Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. decyzją z dnia 3 sierpnia 2021 r. odmówił A. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w oparciu o orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS, z dnia 5 lipca 2021 r., nie stwierdzające u wnioskodawczyni niezdolności do pracy.

(decyzja k. 26 akt ZUS)

Od powyższej decyzji A. K. odwołała się w dniu 24 sierpnia 2021 r. do Sądu Okręgowego w Łodzi i wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do spornego świadczenia. Skarżąca podniosła, że leczy się psychiatrycznie od 2018 r. i w ramach tego była trzykrotnie hospitalizowana. Ma problemy w codziennym funkcjonowaniu, odczuwa stany lękowe, zmęczenia i obniżenie nastroju, problemy ze snem. Nadto leczy się na nadciśnienie, cukrzycę, tachokardię i migotanie przedsionków.

(odwołanie k. 4)

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 53)

Na rozprawie w dniu 6 grudnia 2022 r. poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe .

(e -protokół z rozprawy z dnia 6 grudnia 2022 r. oświadczenie wnioskodawczyni 00:00:20, oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:01:53)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. urodziła się w dniu (...), legitymuje się wykształceniem zawodowym, z zawodu krawcowa, od 1985 r. pracowała jako szwaczka – krawcowa, od 2007 r. nie pracuje.

( okoliczności bezsporne, a nadto świadectwa pracy w aktach kapitałowych ZUS)

W okresie od dnia 28.09.2018 r. do dnia 30.04.2021 r. ubezpieczona pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

(decyzje k. 40, k. 45, k. 62 akt ZUS)

W dniu 13 kwietnia 2021 r. ubezpieczona złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych ponowny wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

(wniosek k. 71-71 v akt ZUS)

W dniu 20 maja 2021 r. wnioskodawczyni została zbadana przez Lekarza Orzecznika ZUS, który rozpoznał u niej zaburzenia adaptacyjne - reakcję depresyjną wydłużoną, zaburzenia osobowości, nadciśnienie tętnicze, nieistotną hemodynamicznie niedomykalność zastawki mitralenej i trójdzielnej i cukrzycę 2 typu oraz uznał wnioskodawczynię za osobę zdolną do pracy zarobkowej zgodnie z kwalifikacjami.

(opinia i orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS w dokumentacji medycznej k. 68, k. 72 akt ZUS)

Od powyższego orzeczenia w dniu 16 czerwca 2021 r. wnioskodawczyni złożyła sprzeciw do Komisji Lekarskiej ZUS.

(sprzeciw – k. 71 - 72 dokumentacji medycznej w aktach ZUS)

Rozpatrując wniesiony sprzeciw Komisja Lekarska ZUS w dniu 5 lipca 2021 r. zbadała wnioskodawczynię rozpoznając u niej mieszane zaburzenia lękowo-depresyjne z elementami konwersyjnymi, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę t. 2 i otyłość oraz uznała wnioskodawczynię za osobę zdolną do pracy zarobkowej zgodnie z kwalifikacjami.

(opinia i orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS k. 73 – 74 verte dokumentacji medycznej w aktach ZUS oraz k. 75 akt ZUS)

W oparciu o powyższe orzeczenie organ rentowy decyzją z dnia 3 sierpnia 2021 r. odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

( decyzja k. 76 akt ZUS)

W dniu 13.12.2021 r. ubezpieczona została zbadana przez biegłego sądowego lekarza psychiatrę G. P., który rozpoznał u niej zaburzenia depresyjne nawracające, obecnie epizod depresyjny umiarkowany i uznał, że z psychiatrycznego punktu widzenia jest ona nadal częściowo okresowo niezdolna do pracy zgodnej z kwalifikacjami.

