r, dokonywał sprzedaży paliwa ciekłego (gazu płynnego) na rzecz przedsiębiorstwa nie posiadającego, wymaganej prawem, koncesji na obrót paliwami ciekłymi;

II. za działania opisane w pkt I wymierzam Przedsiębiorcy - (...) S.A. z siedzibą w W., posiadającemu numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...), karę pieniężną w wysokości 50 000 zł (słownie: pięćdziesiąt tysięcy złotych).

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., zaskarżając ją w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

1) błędną interpretację art. 56. 1 pkt 45 w związku z art. 65 ust. 2h pkt 7 oraz art. 43a ust. 1 i art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. - Prawo energetyczne, w szczególności:

a) błędne przypisanie skarżącemu niedochowania należytej staranności w ramach obrotu gazem płynnym z przedsiębiorcą (...) A. M. (1),

b) błędne uznanie stopnia szkodliwości czynu za mały zamiast jak winno być zdaniem skarżącego znikomy,

2) nieuwzględnienie przy rozstrzyganiu sprawy art. 115 § 2 k.k. w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez nieuwzględnienie rodzaju i charakteru naruszonego dobra, rozmiaru wyrządzonej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych obowiązków, postaci zamiaru, motywację strony postępowania oraz rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

W związku z powyższym wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

2.  zasądzenie od Organu wydającego zaskarżoną decyzję na rzecz Skarżącego kosztów postępowania, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o:

1.  oddalenie odwołania,

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podtrzymał stanowisko zawarte w treści decyzji.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 6 października 1999r., nr (...), z późn. zm., w brzmieniu nadanym decyzją z dnia 21 września 2017r. nr (...). (...) (...) udzielił koncesji na obrót paliwami ciekłymi Przedsiębiorcy - (...) S.A. z siedzibą w W., posiadającemu numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...) (zwanemu dalej „Przedsiębiorcą”) na okres do 31 grudnia 2025r. /okoliczność bezsporna./

Pismem z dnia 18 lipca 2018r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w S. poinformował Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, że Przedsiębiorca okresie od 13 lutego do 30 kwietnia 2018r. dokonał sprzedaży paliwa ciekłego (gazu płynnego) podmiotowi: (...) A. M. (1), ul. (...), (...)-(...) S., NIP (...) na łączną kwotę netto 102 539,85 PLN (VAT naliczony w łącznej kwocie 22 584,15 PLN). W okresie dokonywania powyższych transakcji podmiot: (...) A. M. (1) nie posiadał ważnej koncesji na obrót paliwami ciekłymi (wygaśnięcie koncesji nastąpiło w dniu 13 lutego 2018r.). Wartość dostaw przedstawiała się następująco w miesiącach:

- luty 2018r. (od 13 lutego): 5 981,30 zł netto + VAT: 375,70 zł,

- marzec 2018r.: 53 602,44 zł netto + VAT: 12 328,56 zł,

- kwiecień 2018r.: 42 956,11 zł netto + VAT: 9 879,89 zł,

co daje łącznie: 102 539,85 zł netto + VAT: 22 584,15 zł = 125 124,00 zł brutto. /k. 1 akt adm./

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. prowadziła kampanię informacyjną względem swoich kontrahentów, dotyczącą zmian przepisów prawa w 2016 roku oraz konieczności dokonywania aktualizacji koncesji. Poinformowała o powyższym w trakcie współpracy również kontrahenta A. M. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. M. (1) i zobowiązała do przedstawienia potwierdzenia dokonania aktualizacji koncesji. A. M. przedstawił spółce złożony wniosek o zmianę koncesji złożony do Prezesa URE. Spółka na przełomie lipca lub sierpnia 2018 roku spółka otrzymała wezwanie od Prezesa URE do wskazania obrotu sprzedaży dokonanej na rzecz powyższego kontrahenta. W trakcie osobistej wizyty u przedsiębiorcy spółka powzięła wiedzę o uchybieniu terminu do uzupełnienia wniosku o zmianę koncesji oraz o cofnięciu koncesji. Spółka natychmiastowo wstrzymała całkowicie dalszą sprzedaż temu podmiotowi oraz złożyła zawiadomienie do prokuratury. /zeznania świadka M. Ż. k. 44-44v, zeznania P. B. w charakterze strony powodowej – k. 44v-45, zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z dnia 6 sierpnia 2018 roku – k. 18-21 akt adm./

