Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2022 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko Ł. S.

o zapłatę

I.zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 108.000 (sto osiem tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty,

II.w pozostałym zakresie oddala powództwo,

III.zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.428,67 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Ewa Oknińska

Sygn. akt: I C 655/21

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w W. domagał się zasądzenia od pozwanego Ł. S. kwoty 112.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że dnia 28.09.2008 r. na trasie G.-W. doszło do kolizji drogowej, w której pozwany Ł. S., kierując motocyklem H. nr rej. (...) w stanie nietrzeźwości (1,2 %o alkoholu we krwi), na łuku drogi w lewo nie dostosował się obowiązku jazdy możliwie blisko prawej krawędzi jezdni, doprowadzając do zderzenia z jadącym z przeciwka motocyklem Y. nr rej. (...) prowadzonym przez A. N.. Wskutek obrażeń doznanych w ww. kolizji śmierć poniósł kierowca motocykla Y. - A. N. i pasażer motocykla H.. Za opisane wyżej przestępstwo pozwany został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Giżycku. W dniu zdarzenia powód ubezpieczał posiadacza pojazdu H. od odpowiedzialności cywilnej, wobec czego zobowiązany był do pokrycia wszelkich szkód wynikłych z przestępstwa popełnionego przez pozwanego, na które składały się:

- comiesięczna zapłata świadczenia rentowego na rzecz D. N. oraz N. N., w kwocie po 500 zł na rzecz każdego z nich,

- wypłata na rzecz S. N. zadosyćuczynienia w kwocie 12.000 zł,

- wypłata na rzecz J. N. zadośćuczynienia w kwocie 15.000 zł,

- wypłata na rzecz M. N. (1) zadośćuczynienia w kwocie 24.000 zł,

- wypłata na rzecz K. N. (1) zadośćuczynienia w kwocie 15.000 zł

Powód wskazał, że powyższe kwoty nie stanowią wszystkich świadczeń wypłaconych w związku z ww. zdarzeniem, bowiem renta nadal jest wypłacana w takiej samej wysokości, wobec czego na dzień wniesienia pozwu powód dochodzi kwoty 46.000 zł tytułem skapitalizowanej renty wypłacanej od lipca 2017 r. do grudnia 2020 r., oraz pozostałych kwot wypłaconego zadośćuczynienia.

Jako podstawę żądania powód wskazał art. 43 pkt 1 ustawy o Ubezpieczeniach Obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym służy mu wobec pozwanego, który kierował motocyklem w stanie nietrzeźwości, roszczenie regresowe o zapłatę (pozew k. 4-6)

W odpowiedzi na pozew, pozwany Ł. S. wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując zasadność dochodzenia od niego kwoty tytułem roszczenia regresowego, gdyż w jego ocenie powód nie wskazał podstawy prawnej dochodzonej przez siebie należności. Pozwany podniósł, że został skazany za przestępstwo popełnione w związku z kierowaniem motocyklem marki H. o nr rej. (...), a nie – jak wskazała powódka – R1 84 (...). Zakwestionował okoliczność, że powód ubezpieczał którykolwiek z pojazdów wymienionych w pozwie i piśmie z dnia 12 lipca 2021 r. Co do pojazdu o nr rej. (...) powód nie przedłożył żadnego potwierdzenia tego faktu, natomiast co do pojazdu o nr rej. (...) przedstawił wniosek-polisę, której treść w zakresie nazwiska, dokładnego adresu zamieszkania, daty uzyskania prawa jazdy i nr PESEL ubezpieczającego - właściciela jest całkowicie nieczytelna.

Następnie, w zakresie wypłaconej przez powoda sumy 112.000 zł powód wskazał, że nie są mu znane okoliczności, w oparciu o które ustalono poniesioną przez każdego z bliskich zmarłego szkodę i czy w ogóle spełniali oni przesłankę domagania się zadośćuczynienia w wyniku zdarzenia powodującego szkodę. Pozwany podniósł, że zgodnie ze sprawozdaniem sądowo-lekarskim oraz z opinią sporządzoną w sprawie o sygn. akt II K 320/08 na zlecenie Sądu Rejonowego w Giżycku, obaj motocykliści wjeżdżając na łuk drogi zastosowali niepoprawną taktykę jazdy środkiem jezdni. Co więcej, w chwili zdarzenia A. N. jechał lewym pasem ruchu, niezgodnie z zasadą ruchu prawostronnego, jego niepoprawna taktyka jazdy była również bezpośrednią przyczyną wypadku, zderzenia motocykli. Co za tym idzie, poszkodowany przyczynił się do zdarzenia powodującego szkodę, co uzasadniało obniżenie kwoty przyznanego zadośćuczynienia.

