Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2022 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Romuald Kompanowski

Protokolant: st.sekr.sądowy Piotr Durajczyk

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2022 r. w Kaliszu

odwołania B. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 10 grudnia 2021 r. znak (...) Nr (...)

w sprawie B. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ubezpieczenia

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 10 grudnia 2021 r. znak (...) Nr (...) w ten sposób, że stwierdza, ze odwołująca B. P. jako pracownik u płatnika składek (...) S. P. w M. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 18 sierpnia 2020r. do 31 marca 2021r.

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz odwołującej B. P. kwotę 180 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Romuald Kompanowski

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 grudnia 2021 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, że B. P. jako pracownik u płatnika składek (...) S. P., nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym od 18 sierpnia 2020 r. do 31 marca 2021r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że okoliczności towarzyszące zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych B. P. jako pracownika przez ww. płatnika, złożone wyjaśnienia i przedłożone dokumenty Oddziału ZUS, poddają w wątpliwość wiarygodność zeznań złożonych przez strony postepowania oraz rzeczywistą intencję zgłoszenia ww. do ubezpieczeń społecznych pracowników. Wobec powyższego organ rentowy stwierdził, że w sprawie nie doszło do ukształtowania stosunku prawnego jaki wynika z umowy o pracę, a co za tym idzie stworzono jedynie pozory zatrudnienia zgłaszając zainteresowaną do ubezpieczeń oraz komplementując niezbędną dokumentację. Umowa taka nie doprowadziła do stosunku pracy, a tym samym nie zrodziła po stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych obowiązku objęcia zainteresowanego ubezpieczeniami o jakich mowa w art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła B. P. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając decyzję organu rentowego w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegających na ustaleniu, że:

a.  ubezpieczona nie świadczyła rzeczywistej pracy na rzecz płatnika (...) S. P.,

b.  ubezpieczona nie miała kompetencji do wykonywania obowiązków wynikających z umowy,

c.  nie istniała potrzeba zatrudnienia nowego pracownika przez płatnika składek,

d.  a w konsekwencji, ustalenie, że umowa zawarta między ubezpieczoną a płatnikiem składek zawarta została dla pozoru i odwołująca nie podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę od dnia 18.08.2020 r. do dnia 31 marca 2021 r.

2.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 7 kpa, art. 8 kpa, art. 77 kpa, art. 80 kpa poprzez niepodjęcie wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, zebranie i rozpatrzenie całego materiału dowodowego w sposób niewyczerpujący, dokonanie oceny dowodów w oparciu o niepełny materiał dowodowy, prowadzenie postępowania w sposób zmierzający do osiągnięcia a priori założonych ustaleń,

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 83 § 1 kc w zw. z art. 300 kp poprzez jego zastosowanie i uznanie oświadczenie woli stron umowy o pracę za złożone dla pozoru, podczas gdy z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno – rentowego, chorobowego i wypadkowego.

Mając na uwadze powyższe odwołująca wniosła o uwzględnienie odwołania i zmianę w całości zaskarżonej decyzji i w tym zakresie orzeczenie co do istoty sprawy, poprzez ustalenie, że ubezpieczona jako pracownik u płatnika składek (...) S. P. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym w okresie od 18 sierpnia 2020 r. do 31 marca 2021 r.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie wskazując, że tylko skuteczne zawarcie umowy o pracę determinuje Zakład do niekwestionowania zgłoszenia do ubezpieczeń, a tym samym do przyznania prawa do świadczeń, o które wnioskuje ubezpieczony. Zatem jeżeli umowa została zawarta dla pozoru, to w myśl art. 83 § 1 kc jest nieważna.

Na rozprawie w dniu 31 maja 2022 r. Sąd postanowił wezwać do udziału w sprawie S. P..

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołująca B. P. urodzona (...) – z zawodu krawiec męski– zawarła w dniu 17 sierpnia 2020 r. z (...) S. P. umowę o pracę na czas nieokreślony od 18 sierpnia 2020 r. W ramach tej umowy odwołująca, jako pracownik biurowy miała wykonywać pracę w pełnym wymiarze etatu, za wynagrodzeniem w kwocie 2.600 zł miesięcznie.

