Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2018 r. w Warszawie

sprawy z powództwa E. M.

przeciwko W. D., I. Z., K. M., Z. R.

o zapłatę 260 000 złotych

I.  oddala powództwo przeciwko W. D.,

II.  odrzuca powództwa przeciwko I. Z., K. M., Z. R.,

III.  zasądza od powódki E. M. na rzecz W. D. (...) (siedem tysięcy dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

IV.  zasądza od powódki E. M. na rzecz I. Z. (...) ( siedem tysięcy dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

V.  nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt III C 606/15

UZASADNIENIE

E. M. wniosła o zasądzenie solidarnie od W. D., I. Z., K. M. i Z. R. na rzecz powódki kwoty 250 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu do powyższego wskazała, że W. D. i I. Z. są komornikami, którzy prowadzą egzekucję na rzecz powódki i jej dzieci z majątku jej byłego męża – pozwanego K. M., który aktualnie pozostaje zatrudniony w firmie prowadzonej przez jego aktualną partnerkę życiową pozwaną Z. R.. E. M. podniosła, że na skutek zachowania wszystkich pozwanych – prowadzenia egzekucji przez komorników z rażącym naruszeniem prawa oraz unikania zapłaty przez K. M. i jego obecną partnerkę – powódka poniosła szkodę materialną i krzywdę, które wyceniła na łączną kwotę 250 000 zł.

W toku procesu powódka sprecyzowała, iż wnosi o zasądzenie od pozwanych solidarnie na jej rzecz kwoty 130 000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 130 000 zł tytułem odszkodowania, wraz z ustawowymi odsetkami od daty wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Pozwani I. Z., W. D., K. M., Z. R. wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz każdego z pozwanych kosztów postępowania (k. 92, 96, 111, 114).

W toku postępowania pozwana I. Z. wniosła o odrzucenie pozwu w niniejszej sprawie wskazując, iż roszczenie powódki zostało prawomocnie osądzone w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowym w Olsztynie pod sygn. akt I C 136/14 (k.196).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Wyrokiem z 13 grudnia 1990 r. wydanym w sprawie prowadzonej pod sygn. akt III RC 119/87 Sąd Rejonowy w Przasnyszu rozwiązał małżeństwo E. M. i K. M. przez rozwód. W toku powyższej sprawy postanowieniem z 16 czerwca 1987 r. zabezpieczone zostały potrzeby rodziny stron poprzez zasądzenie od K. M. na rzecz E. M. odpowiedniej kwoty, poczynając od 11 maja 1987 r. W wyroku wydanym w sprawie III RC 119/87 nie zostały zasądzone alimenty na rzecz E. M.. W dniu 28 maja 1991 Sąd Wojewódzki w Ostrołęce oddalił rewizję od wyroku Sądu Rejonowego w Przasnyszu z 13 grudnia 1990 r. i utrzymał w mocy ustalony w tym orzeczeniu obowiązek alimentacyjny K. M. na rzecz dzieci – P. M. (1) i A. M. (bezsporne).

Wysokość alimentów zasądzonych od K. M. na rzecz dzieci była zmieniana orzeczeniami Sądu Rejonowego w Ostrołęce wydanymi: w dniu 28 grudnia 1999 r. w sprawie III RC 165/99 oraz w dniu 11 kwietnia 2002 r. w sprawie III RC 172/00. Na podstawie powyższych tytułów egzekucyjnych E. M., występując jako przedstawiciel ustawowy wierzycieli P. M. (1) i A. M., wniosła o wszczęcie postepowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi K. M.. Powyższe postępowanie prowadzone było przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ostrołęce I. Z. w sprawie pod sygn. Kmp 90/95.