Niezależnie od powyższego, pozwany podniósł zarzut nadużycia przez powoda prawa podmiotowego. W wyniku zdarzenia z dnia 28 września 2008 r. pozwany doznał licznych złamań, oparzenia Il/III stopnia, porażenia nerwu strzałkowego prawego S72.4, S42.7 oraz amputowano mu IV i V palec prawej ręki. W związku z tymi urazami stwierdzono u niego umiarkowany stopień niepełnosprawności, z czym wiąże się możliwość podjęcia przez niego zatrudnienia wyłącznie w warunkach pracy chronionej. Oznacza to, że nie może on podjąć dowolnej pracy, w dowolnym wymiarze czasu, ponieważ musi mieć na względzie własne zdrowie oraz warunki techniczne, które umożliwiałyby mu świadczenie pracy. Jednocześnie ponosi koszty związane z zaopatrzeniem się w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne ułatwiające mu funkcjonowanie. Wobec powyższego pozwany nie posiada możliwości zarobkowych, które pozwoliłyby mu na spłatę dochodzonych przez powódkę roszczeń.

Ponadto pozwany złożył zarzut przedawnienia dochodzonych roszczeń, w odniesieniu do kwoty 12.000 zł tytułem zadośćuczynienia wypłaconego na rzecz S. N. oraz kwoty 6.000 zł tytułem skapitalizowanej renty wypłacanej za okres od lipca 2017 roku do grudnia 2017 roku na rzecz D. N. i N. N. (k. 59-62)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 września 2008 r. około godz. 14:20 na łuku drogi nr (...), na trasie G. - W., kierujący motocyklem H. nr rej. (...) Ł. S. nie posiadający uprawnień do kierowania pojazdami oraz znajdowujący się w stanie nietrzeźwości (1,2 ‰ alkoholu we krwi), podróżujący z pasażerem G. L. znajdowującym się w stanie nietrzeźwości (2,1 ‰ alkoholu we krwi), jadąc przy osi jezdni z prędkością 93 km/h, zderzył się z jadącym z naprzeciwka motocyklem Y. nr rej. (...) kierowanym przez A. N., jadącym przy osi jezdni z prędkością ok. 71,28 km/h. Pojazdy uderzyły się prawymi bokami. Kierujący motocyklem Y. był trzeźwy.

Wskutek tego zdarzenia pasażer motocykla H. G. L. doznał obrażeń ciała w następstwie których poniósł śmierć na miejscu wypadku.

Kierujący motocyklem Y. A. N. doznał obrażeń ciała w postaci złamania palców III i IV stopy prawej, podbiegnięć krwawych powłok miękkich głowy okolicy czołowej, złamania kości pokrywy i podstawy czaszki, krwiaka nadtwardówkowego, obrzęku opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, drobnych podbiegnięć krwawych powłok klatki piersiowej, rozległych podbiegnięć w okolicy przymostkowej przyczepu obojczyka lewego, z wywichnięciem obojczyka ze stawu, rozerwaniem torebki stawowej i złamaniem obojczyka, stłuczenia płuc, śródpiersia środkowego, przepony, wątroby, złamania żeber, mostka, otwartego, wieloodłamowego złamania kości podudzia poniżej kolana, z rozerwaniem torebki stawowej stawu kolanowego i rozerwaniem przyczepów mięśni tej okolicy, rany skóry długości około 28 cm, w następstwie których poniósł śmierć na miejscu wypadku.

Kierujący motocyklem H. Ł. S. , w wyniku zdarzenia doznał następujących obrażeń ciała: podbiegnięcie krwawe okolicy barku prawego, urazowa amputacja palców IV i V ręki prawej, rana palca III ręki prawej, wieloodłamowe przezpanewkowe złamanie łopatki prawej z przemieszczeniem odłamów, otwarte złamanie nasady dalszej kości udowej prawej oraz nasady bliższej kości podudzia prawego, złamanie trzonu strzałki prawej w 1/3 bliższej, złamanie skośno-spiralne 1/4 dalszej trzonu kości udowej prawej z przemieszczeniem odłamów, oparzenie II/III stopnia pośladka lewego i bocznej powierzchni uda lewego.

(dowód : dokumenty w aktach sprawy II K 320/08, sprawozdanie z badania na zawartość alkoholu u Ł. S. k. 53, sprawozdanie z badania na zawartość alkoholu u G. L. k. 63, sprawozdanie z badania na zawartość alkoholu u A. N. k. 66, opinia biegłego sądowego J. A. k. 102-110, opinia k. 443-451,)