Do obowiązków odwołującej należało: obsługa sprzętów biurowych, przyjmowanie i zarządzanie zamówieniami klientów, przygotowywanie umów oraz innych dokumentów firmowych, uzupełnianie baz danych, komunikacja z innymi firmami i partnerami, obsługa korespondencji przychodzącej i wychodzącej, dbanie o właściwy obieg dokumentów i przepływ informacji wewnątrz firmy, pomoc przy organizacji podróży służbowych pracowników, zamawianie materiałów biurowych, obsługa centrali telefonicznej, organizacja spotkań i konferencji, prowadzenie kalendarza, przygotowywanie sprawozdań, raportów, katalogowanie i archiwizacja faktur oraz telefoniczna obsługa klienta.

Stosunek pracy ustał w dniu 31 marca 2021 r. na skutek rozwiązania za wypowiedzeniem przez pracodawcę.

(bezsporne a nadto umowa o pracę nr (...) – k. 16, zakres obowiązków w firmie (...) – k. 17, świadectwo pracy – k. 18)

W związku z zatrudnieniem, B. P. odbyła szkolenie okresowe w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników administracyjno- biurowych. Odwołująca była upoważniana przez pracodawcę do podpisywania faktur w imieniu i na rzecz płatnika składek. W zakładzie pracy obowiązywała B. P. lista obecności ze wskazaniem na godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy. Dla pracownika B. P. pracodawca sporządzał listę płac za okres od sierpnia 2020 r. do marca 2021 r. W ramach wykonywanych obowiązków B. P. przyjeżdżała do siedziby firm kontrahentów m.in. odbierając faktury i płatności czy towar. Kontrahenci znali odwołującą, nie mieli wątpliwości komu wydać towar.

(dowód: zaświadczenie o ukończeniu szkolenia – k. 19-19v, karta szkolenia- k. 20-20v, upoważnienia – k. 22-27, lista obecności – k. 28-35, listy płac za okres od sierpnia 2020 r. do marca 2021 r. – k. 36-51, historia rachunku – k. 54-55, oświadczenia – k. 56-62, zeznania świadka S. D. – k. 95-95v, zeznania świadka T. K. – k. 95v)

(...) S. P. w B. jest firmą stolarską, produkuje meble twarde. Zakład jest zlokalizowany w miejscu zamieszkania odwołującej. W jednej części mieszka odwołująca wraz z mężem J. P., w drugiej jej syn S. P. wraz żoną. B. P. zajmowała się obsługą klienta, obsługą strony internetowej, tworzeniem i odbiorem zamówień, opisywaniem paczek oraz ich przygotowaniem do przesyłki. Zatrudnienie B. P. i wykonywane przez nią czynności pozwoliły skoncentrować się S. P. na pracy w produkcji i wykonywaniu zamówień. Wysyłka była wykonywana codziennie i to tym codziennie zajmowała się odwołująca.

(dowód: zeznania świadka J. P. - k. 94v-95, zeznania odwołującej B. P. – k. 105-106, zeznania S. P. – k. 106-106v, dokumentacja podatkowa płatnika – k. 109-110)

Dokonując powyższych ustaleń, sąd dał wiarę zgromadzonemu w sprawie materiałowi dowodowemu w tym zeznaniom świadków – kontrahentów płatnika, zeznaniom stron a także zgromadzonym w sprawie dokumentom w szczególności umowie o pracę, zakresowi obowiązków, historii przelewów bankowych a także liście obecności w części odnoszącej się do potwierdzania codziennego zgłaszania się u pracodawcy oraz ciągłego charakteru wykonywania przez odwołującą pracy.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt.1 i art. 13 pkt.1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę, nie chce aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Okoliczność, iż strony sporządziły umowę o pracę, nie stoi na przeszkodzie uznaniu, iż działanie stron w sytuacji gdy wiadomo było, iż odwołująca w krótkim czasie będzie chciała korzystać ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie można wyrazić akceptacji dla nagannych i szkodliwych społecznie zachowań, stanowiących przejaw szerszego zjawiska wyłudzania świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych, polegającego na zawieraniu umów na korzystnych warunkach na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczeń z ubezpieczenia społecznego i to w wysokości ustalonej od wygórowanego wynagrodzenia za pracę.

