Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 maja 2020 r. w Warszawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko Ministerstwu Spraw Zagranicznych w W.

o ustalenie ewentualnie odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 23 maja 2019 roku sygn. akt VIII P 179/18

1.  uchyla wyrok w zakresie żądania ustalenia istnienia stosunku pracy i umarza postępowanie w tym zakresie;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od A. K. na rzecz Ministerstwa Spraw Zagranicznych w W. kwotę 1470,00 zł (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej;

4.  nakazuje zwrócić A. K. z funduszu Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie kwotę 1065,00 (jeden tysiąc sześćdziesiąt pięć) złotych tytułem połowy uiszczonej opłaty od apelacji w zakresie cofniętego roszczenia.

Krzysztof Kopciewski S. R. Młyński

Sygn. akt XXI Pa 774/19

UZASADNIENIE

pkt. 1, 3 i 4 wyroku z 20 maja 2020 r.

W pozwie z 12 marca 2018 r., powódka A. K. odwołała się od złożonego jej 19 lutego 2018 r. przez pozwanego Ministerstwo Spraw Zagranicznych z siedzibą w W. oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony 1 września 2016 roku i domagała się orzeczenia jego bezskuteczności i pozostawienia jej na obecnie zajmowanym stanowisku na dotychczasowych warunkach. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania.

W piśmie procesowym z 24 października 2018 r. pełnomocnik powódki, dokonał modyfikacji pozwu w ten sposób, że w miejsce przywrócenia do pracy wniósł o ustalenie istnienia miedzy stronami stosunku pracy wynikającego z zawartej 1 września 2016 r. umowy o pracę w związku z nieważnością oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę, a na wypadek nieuwzględnienia tego żądania, wniósł, jako roszczenie ewentualne, o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 14.672,10 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę z 1 września 2016 r. Wniósł nadto o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany Ministerstwo Spraw Zagranicznych z siedzibą w W. konsekwentnie wnosił o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z 23 maja 2019 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

I. oddalił powództwo w całości;

II. zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. K. była zatrudniona w Ministerstwie Spraw Zagranicznych z siedzią w W. na podstawie umowy o pracę na czas określony od 4 września 2016 r. do 31 sierpnia 2020 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku (...) (stanowisku (...)) i świadczyła pracę w (...)przy (...)w S. (dalej: „Przedstawicielstwo”).

/umowa o pracę k. 1/B akt osobowych, pismo k. 2/B akt osobowych, wydruk e-mail k. 6/B akt osobowych, pismo w przedmiocie zatrudnienia k. 7/B akt osobowych/

Do obowiązków A. K. na zajmowanym stanowisku należało m.in.: przedstawianie kierownikowi referatu (...) sporządzonych przez siebie pism, obsługiwanie określonych dziedzin działalności (...) (koordynacja przygotowań merytorycznych Przedstawicielstwa do odpowiednich punktów obrad i posiedzeń Komitetu (...)), urzeczywistnianie współpracy prawnejP. z R. na takich obszarach, jak np. walka z (...), nadto pomoc w obsłudze określonych w zakresie obowiązków spraw i gremiów, kontaktowanie się z właściwymi komórkami sekretariatu (...), (...) ekspertami, jak też wykonywanie innych zadań zleconych przez A.. W trakcie zatrudnienia A. K. wykonywała też dodatkowe czynności związane z wakującym stanowiskiem zastępcy kierownika placówki. Z tego tytułu otrzymywała dodatek zadaniowy.

/zakres obowiązków k. 17/B akt osobowych, pisma k. 16/B akt osobowych/

W związku z pismem z 9 czerwca 2017 r., podpisanym przez Dyrektora (...) J. C., odnoszącym się do działań podejmowanych przez A. K. w odniesieniu do stanowiska reprezentantów P. wyrażonego na posiedzeniu Komitetu (...) 6 czerwca 2017 r., wszczęte zostało 21 sierpnia 2017 r. przez Rzecznika Dyscyplinarnego (...)postępowanie wyjaśniające. Postępowanie to zostało umorzone postanowieniem 18 września 2017 r., albowiem A. K. udzielone zostało 4 sierpnia 2017 roku upomnienie w przedmiocie, którego dotyczyło też wszczęte postępowanie wyjaśniające, a od którego to upomnienia A. K. się odwołała, co skutkowało wszczęciem postępowania wyjaśniającego.

/z dołączonych akt postępowania wyjaśniającego, wszczętego 21 sierpnia 2017 r.: postanowienia o wszczęciu i umorzeniu postępowania/

W piśmie z 24 czerwca 2017 r.(...) J. S. w oparciu o upoważnienie wystawione mu przez Dyrektora Generalnego (...) oświadczył na piśmie A. K., że rozwiązuje z nią umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia.

/wypowiedzenie i upoważnienie k. 20/B akt osobowych/

Wskutek pisma A. K. z 30 czerwca 2017 r. zawarte zostało między nią a Dyrektorem Generalnym (...) porozumienie w przedmiocie cofnięcia oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy.

/pismo k. 21/B akt osobowych, porozumienie stron k. 22/B akt osobowych/

W związku z udzielonym A. K., pismem z 4 sierpnia 2017 r., upomnieniem, w rezultacie pisma J. C. do Dyrektora Generalnego (...) z 13 lipca 2017 r., jak też odwołaniem się A. K. od udzielonego upomnienia, postanowieniem Rzecznika Dyscyplinarnego (...)z 18 października 2017 r. wszczęto postępowanie wyjaśniające.

/z dołączonych akt postępowania wyjaśniającego, wszczętego 18 października 2017 r.: pismo z dnia 13 lipca 2017 r., upomnienie, sprzeciw, postanowienie o wszczęciu postępowania/

11 października 2017 roku Dyrektor Generalny (...) A. J. upoważnił na piśmie (...) J. S. do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie rozwiązania stosunku pracy z A. K.. W piśmie Biura Spraw Osobowych z 13 grudnia 2017 r., skierowanym m.in. do J. S. oznajmiono, że upoważnienie z 11 października 2017 r. pozostaje w mocy.

/upoważnienie k. 38/B akt osobowych, pismo k. 40/B akt osobowych/

W okresie od 16 sierpnia 2017 roku do 15 lutego 2018 roku A. K. nie świadczyła pracy, legitymując się zaświadczeniami lekarskimi o niezdolności do pracy wskutek choroby.

/wydruki e-mail k. 39/B akt osobowych, k. 41/B akt osobowych, świadectwo pracy w części C akt osobowych/

19 lutego 2018 roku J. S. wręczył A. K., podpisane przez siebie pismo, w którym oświadczył w imieniu Dyrektora Generalnego (...), że rozwiązuje z nią umowę o pracę z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na 31 marca 2018 roku. W piśmie zawarte było pouczenie o prawie odwołania się do sądu pracy. A. K. odmówiła pokwitowania odbioru pisma, kwestionując upoważnienie J. S. do wypowiedzenia umowy o pracę, podnosząc że nie zostało udzielone przez aktualnego Dyrektora Generalnego (...) i że data jego wystawienia jest zbyt odległa.