Zniszczenia motocykli świadczą o tym, że motocykle nadjeżdżające z przeciwka zderzyły się prawymi bokami, wyjątkowo i nietypowo. Zderzenie miało charakter otarciowy boczny. W momencie zderzenia motocykle poruszały się po torach wzajemnie równoległych i po zderzeniu tylko nieznacznie odchyliły się symetrycznie na lewo. Motocykliści nadjeżdżali z przeciwnych kierunków, A. N. jechał na motocyklu Y. z W. w stronę G., Ł. S. z G. L. na motocyklu H. (...) w stronę miejscowości W.. Wystarczającym warunkiem do uniknięcia wypadu było utrzymanie torów jazdy motocykli przez obu kierujących na właściwych pasach ruchu. Taka taktyka dawała możliwość przejechania łuku bezkolizyjnie, gdyby obaj motocykliści wjechali na krzywiznę zakrętu swoimi właściwymi, prawymi pasami ruchu. Jazda po krzywiźnie ze znaczną prędkością wymaga pochylenia motocykla w stronę wnętrza łuku. Taka technika jazdy nie daje możliwości szybkiej zmiany toru. Hamowanie na łuku z zablokowaniem kół prowadzi do nieuchronnego przewrócenia motocykla.

Na podstawie śladów ustalono, że Ł. S. tuż przed zderzeniem jechał po łuku drogi w lewo bezpośrednio przy osi jezdni z nadmierną, większą niż dozwolona prędkością, w tych warunkach podjął i zastosował błędny technicznie manewr hamowania, prowadzący do utraty stateczności motocykla i nieuchronnego jego przewrócenia się, te błędy wynikały z braku umiejętności i doświadczenia i były bezpośrednią przyczyną zderzenia z jadącym z przeciwka. Poza tym kierował motocyklem bez uprawnień i będąc w stanie nietrzeźwym.

A. N. w chwili zderzenia jechał lewym pasem ruchu, niezgodnie z zasadą ruchu prawostronnego. Nie można było ustalić czy A. N. wjechał na łuk drogi w prawo torem po osi jezdni lub przejeżdżał ten łuk lewym pasem ruchu, czy podjął manewr obronny polegający na próbie minięcia lewą stroną drogi jadącego nieprawidłowo i tracącego równowagę kierowcy H..

(dowód : opinia (...) w B. Zakładu Medycyny Sądowej sporządzona w sprawie II K 320/08 - k.443-451)

Obaj kierujący motocyklami jechali środkiem jezdni, a nie zgodnie z przepisami ruchu drogowego w pobliżu prawej krawędzi jezdni. Z okoliczności w jakich doszło do zdarzenia, wynika jednoznacznie, że do wypadku nie doszłoby gdyby obaj kierujący motocyklami, a przynajmniej jeden z nich, jechał w pobliżu prawej krawędzi jezdni, tj. zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami bezpieczeństwa ruchu drogowego.

(dowód : opinia biegłego sądowego J. A. k. 102-110 sporządzona w sprawie II K 320/08:)

Pojazd, którym kierował pozwany Ł. S., na dzień 28 września 2008 r. posiadał ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A z siedzibą w W. na podstawie polisy nr (...).

(dowód: wydruk zapytania z (...) k. 38)

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Giżycku II Wydział Karny z dnia 22 grudnia 2010 r. o sygn. akt: II K 320/08 Ł. S. uznano za winnego popełnienia przestępstw z art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. oraz art. 178a § 1 k.k. tj. za to, że w dniu 28 września 2008 r. około godziny 14:20 na trasie G.-W. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że kierując motocyklem marki H. nr rej. (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości o zawartości 1,2 ‰ alkoholu we krwi, na łuku drogowym w lewo, nie stosując się do obowiązku jazdy możliwie blisko prawej krawędzi jezdni, prowadząc motocykl w okolicy osi jezdni doprowadził do zderzenia się z jadącym z przeciwka motocyklem marki Y. nr rej (...) kierowanym przez A. N., w wyniku czego pasażer motocykla marki H. - G. L. oraz kierujący motocyklem marki Y. - A. N. ponieśli śmierć na miejscu wypadku.

Za powyższe Sąd wymierzył karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz orzekł środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 10 lat. Ponadto Sąd orzekł wobec Ł. S. obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w części poprzez zapłatę przez niego na rzecz pokrzywdzonego J. L. kwoty 10.248 zł, a na rzecz pokrzywdzonej M. N. (2) kwoty 25.000 zł.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że na przyznaną M. N. (2) tytułem obowiązku naprawienia szkody kwotę 25.000 zł składa się kwota poniesionego kosztu pomnika oraz stosowne odszkodowanie z powodu znacznego pogorszenia jej sytuacji życiowej, jaka nastąpiła w wyniku śmierci jej męża, bowiem to jego zarobki stanowiły główne źródło utrzymania rodziny. Sąd zasądził połowę żądanej przez pokrzywdzoną kwoty mając na uwadze stopień przyczynienia się A. N. do wypadku, którego nieprawidłowa jazda stanowiła także bezpośrednią jego przyczynę.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem w sprawie VII Ka 200/11 z dnia 19 kwietnia 2011 r. utrzymał w mocy powyższy wyrok.

