Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 lipca 2022 roku, znak: E/15/021134508, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił Z. W. prawa do świadczenia uzupełniającego.

Organ rentowy wskazywał, iż orzeczeniem z dnia 29 czerwca 2022 roku Komisja Lekarska ZUS orzekła, iż wnioskodawczyni nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, zatem nie spełnia wszystkich warunków do przyznania jej świadczenia uzupełniającego.

/decyzja z dnia 4 lipca 2022 roku – k. 9-9v załączonych akt rentowych/

W dniu 4 sierpnia 2022 roku odwołanie od powyższej decyzji złożyła wnioskodawczyni Z. W..

/odwołanie – k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 2 września 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania wywodząc, jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 5-6/

Postanowieniem z dnia 29.09.2022 r dla wnioskodawczyni został ustanowiony pełnomocnik z urzędu.

/postanowienie – k. 20/

W piśmie z dnia 5.01.2023 r pełnomocnik wnioskodawczyni z urzędu wskazał, że nie wnosi zastrzeżeń do opinii biegłego z zakresu kardiologii.

/pismo – k. 39/

Na podstawie zarządzenia z dnia 10 stycznia 2023 roku sprawa została skierowana na posiedzenie niejawne celem rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/zarządzenie – k. 41/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni Z. W. urodziła się w dniu (...).

/bezsporne/

W dniu 16 maja 2022 roku Z. W. złożyła wniosek o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

/wniosek – k. 1-4 załączonych akt rentowych/

Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 13 czerwca 2022 roku stwierdzono, iż wnioskodawczyni Z. W. nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

/orzeczenie Lekarza Orzecznika z dnia 13 czerwca 2022 roku – k. 5-5v załączonych akt rentowych/

W opinii lekarskiej z dnia 13 czerwca 2022 roku u wnioskodawczyni rozpoznano przewlekłą niewydolność serca, utrwalone migotanie przedsionków, stan po naprawie zastawki mitralnej i trójdzielnej (2015 rok) z powodu ich niedomykalności, nadciśnienie tętnicze, niedoczynność tarczycy po strumektomii, przebyte zeszycie (...) typu II w 1976 roku. Numer statystyczny choroby zasadniczej oznaczono, jako: I50.

W opinii lekarskiej podano, iż w stosunku do wnioskodawczyni nie istnieją podstawy do orzeczenia niezdolności do samodzielnej egzystencji.

/opinia lekarska z dnia 13 czerwca 2022 roku – k. 7-8 załączonych akt rentowych/

W dniu 17 czerwca 2022 roku wnioskodawczyni Z. W. złożyła sprzeciw od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 13 czerwca 2022 roku.

/sprzeciw – k. 10 załączonych akt rentowych/

Orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS nr (...) z dnia 29 czerwca 2022 roku stwierdzono, iż wnioskodawczyni Z. W. nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

/orzeczenie Komisji Lekarskiej z dnia 29 czerwca 2022 roku – k. 8-8v załączonych akt rentowych/

W opinii lekarskiej z dnia 29 czerwca 2022 roku u wnioskodawczyni rozpoznano przewlekłą niewydolność serca z utrwalonym migotaniem przedsionków, nadciśnienie tętnicze, niedoczynność pooperacyjna tarczycy, zamknięcie (...) w 1976 roku i naprawa zastawki mitralnej i trójdzielnej w 2015 roku. Numer statystyczny choroby zasadniczej oznaczono, jako: I50.

Po analizie dostępnej dokumentacji, Komisja Lekarska nie stwierdziła w przypadku skarżącej podstaw do orzeczenia niezdolności do samodzielnej egzystencji.