/notatka k. 43/B akt osobowych, wypowiedzenie k. 44/B akt osobowych/

W pismach z 26 lutego 2018 r. i 6 marca 2018 roku A. K. zwracała się do Dyrektora Generalnego (...) M. S. o anulowanie ww. wypowiedzenia, czy też cofnięcie tegoż oświadczenia woli. W piśmie z dnia 15 marca 2018 roku Dyrektor Generalny (...) M. S. oznajmił, że udzielenie upoważnienia do złożenia w imieniu Dyrektora Generalnego oświadczenia woli w przedmiocie wypowiedzenia umowy o pracę, dokonane przez poprzedniego Dyrektora Generalnego, nie wpływa na jego ważność. Dodał, że rzeczone upoważnienie nie zostało anulowane przez aktualnie sprawującego funkcję Dyrektora Generalnego.

/pisma k. 48/B akt osobowych/

Postanowieniem z 3 kwietnia 2018 roku, Rzecznik Dyscyplinarny(...) umorzył postępowanie wyjaśniające wszczęte postanowieniem z 18 października 2017 r., z uwagi na to, że A. K. wypowiedziano umowę o pracę, co czyniło dalsze postępowanie wyjaśniające niecelowym.

/z dołączonych akt postępowania wyjaśniającego, postanowienie o umorzeniu postępowania/

Wynagrodzenie A. K., liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynosiło (...)zł.

/zaświadczenie k. 71/

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy – Sąd Pracy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w aktach osobowych powódki, a także dokumentów wskazanych we wniosku z 18 marca 2019 r., a znajdujących się w dołączonych aktach postępowań wyjaśniających. Są to dowody niekwestionowane, w każdym razie co do tego, że poszczególne dokumenty powstały i zostały wprowadzone do obrotu prawnego o wynikającej z nich treści.

Sąd Rejonowy – Sąd Pracy uwzględnił posiłkowo zeznania powódki (k. 144-145, nagranie k. 146) w zakresie, w którym odnoszą się do okoliczności niespornych, wynikających także z innych dowodów, nie zaś stanowią własną ocenę czy interpretację poszczególnych zdarzeń.

Na rozprawie 29 stycznia 2019 roku Sąd Rejonowy – Sąd Pracy oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. S. (k. 121v), mając na względzie, że strona przeciwna nie zakwestionowała okoliczności, na które zgodnie z wnioskiem ów świadek miałby zeznawać. Oddalenie wniosku dowodowego nie spotkało się z dezaprobatą stron wyrażoną poprzez zgłoszenie odpowiedniego zastrzeżenia do protokołu.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd wskazał, że powódka A. K. zatrudniona była w oparciu o umowę zawartą na czas określony, zatem roszczenie przywrócenia do pracy nie wchodziło w grę. Z tego też względu zapewne powódka dokonała modyfikacji powództwa. Zdaniem Sądu nie można było uwzględnić powództwa powódki w zakresie twierdzenia nieważności oświadczenia woli o wypowiedzeniu powódce umowy o pracę.

Nawet przy hipotetycznym założeniu, że J. S. nie był upoważniony do złożenia w imieniu Dyrektora Generalnego (...)oświadczenia woli o wypowiedzeniu powódce umowy o pracę, złożone wypowiedzenie było skuteczne, tym bardziej, że potwierdziła to sekwencja zdarzeń następujących już po złożeniu wypowiedzenia (np. pismo Dyrektora Generalnego M. S. z 15 marca 2018 r., wystawienie świadectwa pracy itd.).

W ocenie Sądu brak co się tyczyło kwestii rzeczonego upoważnienia, to brak było uzasadnionych podstaw do wywodzenia braku upoważnienia z tej tylko przyczyny, że wystawione zostało przez A. J., który w dacie składania wypowiedzenia nie był już Dyrektorem Generalnym (...). Brak jest przepisów powszechnie obowiązujących (w szczególności w ustawie z 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej), jak też obowiązujących w pozwanym Ministerstwie aktów prawa wewnętrznego, przewidujących zasadę dyskontynuacji czynności i decyzji dotychczasowego Dyrektora Generalnego (...). Upoważnienie wystawione J. S. w październiku 2017 r. nie zostało do momentu złożenia wypowiedzenia anulowane, co jednoocznie wynika z pisma Biura Spraw Osobowych z 13 grudnia 2017 r., a następnie pisma nowego Dyrektora Generalnego (...)z 15 marca 2018 r. (k. 48/B akt osobowych). Pełnomocnik powódki powołał się na treść orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 sierpnia 2005 r., tyle tylko, że nie wyjaśnił już, jak pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego na gruncie stanu faktycznego i przedmiotu rozpoznania tamtej sprawy ma się do sprawy niniejszej. W tamtej sprawie chodziło o status Dyrektora Generalnego Ministerstwa Środowiska i Ministra Środowiska w kontekście obowiązku wynikającego z art. 4 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Naczelny Sąd Administracyjny w tamtej sprawie stwierdził zresztą, że zarówno Minister Środowiska, jak i Dyrektor Generalny Ministerstwa Środowiska są podmiotami, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy. Nie wyraził przy tym poglądu, co zasugerował pełnomocnik powódki w piśmie procesowym z 24 października 2018 r., zgodnie z którym Minister Środowiska, jak i Dyrektor Generalny Ministerstwa Środowiska nie są organami administracji, a jedynie zaznaczył, że podmiotów wymienionych w 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności organy władzy publicznej) nie należy utożsamiać z tradycyjnie ujmowanym pojęciem organu administracji publicznej. Na marginesie zauważyć należy, że strona pozwana w tym swoim stanowisku była niekonsekwentna, albowiem kwestionując upoważnienie udzielone przez Dyrektora Generalnego (...) A. J. w dacie złożenia wypowiedzenia powódce umowy o pracę, nie podważała już upoważnienia udzielonego przez tego samego Dyrektora Generalnego (...)pełnomocnikowi procesowemu występującemu w tej sprawie (k. 72), choć w datach podejmowanych przez tego pełnomocnika czynności procesowych A. J. nie był już Dyrektorem Generalnym (...).

Mając powyższe na względzie, a także konstatując, że będące przedmiotem rozpoznania w tej sprawie wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony nie nastąpiło z naruszeniem jakichkolwiek przepisów o wypowiadaniu takiej umowy, także ewentualne roszczenie o odszkodowanie nie zasłużyło na uwzględnienie.

Zważywszy, że zaskarżone wypowiedzenie umowy o pracę odnosiło się do umowy zawartej na czas nieokreślony i w związku z tym pozwany pracodawca nie miał obowiązku wskazywania przyczyny zwolnienia powódki, Sąd Rejonowy – Sąd Pracy nie miał też obowiązku badania przyczyn wypowiedzenia.

W piśmie procesowym z 24 października 2018 r. pełnomocnik powódki podniósł, że wypowiedzenie powódce umowy o pracę godziło w zasady współżycia społecznego. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy miał na względzie, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2012 roku, (sygn. akt II PK 245/11), sąd pracy może oceniać wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny i na czas określony co do jego zgodności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 k.p.). W myśl cytowanego orzeczenia, brak jest zwłaszcza podstaw, by odmówić sądowi pracy uprawnienia do badania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony w sytuacji, gdy chodzi o stwierdzenie, czy ta przyczyna nie miała charakteru dyskryminacyjnego. Z art. 18 ^3b § 1 pkt 1 k.p. wynika bowiem, że naruszeniem zasady równego traktowania w zatrudnieniu jest różnicowanie sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 18 ^3a § 1 k.p., którego skutkiem jest rozwiązanie stosunku pracy, bez względu na to, czy został on nawiązany na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, czy też umowy terminowej. W tej sprawie jednak strona powodowa nie tylko nie udowodniła, ale nawet swoimi twierdzeniami zawartymi w piśmie modyfikującym powództwo nie uprawdopodobniła, że pozwany pracodawca nadużył prawa podmiotowego czy dyskryminował powódkę z jakiegokolwiek powodu (nawet nie wskazano, ze względu na co powódka miałaby być dyskryminowana). W ostatecznie ukształtowanym stanowisku procesowym strony powodowej mowa jest jedynie o osobistej niechęci, czy też negatywnym stosunku osobistym względem powódki ze strony jednego z przełożonych.