Ubezpieczona była 3 razy hospitalizowana psychiatrycznie w 2018r., 2019r. i 2020r. w Szpitalu im. (...) w Ł., stwierdzano wtedy zaburzenia depresyjne nawracające. Wnioskodawczyni jest leczona psychiatrycznie ambulatoryjnie od 2018r. z rozpoznaniem "zaburzenia depresyjne nawracające", ostatnio leczący lekarz psychiatra stwierdzał epizod depresyjny ciężki bez objawów psychotycznych. Pisał także o braku poprawy mimo licznych modyfikacji farmakoterapii i oddziaływań psychoterapeutycznych. W obecnym badaniu stwierdzono zaburzenia depresyjne nawracające, obecnie przynajmniej na poziomie umiarkowanego epizodu depresyjnego. Nie można zgodzić się z opinią Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 05.07.2021r. w zakresie rozpoznania i tezy orzeczniczej, zaburzenia depresyjne u wnioskodawczyni mają poważniejszy charakter i nie są "mieszanymi zaburzeniami lękowo - depresyjnymi z elementami konwersyjnymi". W uzasadnieniu Komisji Lekarskiej ZUS mowa jest o zaburzeniach adaptacyjnych. Takie zaburzenia mogły wystąpić po śmierci córki badanej, ale obecne zaburzenia depresyjne opisywane wyżej mają inny charakter i można uznać, iż ich początek był sytuacyjny. Nie można także podzielić poglądu o zachowaniach demonstracyjnych. Takich zachowań nie stwierdzono, a stwierdzono znaczne obniżenie nastroju i napędu, lęki, niepokój etc. Z przyczyn psychiatrycznych A. K. jest nadal tj. po dniu 30.04.202l r. częściowo niezdolna do pracy.

W badaniu psychologicznym biegły neuropsycholog opisał typowe objawy depresyjne.

Analizowana dokumentacja leczenia psychiatrycznego przeczy ustaleniom ZUS. Zaburzenia depresyjne były rozpoznawane trzykrotnie podczas hospitalizacji psychiatrycznych w 2018r., 2019r. i 2020r. Te rozpoznania i rozpoznania psychiatryczne ambulatoryjne nie pokrywają się z ustaleniami orzeczniczymi ZUS. W dniu 15.12.2020r. odnotowano pogorszenie stanu psychicznego, w dniu 26.01.2021r. odnotowano pewną poprawę, ale notowano, że utrzymuje się lęk uogólniony czyli zaburzenia depresyjne trwały nadal mimo pewnej poprawy. 30.03.2021r. w PZP odnotowano - lęk uogólniony, bóle całego ciała, pogorszenie nastroju. Zapisy te, a zwłaszcza stan psychiczny stwierdzony podczas badania uzasadniają orzeczenie częściowej niezdolności do pracy po dniu 30.04.2021r. na okres 2 lat tj. do 30 kwietnia 2023 roku.

(opinia biegłego psychiatry G. P. k. 11 – 13, pisemna opinia uzupełniająca k. 68, k. 84)

W dniu 11.10.2021 r. A. K. została zbadania przez biegłego sądowego lekarza internistę dr n. med. R. G., który rozpoznał u niej nadciśnienie tętnicze, napadowe migotanie przedsionków, cukrzycę typu 2 (leki doustne) oraz łagodną niedokrwistość w wywiadzie i uznał, że z punktu widzenia biegłego kardiologa i internisty nie stwierdza się u badanej niezdolności do pracy.

Niewątpliwie wnioskodawczyni jest relatywnie dość dobrego ogólnego stanu z punktu widzenia kardiologa i internisty (tj. stabilny stan bez cech zaawansowanej niewydolności serca, czy znacznego uszkodzenia mięśnia sercowego). Dominują problemy psychiatryczne. Co ważne jest jednak niewątpliwie obciążona pewnymi schorzeniami kardiologicznymi i internistycznymi (choroby przewlekłe). Ma rozpoznane migotanie przedsionków, cukrzycę t.2 oraz nadciśnienie tętnicze. Całościowo w ocenie kardiologicznej jest jednak w dość dobrym ogólnym stanie - nie oznacza to jednak braku schorzeń przewlekłych.

U wnioskodawczyni kontrola ciśnienia tętniczego pozostaje dobra (bez istotnych skoków wymagających hospitalizacji).

Także ostatnio wykonane badanie ECHO (tj. USG serca) z 23.05.2018r. wykazało dobrą globalną funkcję skurczową mięśnia lewej komory serca (frakcja wyrzutowa w granicy normy tj. 62%), nie uwidoczniono odcinkowych zaburzeń kurczliwości, uwidoczniono jedynie łagodną niedomykalność zastawki mitralnej. Oznacza to całościowo brak upośledzenia funkcji mięśnia sercowego serca jako całości. To ważne dla oceny orzeczniczej.

Dodatkowo - jak wynika z dokumentacji medycznej - stwierdza się u wnioskodawczyni zaburzenia rytmu serca pod postacią migotania przedsionków. Migotanie przedsionków, obiektywnie patrząc jest jedną z najczęstszych arytmii obserwowanych w populacji. Częstość występowania tej arytmii rośnie wraz z wiekiem. Potencjalnie nie jest to arytmia zagrażająca życiu - jest to rodzaj umiarkowanie łagodnej arytmii. Jednak czasami może ograniczać funkcjonowanie. Niestety nie ma dotychczas leczenia, które by było całkowicie skuteczne w tego typu schorzeniu. Istnieją, zabiegowe metody leczenia (np. ablacja), kardiowersja jednak ich skuteczność także jest ograniczona. Z tego powodu (oraz niedokrwistości) była hospitalizowana w 2018r .