Prezes URE pismem z dnia 24 lipca 2018r. zawiadomił Przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z możliwością naruszenia przez Przedsiębiorcę art. 43a ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne. Jednocześnie mając na uwadze dyspozycje art 50, art 77 § 1 i art. 78 Kodeksu postępowania administracyjnego Prezes URE poinformował Przedsiębiorcę o możliwości złożenia dodatkowych wyjaśnień oraz dokumentów w sprawie, mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie niniejszego postępowania. /k. 2, 3 akt adm./

Przedsiębiorca, w odpowiedzi na powyższe zawiadomienie, w piśmie z dnia 14 sierpnia 2018r. poinformował, między innymi, że:

- „A. M. zataił przed Przedsiębiorcą to, iż jego koncesja (...) wygasła 13 lutego 2018r.”,

- „złożył w Komendzie Powiatowej w S. zawiadomienie o popełnieniu przez A. M. przestępstwa z art 286 § 1 kodeksu karnego tj. oszustwa na szkodę Przedsiębiorcy",

- „u Przedsiębiorcy została przeprowadzona kontrola wewnętrzna sprawdzająca status koncesyjny wszystkich hurtowych kontrahentów”, która nie stwierdziła innych przypadków "sprzedaży podmiotowi, który utracił koncesję”,

- „w celu uniknięcia takich sytuacji w przyszłości wdrożył w Przedsiębiorstwie dodatkowe procedury zabezpieczające",

oraz wniósł „o odstąpienie od ukarania Przedsiębiorcy karą pieniężną" ./k. 4-26 akt adm./

Pismem z dnia 30 sierpnia 2018 roku Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania. Przedsiębiorca w dniu 7 września 2018 roku zapoznał się z zebranym przez Prezesa URE materiałem dowodowym w sprawie, nie wnosząc do zgromadzonego materiału dowodowego uwag. Następnie, pismem z dnia 11 września 2018r. ponownie wniósł „o odstąpienie od ukarania względnie o miarkowanie kary pieniężnej nakładanej na Przedsiębiorcę". W piśmie tym stwierdził między innymi, że „w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki uzasadniające odstąpienie od wymierzenia kary, w szczególności:

- zdarzenie było jednorazowe, o nieznacznej szkodliwości,

-naruszenie obowiązku nie było celowe i wynikało wyłącznie z braku wiedzy wywołanego zatajeniem przez A. M. faktu utraty koncesji,

- Przedsiębiorca nie odniósł z naruszenia żadnych korzyści finansowych (...),

- żadna osoba trzecia (w szczególności konsument paliwa) nie została narażona na poniesienie szkody, w tym materialnej.” /k. 28, 29, 30, 31-33 akt adm./

Przedsiębiorca w roku podatkowym 2017 roku osiągnął:

- przychody netto ze sprzedaży ogółem: (...) zł,

- zysk netto: (...) zł

- przychody z działalności objętej koncesją (...): (...) zł. /k. 23-25, 26 akt adm./

W dniu 28 września 2018 roku Prezes URE wydał decyzję numer (...). (...) (...). /k. 34-37 akt adm./

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane, jak również w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka M. Ż. oraz zeznaniom P. B. w charakterze strony powodowej z uwagi na ich spójność oraz zbieżność z treścią złożonych w niniejszej sprawie dokumentów.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Strona powodowa wskazała w uzasadnieniu odwołania, że nie kwestionuje faktu opisanego w punkcie I zaskarżonej decyzji. Nie zgadza się jednak z wymierzeniem za wskazane działania kary pieniężnej. W przekonaniu powoda pozwany wydając zaskarżoną decyzję całkowicie obiektywizował odpowiedzialność powoda, pomimo, że w toku postępowania powód współpracował z Prezesem URE i wskazał na wiele faktów i dowodów potwierdzających na brak winy po stronie powoda.

Tym samym bezsporne okazało się działanie powoda w okresie od 13 lutego do 30 kwietnia 2018 roku, w którym powód dokonywał sprzedaży paliwa ciekłego (gazu płynnego) na rzecz przedsiębiorstwa nie posiadającego, wymaganej prawem koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Powód nie kwestionował również okoliczności, że biorąc pod uwagę wartość dokonanych transakcji, kontrahent powoda nie spełniał przesłanki wynikającej z art 32 ust. 1 pkt 4 lit a) ustawy - Prawo energetyczne (tj. wyłączenia z obowiązku posiadania koncesji w przypadku obrotu gazem płynnym, jeżeli roczna wartość obrotu nie przekracza równowartości 10 000 euro).