W szczególności dodać trzeba, że w oparciu o dostarczone przez strony i przeprowadzone dowody nie sposób w tej sprawie upatrywać się jakichkolwiek okoliczności, w świetle których uwzględnienie powództwa możliwe byłoby z powołaniem się na klauzule generalne. Zastosowanie art. 8 k.p. jest co do zasady wyłączone i dopuszczalne jedynie wyjątkowo i po dokonaniu oceny całokształtu okoliczności danego wypadku, w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. Strona powołująca się na naruszenie przez pracodawcę zasad współżycia społecznego, powinna wskazać, jaka konkretnie zasada została naruszona, a ponadto, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, winna wskazać pełną treść powoływanej zasady. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy nie dostrzegł naruszenia przez pozwanego zasad współżycia społecznego.

Reasumując, Sąd Rejonowy uznał złożone powódce oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem uznać należało za prawidłowe. W związku z tym, powództwo, już to co do żądania głównego, już to co do żądania ewentualnego, podlegało oddaleniu jako niezasadne (punkt I wyroku).

O kosztach procesu w punkcie II wyroku orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka zaskarżając go w całości. Strona zarzuciła naruszenie:

1) art. 89 § 1 k.p.c. poprzez dopuszczenie do działania w imieniu strony pozwanej pełnomocnika nie posiadającego ważnego umocowania do reprezentowania pozwanego, co zgodnie z treścią art. 379 pkt 2 k.p.c. skutkowało nieważnością postępowania;

2) art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów;

3) art. 30 § 1 k.p. w zw. z klauzulą 4 pkt 1 porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego w 18 marca 1999 r. stanowiącego załącznik do dyrektywy Rady 99/70/WE z 28 czerwca 1999 r., poprzez jego błędną wykładnię;

4) art. 104 k.c. w zw. z art. 96 k.c. poprzez jego niewłaściwą wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie poprzez uznanie, że pełnomocnictwo udzielone przez osobę nie będącą Dyrektorem Generalnym (...)w 19 lutego 2018 r., tj. w dacie złożenia wobec powódki oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę, jest ważne i skuteczne;

5) art. 32 § 1 k.p. w zw. z art. 11 ¹ k.p. w zw. z art. 8 k.p. poprzez niewłaściwą wykładnię wyrażającą się przyjęciem, że pozwany wypowiedział zawartą zpPowódką umowę o pracę w sposób prawidłowy pomimo podjęcia przez pozwanego szeregu działań godzących w godność powódki, stanowiących nadużycie prawa podmiotowego, a zarazem naruszających zasady współżycia społecznego, a w szczególności dobre obyczaje, a ponadto zasady wzajemnej uczciwości i lojalności poprzez pozbawienie A. K. prawa do merytorycznej oceny jej pracy;

Wskazując na powyższe strona wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku, zniesienie postępowania w zakresie obarczonym nieważnością (w całości) oraz przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania; ewentualnie w razie stwierdzenia przez Sąd Okręgowy braku przesłanek warunkujących nieważność postępowania prowadzonego przed Sądem Rejonowym wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego kwoty 14.672,19 zł, tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę; zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego zwrotu kosztów postępowania za pierwszą i drugą instancję, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji powódki oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

Pismem z 9 grudnia 2019 r. powódka cofnęła powództwo w zakresie roszczenia o ustalenie istnienia stosunku pracy, podtrzymując żądanie w zakresie zasądzenia kwoty 14.672.10 zł tytułem odszkodowania

Pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku (art. 203 §1 k.p.c.). Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego (§2). W razie cofnięcia pozwu poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego, który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów. Gdy skuteczność cofnięcia pozwu zależy od zgody pozwanego, niezłożenie przez niego oświadczenia w tym przedmiocie w powyższym terminie uważa się za wyrażenie zgody (§3). Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa (§4).

W ocenie Sądu Okręgowego dokonane przez stronę częściowe cofnięcie pozwu nie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, nie zmierza też do obejścia prawa i nie narusza słusznego interesu pracownika. Z tych względów Sąd uznał powyższą czynność za dopuszczalną.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy, w zakresie żądania ustalenia istnienia stosunku pracy, na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok oraz na podstawie art. 391 § 1 w zw. z art. 355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie, o czym orzeczono w pkt. 1 wyroku.

Na podstawie art. 79 ust. 1 pkt. 3 lit. a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 623), Sąd Okręgowy w pkt. 4 wyroku, nakazał zwrócić powódce z funduszu Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie kwotę 1065 zł tytułem połowy uiszczonej opłaty od apelacji w zakresie cofniętego roszczenia.

Na podstawie art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Mając na względzie ostateczny wynik sporu, tj. cofnięcie pozwu w zakresie żądania ustalenia istnienia stosunku pracy oraz uznanie apelacji powódki za bezzasadną, o kosztach procesu w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie, z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W zakresie cofniętego powództwa należało bowiem traktować powódkę jako stronę przegrywającą. Dlatego powódka zobowiązana jest do zwrotu pozwanemu kosztów związanych z zastępstwem procesowym przed Sądem II instancji. O wysokości powyższych kosztów Sąd Okręgowy orzekł na podstawie § 2 pkt. 5 w zw. z § 9 ust. 1 pkt. 1 i 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804) w sprawie opłat za czynności radców prawnych i zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1470 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Krzysztof Kopciewski Sylwia Kulma Rafał Młyński

Sygn. akt XXI Pa 774/19

UZASADNIENIE

pkt. 2 wyroku z 20 maja 2020 r.

W pozwie z 12 marca 2018 r., powódka A. K. odwołała się od złożonego jej 19 lutego 2018 r. przez pozwanego Ministerstwo Spraw Zagranicznych z siedzibą w W. oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony 1 września 2016 roku i domagała się orzeczenia jego bezskuteczności i pozostawienia jej na obecnie zajmowanym stanowisku na dotychczasowych warunkach. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania.

W piśmie procesowym z 24 października 2018 r. pełnomocnik powódki, dokonał modyfikacji pozwu w ten sposób, że w miejsce przywrócenia do pracy wniósł o ustalenie istnienia miedzy stronami stosunku pracy wynikającego z zawartej 1 września 2016 r. umowy o pracę w związku z nieważnością oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę, a na wypadek nieuwzględnienia tego żądania, wniósł, jako roszczenie ewentualne, o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 14.672,10 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę z 1 września 2016 r. Wniósł nadto o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany Ministerstwo Spraw Zagranicznych z siedzibą w W. konsekwentnie wnosił o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z 23 maja 2019 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

I. oddalił powództwo w całości;

II. zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. K. była zatrudniona w Ministerstwie Spraw Zagranicznych z siedzibą w W. na podstawie umowy o pracę na czas określony od 4 września 2016 r. do 31 sierpnia 2020 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku (...) (stanowisku (...)) i świadczyła pracę w Stałym (...) w S. (dalej: „Przedstawicielstwo”).