(dowód: w aktach sprawy II K 320/08: wyrok Sądu Rejonowego w Giżycku k. 477-478, uzasadnienie wyroku II K 320/08 k. 481-485, wyrok w sprawie VII Ka 200/11k. 250)

A. N. pozostawał w związku małżeńskim z M. N. (2). Miał dwoje dzieci N. N. i D. N., które w chwili zdarzenia były małoletnie (miały odpowiednio 4 i 7 lat). M. N. (2) pracowała jako nauczyciel, osiągała wówczas wynagrodzenie 2.200 zł miesięcznie.

A. N. od 2002 r. prowadził działalność gospodarczą, wykonując roboty budowlane w zakresie wznoszenia konstrukcji stalowych. W 2007 r. osiągnął przychód w wysokości 39.469 zł. Po jego śmierci, zaprzestano prowadzenia działalności gospodarczej. Jego dzieci otrzymały jedną rentę rodzinną z KRUS w kwocie 645,16 zł miesięcznie.

S. N. była matką A. N.. Ponadto zmarły miał 3 braci: J., K. i M. N. (1). Wszystkich łączyły bliskie relacje z A. N.. Wszyscy zamieszkiwali w jednym domu. A. N. pomagał bratu J. N. w pracach w gospodarstwie rolnym. Był wsparciem dla swojej matki. W 2006 r. M. N. (1) wyjechał do Niemiec. Mógł liczyć na pomoc brata A. N..

Na podstawie ugody zawartej przed Sądem Okręgowym w Olsztynie w dniu 16 lutego 2012 r. Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z siedzibą W. zobowiązało się wypłacić na rzecz D. N. i N. N. rentę w wysokości po 300 zł miesięcznie. Uwzględniono 40 % stopień przyczynienia się zmarłego A. N. do szkody.

(dowód: zeznania świadka M. N. (2) – k. 364 – 364 v., zeznania świadka K. N. (1) – k. 364 v., zeznania świadka J. N. – k. 464 v., zeznania świadka S. N. –k. 364 v. -365, oświadczenie z akt szkody – k. 384, dokumenty z akt sprawy I C 572/11 – odpisy skrócone aktów urodzenia – k. 27,28, decyzja KRUS z 21 marca 2011 r. – k. 31-32, zeznanie podatkowe – k. 39-42, informacja o przychodach podatnika – k. 43, zaświadczenie – k. 214, decyzja –k. 213, ugoda – k. 223 - 224)

Dnia 29 maja 2017 r. przez Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z siedzibą W. (dalej (...)) oraz M. N. (2) przy udziale (...) SA zostało zawarte porozumienie w przedmiocie przejęcia przez (...) SA zobowiązania wynikającego z ugody zawartej przed Sądem Okręgowym w Olsztynie z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie o sygnaturze IC 572/11 pomiędzy (...) a M. N. (2) działającą w imieniu i na rzecz małoletnich D. N. i N. N., zgodnie z którym:

1.  M. N. (2) oświadczyła, iż na podstawie ugody zawartej przed Sądem Okręgowym w Olsztynie z dnia 16 lutego 2012 r. i oświadczenia (...) o podwyższeniu renty zgodnie jest jej wypłacana przez (...) renta odszkodowawcza (alimentacyjna) w wysokości po 500 zł miesięcznie na rzecz każdego z małoletnich, w związku z wypadkiem z dnia 28 września 2008 r., skutkującego zgonem A. N., a który został spowodowany przez kierowcę pojazdu, legitymującego się polisą (...) nr (...).

2.  Wobec ustalenia i potwierdzenia ważności ww. polisy przez (...) SA na dzień wypadku, co miało miejsce po zawarciu przed Sądem ugody, (...) SA przejęło zobowiązanie dotyczące płatności renty wynikające w/w ugody i oświadczenia (...) o podwyższeniu renty, to jest w wysokości po 500 zł miesięcznie na rzecz każdego z małoletnich, poczynając od dnia 1 czerwca 2017 r.

3.  M. N. (2), oświadczyła, że wyraża zgodę na przejęcie w/w zobowiązania i tym samym zwalnia (...) z obowiązku płatności renty na rzecz małoletnich wymienionych w ugodzie i zrzeka się wszelkich roszczeń wynikających z w/w ugody wobec (...), teraz jaki na przyszłość a wszelkie roszczenia dotyczące przedmiotowej renty od porozumienia kierować będzie do (...) SA jako jedynego odpowiedzialnego za skutki wypadku z dnia 28 września 2008 r.

4.  (...) SA oświadczyło, iż wyraża zgodę na powyższe ustalenia i oświadcza, iż wstępuje w miejsce (...) i przejmuje wszystkie zobowiązania związane z wypadkiem z dnia 28 września 2008 r. z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia OC z posiadaczem pojazdu mechanicznego

(dowód: porozumienie k. 16)

D. N. w okresie 2017 r. – 2021 r. uczył się w szkole średniej. Ponoszone były zwiększone wydatki na jego leczenie z uwagi na uraz nogi i barku (koszt rezonansu 500 zł, wizyty do ortopedy 2 x300 zł). Ponadto korzystał z korepetycji z matematyki, raz na tydzień lub na dwa tygodnie. Koszt jednej lekcji wynosił 50 zł.