I. leczy się także z powodu cukrzycy t.2. Wartości glikemii dobrze wyrównane, bez istotnych dekompensacji cukrzycy wymagających pilnych hospitalizacji. Z powodu cukrzycy wymaga stosowania diety oraz okresowej kontroli w poradni diabetologicznej

Podsumowując migotanie przedsionków, cukrzyca t.2 , nadciśnienie tętnicze to schorzenia z których raczej trudno się wyleczyć - ogólnie patrząc wymagają przewlekłego leczenia i stałej kontroli (celem zmniejszenia np. ryzyka sercowo-naczyniowego i opóźnienia momentu wystąpienia dalszych powikłań). Dodatkowo pacjenci z tego typu schorzeniami mają niewątpliwie większe ryzyko kolejnych niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych np. kolejny zawału, udar (nawet pomimo optymalnego leczenia). Jednak oceniając ewentualną niezdolność do pracy należało wziąć pod uwagę upośledzenie czynności organizmu, a nie samo ryzyko sercowo-naczyniowe (gdyż ono samo w sobie nie znaczy o niezdolności do pracy).

(opinia biegłego internisty kardiologa k. 22 – 24)

Nadto wnioskodawczyni w dniu 25.04.2022 r. została zbadana przez biegłego neuropsychologa. W trakcie rozmowy stwierdzono nastrój obniżony, płaczliwość. Widoczne problemy z koncentracją. W badaniu za pomocą testu B. popełniła 8 błędów (2 zniekształcenia, 1 rotację i 5 perseweracji). Wynik świadczy o osłabionej pamięci wzrokowej i koncentracji uwagi. W badaniu neuropsychologicznym stwierdzono osłabienie sprawności poznawczej głównie na skutek stanu emocjonalnego.

Kwestionariusz (...)2 wykonywała dość sprawnie. W skalach kontrolnych wyniki w granicach dopuszczających do interpretacji. W skali wyolbrzymiania symptomów wynik 83 - powyżej przeciętnej. Wskaźnik F-K=-8, średnia profilu 71,75. W skalach klinicznych wysokie wartości skal neurotycznych: depresja (D - 75), histeria (H. - 99), hipochondria (Hd - 81). Wysoka wartość także w skali psychastenii (Pt - 80). Taki układ skal świadczy, że osoba badana ma objawy ciągłego napięcia, poczucia zagrożenia, niepewności w działaniu i podejmowaniu jakichkolwiek relacji społecznych. Okresowo występuje obniżony nastrój, apatia, bezradność. Unika podejmowania nowych działań, głównie z powodu przewidywanych reakcji lękowych. Ma trudności z podejmowaniem decyzji. W sytuacjach konfliktowych (z osobami bliskimi) ma trudności z opanowaniem emocji, mogą występować zachowania impulsywne. W relacjach społecznych z ograniczonym zaufaniem. Jest skoncentrowana na sobie i swoich dolegliwościach somatycznych.

W Teście Niedokończonych Zdań kilka wypowiedzi potwierdzających lęk przed dalszą chorobą i przed wojną. Jest skoncentrowana na swojej chorobie (np. wypowiedzi: nie mogę pracować „bo jestem chora”, jedynym kłopotem „jest moje zdrowie”, chcę „być zdrowa”).

(opinia biegłego neuropsychologa k. 54 -55)

W dniu 9 listopada 2022 r. ubezpieczona została zbadana przez biegłą psychiatrę H. K., która rozpoznała u niej zaburzenia depresyjne nawracające, aktualnie epizod depresyjny umiarkowany i uznała, że z punktu widzenia psychiatry wnioskodawczyni jest nadal częściowo niezdolna do pracy zgodnej z kwalifikacjami na okres 3 lat, tj. do 30.04.2024 r.

