Pełny tekst orzeczenia

VIII P 15/22

UZASADNIENIE do całości wyroku

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. wniosła pozew przeciwko P. G. o zapłatę kwoty 184 881,87 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 marca 2022 roku do dnia zapłaty. Jak wskazano, dochodzona kwota stanowi różnicę pomiędzy wypłaconym pozwanemu wynagrodzeniem za pracę, a kwotą mu należną po tym, jak powodowa spółka naliczyła i odprowadziła składki na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Ponadto strona powodowa wniosła o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

Pozew k 3-4

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Odpowiedź na pozew k 69

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

Spółka (...) zajmuje się sprzedażą hurtową odpadów i złomu, a także świadczy usługi związane min. z gospodarką odpadami, produkcją tworzyw sztucznych i wyrobów z tworzyw sztucznych.

Odpis KRS k 7-8

P. G. prowadził działalność gospodarczą od 2011 roku.

Okoliczność bezsporna

Strony nawiązały współpracę, na mocy której P. G. – jako przedsiębiorca mający własną działalność gospodarczą, zawarł umowę cywilnoprawną z powodową spółką. Przedmiotem umowy była obsługa handlowa klientów powodowej spółki, kooperujących w zakresie obrotu odpadami, tworzywami sztucznymi i makulaturą. Wynagrodzenie było wypłacane pozwanemu na podstawie faktur VAT.

Wskutek wniesionego pozwu przez P. G., Sąd Rejonowy w Białymstoku, wyrokiem z dnia 30.12.2020 roku ustalił, że strony łączył stosunek pracy w okresie od 14 stycznia 2015 roku do dnia 15 lipca 2018 roku i na jego podstawie pozwany był zatrudniony na stanowisku przedstawiciela handlowego, podlegającego służbowo osobie ze spółki. Sprawa była rozpoznawana pod sygnaturą akt VI P 309/18.

W wyroku z dnia 23.11.2021 roku Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił apelację spółki (...) w całości (punkt IV) oraz uwzględnił częściowo apelację P. G. i zasądził na jego rzecz dodatkowo kwotę 4237 złotych tytułem premii. Sprawa toczyła się pod sygnaturą V Pa 11/21.

Powodowa spółka, po uprawomocnieniu się powyższego wyroku sporządziła korekty faktur, korekty deklaracji do ZUS oraz naliczyła i opłaciła daniny publiczne za cały okres zatrudnienia, finansując zarówno część, która obciążała spółkę jak i część, która powinna być opłacona ze środków pracownika, czyli pozwanego. Zapłacono wszystkie należności do ZUS oraz do Urzędu Skarbowego.

Dokumenty k 10-39, wyroki z uzasadnieniami k 100-120, przesłuchanie stron k 168

Obliczając wysokość danin publicznych biuro księgowe przyjęło, ze kwota netto z faktur wystawionych przez pozwanego w spornym okresie jest kwotą brutto wynagrodzenia za pracę.

Dowód z zeznań świadka A. M. k 167 odwrót

P. G. wystąpił do US o zwrot podatku VAT za sporny okres i go otrzymał. Ma również nadpłacone składki w ZUS z tytułu bycia przedsiębiorcą. Działalność gospodarczą zawiesił w 2018 roku.

Przesłuchanie pozwanego k 168

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 kpc Sąd pominął wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości uznając, że dowód taki nie jest przydatny dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierza jedynie do przedłużenia postępowania. Strona tym dowodem chciała wykazywać poprawność dokonanych wyliczeń dochodzonego roszczenia, natomiast sąd stoi na stanowisku, że punktem wyjścia była w tej sprawie kwestia tego, czy żądanie jest w ogóle zasadne z punktu widzenia prawa.

Sąd ponadto pominął na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 kpc wniosek strony powodowej, zgłoszony przed zamknięciem rozprawy, o zwrócenie się do US w B. o informację, czy powodowa spółka poprawnie dokonała korekt i rozliczenia zaliczki na podatek dochodowy.

W ocenie Sądu istotą sporu było to, czy w ogóle istniała podstawa prawna do żądania od pozwanego zwrotu należności uiszczonych jako daniny publiczne z tytułu stosunku pracy. Dlatego pozyskanie informacji o prawidłowości wyliczeń i tak nie wpłynęłoby na wynik sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Powództwo nie jest zasadne.