N. N. w 2019 r. rozpoczęła naukę w 8 klasie szkoły podstawowej w O., jednocześnie uczęszczała do szkoły muzycznej. Przez ok. 2 lat przebywała w internacie, co wiązało się z ponoszeniem kosztów pobytu w internacie. Koszty jej leczenia to wydatki na wizyty lekarskie, które odbywały się raz na miesiąc, raz na trzy miesiące (koszt jednej wizyty z dojazdem to 500 zł).

(dowód: zeznania D. N. – k. 363 v., zeznania świadka M. N. (2) – k. 364 – 364 v.)

Dnia 18 lipca 2017 r. przed Sądem Rejonowym w Giżycku w sprawie o sygn. IC 239/17 S. N. zawarła (...) S.A. w W. ugodę następującej treści:

1. (...) S.A. w W. zobowiązuje się do zapłaty na rzecz powódki S. N. kwot:

a) 12.000 zł tytułem zadośćuczynienia;

b) 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

2. S. N. oświadcza, że niniejsza ugoda stanowi całkowite zaspokojenie jej roszczeń związanych ze zdarzeniem z dnia 28 września 2008 r. mającym miejsce na trasie G.-W. w wyniku, którego śmierć poniósł poszkodowany- syn powódki A. N. i wyczerpuje wszelkie jej obecne i przyszłe roszczenia wobec pozwanej oraz sprawy wypadku i w związku z powyższym powódka zrzeka się w stosunku do obojga wszelkich możliwych roszczeń istniejących obecnie i Mogących wystąpić w przyszłości związanych z tym wypadkiem i szkodą nr (...) oraz polisą nr (...).

Powód w dniu 27 lipca 2017 r. wypłacił S. N. zadośćuczynienie w kwocie 12.000 zł.

(dowód: protokół rozprawy z dnia 18 lipca 2017 r. k. 20, potwierdzenie przelewu – k. 21)

Dnia 12 stycznia 2018 r. powód (...) S.A. zawarł ugody z J. N., M. N. (1) i K. N. (1), w których ustalono zadośćuczynienie na rzecz każdego z ich po 24.000 zł, uwzględniając stopień przyczynienia się A. N. do szkody. Poszkodowani oświadczyli, że niniejsza ugoda zaspokaja ich wszelkie roszczenia wynikające z wypadku komunikacyjnego z dnia 28 września 2008 r. i wobec powyższego zrzekają się wszelkich roszczeń wynikających z tej szkody wobec Ubezpieczyciela jak i sprawcy szkody.

Ubezpieczyciel w dniu 23 stycznia 2018 r. dopłacił J. N. i K. N. (1) zadośćuczynienie w kwocie po 15.000 zł (biorąc pod uwagę, że wypłacił już wcześniej kwoty po 9.000 zł). Ponadto w dniu 23 stycznia 2018 r. wypłacił M. N. (1) zadośćuczynienie w kwocie 24.000 zł.

(dowód: ugody k. 22, 24 i 26, potwierdzenie przelewów – k. 23,25,27 )

Pismem z dnia 2 listopada 2020 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 90.000 zł tytułem zwrotu wypłaconego odszkodowania za szkodę z dnia 28 września 2008 r.

(dowód: wezwanie k. 28)

Pismem z dnia 21 grudnia 2020 r. skierowanym do Sądu Rejonowego w Giżycku powód zawnioskował o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej w celu zapłaty kwoty 108.000 zł. W uzasadnieniu wskazał, że wobec zgłoszenia przez osoby najbliższe A. N. roszczeń w związku z wypadkiem z dnia 28 września 2008 r., powód wypłacił im świadczenia. Wskazał, że dochodzona kwota obejmuje:

- 42.000 zł tytułem skapitalizowanej renty wypłaconej od lipca 2017 r. do grudnia 2020 r.,

- 12.000 zł, tytułem wypłaconego na rzecz S. N. zadosyćuczynienia,

- 15.000 zł, tytułem wypłaconego na rzecz J. N. zadośćuczynienia,

- 24.000 zł, tytułem wypłaconego na rzecz M. N. (1) zadośćuczynienia,

- 15.000 zł tytułem wypłaconego na rzecz K. N. (1) zadośćuczynienia.

(dowód: zawezwanie do próby ugodowej k. 29)

(...) d/s Orzekania o Niepełnosprawności w G. zaliczył pozwanego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

(dowód: orzeczenie – k. 82- 83)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie w zasadniczej części.