Z dostępnego materiału wynika, że wnioskodawczym ma 52 lata, wykształcenie zasadnicze zawodowe z zawodu krawiec, szwacz. Pracowała około 20 lat do urodzin córki. Potem przez 17 lat do śmierci córki w lutym 2018 r. nie pracowała, ponieważ zajmowała się niepełnosprawną córką z wadami serca, która była 8 razy operowana z tego powodu. W związku z niepełnosprawnością córki pobierała zasiłek opiekuńczy. Sama wychowywała dzieci, ponieważ ojciec dzieci był uzależniony od alkoholu, pozbawiony praw rodzicielskich. Po śmierci córki wystąpiły u niej zaburzenia depresyjne o początku reaktywnym (reakcja żałoby po śmierci córki). Początkowo leczona ambulatoryjne jednak mimo stosowanej farmakoterapii nie uzyskano poprawy. Z powodu nasilenia objawów leczona szpitalnie w Klinice (...) w Ł. w 2018 r. Wtedy rozpoznano epizod depresyjny umiarkowany. Łącznie była trzykrotnie hospitalizowana. Ostatecznie stwierdzono u niej w czasie pobytu w 2020 r. zaburzenia depresyjne nawracające. Przede wszystkim występowały u wnioskodawczyni epizody depresyjne o nasileniu umiarkowanym. Potwierdziła to dokumentacja medyczna z pobytów szpitalnych. Wypisywana była z niepełną remisją objawów. Systematycznie kontynuowała leczenie w warunkach ambulatoryjnych, gdzie była również pod opieką psychologa i uczestniczyła w psychoterapii. Opiniowana systematycznie bierze leki przeciwdepresyjne mimo to były pogorszenia stanu psychicznego. Orzekano u wnioskodawczyni częściową okresową niezdolność do pracy z powodu wystąpienia zaburzeń depresyjnych, a nie zaburzeń adaptacyjnych. W kolejnych opiniach Lekarze ZUS z dnia 29.10.2018 r. i z dnia 17.04.2019 r. potwierdzali epizody depresyjne o stopniu umiarkowanym i orzekali u niej częściową, okresową niezdolność do pracy.

Podobnie było w opinii lekarskiej ZUS z dnia 17.04.2020 r., kiedy ze względu na powtarzające się epizody depresyjne ostatecznie rozpoznano zaburzenia depresyjne nawracające. Nie stwierdzono wtedy całkowitej remisji objawów chorobowych i w związku z tym przedłużono jej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 30.04.2021 r. Badana kontynuowała leczenie w PZP, brała systematycznie leki i nadal pozostaje pod opieką psychiatry i psychologa.

U wnioskodawczyni nie ma podstaw do rozpoznania zaburzeń adaptacyjnych pod postacią reakcji depresyjnej wydłużonej stwierdzonej przez Lekarza psychiatrę konsultanta ZUS, w dniu 14.05.2021 r. Tego typu zaburzenia mogły wystąpić po śmierci córki jako reakcja żałoby, która jest jednak łagodnym stanem, którego objawy nie są tak nasilone i nie mają tendencji do nawrotów. Nie występują również u wnioskodawczyni zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane. W czasie badania stwierdzono zaburzenia depresyjne nawracające o umiarkowanym nasileniu. Nie zaobserwowano w czasie badania u wnioskodawczym zachowań demonstracyjnych.

Biorąc pod uwagę powyższe z punktu widzenia psychiatry badana jest nadal, po 30.04.2021r. częściowo, okresowo niezdolna do pracy na okres 3 lat tzn. do 30.04.2024 r.

W. wymaga systematycznego leczenia psychiatrycznego oraz pomocy psychologicznej oraz psychoterapii.

(opinia biegłej psychiatry H. K. k. 99 - 102)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie w szczególności o załączone do akt sprawy akta rentowe ubezpieczonej, jej dokumentację medyczną oraz wydane w sprawie opinie biegłych lekarzy: psychiatry G. P., internisty - kardiologa dr n. med. R. G. oraz psychiatry H. K., a zatem biegłych, których specjalizacje odpowiadają rodzajowi schorzeń występujących u wnioskodawczyni. Nadto w części o opinię biegłego neuropsychologa w zakresie w jakim pozostaje ona w zgodności z wnioskami biegłych lekarzy psychiatrów. Podkreślić należy, że opinia psychologiczna stanowi jedynie opinię pomocniczą, zaś o zdolności do pracy wypowiadają się biegli lekarze. W badaniu psychologicznym biegły neuropsycholog opisał typowe objawy depresyjne a wnioski końcowe tej opinii były zaś z tym rozbieżne. Biegły we wnioskach stwierdził u ubezpieczonej dominację cechy osobowości histrionicznej (zachowania teatralnie, widoczne i zwracające uwagę), podczas, gdy ze zgodnych opinii biegłych lekarzy psychiatrów wynika, że nie zaobserwowano u wnioskodawczym zachowań demonstracyjnych.