/umowa o pracę k. 1/B akt osobowych, pismo k. 2/B akt osobowych, wydruk e-mail k. 6/B akt osobowych, pismo w przedmiocie zatrudnienia k. 7/B akt osobowych/

Do obowiązków A. K. na zajmowanym stanowisku należało m.in.: przedstawianie kierownikowi referatu (...) sporządzonych przez siebie pism, obsługiwanie określonych dziedzin działalności (...) (koordynacja przygotowań merytorycznych Przedstawicielstwa do odpowiednich punktów obrad i posiedzeń Komitetu (...)), urzeczywistnianie współpracy prawnej P.z R.na takich obszarach, jak np. (...), nadto pomoc w obsłudze określonych w zakresie obowiązków spraw i gremiów, kontaktowanie się z właściwymi komórkami sekretariatu R., (...) ekspertami, jak też wykonywanie innych zadań zleconych przez A.. W trakcie zatrudnienia A. K. wykonywała też dodatkowe czynności związane z wakującym stanowiskiem zastępcy kierownika placówki. Z tego tytułu otrzymywała dodatek zadaniowy.

/zakres obowiązków k. 17/B akt osobowych, pisma k. 16/B akt osobowych/

W związku z pismem z 9 czerwca 2017 r., podpisanym przez Dyrektora (...) J. C., odnoszącym się do działań podejmowanych przez A. K. w odniesieniu do stanowiska reprezentantów P. wyrażonego na posiedzeniu Komitetu (...) 6 czerwca 2017 r., wszczęte zostało 21 sierpnia 2017 r. przez Rzecznika Dyscyplinarnego (...) postępowanie wyjaśniające. Postępowanie to zostało umorzone postanowieniem 18 września 2017 r., albowiem A. K. udzielone zostało 4 sierpnia 2017 r. upomnienie w przedmiocie, którego dotyczyło też wszczęte postępowanie wyjaśniające, a od którego to upomnienia A. K. się odwołała, co skutkowało wszczęciem postępowania wyjaśniającego.

/z dołączonych akt postępowania wyjaśniającego, wszczętego 21 sierpnia 2017 r.: postanowienia o wszczęciu i umorzeniu postępowania/

W piśmie z 24 czerwca 2017 r. (...) J. S. w oparciu o upoważnienie wystawione mu przez Dyrektora Generalnego (...)oświadczył na piśmie A. K., że rozwiązuje z nią umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia.

/wypowiedzenie i upoważnienie k. 20/B akt osobowych/

Wskutek pisma A. K. z 30 czerwca 2017 r. zawarte zostało między nią a Dyrektorem Generalnym (...) porozumienie w przedmiocie cofnięcia oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy.

/pismo k. 21/B akt osobowych, porozumienie stron k. 22/B akt osobowych/

W związku z udzielonym A. K., pismem z 4 sierpnia 2017 r., upomnieniem, w rezultacie pisma J. C. do Dyrektora Generalnego (...) z 13 lipca 2017 r., jak też odwołaniem się A. K. od udzielonego upomnienia, postanowieniem Rzecznika Dyscyplinarnego (...) z 18 października 2017 r. wszczęto postępowanie wyjaśniające.

/z dołączonych akt postępowania wyjaśniającego, wszczętego 18 października 2017 r.: pismo z dnia 13 lipca 2017 r., upomnienie, sprzeciw, postanowienie o wszczęciu postępowania/

11 października 2017 roku Dyrektor Generalny (...) A. J. upoważnił na piśmie (...) J. S. do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie rozwiązania stosunku pracy z A. K.. W piśmie Biura Spraw Osobowych z 13 grudnia 2017 r., skierowanym m.in. do J. S. oznajmiono, że upoważnienie z 11 października 2017 r. pozostaje w mocy.

/upoważnienie k. 38/B akt osobowych, pismo k. 40/B akt osobowych/

W okresie od 16 sierpnia 2017 r. do 15 lutego 2018 r. A. K. nie świadczyła pracy, legitymując się zaświadczeniami lekarskimi o niezdolności do pracy wskutek choroby.

/wydruki e-mail k. 39/B akt osobowych, k. 41/B akt osobowych, świadectwo pracy w części C akt osobowych/

19 lutego 2018 r. J. S. wręczył A. K., podpisane przez siebie pismo, w którym oświadczył w imieniu Dyrektora Generalnego (...), że rozwiązuje z nią umowę o pracę z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na 31 marca 2018 roku. W piśmie zawarte było pouczenie o prawie odwołania się do sądu pracy. A. K. odmówiła pokwitowania odbioru pisma, kwestionując upoważnienie J. S. do wypowiedzenia umowy o pracę, podnosząc że nie zostało udzielone przez aktualnego Dyrektora Generalnego (...) i że data jego wystawienia jest zbyt odległa.

/notatka k. 43/B akt osobowych, wypowiedzenie k. 44/B akt osobowych/

W pismach z 26 lutego 2018 r. i 6 marca 2018 roku A. K. zwracała się do Dyrektora Generalnego (...) M. S. o anulowanie ww. wypowiedzenia, czy też cofnięcie tegoż oświadczenia woli. W piśmie z dnia 15 marca 2018 roku Dyrektor Generalny (...) M. S. oznajmił, że udzielenie upoważnienia do złożenia w imieniu Dyrektora Generalnego oświadczenia woli w przedmiocie wypowiedzenia umowy o pracę, dokonane przez poprzedniego Dyrektora Generalnego, nie wpływa na jego ważność. Dodał, że rzeczone upoważnienie nie zostało anulowane przez aktualnie sprawującego funkcję Dyrektora Generalnego.

/pisma k. 48/B akt osobowych/

Postanowieniem z 3 kwietnia 2018 roku, Rzecznik Dyscyplinarny (...) umorzył postępowanie wyjaśniające wszczęte postanowieniem z 18 października 2017 r., z uwagi na to, że A. K. wypowiedziano umowę o pracę, co czyniło dalsze postępowanie wyjaśniające niecelowym.

/z dołączonych akt postępowania wyjaśniającego, postanowienie o umorzeniu postępowania/

Wynagrodzenie A. K., liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynosiło (...) zł.

/zaświadczenie k. 71/

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy – Sąd Pracy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w aktach osobowych powódki, a także dokumentów wskazanych we wniosku z 18 marca 2019 r., a znajdujących się w dołączonych aktach postępowań wyjaśniających. Są to dowody niekwestionowane, w każdym razie co do tego, że poszczególne dokumenty powstały i zostały wprowadzone do obrotu prawnego o wynikającej z nich treści.

Sąd Rejonowy – Sąd Pracy uwzględnił posiłkowo zeznania powódki (k. 144-145, nagranie k. 146) w zakresie, w którym odnoszą się do okoliczności niespornych, wynikających także z innych dowodów, nie zaś stanowią własną ocenę czy interpretację poszczególnych zdarzeń.

Na rozprawie 29 stycznia 2019 roku Sąd Rejonowy – Sąd Pracy oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. S. (k. 121v), mając na względzie, że strona przeciwna nie zakwestionowała okoliczności, na które zgodnie z wnioskiem ów świadek miałby zeznawać. Oddalenie wniosku dowodowego nie spotkało się z dezaprobatą stron wyrażoną poprzez zgłoszenie odpowiedniego zastrzeżenia do protokołu.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd wskazał, że powódka A. K. zatrudniona była w oparciu o umowę zawartą na czas określony, zatem roszczenie przywrócenia do pracy nie wchodziło w grę. Z tego też względu zapewne powódka dokonała modyfikacji powództwa. Zdaniem Sądu nie można było uwzględnić powództwa powódki w zakresie twierdzenia nieważności oświadczenia woli o wypowiedzeniu powódce umowy o pracę.