Sąd dokonał ustaleń w niniejszej sprawie w oparciu o zebrane dokumenty w niniejszej sprawie oraz dowody w postaci dokumentów znajdujących się w aktach sprawy o sygn. akt II K 320/08, I C 572/11 na okoliczności zdarzenia z dnia 28 września 2008 r. oraz wypłaconych świadczeń. Nadto Sąd uwzględnił opinie sporządzone w sprawie karnej, na okoliczność przebiegu wypadku drogowego.

Sąd uwzględnił również dowód z zeznań świadków J. N., K. N. (2) i S. N., którzy przedstawili relacje łączące osoby najbliższe ze zmarłym, odzwierciedlając stopień zażyłości rodziny. Ponadto świadkowie M. N. (2) i D. N. przedstawili okoliczności związane z przyznaniem renty.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt. 2 k.p.c. pominął wniosek dowodowy strony pozwanej dotyczący dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków. Opinia biegłego stanowi jedynie dowód dający Sądowi, rozstrzygającemu sprawę merytorycznie, dokonanie ustaleń w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych (a więc wiedzy wykraczającej poza objętą zakresem wiedzy ogólnej – powszechnej). W tej sprawie Sąd uznał, że zgromadzone w sprawie dowody w postaci dokumentów i opinii biegłych sporządzone w sprawie karnej, w pełni pozwalają na rozstrzygniecie sprawy. Podnoszone przez pozwanego okoliczności dotyczące przyczynienia się zmarłego do szkody wymagają dokonania oceny przez sąd na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Pominięto wniosek pozwanego o zażądanie od świadków dokumentacji medycznej, albowiem osoby te nie podejmowały leczenia psychiatrycznego.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt. 4 k.p.c. pominął wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. N. (1) z uwagi na niewskazanie przez powoda aktualnego adresu świadka.

Nie ulega wątpliwości, że pojazd, którym kierował pozwany, w dniu zdarzenia posiadał ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. w W., co zostało potwierdzone dokumentem wystawionym przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Analiza dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy karnej wskazuje, że motocykl, którym kierował pozwany R1 84 (...). W wyroku w sprawie karnej oznaczono, że pojazd jest o nr rej. (...) (czyli nie wpisano cyfry jeden po arabsku, tylko jako cyfrę rzymską). Ubezpieczyciel przyjął swoją odpowiedzialność za zdarzenie, wypłacając na rzecz poszkodowanych świadczenie w łącznej wysokości 108.000 zł. Pozwany zakwestionował, aby poszkodowani spełniali przesłanki do uzyskania zadośćuczynienia oraz wskazał, że A. N. przyczynił się do zdarzenia powodującego szkodę.

Zgodnie z art. 4 ust. 7 pkt. 5a Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, do czynności ubezpieczeniowych należy również prowadzenie postępowań regresowych oraz windykacyjnych związanych z wykonywaniem umów ubezpieczenia. Podstawę prawną dochodzonego przez powoda roszczenia stanowi przepis art. 43 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych. Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Spowodowanie wypadku stanowi tu przyczynę sprawczą określonego następstwa roszczeń. Poszkodowany ma prawo żądać naprawienia szkody wprost od ubezpieczyciela, a ten, po dokonaniu wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego, może wystąpić – w przypadkach ściśle określonych w ustawie – z roszczeniem przeciwko kierującemu pojazdem o zwrot wypłaconego świadczenia.

Zgodnie z powołanym przepisem, zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący:

1)  wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomani,

2)  wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa,

3)  nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa,

4)  zbiegł z miejsca zdarzenia.

Roszczenie o zwrot wypłaconego świadczenia przeciwko kierującemu pojazdem nie wynika z samej umowy ubezpieczenia, lecz wprost z ustawy. Stanowi ono niejako wyjątek od zasady przyjęcia przez ubezpieczyciela ciężaru naprawienia szkody wyrządzonej w związku z ruchem pojazdu mechanicznego, w ramach łączącej go z posiadaczem umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Przesłanką konieczną zaś do powstania prawa regresu w stosunku do kierującego pojazdem jest wypłacenie przez zakład ubezpieczeń na rzecz poszkodowanych konkretnych kwot tytułem odszkodowania bądź zadośćuczynienia, przy jednoczesnym zaistnieniu okoliczności wymienionych w art. 43 ustawy i wykazanie tego faktu za pomocą stosownych dowodów. Z tym momentem – z mocy prawa – powstaje prawo zwrotnego dochodzenia roszczenia.

Z ustaleń faktycznych sprawy wynika, że pozwany został skazany prawomocnym wyrokiem karnym za spowodowanie wypadku, którego następstwem była śmierć A. N., a więc przestępstwa opisanego w art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. oraz że popełniając przestępstwo znajdował się on w stanie nietrzeźwości. Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym wyroku karnego skazującego wiążą sąd cywilny co do faktu popełnienia przestępstwa, czyli nie tylko co do popełnienia czynu przez określoną osobę na szkodę konkretnej osoby, lecz także co do kwalifikacji prawnej tego czynu i stopnia winy, okoliczności jego popełnienia, np. czasu, miejsca i sposobu, czy też poczytalności sprawcy (art. 11 k.p.c.).