/opinia lekarska z dnia 29 czerwca 2022 roku – k. 11 załączonych akt rentowych/

Z punktu widzenia biegłego kardiologa, u wnioskodawczyni rozpoznaje się przewlekłą niewydolność serca II/III wg (...), utrwalone migotanie przedsionków, stan po przebytym zabiegu plastyki zastawki mitralnej i trójdzielnej (lipiec 2015 roku), stan po zabiegu zamknięcia ubytku w przegrodzie międzyprzedsionkowej ( (...) t. II) – 1976 rok, nadciśnienie tętnicze, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z okresowym zespołem bólowym oraz chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych.

Wnioskodawczyni jest relatywnie dość dobrego ogólnego stanu (dominują problemy ortopedyczno-neurologiczne).

Z. W. jest niewątpliwie obciążona schorzeniami kardiologicznymi (choroby przewlekłe). Całościowo, w ocenie kardiologicznej, skarżąca jest jednak w dobrym ogólnym stanie, nie oznacza to jednak braku schorzeń przewlekłych.

Ostatnio wykonane badanie ECHO (tj. USG serca) z 27 lutego 2022 roku wykazało dobrą globalną funkcję skurczową mięśnia lewej komory serca (frakcja wyrzutowa w granicy normy tj. 53%), bez odcinkowych zaburzeń kurczliwości, bez istotnych wad zastawkowych. Oznacza to dobrą funkcję mięśnia sercowego serca, jako całości oraz dobry odległy wynik zabiegów kardiochirurgicznych z 1976 roku i 2015 roku. To ważne dla oceny orzeczniczej, gdyż nie stwierdza się zaawansowanej niewydolności serca, czy ciężkiego upośledzenia jego funkcji.

Z dokumentacji medycznej wynika, iż u wnioskodawczyni stwierdza się zaburzenia rytmu serca - pod postacią migotania przedsionków. Migotanie przedsionków jest jedną z najczęstszych arytmii obserwowanych w populacji. Częstość występowania tej arytmii rośnie wraz z wiekiem. Potencjalnie nie jest to arytmia zagrażająca życiu - jest to rodzaj umiarkowanie łagodnej arytmii. Jednakże, czasami może ograniczać funkcjonowanie. Niestety nie ma dotychczas leczenia, które by było całkowicie skuteczne w tego typu schorzeniu. Istnieją, zabiegowe metody leczenia (np. ablacja), kardiowersja, jednak ich skuteczność także jest ograniczona.

W ostatnim czasie, z powodu napadów migotania przedsionków, Z. W. nie wymagała hospitalizacji.

Na co dzień wnioskodawczym funkcjonuje z licznymi utrudnieniami, samodzielnie korzysta jednak z toalety, łazienki, nie wymaga karmienia, samodzielnie spożywa posiłki, jest zorientowana, co do miejsca, czasu, nie ma istotnych zaburzeń pamięci, samodzielnie ubiera się.

Schorzenia wnioskodawczyni są trudne do wyleczenia - wymagają przewlekłego leczenia i stałej kontroli (celem zmniejszenia np. ryzyka sercowo-naczyniowego i opóźnienia momentu wystąpienia dalszych powikłań). Dodatkowo, pacjenci z tego typu schorzeniami mają niewątpliwie większe ryzyko kolejnych niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych np. kolejny zawału, udar (nawet pomimo optymalnego leczenia). Przy ocenie niezdolności do samodzielnej egzystencji należy jednak brać pod uwagę upośledzenie czynności organizmu, a nie samo ryzyko sercowo- naczyniowe (gdyż ono samo w sobie nie znaczy o niezdolności do samodzielnej egzystencji).

U Z. W. nie stwierdza się niezdolności do samodzielnej egzystencji.

/pisemna opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii R. G. z dnia 21 października 2022 roku – k. 27-29/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił na podstawie powołanych dowodów, na które składała się dokumentacja znajdująca się w aktach organu rentowego, a nadto opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii.

W toku postępowania dowodowego, na okoliczność ustalenia, czy wnioskodawczyni Z. W. jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, Sąd dopuścił dowód z pisemnej opinii biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii.