W ocenie Sądu Okręgowego zgodne opinie biegłych psychiatrów są jasne, wnikliwe, spójne, logiczne i obiektywne, w sposób przejrzysty i wyczerpujący opisują stan zdrowia A. K. oraz sporządzone zostały zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, będąc tym samym wiarygodnym źródłem dowodowym.

Wskazani biegli zapoznali się z przedłożoną dokumentacją lekarską z przebiegu chorób i leczenia wnioskodawczyni oraz z opinią pomocniczą biegłego neuropsychologa i na podstawie tej dokumentacji oraz badania bezpośredniego wydali opinie. Przedmiotowe jednogłośne opinie mają kluczowe znaczenie w sprawie ze względu na wiodące schorzenie ubezpieczonej.

Biegły psychiatra G. P. na żądanie organu rentowego uzupełniał swoją opinię wyjaśniając w rzetelny sposób podstawy swojej opinii oraz ustosunkowując się do wszystkich zarzutów organu rentowego stanowiących próbę podważenia niniejszej opinii.

Biegły wytłumaczył, że Komisja Lekarska ZUS w dniu 05.07.2021r. stwierdziła „mieszane zaburzenia lękowo - depresyjne z elementami konwersyjnymi". Jednakże analiza dokumentacji z leczenia psychiatrycznego przeczy tym ustaleniom. W dokumentacji PZP konsekwentnie rozpoznawane są zaburzenia depresyjne nawracające. Biegły podkreślił, że zapoznał się z pismem procesowym organu rentowego ZUS z dnia 06.06.2022r. Wskazał, że wydając swoją opinię pierwotną analizował także dokumentację medyczną i nie stwierdził całkowitej niezdolności do pracy, a wtedy cytowane przez organ rentowy ZUS zapisy w dokumentacji medycznej miałyby uzasadnienie. Biegły wyjaśnił, że spór dotyczy także rozpoznania. Zaburzenia depresyjne były rozpoznawane trzykrotnie podczas hospitalizacji psychiatrycznych w 2018r., 2019r. i 2020r. Te rozpoznania i rozpoznania psychiatryczne ambulatoryjne nie pokrywają się z ustaleniami orzeczniczymi ZUS. W dniu 15.12.2020r. odnotowano pogorszenie stanu psychicznego, w dniu 26.01.2021r. odnotowano pewną poprawę, ale notowano, że utrzymuje się lęk uogólniony czyli zaburzenia depresyjne trwały nadal mimo pewnej poprawy. 30.03.2021r. w PZP odnotowano - lęk uogólniony, bóle całego ciała, pogorszenie nastroju. Biegły uwypuklił, że zapisy z dokumentacji medycznej można różnie interpretować tak jak czyni to organ rentowy ZUS. Jednakże w ocenie tego biegłego zapisy a zwłaszcza stan psychiczny stwierdzony podczas badania uzasadniają orzeczenie częściowej niezdolności do pracy po dniu 30.04.2021r. i brak jest podstaw do zmiany rozpoznania i tezy orzeczniczej.

Dodatkowo zasadnicze wnioski orzecznicze tego biegłego podzieliła także kolejna dopuszczona w sprawie biegła psychiatra H. K..

Przy czym Sąd przyjął datę końcową częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonej określoną w opinii drugiej biegłej z uwagi na okoliczność, że dysponowała ona pełniejszą dokumentacją (dokumenty medyczne + opinia pierwszego biegłego psychiatry i opinia psychologiczna) oraz jej opinia wydana w terminie późniejszym była aktualniejsza.

Mając zatem na względzie wszechstronne i zbieżne opinie biegłych z zakresu psychiatrii stwierdzić należy, że zarzuty organu rentowego wobec przywołanych opinii nie są zasadne i stanowią li tylko bezzasadną polemikę z wnioskami tych biegłych, nie zawierają natomiast merytorycznych zasadnych podstaw do ich zakwestionowania.

Sąd Okręgowy uznał w pełni wartość dowodową tych opinii i podzielił jako przekonywujące, wnioski wypływające z ich treści. Opinie te są w pełni wyczerpujące (biegli w opinii udzielili odpowiedzi na pytania ZUS).

