Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:SSO Natalia Lipińska

Protokolant: st.sekr.sądowy Jolanta Stawarz

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2013 r. w Tarnowie na rozprawie

odwołania J. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 31 stycznia 2013 r. nr (...)

w sprawie J. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 258/13

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 26 kwietnia 2013 r.

Decyzją z dnia 31 stycznia 2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił J. T. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, a jedynie 10 lat i 5 dni takiej pracy.

Decyzję tę zaskarżył J. T., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania, uzupełnionego pismem z dnia 22 kwietnia 2013 r., wskazał, że od października 1974 r. do czerwca 1987 r. pracował w szczególnych warunkach w Fabryce (...) w T. na stanowisku ślusarza. Do zakresu jego obowiązków należała obróbka odlewów żeliwnych (szlifowanie i polerowanie powierzchni) prasujących niecek, stanowiących integralną część maszyn pralniczych (tzw. magli) oraz wykonywanie osłon termoizolacyjnych przy użyciu folii aluminowej i płyt azbestowych. Jak wskazał, prace te wymienione zostały w dziale III pkt 23 i w dziale VII pkt 8 i 9 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podniósł, że za okres pracy w Fabryce (...) w T. od
29 października 1974 r. do 3 czerwca 1987 r. na stanowisku ślusarza odwołujący nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a ponadto praca ślusarza nie została wymieniona w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący J. T., urodzony
(...)w dniu (...) osiągnął 60 lat życia. Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca udokumentował 30 lat, 3 miesiące i 12 dni okresów składkowych
i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat i 5 dni
z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) w T. od 22 czerwca 1987 r. do
30 listopada 1994 r. na stanowisku ślusarza oraz w Zakładzie (...) Sp. z o.o. w T. od 1 grudnia 1994 r. do
31 grudnia 1998 r. na stanowisku ślusarza.

We wniosku z dnia 11 grudnia 2012 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 31 stycznia 2013 r. (...) Oddział w T. odmówił J. T. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący rozwiązał stosunek pracy i nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący J. T. od 29 października 1974 r. do 3 czerwca 1987 r. był zatrudniony w Fabryce (...) w T. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza. Od 1986 r. pełnił funkcję mistrza brygady montażowej wirówek. Odwołujący ukończył kurs obsługi suwnic i kurs mistrzowski.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 03.06.1987 r.- k. 5 cz. I akt ZUS,

-

świadectwo pracy z dnia 26.05.1999 r.- k. 7 cz. II akt ZUS,

-

kartoteki zarobkowe- k. 11, 12, 18, 19 cz. II akt ZUS,

-

karta obiegowa zmiany- k. 22v cz. II akt ZUS,

Hala produkcyjna w Fabryce (...) miała wydzielone sektory za pomocą blachy o wysokości 2 metrów. Były to sektory: magli, obróbki mechanicznej, suszarek i montażu wirówek. Oddzielne pomieszczenia stanowiły galwanizernia, malarnia
i spawalnia. Fabryka (...) zatrudniała tokarzy, frezerów, szlifierzy i ślusarzy.

dowód:

-

zeznania świadka J. W.- 00:14:41,

-

zeznania świadka M. Z.- 00:49:43,

Odwołujący pracował w sektorze magli, gdzie zatrudnieni byli tylko ślusarze,
w systemie trzyzmianowym. Praca ślusarza polegała na przygotowywaniu odlewów, szlifowaniu i polerowaniu niecek elektrycznych oraz elementów żeliwa i stali, a wcześniej na wierceniu tych elementów i przygotowywaniu ich do malowania. Ślusarze używali ręcznych narzędzi, takich jak wiertarki czy szlifierki powietrzne, elektryczne, kątowe. Spawanie poszczególnych elementów odbywało się w spawalni, a malowanie w malarni. Przy pomocy wiertarki ręcznej ślusarz wiercił otwory w podzespołach i gwintował. Przygotowanie tego etapu prac trwało 8 godzin, a czasem dłużej, nawet cały miesiąc. Po zmontowaniu podzespołów, następowało ich szlifowanie. Czynność ta zajmowała nawet dwa dni. Ślusarze wykonywali ją wspólnie- zmieniając się- przy użyciu szlifierki kątowej. Następnie, materiał był polerowany przy użyciu papieru ściernego naklejanego na filc, tj. przy użyciu szlifierki ręcznej. Podzespoły z żeliwa i ze stali składały się na magle czyli tzw. prasownice. Zatrudnieni w sektorze magli ślusarze, w przeciwieństwie do ślusarzy z galwanizerni, nie otrzymywali dodatku za pracę w warunkach szkodliwych. Przysługiwało im tylko mleko. Ślusarze ci wdychali opary wydostające się z malarni. Byli też narażeni na pył przy szlifowaniu elementów żeliwnych i stalowych.

dowód:

-

zeznania świadka J. W.- 00:18:17-00:39:13,

-

zeznania świadka M. Z.- 00:49:43-01:00:40, 01:05:46,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody
z dokumentów i zeznania świadków.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Zeznaniom świadków J. W. i M. Z. Sąd przyznał walor wiarygodności w całości. Świadkowie wskazali w nich na okoliczności dotyczące charakteru
i rodzaju pracy wykonywanej przez odwołującego w spornym okresie. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, a przy tym przekonywujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych w sposób jednoznaczny wynika, że w spornym okresie odwołujący był zatrudniony w Fabryce (...) w T. na stanowisku ślusarza w sektorze magli, a jego praca polegała na przygotowywaniu odlewów, szlifowaniu i polerowaniu niecek elektrycznych oraz elementów żeliwa i stali, a wcześniej na wierceniu tych elementów i przygotowywaniu ich do malowania. W sektorze tym nie wypłacano ślusarzom dodatku za pracę w szkodliwych warunkach, przysługiwało im tylko mleko. Dodatek taki należał się natomiast ślusarzom
z galwanizerni. Świadek M. Z., który pracował wspólnie z odwołującym w sektorze magli, podniósł, że warunki ich pracy były ciężkie, jednak ocena ta nie wiąże Sądu. Stanowi bowiem subiektywne odczucie, zaś ostateczne rozstrzygnięcie, jakie były warunki zatrudnienia (pracy) odwołującego należy do sądu orzekającego.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony postępowania, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie zostały w całości uznane przez Sąd za wiarygodne.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet
i 65 lat- dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat, posiadał na dzień 1 stycznia 1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 29 października 1974 r. do 3 czerwca 1987 r. w Fabryce (...) w T..

Odmawiając odwołującemu zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach tego okresu zatrudnienia organ rentowy wskazał, że za okres pracy w Fabryce (...) w T. od 29 października 1974 r. do 3 czerwca 1987 r. na stanowisku ślusarza wnioskodawca nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach,
a ponadto praca ślusarza nie została wymieniona w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie przesądza
o tym, że ubezpieczony faktycznie nie wykonywał pracy w takim charakterze.
W postępowaniu przed sądem nie stosuje się bowiem ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Zatem okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Poza tym, świadectwa wykonywania pracy
w szczególnych warunkach oraz zwykłe świadectwa pracy podlegają kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej w nim podstawy prawnej. Sąd może więc prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy świadczona przez stronę praca była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14 lutego 2012 r., III AUa 1717/11, LEX nr 1129731; wyrok SA w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r., III AUa 3113/08, LEX nr 552003; wyrok SA w Białymstoku z dnia 24 września 2008 r., III AUa 795/08, OSAB 2008/4/60-68).

Jednocześnie, zgodnie z utrwaloną w judykaturze Sądu Najwyższego linią orzeczniczą, dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 19 maja 2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652;
z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 1 czerwca 2010 r.,
II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, w spornym okresie odwołujący pozostawał w zatrudnieniu w charakterze ślusarza w sektorze magli. Jego praca polegała na przygotowywaniu odlewów, szlifowaniu i polerowaniu niecek elektrycznych oraz elementów żeliwa i stali, a wcześniej na wierceniu tych elementów i przygotowywaniu ich do malowania. W pracy tej używał ręcznych narzędzi typu wiertarki, szlifierki powietrzne elektryczne i kątowe. Za pomocą wiertarki wiercił otwory w żeliwnych czy stalowych elementach podzespołów i gwintował. Po zmontowaniu elementów następowała czynność szlifowania przy pomocy szlifierki kątowej, wykonywana wspólnie przez ślusarzy, którzy się zmieniali, a następnie czynność polerowania szlifierką ręczną, tj. papierem ściernym naklejonym na filc.

Na podstawie zeznań świadków Sąd ustalił też, że ślusarze zatrudnieni w sektorze magli nie otrzymywali dodatku za pracę w warunkach szkodliwych. Przysługiwało im tylko mleko. Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych wypłacano natomiast ślusarzom
z galwanizerni. W galwanizerni zatrudniony był świadek J. W. (1), który oświadczył, że otrzymał od pracodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach
z galwanizerni i kotłowni, nie otrzymał natomiast za okres pracy wspólnie z odwołującym
w sektorze magli.

Powyższe sugeruje, że świadczona przez odwołującego w spornym okresie praca, nie była pracą w szczególnych warunkach.

Praca ślusarza nie została też wymieniona w żadnym z działów wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W szczególności nie można zasadnie twierdzić, że była to praca wskazana w dziale XIV, zatytułowanym: „Prace różne”, pkt 24 (kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie) czy pkt 25 (bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano- montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie) z tej prostej przyczyny, że- jak już wskazano- wykaz A nie obejmuje pracy ślusarza.

Pracy odwołującego nie można też uznać za pracę wymienioną w dziale III, zatytułowanym: „W hutnictwie i przemyśle metalowym” (Prace różne w hutnictwie
i w przemyśle metalowym) pkt 78 (szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne), ponieważ szlifowanie stanowiło tylko wycinek czynności realizowanych przez wnioskodawcę na stanowisku ślusarza. Nie można więc powiedzieć, że odwołujący zajmował się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tylko szlifowaniem, albo szlifowaniem i polerowaniem, ponieważ do jego obowiązków należało też przygotowywaniem odlewów czy wiercenie elementów żeliwa i stali. Poza tym, we wskazanej wyżej pozycji wymieniono prace mechaniczne, podczas, gdy wnioskodawca używał na co dzień narzędzi ręcznych. Szlifowanie w fabryce odbywało się bowiem za pomocą szlifierki kątowej, a polerowanie przy użyciu papieru ściernego naklejanego na filc, tj. przy użyciu szlifierki ręcznej.

Fakt, że w spornym okresie odwołujący był narażony na opary i pył nie zmienia charakteru jego pracy, nie będącej pracą w szczególnych warunkach. Wszak zauważyć należy, że opary wydostawały się na halę z malarni, w której wnioskodawca nie pracował
i w ciągu dnia nie przebywał, a jak wynika z zasad doświadczenia życiowego przy szlifowaniu czy polerowaniu elementów żeliwa czy stali nie powstaje taka ilość pyłu, która powodowałyby, że czynności te można by uznać za szczególnie szkodliwe czy uciążliwe dla zdrowia.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.