E. M. wniosła również do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ostrołęce – I. Z. – wniosek o wszczęcie postepowania egzekucyjnego alimentów na jej rzecz od K. M., na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu z 16 czerwca 1987 r. wydanego w sprawie III RC 119/87. Powyższe postepowanie egzekucyjne prowadzone było pod sygn. akt Kmp 117/90. Postanowieniem z 26 lipca 2004 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ostrołęce I. Z. zakończyła postepowanie egzekucyjne prowadzone pod sygn. Kmp 117/90 w związku z zaspokojeniem wierzyciela. Powyższa czynność komornika nie była skarżona przez E. M., która następnie złożyła jednak szereg wniosków w powyższym postepowaniu, w tym o wszczęcie egzekucji z ruchomości i nieruchomości dłużnika oraz wniosek o wznowienie postepowania egzekucyjnego.

W dniu 19 lutego 2011 r. E. M. wniosła do sądu Okręgowego w Olsztynie pozew przeciwko I. Z., B. O., K. M. i Z. R. o zapłatę solidarnie kwoty 180 000 zł tytułem odszkodowania oraz kwoty 100 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu do powyższego wskazała, że pozwane I. Z. i B. O. prowadziły z rażącym naruszeniem prawa postepowanie egzekucyjne na jej rzecz, czym doprowadziły do powstania ogromnych zaległości alimentacyjnych pomimo dużego majątku dłużnika. E. M. wskazała ponadto, że wszyscy pozwani współpracowali ze sobą w celu ograbienia powódki i jej dzieci. Swoim postepowaniem doprowadzili powódkę do ubóstwa i odebrali jej zdrowie. Powyższa sprawa o odszkodowanie i zadośćuczynienie za krzywdę została prawomocnie osądzona przez Sąd Okręgowy w Olsztynie, który wyrokiem z 26 maja 2014 r. w sprawie o sygn. akt I C 136/14 oddalił powództwo E. M. (dowód: akta sprawy I C 314/12 – pozew k. 2, wyrok z 21 marca 2013 r. k. 205).

Postanowieniem z 18 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy w Łomży wyłączył Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ostrołęce od prowadzenia postępowania w sprawach egzekucyjnych Kmp 117/90 i Kmp 90/95 przeciwko dłużnikowi K. M. i jednocześnie wyznaczył do prowadzenia tych postępowań Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Legionowie – W. D., który na tej podstawie wszczął egzekucję z majątku K. M. prowadzoną pod sygn. akt Kmp 10/13 (dowód: postanowienie z 18 stycznia 2013 r. k. 185).

Pismem z 31 października 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Legionowie W. D. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt Kmp 10/13 wezwał pełnomocnika wierzycieli – E. M. do uzupełnienia wniosku o wszczęcie egzekucji poprzez złożenie oryginału tytułu wykonawczego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Następnie wobec nieuzupełnienia powyższych braków postanowieniem z 24 lutego 2014 r. odmówił wszczęcia postępowania egzekucyjnego w sprawie z wniosku wierzycieli P. M. (1), P. M. (2) i A. M. przeciwko dłużnikowi K. M. (dowód: akta Kmp 10/13 tom IV - k. 101, 122).

W dniu 4 maja 2015 r. E. M. wniosła do Sądu Rejonowego w Ostrołęce pozew przeciwko I. Z. o zapłatę kwoty 52 040 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu do powyższego powódka wskazała, że I. Z. jako Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ostrołęce, w sposób niezgodny z prawem i z rażącym naruszeniem prawa prowadziła egzekucję z alimentów na rzecz powódki oraz na rzecz dzieci powódki od dłużnika K. M.. Wyrokiem z 28 grudnia 2016 r. wydanym w sprawie I C 1394/15 Sąd Rejonowy w Łomży oddalił powództwo E. M.. Powyższe orzeczenie jest prawomocne – Sąd Okręgowy w Łomży oddalił apelację powódki wyrokiem z 7 września 2017 r. (dowód: akta sprawy III RC 179/15 pozew k. 2, wyrok z 28 grudnia 2016 r. k. 227, wyrok z 7 września 2017 r. k. 283, uzasadnienie k. 288).

Sąd zważył, co następuje.