W ocenie Sądu organ rentowy nie wskazał na uchybienia tych biegłych przy wydawaniu opinii i formułowaniu wniosków, które mogłyby je podważać. Należy bowiem podkreślić, iż podstawą zakwestionowania opinii nie może być fakt, iż treść wydanej w sprawie opinii nie jest zbieżna z zapatrywaniami oraz stanowiskiem w sprawie danej strony. Innymi słowy, nie można kwestionować opinii tylko dlatego, że de facto strona nie jest zadowolona z opinii przedstawionej przez dotychczasowego biegłego. Słusznie wskazuje się w judykaturze, opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionująca (vide m. in.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 28 lutego 2013 roku w sprawie III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 76/12, LEX 1312019). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, przyczynami mogącymi przemawiać za koniecznością uzyskania dodatkowej opinii od innego biegłego są na przykład nielogiczność wyciągniętych przez niego wniosków, zawarcie w opinii sformułowań niekategorycznych, niejednoznacznych czy też brak dostatecznej mocy przekonywającej opinii (tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 980/12, LEX 1293767; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 kwietnia 2013 roku w sprawie I ACa 148/13, LEX 1313335).

Podkreślić trzeba, że dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok SN z 28.02.2001 r., II UKN 233/00 L.). Zwraca na to także uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z 8.07.1999 r., II UKN 37/99 (OSNAPiUS 2000/20/741) wskazując, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy.

Wskazać w tym miejscu trzeba, że przedstawione w sprawie opinie biegłych psychiatrów były spójne, logiczne, merytoryczne, prawidłowe i odpowiadały postawionej tezie dowodowej, a ponadto zawierała czytelne i kategoryczne wnioski. Ustalenia biegłych ponadto korespondują ze znajdującą się w aktach sprawy dokumentacją medyczną. Zaprezentowane w sprawie opinie biegłych psychiatrów nie mogą zostać podważone z uwagi na ich ostateczną wartość dowodową.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie wnioskodawczyni A. K. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku (Dz. U. z 2022 r., poz. 504 z późn. zm.) o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

⚫

jest niezdolny do pracy całkowicie lub częściowo,

⚫

ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

⚫

oraz niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w pkt 3 art. 57
w/w ustawy, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była okoliczność, czy wnioskodawczyni jest niezdolna do pracy.

Zgodnie z treścią przepisu art. 12, przywołanej już ustawy, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, natomiast jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem 5. lat, niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż lat 5 (art. 13 ust. 2 i 3 ustawy).

Upośledzenie organizmu w znaczeniu medycznym nie jest równoznaczne z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów ubezpieczeniowych. Z medycznego punktu widzenia, chorą jest osoba niesprawna fizycznie lub psychicznie w związku z wystąpieniem zdarzenia losowego, skutkującego powstaniem stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Termin ten przeniesiony do języka prawniczego zostaje zawężony poprzez warunek wpływu niesprawności na wykonywanie zatrudnienia, co najmniej zgodnego z poziomem kwalifikacji. Stąd przepisy ustawy wyróżniają całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność częściową. Zatem niezdolność do pracy na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych jest połączeniem czynnika medycznego (stanu organizmu) oraz czynnika ekonomicznego (zdolności do zarobkowania). Podstawę ubiegania się o świadczenie rentowe stanowi wykazanie istnienia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu o takim natężeniu, które istotnie ogranicza możliwości zarobkowania.

Podnieść należy, że poziom posiadanych kwalifikacji, wyznacza zakres pracy, do której można odnosić ocenę zdolności do pracy w rozumieniu art. 12 i 13 ustawy. Inaczej mówiąc, ochrona ubezpieczeniowa służy temu kto utracił zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, choćby w stopniu częściowej niezdolności do pracy. Należy zatem przy ocenie częściowej niezdolności do pracy odnosić się do poziomu posiadanych kwalifikacji, przy czym w każdym przypadku należy zważyć posiadane wykształcenie oraz charakter dotychczasowego zatrudnienia ubezpieczonego i okres tego zatrudnienia. Nie sposób bowiem dokonać oceny posiadanych kwalifikacji, odnosząc się w sposób alternatywny z jednej strony do posiadanego wykształcenia, a z drugiej, do zatrudnienia wykonywanego przez ubezpieczonego.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się, stosownie do art. 13 ust 1 ustawy stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Na gruncie powyższego przepisu Sąd Najwyższy wielokrotnie w swych orzeczeniach wskazywał, że warunki określone w art. 12 ustawy emerytalnej są spełnione wówczas, gdy naruszenie sprawności organizmu jest tego rodzaju, że stanowi przeszkodę do wykonywania pracy. Samo zaś naruszenie sprawności organizmu nie skutkujące niemożnością wykonywania pracy, lecz możliwe np. do leczenia w warunkach zwolnień lekarskich, nie jest wystarczające (wyrok SN z 19 grudnia 2000, II UKN 160/00 OSNP 2002/16/396).