Nawet przy hipotetycznym założeniu, że J. S. nie był upoważniony do złożenia w imieniu Dyrektora Generalnego (...) oświadczenia woli o wypowiedzeniu powódce umowy o pracę, złożone wypowiedzenie było skuteczne, tym bardziej, że potwierdziła to sekwencja zdarzeń następujących już po złożeniu wypowiedzenia (np. pismo Dyrektora Generalnego M. S. z 15 marca 2018 r., wystawienie świadectwa pracy itd.).

W ocenie Sądu brak co się tyczyło kwestii rzeczonego upoważnienia, to brak było uzasadnionych podstaw do wywodzenia braku upoważnienia z tej tylko przyczyny, że wystawione zostało przez A. J., który w dacie składania wypowiedzenia nie był już Dyrektorem Generalnym (...). Brak jest przepisów powszechnie obowiązujących (w szczególności w ustawie z 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej), jak też obowiązujących w pozwanym Ministerstwie aktów prawa wewnętrznego, przewidujących zasadę dyskontynuacji czynności i decyzji dotychczasowego Dyrektora Generalnego (...). Upoważnienie wystawione J. S. w październiku 2017 r. nie zostało do momentu złożenia wypowiedzenia anulowane, co jednoocznie wynika z pisma Biura Spraw Osobowych z 13 grudnia 2017 r., a następnie pisma nowego Dyrektora Generalnego (...) z 15 marca 2018 r. (k. 48/B akt osobowych). Pełnomocnik powódki powołał się na treść orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 sierpnia 2005 r., tyle tylko, że nie wyjaśnił już, jak pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego na gruncie stanu faktycznego i przedmiotu rozpoznania tamtej sprawy ma się do sprawy niniejszej. W tamtej sprawie chodziło o status Dyrektora Generalnego Ministerstwa Środowiska i Ministra Środowiska w kontekście obowiązku wynikającego z art. 4 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Naczelny Sąd Administracyjny w tamtej sprawie stwierdził zresztą, że zarówno Minister Środowiska, jak i Dyrektor Generalny Ministerstwa Środowiska są podmiotami, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy. Nie wyraził przy tym poglądu, co zasugerował pełnomocnik powódki w piśmie procesowym z 24 października 2018 r., zgodnie z którym Minister Środowiska, jak i Dyrektor Generalny Ministerstwa Środowiska nie są organami administracji, a jedynie zaznaczył, że podmiotów wymienionych w 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności organy władzy publicznej) nie należy utożsamiać z tradycyjnie ujmowanym pojęciem organu administracji publicznej. Na marginesie zauważyć należy, że strona pozwana w tym swoim stanowisku była niekonsekwentna, albowiem kwestionując upoważnienie udzielone przez Dyrektora Generalnego (...) A. J. w dacie złożenia wypowiedzenia powódce umowy o pracę, nie podważała już upoważnienia udzielonego przez tego samego Dyrektora Generalnego (...) pełnomocnikowi procesowemu występującemu w tej sprawie (k. 72), choć w datach podejmowanych przez tego pełnomocnika czynności procesowych A. J. nie był już Dyrektorem Generalnym (...).

Mając powyższe na względzie, a także konstatując, że będące przedmiotem rozpoznania w tej sprawie wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony nie nastąpiło z naruszeniem jakichkolwiek przepisów o wypowiadaniu takiej umowy, także ewentualne roszczenie o odszkodowanie nie zasłużyło na uwzględnienie.

Zważywszy, że zaskarżone wypowiedzenie umowy o pracę odnosiło się do umowy zawartej na czas określony i w związku z tym pozwany pracodawca nie miał obowiązku wskazywania przyczyny zwolnienia powódki, Sąd Rejonowy – Sąd Pracy nie miał też obowiązku badania przyczyn wypowiedzenia.

W piśmie procesowym z 24 października 2018 r. pełnomocnik powódki podniósł, że wypowiedzenie powódce umowy o pracę godziło w zasady współżycia społecznego. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy miał na względzie, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2012 roku, (sygn. akt II PK 245/11), sąd pracy może oceniać wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny i na czas określony co do jego zgodności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 k.p.). W myśl cytowanego orzeczenia, brak jest zwłaszcza podstaw, by odmówić sądowi pracy uprawnienia do badania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony w sytuacji, gdy chodzi o stwierdzenie, czy ta przyczyna nie miała charakteru dyskryminacyjnego. Z art. 18 ^3b § 1 pkt 1 k.p. wynika bowiem, że naruszeniem zasady równego traktowania w zatrudnieniu jest różnicowanie sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 18 ^3a § 1 k.p., którego skutkiem jest rozwiązanie stosunku pracy, bez względu na to, czy został on nawiązany na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, czy też umowy terminowej. W tej sprawie jednak strona powodowa nie tylko nie udowodniła, ale nawet swoimi twierdzeniami zawartymi w piśmie modyfikującym powództwo nie uprawdopodobniła, że pozwany pracodawca nadużył prawa podmiotowego czy dyskryminował powódkę z jakiegokolwiek powodu (nawet nie wskazano, ze względu na co powódka miałaby być dyskryminowana). W ostatecznie ukształtowanym stanowisku procesowym strony powodowej mowa jest jedynie o osobistej niechęci, czy też negatywnym stosunku osobistym względem powódki ze strony jednego z przełożonych.

W szczególności dodać trzeba, że w oparciu o dostarczone przez strony i przeprowadzone dowody nie sposób w tej sprawie upatrywać się jakichkolwiek okoliczności, w świetle których uwzględnienie powództwa możliwe byłoby z powołaniem się na klauzule generalne. Zastosowanie art. 8 k.p. jest co do zasady wyłączone i dopuszczalne jedynie wyjątkowo i po dokonaniu oceny całokształtu okoliczności danego wypadku, w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. Strona powołująca się na naruszenie przez pracodawcę zasad współżycia społecznego, powinna wskazać, jaka konkretnie zasada została naruszona, a ponadto, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, winna wskazać pełną treść powoływanej zasady. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy nie dostrzegł naruszenia przez pozwanego zasad współżycia społecznego.

Reasumując, Sąd Rejonowy uznał złożone powódce oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem uznać należało za prawidłowe. W związku z tym, powództwo, już to co do żądania głównego, już to co do żądania ewentualnego, podlegało oddaleniu jako niezasadne (punkt I wyroku).