Stosownie do art. 43a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2018 r., poz. 755), działalność gospodarcza w zakresie obrotu paliwami ciekłymi może być prowadzona wyłącznie pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi posiadającymi wymagane koncesje, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1-4, w zakresie wytwarzania i obrotu paliwami ciekłymi, z wyłączeniem sprzedaży dla odbiorcy końcowego. Zgodnie natomiast z treścią art. 56 ust. 1 pkt 45 ustawy - Prawo energetyczne, karze pieniężnej podlega ten, kto sprzedaje paliwa ciekłe z naruszeniem wymogów, o których mowa w art. 43a ust. 1 lub 4, według zaś brzmienia art. 56 ust. 2h pkt 7 ustawy - Prawo energetyczne, wysokość kary pieniężnej w powyższym przypadku wynosi od 50 000 zł do 250 000 zł.

Powyższe oznacza, że dokonanie naruszenia, o którym mowa art. 43a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne jest wystarczającą przesłanką do nałożenia na przedsiębiorcę przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kary pieniężnej, przy czym nie jest tu wymagane wykazanie zawinionego działania przedsiębiorcy. Odpowiedzialność określona w przywołanym przepisie ma charakter obiektywny, ponieważ dla stwierdzenia naruszenia wystarczające jest ustalenie, że dany podmiot zachował się w sposób sprzeczny z wymogiem określonym w treści art. 43a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne. Odpowiedzialność ta jest niezależna od możliwości przypisania podmiotowi winy, czy też od stopnia jego winy w danym przypadku. Zarzucalność czynu związana jest bowiem z samym faktem popełnienia czynu o znamionach określonych we wskazanym przepisie prawa.

Zgodnie z treścią art. 56 ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji) wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1 pkt 1-38, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Zgodnie natomiast z ust. 6 ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Niewątpliwie w niniejszej sprawie stopień szkodliwości zaniedbań, których dopuścił się powód był wyższy niż znikomy. Pozwany prawidłowo uwzględnił okres ponad dwóch miesięcy, w którym powód prowadził działalność koncesyjną z naruszeniem wymogu, o którym mowa w treści art. 43a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne oraz ilość sprzedanego paliwa podmiotowi, który nie posiadał wówczas wymaganej prawem koncesji. W przekonaniu Sądu, o stopniu szkodliwości wyższym niż znikomy świadczył charakter czynu, w szczególności, z uwagi na charakter zagrożenia i ewentualne negatywne i nieodwracalne skutki, w tym szkody materialne, które mogłyby zaistnieć wskutek sprzedaży paliwa podmiotowi już nieposiadającemu koncesji, czyli pozbawionemu dalszej kontroli, jaka dotyczy podmiotów koncesjonowanych. Powyższego nie może zatem zmienić fakt, że powód dokonał „w ciągu doby” zakończenia współpracy ze wskazanym podmiotem, zwłaszcza, że jak wynika z treści zeznań powoda, powód dokonał powyższego dopiero w sierpniu 2018 roku.