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006 r.( I UK 103/06; OSNP 2007/17-18/261, OSP 2008/4/48) ubezpieczony może być uznany za częściowo niezdolnego do pracy, gdy zachował zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (np. wymagającej niższych albo niewymagającej żadnych kwalifikacji), lecz jednocześnie utracił w znacznym stopniu zdolność do wykonywania pracy, do której posiada kwalifikacje.

Częściowa niezdolność do pracy polega na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Ogromne znaczenie w konstrukcji częściowej niezdolności do pracy ma podkreślenie, że chodzi o ocenę zachowania zdolności do wykonywania nie jakiejkolwiek pracy, lecz pracy "zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji". R. legis wyodrębnienia tej przesłanki stanowi wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach, po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, do której zachowali zdolność, wobec braku środków do życia. Inaczej mówiąc, ubezpieczony może być uznany za częściowo niezdolnego do pracy, gdy zachował zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (na przykład pracy wymagającej niższych albo niewymagającej w ogóle jakichkolwiek kwalifikacji), lecz jednocześnie utracił w znacznym stopniu zdolność do pracy, do której posiada kwalifikacje. Wyjaśnienie treści pojęcia "pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji" wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego).

A zatem pojęcie "niezdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji" należy rozumieć jako rzeczywistą utratę zdolności do pracy lub znaczne jej ograniczenie, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy. Czyli chodzi o zdolność, a więc potencjalną możliwość wykonywania zatrudnienia przy uwzględnieniu stopnia naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz celowość przekwalifikowania zawodowego z uwagi na rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. W konsekwencji więc, brak możliwości wykonywania pracy dotychczasowej nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy w sytuacji, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub przy pozytywnym rokowaniu, co do możliwości przekwalifikowania zawodowego. Inaczej mówiąc, niezdolność do wykonywania pracy dotychczasowej jest warunkiem koniecznym ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym, jeżeli wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne usprawiedliwiają rokowanie, że mimo upośledzenia organizmu możliwe jest podjęcie innej pracy w tym samym zawodzie albo po przekwalifikowaniu zawodowym. ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2005 r. (I UK 299/04; OSNP 2006/5-6/93)

Wymóg utraty zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w stopniu znacznym, wskazuje na możliwość zachowania nieznacznej zdolności do takiej pracy. Istnieniu częściowej niezdolności do pracy nie przeczy zatem wykonywanie pracy zgodnej z kwalifikacjami, choć w rozmiarze odpowiadającym tej nieznacznej zdolności. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 20 sierpnia 2003 r., II UK 403/02 (OSNPUSiSP 2004, nr 12, poz. 214), ograniczenie ze względu na stan zdrowia możliwości wykonywania pracy zgodnej z kwalifikacjami do stanowisk pracy w warunkach zapewniających wyeliminowanie szkodliwego wpływu czynników zewnętrznych, oznacza utratę zdolności do pracy w znacznym stopniu.

W myśl ogólnych zasad postępowania cywilnego na wnioskodawczyni spoczywał ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jej roszczenie, a na stronie przeciwnej obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie odwołania. (art. 6 k.c.)

Także z treści art. 232 k.p.c. wynika, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powyższego nie zmienia możliwość prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego z urzędu.

Ustalenia dokonane w toku postępowania uzasadniają zmianę zaskarżonej decyzji i stanowią podstawę do przyznania A. K. prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 1.05.2021 r. do dnia 30.04. 2024 r.

Zgodnie z treścią opinii biegłych psychiatrów wnioskodawczyni jest osobą częściowo niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 w/w ustawy. Wynika to w sposób jednoznaczny z opinii biegłych sądowych o specjalizacji lekarskiej, odpowiadającej wiodącemu schorzeniu występującemu u odwołującej się. Biegli psychiatrzy dokonali rozpoznania jednostki chorobowej występującej u ubezpieczonej oraz w sposób rzetelny i wnikliwy dokonali jej oceny w aspekcie zdolności do pracy dochodząc do wyżej opisanej konkluzji.

Stosownie do opinii wskazanych biegłych stwierdzić należy, że występujące u wnioskodawczyni schorzenie natury psychiatrycznej w postaci zaburzeń depresyjnych nawracających (aktualnie epizod depresyjny umiarkowany), powoduje taki stopień naruszenia sprawności organizmu, który daje podstawy do orzeczenia częściowej niezdolności do pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji i znajduje potwierdzenie w dokumentacji medycznej wnioskodawczyni.