O kosztach procesu w punkcie II wyroku orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka zaskarżając go w całości. Strona zarzuciła naruszenie:

1) art. 89 § 1 k.p.c. poprzez dopuszczenie do działania w imieniu strony pozwanej pełnomocnika nie posiadającego ważnego umocowania do reprezentowania pozwanego, co zgodnie z treścią art. 379 pkt 2 k.p.c. skutkowało nieważnością postępowania;

2) art. 233 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów:

a) dokumentacji dotyczącej dolegliwości zdrowotnych powódki oraz przebywania przez nią na zwolnieniach lekarskich, poprzez przyjęcie, że powódka nie świadczyła pracy w okresie od 16 sierpnia 2017 r. do 15 lutego 2018 r.;

b) dokumentacji postępowania wyjaśniającego wszczętego wobec A. K. 21 sierpnia 2017 r., a w szczególności pisma J. C. do A. J. z 09 czerwca 2017 r., notatki sporządzonej przez J. C. 13 czerwca 2017 r., postanowienia o wszczęciu postępowania wyjaśniającego z 21 sierpnia 2017 r. oraz postanowienia o umorzeniu postępowania wyjaśniającego z 18 września 2017 r., a także dokumentacji postępowania wyjaśniającego wszczętego wobec A. K. 18 października 2017 r., a w szczególności upomnienia z 4 sierpnia 2017 r., sprzeciwu wniesionego przez A. K. w dn. 12 sierpnia 2017 r., notatki służbowej J. C. z 13 lipca 2017 r. oraz pisma J. C. do A. J. z 13 lipca 2017 r.;

c) zawartego 11 lipca 2017 r. porozumienia w przedmiocie cofnięcia oświadczenia z 24 czerwca 2017 r. oraz dokumentacji postępowania wyjaśniającego wszczętego 18 października 2017 r. (a w szczególności upomnienia z dn. 04 sierpnia 2017 r., sprzeciwu wniesionego przez A. K. 12 sierpnia 2017 r., notatki służbowej J. C. z 13 lipca 2017 r. oraz pisma J. C. do A. J. z 13 lipca 2017 r.);

d) pisma Dyrektora Generalnego (...) M. S. z 15 marca 2018 r. (k. 48/B akt osobowych) stwierdzającego, że upoważnienie udzielone 11 października 2017 r. przez jego poprzednika jest ważne, co zdaniem Sądu Rejonowego przesądza o ważności złożonego Powódce 19 lutego 2018 r. oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę;

które to naruszenia miały wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia poprzez wadliwe ustalenie stanu faktycznego w zakresie nieobecności powódki w pracy w okresie 16 sierpnia 2017 r. - 15 lutego 2018 r., jak również charakterem działań podejmowanych przez J. C. wobec powódki, które to działania nosiły znamiona szykany i były wynikiem osobistej niechęci wobec powódki, a nie merytorycznej oceny jej pracy i stanowiły rzeczywisty powód rozwiązania umowy o pracę z powódką oraz w zakresie skuteczności oświadczenia woli złożonego 19 lutego 2018 r., które to błędy doprowadziły do ustalenia przez Sąd, że rozwiązanie łączącej strony umowy o pracę na czas określony nie było wadliwe.

3) art. 30 § 1 k.p. w zw. z klauzulą 4 pkt 1 porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego w 18 marca 1999 r. stanowiącego załącznik do dyrektywy Rady 99/70/WE z 28 czerwca 1999 r., poprzez jego błędną wykładnię;

4) art. 104 k.c. w zw. z art. 96 k.c. poprzez jego niewłaściwą wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie poprzez uznanie, że pełnomocnictwo udzielone przez osobę nie będącą Dyrektorem Generalnym (...) w 19 lutego 2018 r., tj. w dacie złożenia wobec powódki oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę, jest ważne i skuteczne;

5) art. 32 § 1 k.p. w zw. z art. 11 ¹ k.p. w zw. z art. 8 k.p. poprzez niewłaściwą wykładnię wyrażającą się przyjęciem, że pozwany wypowiedział zawartą z powódką umowę o pracę w sposób prawidłowy pomimo podjęcia przez pozwanego szeregu działań godzących w godność powódki, stanowiących nadużycie prawa podmiotowego, a zarazem naruszających zasady współżycia społecznego, a w szczególności dobre obyczaje, a ponadto zasady wzajemnej uczciwości i lojalności poprzez pozbawienie A. K. prawa do merytorycznej oceny jej pracy;

Wskazując na powyższe strona wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku, zniesienie postępowania w zakresie obarczonym nieważnością (w całości) oraz przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania; ewentualnie w razie stwierdzenia przez Sąd Okręgowy braku przesłanek warunkujących nieważność postępowania prowadzonego przed Sądem Rejonowym wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego kwoty 14.672,19 zł, tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę; zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego zwrotu kosztów postępowania za pierwszą i drugą instancję, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji powódki oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje: apelacja jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy po przeanalizowaniu zarzutów apelacji oraz zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doszedł do przekonania, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji poczynione w toku postępowania i przyjmuje je za własne. Sąd Rejonowy w sposób wszechstronny rozważył wszystkie przeprowadzone dowody i w sposób zgodny z zasadami oceny materiału dowodowego wynikającymi z art. 233 k.p.c. wyprowadził wnioski, stanowiące podstawę zapadłego rozstrzygnięcia. Zdaniem Sądu Okręgowego prawidłowo dokonano także ustaleń stanu prawnego, właściwego dla zawisłego sporu, oraz jego wykładni. Dokonana subsumcja doprowadziła do prawidłowego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Analiza zaskarżonego rozstrzygnięcia, w oparciu o materiał dowodowy zebrany w sprawie i zarzuty apelacji prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji nie dopuścił się zarzucanych mu uchybień. Twierdzenia strony stanowią jedynie nieuzasadnioną polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie zasługiwał na uwzględnienie podniesiony w apelacji zarzut nieważności postępowania przed Sądem Rejonowym ze względu na nienależyte umocowanie pełnomocnika pozwanego. Zarzut ten stanowi de facto reakcję strony na prawidłową ocenę Sądu I instancji wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż strona kwestionując upoważnienie udzielone przez Dyrektora Generalnego (...) A. J. w dacie złożenia wypowiedzenia powódce umowy o pracę, nie podważała już upoważnienia udzielonego przez tego samego Dyrektora Generalnego (...) pełnomocnikowi procesowemu występującemu w tej sprawie. Nie mniej w ocenie Sądu odwoławczego argumentacja strony powódki pozostaje całkowicie błędna. Należy wskazać, iż z godnie z art. 6 ust. 2 w zw. z art. 3 ustawy z 27 lipca 2001 r. o służbie zagranicznej (Dz.U. Nr 128, poz. 1403 ze zm.) oraz w zw. z art. 25 ust. 4 pkt. 2 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.): Dyrektor generalny (...) jest dyrektorem generalnym urzędu w rozumieniu przepisów ustawy o służbie cywilnej, wykonującym także zadania określone w ustawie, w tym m.in. dokonuje czynności z zakresu prawa pracy wobec osób zatrudnionych w urzędzie oraz realizuje politykę personalną. Oznacza to, że Dyrektor generalny (...) uprawniony był do udzielenia pełnomocnictwa procesowego (...) prawnemu zatrudnionemu u pozwanego do zastępowania pozwanego Ministerstwa w sprawach z zakresu prawa pracy. Jakakolwiek późniejsza zmiana personalna na stanowisku dyrektora generalnego (...) nie skutkuje wygaśnięciem pełnomocnictwa procesowego stanowiącego podstawę działania pełnomocnika w niniejszym postępowaniu. Nie może zatem prowadzić do nieważności takiego postępowania.

Z treści samego pełnomocnictwa nie wynika też, aby miało ono wygasać wraz ze zmianą na stanowisku Dyrektora generalnego (...), który tego pełnomocnictwa udzielił. Ważność pełnomocnictwa i uprawnienia do jego udzielenia oceniana jest bowiem wyłącznie na datę jego udzielenia. Jakiekolwiek późniejsze zmiany personalne po stronie osoby czy organu udzielającego pełnomocnictwa, o ile co innego wyraźnie nie wynika z treści samego pełnomocnictwa, nie wpływają na jego dalsze obowiązywanie.