Podstawą zaś odpowiedzialności ubezpieczyciela wobec poszkodowanych są przepisy ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie bowiem z art. 34 ust. 1 ustawy, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Natomiast z art. 35 wynika, że ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność cywilną za wszelkie skutki wynikające z czynu niedozwolonego osoby objętej ubezpieczeniem.

W dalszej kolejności należało zastanowić się nad kwestią wysokości należnych świadczeń uzyskanych przez poszkodowanych w związku ze śmiercią A. N., a mianowicie czy wypłacone świadczenia czynią zadość ich krzywdzie.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa wypłaciła poszkodowanym zadośćuczynienie: 12.000 zł na rzecz S. N., 15.000 zł na rzecz J. N., 24.000 zł na rzecz M. N. (1), 15.000 zł na rzecz K. N. (1). Na skalę krzywdy, a co za tym idzie przyznanych przez ubezpieczyciela kwot, znaczny wpływ, poza samym faktem pokrewieństwa poszkodowanych ze zmarłym, jest fakt ich bardzo bliskiego związku. Fakt, że przez większość życia ze sobą mieszkali, wzajemnie na sobie polegali ma szczególne znaczenie przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Niewątpliwie krzywdą wymienionych osób najbliższych było również to, że nie mogą liczyć na wsparcie brata czy syna. Gdyby nie doszło do zdarzenia można zakładać, że nadal tworzyliby zżytą rodzinę i realizowaliby wspólne zamierzenia. Utrata bliskiej osoby zawsze w psychice człowieka pozostawia bolesny ślad, co już samo w sobie przesądza o odczuwaniu krzywdy w wyniku nagłej, nieoczekiwanej śmierci kochanej osoby.

Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która nie zależy od statusu materialnego poszkodowanego. Jedynie zatem rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar i to w zasadzie bez względu na status społeczny i materialny pokrzywdzonego. Przesłanka "stopy życiowej" ma więc charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia tak, by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawić zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego wymiar (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/00).”

Odnosząc się do wypłaconego świadczenia rentowego, wskazać należy, że zgodnie z art. 446 § 2 k.c., osoba względem, której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego naprawienia szkody – renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Renta ma charakter odszkodowawczy, stanowi wynagrodzenie straty, jakiej doznała osoba uprawniona do alimentacji przez niemożność uzyskania świadczenia zezwalającego na zaspokojenie jej wszystkich potrzeb. Zmierza zatem do restytucji, w granicach możliwych do zrealizowania, stanu rzeczy, jaki istniał w chwili zdarzenia wywołującego szkodę. Określenie wysokości należnego uprawnionemu świadczenia uwzględniać powinno kwotę, jaką zobowiązany alimentowałby go oraz otrzymywaną rentę rodzinną.

Przy ustalaniu zakresu zobowiązania zmarłego, który był obciążony obowiązkiem alimentacyjnym, sąd musi dokonać oceny nie tylko rzeczywiście uzyskiwanych przez niego dochodów, ale i jego możliwości zarobkowych. Wyznaczenie tych możliwości powinno być oparte na realnych podstawach, przemawiających za tym, że z dużym stopniem prawdopodobieństwa zmarły osiągnąłby oznaczone dochody (zobacz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2010 r., I CSK 702/09, Lex 688668).

W niniejszej sprawie bezspornym było, że A. N. był osobą, na której ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny wobec jego dzieci, zgodnie z art. 128 i 133 k.r.o. Średni przychód osiągany przez niego wynosił ok. 40.000 zł rocznie. Zasygnalizować wypada, że nie chodzi o zwykle matematyczne przerachowanie dochodu zmarłego na liczbę członków rodziny. W przyznaniu renty wyrównawczej konieczne jest odwołanie się do potrzeb uprawnionego i możliwości zarobkowych zmarłego. Do tych samych przesłanek nawiązał ustawodawca w art. 135 § 1 k.r.o., w którym wyznaczył zakres obowiązku alimentacyjnego (tak SN w wyroku z dnia 30 stycznia 2015 r. w sprawie III CSK 132/14, OSNC-ZD 2016/2/31). Celem renty alimentacyjnej jest naprawienie szkody polegającej na tym, że uprawniony do alimentów nie może ich uzyskać wobec śmierci zobowiązanego (tak J. Gudowski, G.Bieniek - Kodeks cywilny. Komentarz. Księga trzecia. Zobowiązania pod red. J. Gudowskiego, LexisNexis 2013, teza 9 do art. 446 k.c.; podobnie SA w Warszawie w wyroku z dnia 30 listopada 2016 r. w sprawie VI ACa 1150/15, LEX nr 2342377; SA w Lublinie w wyroku z dnia 28 stycznia 2016 r. w sprawie I ACa 567/15, LEX nr 2000397).