Przechodząc do oceny zasadności powództwa w pierwszej kolejności wskazać należy, iż roszczenia powódki o zasądzenie zadośćuczynienia oraz odszkodowania na jej rzecz od I. Z., K. M. i Z. R. w związku z postępowaniami egzekucyjnymi prowadzonymi pod sygn. akt Kmp 117/90 oraz Kmp 90/95 zostało już prawomocnie osądzone przez Sąd Okręgowy w Olsztynie, który prawomocnym wyrokiem z 26 maja 2014 r. w sprawie o sygn. akt I C 136/14 oddalił powództwo E. M.. Analiza treści pozwu wniesionego w niniejszej sprawie z pozwem wniesionym przed Sądem Okręgowym w Olsztynie wskazuje na tożsamość przedmiotu postępowania, jak i stron – z wyłączeniem pozwanego W. D.. W zakresie roszczeń powódki dochodzonych przeciwko I. Z., K. M. i Z. R. istnieje więc powaga rzeczy osądzonej. Zgodnie zaś z treścią art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku lub została prawomocnie zakończona sąd zobligowany jest pozew odrzucić. Powyższe uzasadniało więc odrzucenie pozwu co do pozwanych I. Z., K. M. i Z. R. o czym Sąd orzekł postanowieniem zawartym w pkt. II sentencji wyroku.

Powództwo przeciwko W. D., jako nieudowodnione zarówno co do zasady, jak i co do wysokości podlegało zaś oddaleniu. Powódka w toku procesu nie sprecyzowała w związku z jakimi konkretnie czynami pozwanego dochodzi przeciwko niemu powództwa o zapłatę łącznej kwoty 260 000 zł. Po analizie treści wniesionego pozwu Sąd za podstawę materialnoprawną dochodzonych roszczeń przyjął art. 415 k.c., który traktuje o odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego. Stosownie do tego przepisu kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są więc: bezprawne działanie lub zaniechanie pozwanego, a więc każde zachowanie sprzeczne z normami prawnymi lub zasadami współżycia społecznego, wina pozwanego, szkoda rozumiana jako uszczerbek majątkowy lub niemajątkowy oraz związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym, zawinionym zachowaniem lub zaniechaniem pozwanego, a szkodą. Konieczne jest jednak, aby wszystkie przesłanki zaistniały łącznie. Stosownie zaś do ogólnej zasady rozkładu ciężaru dowodu w postępowaniu procesowym, obowiązek ich wykazania tych przesłanek spoczywał na powódce ( art. 6 k.c.).

E. M. obowiązkowi takiemu nie sprostała. Powódka nie wykazała zaistnienia u niej szkody zarówno majątkowej, jak i niemajątkowej. Podnoszone przez powódkę zarzuty sprowadzały się w tym zakresie do ogólnikowych twierdzeń o pozostawaniu w niedostatku. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał też żadnych podstaw do przypisania W. D. bezprawności w działaniu, ani winy. Za nieudowodnioną uznać należało także przesłankę istnienia związku przyczynowego między zachowaniem pozwanego a ewentualną szkodą. Zauważyć należy, iż E. M. nie sprecyzowała nawet na czym okoliczności te miałyby polegać. Tym bardziej powódka nie przedstawiła stosownych dowodów na poparcie podnoszonych zarzutów.

Powódka wskazywała, że dochodzi roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie w związku z nieprawidłowościami w sposobie prowadzenia postępowań komorniczych na jej rzecz. Zauważyć jednak należy, że pozwany W. D., jako Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Legionowie, prowadził egzekucję jedynie w sprawie o sygn. Kmp 10/13. Z ustalonego stanu faktycznego wynika zaś, iż w postepowaniu tym E. M. nie występowała w charakterze wierzyciela, a jedynie w roli przedstawiciela ustawowego swoich dzieci. Powyższe tym bardziej wskazuje na brak związku przyczynowego pomiędzy działaniem W. D., a ewentualną szkodą poniesioną przez powódkę.