Sąd II instancji wskazuje, że powyższe rozważania bezpośrednio przekładają się kwestię oceny zarzutu, konsekwentnie prezentowanego przez powódkę w toku procesu, tj. błędnego uznania, że pełnomocnictwo udzielone przez osobę nie będącą Dyrektorem Generalnym (...) w 19 lutego 2018 r. (w dacie złożenia wobec powódki oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę) jest ważne i skuteczne.

Materiał dowodowy sprawy wprost wskazuje, że pełnomocnictwa udzielił działający jako pracodawca Dyrektor Generalny (...), a nie A. J., który w tym okresie tą funkcję pełnił. Jak już to zostało wskazane, pełnomocnictwo udzielone zostało przez organ pracodawcy ustawowo uprawniony do podejmowania decyzji w zakresie stosunków pracy i w tym zakresie uprawniony do udzielania umocowania do złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę. Również z samego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę powódki wynika w czyim imieniu zostało ono złożone. W orzecznictwie wyraźnie dominuje stanowisko, iż wyznaczenie osoby do dokonywania za pracodawcę czynności prawnych z zakresu prawa pracy może nastąpić w każdy sposób dostatecznie ujawniający wolę reprezentowanego (wyroki SN z 7.06.2018, II PK 91/17; z 7.12.2012 r., II PK 121/12; z 25.05.2016 r., II PK 126/15; z 25.10.2016 r.; I PK 257/15: Legalis).

Pełnomocnictwo nie zostało odwołane ani cofnięte, co znajduje potwierdzenie m.in. w piśmie Dyrektora Generalnego (...) z dnia 15.03.2018 r. (część B, k. 48 akt osobowych powódki). Okoliczność ta była potwierdzana również na żądanie powódki przy wręczeniu jej wypowiedzenia (część B, k. 42 i 43 akt osobowych powódki). Dlatego w ocenie Sądu brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych lub faktycznych do przyjęcia, że pełnomocnictwo to w dacie wręczania powódce wypowiedzenia umowy o pracę nie upoważniało (...) S. do wręczenia powódce wypowiedzenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego całkowicie bez znaczenia dla oceny prawidłowości rozstrzygnięcia pozostawały okoliczności wskazane w apelacji w kontekście naruszenia art. 233 k.p.c. (tj. pkt. 2 apelacji). Zasadniczo należało przyznać rację pozwanemu, iż niewręczenie przez pracodawcę wypowiedzenia umowy o pracę w pierwszym możliwym terminie nie stanowi naruszenia przepisów prawa pracy ani nie pozbawia pracodawcy możliwości wręczenia tego wypowiedzenia w terminie późniejszym. Dlatego okoliczność świadczenia przez powódkę pracy przez kilka tygodni w okresie września, listopada 2017 r. oraz w styczniu 2018 r. nie wpływała na prawidłowość tej czynności.

Powódka twierdzi, że oba postępowania wyjaśniające dotyczyły tego samego zachowania powódki. Z wyjaśnień pracodawcy wynika, że pierwsze z nich zostało wszczęte z urzędu i ostatecznie zostało umorzone w związku z podjęciem przez Dyrektora Generalnego (...) decyzji o wypowiedzeniu powódce umowy o pracę, które to wypowiedzenie następnie zostało cofnięte, a drugie postępowanie zostało wszczęte już z inicjatywy powódki, która złożyła sprzeciw od otrzymanego upomnienia. Złożenie sprzeciwu z mocy prawa skutkowało obowiązkiem wszczęcia postępowania wyjaśniającego, o której to konsekwencji powódka została poinformowana w pouczeniu dołączonym do upomnienia na podstawie art. 115 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej (część B, k. 19 akt osobowych powódki). Pozwany wskazał, że otrzymane upomnienie było konsekwencją cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę. Jednak kolejne zastrzeżenia do pracy powódki pojawiły się już we wrześniu 2017 r. Znalazły one swój wyraz w notatce sporządzonej przez M. K. oraz mailu zastępcy dyrektora Departamentu (...) MSZ, A. M. do(...) J. S. (część B, k. 36 akt osobowych powódki). Bezpośrednio po tych zdarzeniach pracodawca podjął już drugi raz, tym razem ostateczną, decyzję o wypowiedzeniu powódce umowy o pracę (część B, k. 37 akt osobowych powódki).

W ocenie Sądu Okręgowego nie zasługiwały na uwzględnienie zarzuty apelacji naruszenia prawa unijnego tj. klauzuli 4 pkt 1 porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego w 18 marca 1999 r. stanowiącego załącznik do dyrektywy Rady 99/70/WE z 28 czerwca 1999 r., poprzez jego błędną wykładnię. Zdaniem Sądu nie można uznać, aby doszło do wadliwej implementacji powyższej regulacji, co uzasadniałaby bezpośrednie stosowanie tegoż przepisu unijnego z pominięciem normy prawa krajowego (art. 30 § 4 k.p.). Klauzula 4 pkt 1 dyrektywy Rady 99/70/WE stanowi bowiem, że jeżeli chodzi o warunki pracy, pracownicy zatrudnieni na czas określony nie będą traktowani w sposób mniej korzystny niż porównywalni pracownicy zatrudnieni na czas nieokreślony, jedynie z tego powodu, że pracują na czas określony, chyba że zróżnicowane traktowanie uzasadnione jest powodami o charakterze obiektywnym. Zgodnie z klauzulą 3 pkt 2 tej dyrektywy „porównywalny pracownik zatrudniony na czas nieokreślony” oznacza pracownika, który zawarł umowę o pracę lub stosunek pracy na czas nieokreślony w tym samym zakładzie i który ma pracę/zawód taki sam lub podobny, uwzględniając kwalifikacje) umiejętności. Jeżeli nie ma żadnego porównywalnego pracownika zatrudnionego na czas określony w tym samym zakładzie, porównania dokonuje się poprzez odwołanie do właściwego układu zbiorowego pracy, a w razie braku właściwego układu zbiorowego, porównania dokonuje się zgodnie z ustawodawstwem krajowym, układami zbiorowymi lub praktyką. A zatem zasada niedyskryminacji została wprowadzona i skonkretyzowana przez Porozumienie ramowe wyłącznie w odniesieniu do różnic w traktowaniu między pracownikami zatrudnionymi na czas określony, a pracownikami zatrudnionymi na czas nieokreślony, którzy znajdują się w porównywalnej sytuacji (por. wye. TSUE z 14.09.2016 r., w sprawie C-596/14 A. P., Dz.U.UE. C. 2016.419.9/2 oraz z 14.09.2016 r. w sprawie C-16/15 M. E. P. L., Dz.U.UE. C. 2016.419.12 i powołane tam orzeczenia). Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w swoim orzecznictwie konsekwentnie przyjmuje również, że klauzula 4 pkt 1 dyrektywy Rady 99/70/WE obejmuje także przepisy dotyczące ustalenia terminu wypowiedzenia w przypadku rozwiązania umowy o pracę na czas określony. W tym względzie sprecyzował on, że wykładnia klauzuli 4 pkt 1 Porozumienia ramowego, która wykluczałaby z definicji pojęcia „warunków zatrudnienia”, w rozumieniu tego postanowienia, warunki wypowiadania umów na czas określony, sprowadzałaby się do ograniczenia - na przekór celowi tego postanowienia - zakresu zastosowania ochrony przyznanej pracownikom zatrudnionym na czas określony przed dyskryminacją (por. wyrok z dnia 13 marca 2014 r. w sprawie C-38/13, M. N.., Dz.U.UE. C.2014.135/13/1 i powołane tam orzeczenia z glosą M. Derlacz-Wawrowskiej, LEX/el 2014). Jednocześnie pojęcie „powodów o charakterze obiektywnym” w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 lub 4 należy rozumieć jako niezezwalające na uzasadnienie odmiennego traktowania pracowników zatrudnionych na czas określony i pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony okolicznością, że rozróżnienie to wprowadzone zostało przez normy prawa krajowego o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, takie jak normy zawarte w ustawie lub porozumieniu zbiorowym (wyroki: TSUE: z 13.09.2007 r., D. A., C-307/05, EU.C.2007.509; z 22.122010 r., G. G. i I. T., C-444/09 i C-456/09, EU.C.2010.819; z 8.09.2011 r., R. S., C-177/10, EU.C.2011.557). Nie może stanowić powodu o charakterze obiektywnym samo odwołanie się do tymczasowego charakteru zatrudnienia (por. wyr. z 18.10.2012 r., V. i in., od C-302/11 do C-305/11, EU.C.2012.646). Oznacza to, że klauzula 4 pkt 1 dyrektywy Rady 99/70/WE stoi na przeszkodzie takiemu uregulowaniu krajowemu, które pozbawia pracowników zatrudnionych na czas określony tych samych uprawnień, które przyznane są pracownikom zatrudnionym na czas nieokreślony, gdy obie kategorie pracowników znajdują się w porównywalnych sytuacjach.