ZUS ma prawo ocenić sporządzoną umowę o pracę i uznać ją za pozorną, sprzeczną z prawem czy zasadami współżycia społecznego co ma skutki dla ubezpieczonego w zakresie istnienia podstawy ubezpieczenia (por. Wyrok SN, sygn. akt III UK 200/04, opublikowany w Rzeczpospolitej 2005 r., Nr 50, str. C-1). Podzielając ten pogląd dodać należy, iż rzeczą przedsiębiorcy jest zatrudnianie pracowników dla realizacji celów gospodarczych z tą działalnością związanych, lecz okoliczności te nie są obojętne dla organu rentowego, gdy ciężar utrzymania ubezpieczonego przerzucany jest na fundusze publiczne. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25.01.2005 r. II UKN 141/04 (OSNC 2005 Nr.15 /235). O pozorności umowy decydują okoliczności jej zawarcia, cel jaki strony chciały osiągnąć i charakter wykonywanych czynności.

Okoliczność, iż strony sporządziły dokumenty związane zwykle z nawiązaniem stosunku pracy, nie znaczy jeszcze, iż do nawiązania stosunku pracy doszło.

Celem zawarcia umowy o pracę jest nawiązanie stosunku pracy, a więc świadczenie przez pracownika pracy przez określony, dłuższy okres, w zamian za wynagrodzenie.

Pośrednim celem zatrudnienia jest także uzyskanie stażu emerytalnego czy ochrony ubezpieczeniowej na wypadek zajścia ryzyka choroby, wypadku, starości.

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają tak kształtować elementy stosunku pracy, jaka jest wola stron. Jednakże przestaje powyższa kwestia być tylko sprawą stron nawiązujących stosunek pracy, gdy po uregulowaniu jedno - dwumiesięcznych składek przerzuca się ciężar wypłaty świadczeń na fundusz dysponujący publicznymi pieniędzmi, którymi zarządza ZUS. Nie może być tak, iż konstruuje się stosunek prawny pod istniejącą sytuację, nie dla realizacji celu jakiemu ten stosunek ma służyć a dla osiągnięcia innych celów, a więc uzyskania świadczeń, do których strony tego stosunku nie spełniały warunków.

W niniejszej sprawie, zgromadzony materiał dowodowy wskazuje iż strony sporządziły umowę o pracę i umowa ta była realizowana. Odwołująca stawiała się w wyznaczonych godzinach w miejscu prowadzenia działalności płatnika i tam zajmowała się realizacją zadań wynikających z przyjętych na siebie obowiązków pracowniczych. Za pracę było wypłacane odwołującej wynagrodzenie. Odwołująca do wykonywania przyjętych na siebie prac nie musiała posiadać specjalnych kwalifikacji gdyż były to prace proste niewymagające specjalnego przygotowania zawodowego a jedynie instruktażu stanowiskowego. Z kolei płatnik miał potrzebę i możliwość zatrudnienia pracownika. Okoliczności związane z wykonywaniem przez odwołującą pracy zostały przedstawione przez osobę z grona rodziny – odwołująca jest matką S. P., ale niezależnie od ustalonych elementów wskazujących na realizowanie porozumienia pracowniczego inne zebrane w sprawie materiały pozwalają na przyjęcie zeznań stron jako nie budzących wątpliwości co do ich wiarygodności.

Treść umowy, przedłożona lista obecności oraz lista płac wskazujące na ciągłość zatrudnienia, uzasadniają przyjęcie w przedmiotowej sprawie realizowania przez strony umowy porozumienia pracowniczego.

Strona odwołująca wykazała zatem wszelkie okoliczności związane z prawidłowym nawiązaniem stosunku pracy i towarzyszące temu stosunkowi elementy rzeczowe w postaci wykonywania pracy zaś organ rentowy nie przedstawił poza podnoszonym w decyzji i w trakcie postępowania sądowego zarzutu o pozorności zawartej umowy o pracę jakichkolwiek dowodów na poparcie tej pozorności.

Z tych względów uznać należy, iż w niniejszej sprawie doszło do zawarcia umowy o pracę oraz jej realizacji i odwołująca podlegała ubezpieczeniu pracowniczemu w okresie od 18 sierpnia 2020 r. do 31 marca 2021 r. u płatnika składek spółki (...) w M..

Stąd odwołanie jako zasadne podlegało uwzględnieniu, a decyzja zmianie w myśl art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800) zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz odwołującej kwotę odpowiadającą stawce minimalnej – 180 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sędzia Romuald Kompanowski