Raz jeszcze podkreślić należy, że powódka w toku całego procesu nie przedstawiła żadnego dowodu na poparcie swoich zarzutów. Sąd nie prowadził zaś postępowania dowodowego z urzędu, gdyż przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełniania lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Sąd nie jest też zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Sformułowanie „ciężar udowodnienia” jednoznacznie wskazuje, że dotyczy przekonania sądu o prawdziwości faktów powołanych przez stronę. Natomiast o prawdziwości faktów powinien przekonać Sąd ten, kto wywodzi z nich skutki prawne. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 listopada 2008 r. w sprawie o sygn. akt V CSK 174/08 (LEX 477605) wskazał, iż ogólnie przyjmuje się, że (o ile ustawa nie stanowi inaczej) rzeczą powoda jest wykazanie faktów, z których wywodzi prawo, a rzeczą pozwanego – faktów niweczących to prawo. Co więcej, przedstawienie przez stronę dowodu w celu wykazania określonych twierdzeń o faktach, z których wywodzi dla siebie korzystne skutki, jest nie tyle jej prawem czy obowiązkiem procesowym, co ciężarem procesowym, wynikającym i zagwarantowanym przepisami prawa, przede wszystkim w jej własnym interesie. To interes strony nakazuje jej podjąć wszelkie czynności procesowe w celu udowodnienia faktów, z których wywodzi korzystne skutki prawne. Należy przy tym pamiętać, że sąd rozstrzyga sprawę według właściwego prawa materialnego na podstawie koniecznych ustaleń faktycznych uzyskanych dzięki zebranym środkom dowodowym. Na te właśnie ustalenia składają się dowody, które przedstawiają w pierwszej kolejności same strony, zgodnie z brzmieniem art. 232 k.p.c. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 marca 2014 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 930/13, LEX 477605). W niniejszej sprawie zgromadzony materiał dowodowy był niewystarczający do przypisania pozwanemu W. D. zawinionego działania lub zaniechania, które byłoby sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego i jednocześnie pozostawało w związku przyczynowym z uszczerbkiem majątkowym i niemajątkowym odniesionym przez powódkę.

W konsekwencji uznać należało, że roszczenie powódki jako nieudowodnione zarówno co do zasady, jak i co do wysokości, nie zasługiwało na uwzględnienie. Powyższe uzasadniało zaś orzeczenie jak w pkt I wyroku.

O kosztach w pkt III i IV Sąd orzekł stosownie do wyniku procesu w niniejszej sprawie, zasądzając na podstawie art. 98 k.p.c. od powódki na rzecz W. D. i I. Z. koszty procesu, na które składały się w zakresie każdego z pozwanych: opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego ustalone w oparciu o § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (7 200 zł). Sąd nie znalazł przy tym podstaw do przyjęcia odpowiedzialności solidarnej pozwanych. Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli wynika to z ustawy lub czynności prawnej (por. art. 369 k.c.). Solidarności nie można więc domniemywać. Nie istnieją zaś przepisy uzasadniające przyjęcie solidarności biernej pozwanych w niniejszej sprawie. Z uwagi na powyższe Sąd zasądził od powódki kwotę 7 217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, z osobna na rzecz każdego z pozwanych. Dokonując powyższego rozstrzygnięcia Sąd wziął pod uwagę fakt, iż powódka pozostaje osobą niemajętną. Powyższe skutkowało zresztą odstąpieniem w pkt. V wyroku od obciążania E. M. obowiązkiem zapłaty nieuiszczonych kosztów sądowych i przejęciem ich na rachunek Skarbu Państwa na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. w zw. z art. 102 k.p.c. Z uwagi jednak na fakt, iż roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie było już przedmiotem rozpatrywania przez Sąd Okręgowy w Olsztynie, a jego ponowne wniesienie wiązało się z obowiązkiem poniesienia przez pozwanych stosownych kosztów obrony, Sąd postanowił obciążyć powódkę obowiązkiem zapłaty kwoty 7 217 zł na rzecz W. D. i I. Z..