Zgodnie z art. 50 § 3 k.p. jedynym roszczeniem, jakiego może dochodzić pracownik zatrudniony na czas określony jest żądanie odszkodowania. Nie przysługuje mu zatem roszczenie o przywrócenie do pracy. Zarzuty Komisji Europejskiej w sprawie niezgodności przepisów Kodeksu pracy z wymogami dyrektywy Rady 99/70/WE dotyczyły wyłącznie trzech obszarów: 1) krótszy okres wypowiedzenia umów zawieranych na czas określony obowiązujących przez długi przedział czasu w stosunku do długości okresu wypowiedzenia umów zawieranych na czas nieokreślony w przypadku umów obejmujących podobny okres oznacza mniej korzystne traktowanie pracowników zatrudnionych na czas określony bez obiektywnego uzasadnienia, 2) okres, który musi upłynąć miedzy dwiema umowami na czas określony, aby nie były one uważane za „następujące po sobie” jest zbyt krótki, 3) pojęcie „zadań realizowanych cyklicznie”, w ramach którego dozwolone jest nieograniczone zawieranie następujących po sobie umów na czas określony, nie jest wystarczająco określone prawem, aby można było zapobiegać zawieraniu nadmiernej liczby takich umów. Nawiązująca do zarzutów Komisji Europejskiej nowelizacja Kodeksu pracy dokonana ustawą z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1220) nie wprowadziła wobec tego zmian w zakresie obowiązku podawania przyczyny przy wypowiadaniu umów o pracę na czas określony oraz co do zakresu roszczeń przysługującym pracownikom z tego tytułu, ponieważ regulacje te nie budziły wątpliwości Komisji Europejskiej co do zgodności z prawem unijnym.

Z tego względu bezprzedmiotowe było w realiach rozpoznawanej sprawy wystąpienie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym czy klauzulę 4 pkt 1 Porozumienia ramowego w zw. z art. 1 dyrektywy Rady 99/70/WE i klauzulą 1 porozumienia ramowego oraz zasadą dyskryminacji należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, które w odniesieniu do wypowiadania umów o pracę na czas określony nie przewidują obowiązku wskazania przyczyny rozwiązania stosunku pracy, podczas gdy w przypadku umów zawartych na czas nieokreślony pracodawca zobowiązany jest wskazać w treści swojego oświadczenia przyczynę rozwiązania stosunku pracy.

Przechodząc do zarzutu naruszenia art. 8 k.p. należy wskazać, że zgodnie z wyrokiem SN z 22 maja 2012 r., (sygn. akt II PK 245/11) oraz wyrokiem TK z 2.12.2008 r., P 48/07, Sąd pracy może oceniać wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny i na czas określony co do jego zgodności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (art. 8 k.p.). Brak jest bowiem podstaw, by odmówić Sądowi pracy uprawnienia do badania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony w sytuacji, gdy chodzi o stwierdzenie, czy ta przyczyna nie miała charakteru dyskryminacyjnego. Z art. 18 ^3b § 1 pkt 1 k.p. wynika bowiem, że naruszeniem zasady równego traktowania w zatrudnieniu jest różnicowanie sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 18 ^3a § 1 k.p., którego skutkiem jest rozwiązanie stosunku pracy, bez względu na to, czy został on nawiązany na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, czy też umowy terminowej. Zatem badanie to w oparciu o zasady współżycia społecznego i przepisy o niedyskryminacji nie ma charakteru węższego niż badanie dokonane w oparciu o art. 45 k.p. dotyczący umów zawartych na czas nieokreślony.

Zdaniem Sądu Okręgowego materiał dowodowy sprawy potwierdza ustalenia Sądu I instancji, iż powódka nie tylko nie udowodniła, ale nawet swoimi twierdzeniami zawartymi w piśmie modyfikującym powództwo nie uprawdopodobniła, że pracodawca nadużył prawa podmiotowego czy dyskryminował powódkę z jakiegokolwiek powodu. W szczególności powódka nie wskazała kryterium dyskryminacyjnego. Powołała się jedynie na bliżej nieokreśloną osobistą niechęć, czy negatywne stosunki osobiste względem powódki ze strony jednego z przełożonych.

Ani w toku postępowania I instancyjnego, ani w apelacji powódka nie kwestionowała faktu zaznajomienia jej z zastrzeżeniami względem jej pracy, a materiał dowodowy potwierdzał, że powódka została poinformowana przez pozwanego o treści stawianych jej zarzutów w odniesieniu do pracy świadczonej przez nią (część B, k. 37 akt osobowych powódki). W apelacji powódka przedstawiła jedynie subiektywną ich ocenę, traktując je jako szykany oraz atak w nią wymierzony. Dlatego w ocenie Sądu brak jest podstaw do uznania, aby pozwany wypowiadając powódce umowę o pracę naruszył zasady współżycia społecznego. Brak jest również podstaw do uznania, aby brak uzasadnienia powódce przyczyn wypowiedzenia jej umowy o pracę w jakikolwiek sposób ją dyskryminował w stosunku do pracowników zatrudnionych na umowie na czas nieokreślony. Powódka nie wskazuje jakichkolwiek przejawów tej dyskryminacji, poza dyskryminacją w kontekście regulacji ustawowych, co bez odniesienia ich do sytuacji powódki nie jest wystarczające dla uznania, że powódka była w jakikolwiek sposób dyskryminowana.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe nie dawało podstaw do uznania roszczenia powoda za zasadne. Pracodawca, działając zgodnie z prawem, nie dopuścił się uchybień związanych z wypowiedzeniem powódce umowy o pracę. W szczególności brak było znamion dyskryminacji powódki. W konsekwencji zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu. Apelacja powódki nie zawierała zasadnych zarzutów stanowiąc jedynie nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego. Dlatego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Krzysztof Kopciewski Sylwia Kulma Rafał Młyński

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

2)  (...)

Krzysztof Kopciewski