Powód twierdził, że pozwany w sposób błędny dokonał oceny stopnia szkodliwości czynu, gdyż powód podejmował szereg działań informacyjnych, w szczególności względem wskazanego w postępowaniu administracyjnym kontrahenta. Istotnie, z treści zeznań świadka i strony powodowej wynika, że powód informował go o konieczności aktualizacji koncesji i zażądał przedstawienia potwierdzenia zmiany koncesji. Z treści tych zeznań wynika jednak również, że powód poprzestał na uzyskaniu informacji o złożeniu wniosku do prezesa URE o zmianę koncesji. Z zeznań świadka wynika, że skoro powód nie pozyskał informacji negatywnej, przypuszczał, że kontrahent dokonał skutecznie zmiany koncesji. Należy tu również zwrócić uwagę na okoliczność, że jak wynika z zeznań powoda, o cofnięciu koncesji powód dowiedział się dopiero w sierpniu 2018 roku nie na skutek własnych działań, lecz na skutek treści pisma prezesa URE, który zażądał wskazań wysokości obrotów sprzedaży dokonanej z tym kontrahentem. Niewątpliwie natomiast, w przypadku powoda jako podmiotu profesjonalnie prowadzącego działalność koncesjonowaną przyjąć należało, że powód powinien był podjąć odpowiednie działania, mające na celu skuteczne monitorowanie kontrahentów w powyższym aspekcie. Wymóg podejmowania stosownych działań przez powoda wynika z konieczności realizacji obowiązku prowadzenia działalności gospodarczej z należytą starannością, zgodnie z treści art. 355 § 2 k.c. Również z treści tego przepisu wynika, że należytą staranność określa się przy uwzględnieniu „charakteru tej działalności”. Do decyzji powoda pozostawał zatem dobór odpowiednich środków, dzięki którym nie doszłoby do sprzedaży paliwa ciekłego (gazu płynnego) na rzecz przedsiębiorstwa nie posiadającego, wymaganej prawem koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Powód co prawda wskazał na wyżej wymienione akty staranności, jednak działania te, co bezsporne, okazały się niewystarczające. Wybór rodzaju aktów staranności, o której mowa w z treści art. 355 § 2 k.c. należy do przedsiębiorcy, jednak nieprzedsiębranie odpowiednich środków ostrożności nie eskulpuje przedsiębiorcy od odpowiedzialności za popełnienie deliktu administracyjnego. Gdyby bowiem przyjąć, że powód nie ma „żadnej” możliwości dokonywania ustaleń w powyższym aspekcie przed dokonaniem sprzedaży paliwa, to należałoby przyjąć, że powód nie ma możliwości prowadzenia koncesjonowanej działalności gospodarczej, która powinna być prowadzona w sposób zgodny zarówno z warunkami koncesji, jak również z obowiązującymi przepisami prawa. Wskazywana przez powoda okoliczność ewentualnego świadomego zatajenia faktu cofnięcia koncesji przez kontrahenta, czy też ewentualne niewywiązanie się z tytułu zawartej umowy o charakterze cywilnoprawnym również nie zwalnia powoda z odpowiedzialności z tytułu przedmiotowego naruszenia.

Uznanie szkodliwości czynu powoda w stopniu wyższym niż znikomy, uniemożliwiało odstąpienie od nałożenia na powoda kary na podstawie art. 56 ust. 6a ustawy – Prawo energetyczne.

W odniesieniu do wysokości nałożonej na powoda kary przyjąć należało, iż została ona ustalona w granicach swobodnego uznania administracyjnego. Pozwany w należyty sposób dokonał oceny stopnia zawinienia, jak również oceny zachowania powoda. Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji pozwany uwzględnił bowiem, że: powód nie był dotychczas karany w związku prowadzoną działalnością koncesjonowaną, nie toczą się wobec niego inne postępowania Prezesa URE z tytułu naruszeń prawa energetycznego i nieprzestrzegania warunków koncesji, poinformował Prezesa URE, iż przeprowadził kontrolę wewnętrzną statusu koncesyjnego wszystkich hurtowych kontrahentów oraz wdrożył w przedsiębiorstwie dodatkowe procedury zabezpieczające w celu uniknięcia podobnych sytuacji w przyszłości. Z powyższych względów pozwany doszedł do uprawnionego przekonania, że względem powoda uzasadnione będzie dokonanie najniższego wymiaru kary, który według ustawodawcy wyraził się kwotą 50.000,00 zł. Tym samym, nałożona kara możliwie najniższa, będzie zarazem adekwatna do zakresu stwierdzonego naruszenia, będzie również odpowiednio odczuwalna, na tyle dolegliwa, aby spełniła swoje funkcje. Należało zatem przyjąć, iż kara w wysokości nałożonej decyzją z dnia 28 września 2018 roku, będzie na tyle odczuwalna dla powoda, aby spełniła swoje funkcje represyjną i zapobiegawczą sprawiając, że powód, jako podmiot ukarany będzie stosował się do obowiązującego porządku prawnego, a także wychowawczą oddziałując zniechęcająco na innych przedsiębiorców do podejmowania działań niezgodnych z prawem. W świetle powyższego, wbrew przekonaniu powoda, zaskarżona decyzja stanowi zindywidualizowany akt administracyjny, gdyż pozwany uwzględnił wszelkie okoliczności związane czynem, jak również w sposób prawidłowy zastosował się do dyrektyw wymiaru kary.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Warszawie, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie stwierdzając brak podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach procesu rozstrzygnięto zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że na koszty należne Prezesowi URE, jako wygrywającemu przedmiotowy spór, złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

Sędzia (del.) Jolanta Stasińska