Biegły kardiolog, po zapoznaniu się z aktami sprawy, dostępną dokumentacją medyczną oraz po przeprowadzeniu badania przedmiotowego wnioskodawczyni ocenił, iż Z. W., w związku z rozpoznanymi u niej schorzeniami kardiologicznymi, nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Żadna ze stron postępowania nie złożyła zarzutów do pisemnej opinii ww. biegłego.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy uznał, iż opinia biegłego kardiologa sporządzona została zgodnie z wymaganiami fachowości oraz niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot, a wynikające z niej wnioski są logiczne, prawidłowo uzasadnione, a nadto odpowiadają postawionej tezie dowodowej. Opinia biegłego kardiologa posiadała ostatecznie istotną wartość dowodową dla wydania merytorycznego rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Na mocy ww. przepisu Sąd Okręgowy wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym, uznając, iż nie zachodzi konieczność przeprowadzenia rozprawy, z kolei strony przedmiotowego postępowania nie wnosiły o przeprowadzenie jakichkolwiek dowodów na rozprawie. Nie zgłosiły też kolejnych wniosków dowodowych.

Zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 31 lipca 2019 roku o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji /według stanu prawnego na dzień wydania spornej decyzji - tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 1006 z późn. zm./, świadczenie uzupełniające przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1)  obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2)  posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3)  cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 2 ust. 1 i 2 ustawy świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej „osobami uprawnionymi”.

Świadczenie uzupełniające przysługuje osobom uprawnionym, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504), zasiłku pielęgnacyjnego, dodatku energetycznego, o którym mowa w art. 5c ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 716, z późn. zm.), dodatku osłonowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o dodatku osłonowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1 i 202), dodatku węglowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym (Dz. U. poz. 1692), oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1750 zł miesięcznie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była okoliczność, czy istniejące u wnioskodawczyni naruszenie sprawności organizmu powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Pojęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji ma szeroki zakres i obejmuje opiekę i pomoc w załatwieniu elementarnych spraw życia codziennego. Jednak sam fakt, że osoba doznaje pewnych utrudnień w realizacji potrzeb życia codziennego czy też, że potrzebuje pomocy innych osób nie może przesądzać o uznaniu jej za niezdolną do samodzielnej egzystencji /III AUa 62/17 - wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 sierpnia 2017 roku, LEX nr 2362730/.

Jeżeli stan zdrowia ubezpieczonego nie powoduje konieczności zapewnienia mu stałej ani długotrwałej opieki i pomocy innej osoby, by mogły zostać zaspokojone jego elementarne potrzeby życia codziennego i nie zostało wykazane, aby nie radził sobie z obowiązkami domowymi, sama okoliczność, że w związku z występującymi u ubezpieczonego schorzeniami doznaje on pewnych utrudnień w realizacji potrzeb życia codziennego, a czasem też potrzebuje pomocy innych osób, nie może uzasadniać uznania go za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji /por. odpowiednio III AUa 615/12 - wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 grudnia 2012 roku, LEX nr 1286633/.

Przekładając poczynione rozważania prawne na grunt przedmiotowej sprawy Sąd uznał, iż ustalenia dokonane w toku postępowania dowodowego nie uzasadniają zmiany zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Przeprowadzone postępowanie wykazało bowiem, że wnioskodawczyni nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Wynika to w sposób jednoznaczny z opinii biegłego kardiologa, właściwego z punktu widzenia specjalizacji lekarskiej odpowiadającej charakterowi schorzeń występujących u wnioskodawczyni. Powyższe potwierdza tym samym zasadność orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS i w konsekwencji prawidłowość zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do treści opinii ww. biegłego należy uznać, iż stopień naruszenia sprawności organizmu spowodowany stwierdzonymi u wnioskodawczyni schorzeniami nie powoduje u niej konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu jej podstawowych potrzeb życiowych.