Należy również pamiętać, że cały ciężar utrzymania i osobistej pieczy nad dziećmi spoczywał na ich matce, która nie mogła liczyć na wsparcie ze strony ich ojca. Potrzeby dzieci wyznaczało nie tylko zapewnienie minimalnych warunków życiowych, lecz zapewnienie im rozwoju psychofizycznego, w tym realizowanie ich dotychczasowych pasji, pokrycie koszów leczenia. Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sąd, biorąc pod uwagę otrzymywane świadczenie rentowe z KRUS, przyznana przez ubezpieczyciel renta po 500 zł na rzecz każdego z dzieci zmarłego nie była wygórowana.

Odnosząc się do zarzutu pozwanego, że zmarły przyczynił się do powstania szkody, wskazać należy, że ze sporządzonej przez (...) Medyczny w B. Zakładu Medycyny Sądowej opinii wynika, że nie jest możliwie ustalenie, czy niepoprawna technika (...) była efektem podjęcia przez niego manewru obronnego polegającego na próbie minięcia lewą stroną drogi jadącego nieprawidłowo i tracącego równowagę kierowcy pojazdu H.. Przyznane zaś przez powoda kwoty zadośćuczynienia i renty zostały pomniejszone przez niego o przyczynienie się poszkodowanego do szkody w wysokości 40 %. Przyczynienie się A. N. do powstania szkody i tak nie może być oceniane na poziomie wyższym. Należy bowiem mieć na względzie okoliczność, że pozwany w chwili zdarzenia znajdował się w stanie nietrzeźwości.

W świetle przedstawionych okoliczności należy stwierdzić, że wypłacone przez ubezpieczyciela świadczenia, nie były wygórowane.

Z tych względów, na podstawie powołanych przepisów należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 108.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty, o czym Sąd orzekł w pkt I wyroku.

Na zasądzoną kwotę składają się:

- 42.000 zł tytułem skapitalizowanej renty wypłaconej od lipca 2017 r. do grudnia 2020 r.,

- 12.000 zł, tytułem wypłaconego na rzecz S. N. zadosyćuczynienia,

- 15.000 zł, tytułem wypłaconego na rzecz J. N. zadośćuczynienia,

- 24.000 zł, tytułem wypłaconego na rzecz M. N. (1) zadośćuczynienia,

- 15.000 zł tytułem wypłaconego na rzecz K. N. (1) zadośćuczynienia

O obowiązku zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. Powód domagał się odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W rozpoznawanej sprawie, powód wystąpił z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 21 grudnia 2020 r. Zatem, jako wezwanie do wykonania świadczenia po myśli art. 455 k.c. należało uznać doręczenie pozwanemu odpisu powyższego wniosku.

W niniejszej sprawie Sąd nie dostrzegł konieczności zastosowania art. 5 k.c. Odmowa udzielenia ochrony prawnej bądź jej istotne ograniczenie na podstawie art. 5 k.c. musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowalnych w świetle powszechnie uznawanych wartości. Domniemywa się, że korzystający ze swego prawa czyni to w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego. Przytoczone przez pozwanego w sprawie okoliczności, nie obaliły powyższego domniemania.

Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania kwoty 4.000 zł tytułem renty, albowiem wysokość świadczenia wypłaconego w okresie od lipca 2017 r. do grudnia 2020 r. wynosi 42.000 zł (42 miesiące x 1.000 zł). Powód nie wykazał żadnymi dowodami, aby wypłacił poszkodowanym wyższą kwotę w w/w okresie.

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia, należy stwierdzić, że jest on bezzasadny. W świetle art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Zatem na podstawie art. 118 k.c. termin przedawnienia dla roszczeń z tytułu działalności gospodarczej wynosi 3 lata. Powód wnioskiem z dnia 21 grudnia 2020 r. wniósł o zawezwanie do próby ugodowej, żądając zwrotu wypłaconych świadczeń. Pozwany nie kwestionował powyższej okoliczności. Doszło więc do przerwania terminu przedawnienia (art. 123 par. 1 pkt 1 k.c.)

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. Powód poniósł koszty procesu w wysokości 11.071 zł (w tym: opłata sądowa od pozwu w wysokości 5.600 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 5.400 zł). Powód wygrał niniejszą sprawę w 96,42% i należne koszty procesu na jego rzecz wyniosły 10.622,59 zł.

Pozwany poniósł koszty procesu w wysokości 5.417 zł (wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 5.400 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł). Pozwany wygrał sprawę w 3,58 %. Należne koszty procesu n rzecz pozwanego wyniosły 193,92 zł.

Po wzajemnym skompensowaniu tych kwot pozwany winien zwrócić powodowi kwotę 10.428,67 zł (10.622,59 zł - 193,92 zł), o czym orzeczono jak w punkcie III wyroku.

sędzia Ewa Oknińska