W badaniu psychiatrycznym stwierdzono, że po śmierci córki u ubezpieczonej wystąpiły zaburzenia depresyjne o początku reaktywnym (reakcja żałoby po śmierci córki). Początkowo wnioskodawczyni była leczona ambulatoryjne jednak mimo stosowanej farmakoterapii nie uzyskano poprawy. Z powodu nasilenia objawów leczona szpitalnie w Klinice (...) w Ł. w 2018 r. Wtedy rozpoznano epizod depresyjny umiarkowany. Łącznie była trzykrotnie hospitalizowana. Ostatecznie stwierdzono u niej w czasie pobytu w 2020 r. zaburzenia depresyjne nawracające. Przede wszystkim występowały u wnioskodawczyni epizody depresyjne o nasileniu umiarkowanym. Potwierdziła to dokumentacja medyczna z pobytów szpitalnych. Wypisywana była z niepełną remisją objawów. Systematycznie kontynuowała leczenie w warunkach ambulatoryjnych, gdzie była również pod opieką psychologa i uczestniczyła w psychoterapii. Opiniowana systematycznie bierze leki przeciwdepresyjne mimo to były pogorszenia stanu psychicznego. Orzekano u wnioskodawczyni częściową okresową niezdolność do pracy z powodu wystąpienia zaburzeń depresyjnych a nie zaburzeń adaptacyjnych. W kolejnych opiniach Lekarze ZUS z dnia 29.10.2018 r. i z dnia 17.04.2019 r. potwierdzali epizody depresyjne o stopniu umiarkowanym i orzekali u niej częściową, okresową niezdolność do pracy. Podobnie było w opinii lekarskiej ZUS z dnia 17.04.2020 r., kiedy ze względu na powtarzające się epizody depresyjne ostatecznie rozpoznano zaburzenia depresyjne nawracające. Nie stwierdzono wtedy całkowitej remisji objawów chorobowych i w związku z tym przedłużono jej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 30.04.2021 r. Badana kontynuowała leczenie w PZP, brała systematycznie leki i nadal pozostaje pod opieką psychiatry i psychologa.

U wnioskodawczyni nie ma podstaw do rozpoznania zaburzeń adaptacyjnych pod postacią reakcji depresyjnej wydłużonej stwierdzonej przez Lekarza psychiatrę konsultanta ZUS, w dniu 14.05.2021 r.

Tego typu zaburzenia mogły wystąpić po śmierci córki jako reakcja żałoby, która jest jednak łagodnym stanem, którego objawy nie są tak nasilone i nie mają tendencji do nawrotów. Zaburzenia depresyjne u wnioskodawczyni mają poważniejszy charakter i nie są "mieszanymi zaburzeniami lękowo - depresyjnymi z elementami konwersyjnymi". Nie występują również u wnioskodawczyni zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane. Nie można także podzielić poglądu o zachowaniach demonstracyjnych. Takich zachowań nie stwierdzono a stwierdzono znaczne obniżenie nastroju i napędu, lęki, niepokój etc.

W czasie badania stwierdzono zaburzenia depresyjne nawracające o umiarkowanym nasileniu. Nie zaobserwowano w czasie badania u wnioskodawczyni zachowań demonstracyjnych.

Biorąc pod uwagę powyższe z punktu widzenia psychiatry badana jest nadal, po 30.04.2021r. częściowo, okresowo niezdolna do pracy na okres 3 lat tzn. do 30.04.2024 r.

W. wymaga systematycznego leczenia psychiatrycznego oraz pomocy psychologicznej oraz psychoterapii.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy od daty zakończenia pobierania wcześniejszego świadczenia rentowego przyznanego decyzją ZUS, do dnia 30.04.2024 r. (3 lata od daty 30.04.2021 r.)

A. K. spełnia także pozostałe przesłanki warunkujące przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, które to przesłanki wynikają z powołanych wyżej przepisów, co nie było kwestionowane przez organ rentowy w toku niniejszego postępowania.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając zatem na względzie wymienione wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, uznając odwołanie wnioskodawczyni za zasadne na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 3 sierpnia 2021 r. w ten sposób, że przyznał A. K. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 maja 2021 r., tj. od daty zakończenia prawa do świadczenia rentowego przyznanego poprzednią decyzją ZUS, do dnia 30 kwietnia 2024 r. (zgodnie z opinią biegłej psychiatry H. K.).

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego wraz z aktami rentowymi oraz pouczeniem, iż w terminie 14 dni od dnia otrzymania wyroku z uzasadnieniem przysługuje mu prawo złożenia apelacji do tutejszego Sądu Okręgowego w Łodzi, które rozpoznaje Sąd Apelacyjny w Łodzi

K.B.