Biegły kardiolog rozpoznał u Z. W. przewlekłą niewydolność serca II/III wg (...), utrwalone migotanie przedsionków, stan po przebytym zabiegu plastyki zastawki mitralnej i trójdzielnej (lipiec 2015 roku), stan po zabiegu zamknięcia ubytku w przegrodzie międzyprzedsionkowej ( (...) t. II) – 1976 rok, nadciśnienie tętnicze, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z okresowym zespołem bólowym oraz chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych.

Biegły podał, iż wnioskodawczyni jest relatywnie dość dobrego ogólnego stanu (dominują u niej problemy ortopedyczno-neurologiczne). Biegły ocenił również, iż Z. W. obciążona jest schorzeniami kardiologicznymi, ale całościowo, z punktu widzenia kardiologicznego, pozostaje w dobrym ogólnym stanie. Nie mniej jednak, według biegłego, powyższe nie oznacza, iż w jej przypadku nie istnieją schorzenia przewlekłe.

Biegły precyzował nadto, iż ostatnio wykonane badanie ECHO (tj. USG serca) z dnia 27 lutego 2022 roku wykazało dobrą globalną funkcję skurczową mięśnia lewej komory serca (frakcja wyrzutowa w granicy normy tj. 53%), bez odcinkowych zaburzeń kurczliwości, bez istotnych wad zastawkowych. Biegły kardiolog podał, iż oznacza to dobrą funkcję mięśnia sercowego serca, jako całości oraz dobry odległy wynik zabiegów kardiochirurgicznych z 1976 roku i 2015 roku. Biegły ocenił także, iż jest to ważne dla oceny orzeczniczej, gdyż nie stwierdza się u skarżącej zaawansowanej niewydolności serca, czy ciężkiego upośledzenia jego funkcji.

Powołując się na treść dokumentacji medycznej wnioskodawczyni, biegły wskazał, iż u Z. W. stwierdza się zaburzenia rytmu serca - pod postacią migotania przedsionków. Biegły zaznaczył, że w ostatnim czasie z powodu napadów migotania przedsionków Z. W. nie wymagała hospitalizacji. Biegły podniósł w opinii, iż na co dzień wnioskodawczym funkcjonuje z licznymi utrudnieniami, samodzielnie korzysta jednak z toalety, łazienki, nie wymaga karmienia, samodzielnie spożywa posiłki, jest zorientowana, co do miejsca, czasu, nie ma istotnych zaburzeń pamięci, nadto bez pomocy innych ubiera się.

W ocenie biegłego kardiologa, schorzenia wnioskodawczyni są trudne do wyleczenia - wymagają przewlekłego leczenia i stałej kontroli (celem zmniejszenia np. ryzyka sercowo-naczyniowego i opóźnienia momentu wystąpienia dalszych powikłań). Przy ocenie niezdolności do samodzielnej egzystencji skarżącej, według biegłego, należy jednak brać pod uwagę upośledzenie czynności organizmu, a nie samo ryzyko sercowo- naczyniowe (gdyż ono samo w sobie nie znaczy o niezdolności do samodzielnej egzystencji).

Reasumując, zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił Sądowi na jednoznaczną ocenę, iż wnioskodawczyni Z. W. nie spełnia wszystkich wymaganych ustawą przesłanek do przyznania jej prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Podkreślić należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w tej opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. (por wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2018 r.III AUa 1328/17 Legalis numer 1824314). Sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii (tak postanowienie SN z 27 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84). Tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26). Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego (biegłych) przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy (wyr. SN z 25.9.1997 r., II UKN 271/97, OSNP 1998, Nr 14, poz. 430). Dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok SN z 28 lutego 2001 roku, II UKN 233/00 L.).

Biorąc zatem pod uwagę wszystkie okoliczności niniejszej sprawy oraz poczynione rozważania prawne, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż zaskarżona decyzja organu rentowego okazała się prawidłowa, bowiem oparta na istniejących podstawach faktycznych, jak i prawnych. Odwołanie Z. W. należało zatem uznać za niezasadne.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji wyroku na postawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.