W rozpoznawanej sprawie punktem wyjścia jest fakt, że prawomocnym wyrokiem Sądu zostało ustalone istnienie stosunku pracy pomiędzy powodową spółką a P. G.. Sąd Rejonowy, a następnie Sąd Okręgowy w Białymstoku jednoznacznie ustaliły, że umowa cywilnoprawna, którą strony podpisały, była zawarta dla pozoru po to, aby ukryć rzeczywisty stosunek prawny, czyli umowę o pracę.

Postawa strony powodowej w niniejszym postępowaniu wskazuje, że strona ta nie pogodziła się z powyższym werdyktem i przez cały czas podkreślała rzekome korzyści pozwanego z tej współpracy.

Tymczasem należy jeszcze raz podkreślić z całą mocą, że pozorność stanowi wadę oświadczenia woli, w wyniku której czynność prawna od początku jest bezwzględnie nieważna.

Dlatego też nie istniała pomiędzy stronami umowa o współpracy, zaś istniał stosunek pracy.

To zaś doprowadziło do konieczności rozliczenia się strony powodowej, jako pracodawcy (płatnika), z danin publicznych w postaci zaliczki na podatek dochodowy oraz składek na ubezpieczenie społeczne.

Sąd Okręgowy pragnie zauważyć, że zgodnie z treścią art. 16 ustęp 1e ustawy z dnia 13.10.1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, w przypadku stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 13 lit. a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 690 i 830 ) lub zaniżenia podstawy wymiaru składek pracowników, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe od wynagrodzenia z tytułu nielegalnego zatrudnienia oraz od części nieujawnionego wynagrodzenia nie obciążają ubezpieczonego i opłacane są w całości z własnych środków przez płatnika składek.

Zgodnie z definicją, zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 13 ustawy o promocji zatrudnienia, nielegalne zatrudnienie lub nielegalna inna praca zarobkowa to:

a ) zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez potwierdzenia na piśmie w wymaganym terminie rodzaju zawartej umowy i jej warunków,

b) niezgłoszenie osoby zatrudnionej lub wykonującej inną pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego,

c) podjęcie przez bezrobotnego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy.

Z powyższego wynika, że o nielegalnym zatrudnieniu mowa jest nie tylko, gdy zostaje zawarta umowa cywilnoprawna typu zlecenie czy umowa o dzieło, ale również wtedy, gdy zostaje zawarta umowa o współpracę z przedsiębiorcą, a w rzeczywistości jest to stosunek pracy.

Już od kilku lat sądy powszechne oraz Sąd Najwyższy uznawały za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego żądanie od pracownika zwrotu wypłaconego wynagrodzenia odpowiadającego kwocie zapłaconych składek i zaliczek na podatek dochodowy (zobacz postanowienie SN z dnia 27.09.2018 roku III PZP 3/18).

Obecna treść art. 16 ustęp 1e ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie pozostawia żadnych wątpliwości, przy czym odnosi się zarówno do umów cywilnoprawnych typu zlecenie, czy świadczenie usług, jak i do zawierania umów z pracownikiem jako przedsiębiorcą.

Zgodnie z art. 26a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r ordynacja podatkowa, podatnik nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania czynności, o których mowa w art. 12 , 13 oraz 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik.

Mając powyższe na uwadze oraz to, że system ubezpieczeń społecznych oraz przepisy ordynacji podatkowej korelują ze sobą co do zasad opłacania danin publicznych w przypadku pozornych czynności prawnych, sąd uznał roszczenie za bezzasadne.

Jeszcze raz należy podkreślić, prawomocnym wyrokiem sąd ustalił istnienie stosunku pracy pomiędzy stronami, co zobligowało powodową spółkę do uregulowania za cały sporny okres zaliczki na podatek dochodowy, zgodnie z art. 26a ustawy ordynacja podatkowa, jak i składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne – w myśl art. 16 ust.1e ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 kpc w związku z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22.10.2015 roku. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w wysokości 4050 złotych obliczone w oparciu o paragraf 9 ustęp 1 pkt 2 w związku z paragrafem 2 pkt 6 (5400 – 25% = 4050 zł) plus opłata za pełnomocnictwo w kwocie 17 złotych.