Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania G. G. (G. G. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji ubezpieczonego G. G.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach

z dnia 11 stycznia 2012r. sygn. akt VIII U 1386/11

oddala apelację.

/-/SSA M.Procek /-/SSA A.Grymel /-/ SSA L.Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 646/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 czerwca 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał G. G. prawo do górniczej emerytury od dnia
1 marca 2011r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Obliczając wysokość świadczenia do 43 miesięcy pracy górniczej zastosowano przelicznik 1,8, zaś do kolejnych 259 miesięcy takiej pracy - przelicznik 1,2, jednocześnie odmówiono zaliczenia w wymiarze półtorakrotnym okresu od 18 czerwca 1985r. do 16 listopada 2006r., gdyż stanowisko operatora sprzętu technologicznego nie figuruje
w załączniku nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994r. oraz okresu od 17 listopada 2006r. do 14 stycznia 2007r., albowiem o uznaniu danej pracy za pracę górniczą przesądzają obowiązki faktycznie wykonywane przez pracownika, a nie treść umowy o pracę.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany
i uwzględnienia okresu pracy górniczej świadczonej na rzecz PGE KWK (...) S.A. od 16 listopada 1984r. do 16 listopada 2006r. oraz od 17 listopada 2006r. do
14 stycznia 2007r. z zastosowaniem przelicznika półtorakrotnego wskazując,
iż w powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako operator koparek jednonaczyniowych na odkrywce, tj. na stanowisku wymienionym w Załączniku nr 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania powołując się na okoliczności przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach wyrokiem z dnia 11 stycznia 2012r. oddalił odwołanie.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, iż G. G. w Kopalni (...) ”B.” jest zatrudniony od 18 czerwca 1985r.

Decyzją z dnia 15 czerwca 2011r. przyznano mu prawo do emerytury górniczej, do ustalenia wysokości której przyjęto 33 lata i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 7 miesięcy nieskładkowych. Do 259 miesięcy zastosowano przelicznik 1,2, zaś przelicznik 1,8 - do 43 miesięcy.

Z zaświadczenia pracy z dnia 23 listopada 2001r. wynika, iż ubezpieczony
w okresie zatrudnienia w Kopalni (...) wykonywał pracę operatora sprzętu technologicznego. Z kolei w świadectwie wykonywania pracy górniczej z dnia 16 marca 2011r. pracodawca podał, iż odwołujący zajmował stanowisko: od 18 czerwca 1985r. do nadal - operator koparek jednonaczyniowych na odkrywce - dział III, poz. 3 załącznika nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia
23 grudnia 1994r.

Sąd I instancji podał także, iż w spornym okresie ubezpieczony był pracownikiem:

-

oddziału (...) - od 18 czerwca 1985r. do 16 listopada 2006r. zgodnie
z angażem operatora sprzętu technologicznego,

-

oddziału (...) - od 17 listopada 2006r. do nadal z angażem operatora koparek jednonaczyniowych na odkrywce.

Na oddziale (...) odwołujący pracuje koparką (...), (...). Według charakterystyki stanowiska prace są wykonywane na terenie całej odkrywki i zwałowiska. Zadaniem operatora jest wykonywanie rowów odwodnieniowych na poziomach roboczych, likwidowanie osuwisk ze skarp roboczych, załadunek ścierów na przenośnik taśmowy, wykonywanie wykopów pod fundamenty, zbiorniki przepompowni, czyszczenie kanałów odwadniających, zbiorników przepompowni, zasypywanie wykopów, niwelacja terenów budowy, rekultywacja terenów zwałowiska i innych terenów górniczych, wykonywanie rowów przy drogach na odkrywce i zwałowisku, skarpowanie pod pochylnie robocze. Ubezpieczony był przydzielany do pracy na oddziałach (...) i (...), będących oddziałami górniczymi, współpracującymi z oddziałami odwodnieniowymi (...) i (...) oraz oddziałem (...). Praca odwołującego polegała na kopaniu rowów odwodnieniowych w rejonie koparki wielonaczyniowej, aby woda nie zalała gąsienic, na kopaniu osadnika, rząpi, ładowaniu ścierów na przenośnik. Ponadto usuwał kamienie, które spadały ze ściany poza gąsienice koparki wielonaczyniowej, niwelował rząpie, aby umożliwić przejazd koparce wielonaczyniowej. Na oddziale
(...) pracował ze S. B. i K. K. oraz współpracował ze Z. K..

Sąd Okręgowy wskazał nadto, iż kwestią zatrudnienia G. G. zajmowała się komisja weryfikacyjna, która w protokole sporządzonym na podstawie zeznań świadków i ubezpieczonego ustaliła, iż w okresie od 18 czerwca 1985r. do
14 stycznia 2007r. odwołujący przez 5317 dniówek stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako operator koparek jednonaczyniowych na odkrywce, w związku
z czym pracodawca wystawił w dniu 16 marca 2011r. świadectwo wykonywania pracy górniczej, według którego stanowisko zajmowane przez ubezpieczonego
w okresie od 18 czerwca 1985r. do nadal zostało zaliczone do stanowisk, o których mowa w Dziale III załącznika nr 3 poz. 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994r.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd I instancji uznał, iż odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przypomniał, iż art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, iż przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się,
z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1)  1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2)  1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3)  1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa
w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni
i częściowo pod ziemią;

4)  1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach
i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Zgodnie natomiast z art. 50d ust. 1 powołanej ustawy, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1)  w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2)  w drużynach ratowniczych.

Zdaniem Sądu, spór dotyczył ustalenia, czy praca ubezpieczonego była pracą przodkową i odnosiła się do stanowisk, o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej
w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż przepisy nie definiują pojęcia przodka i pracy przodkowej. Z powołanych przepisów wynika jednak, iż pracą przodkową musi być praca na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r., w którym szczegółowo wymieniono, jakie prace są pracami przodkowymi stanowiąc, iż prace przodkowe dotyczą miejsca, w którym dokonuje się wydobycia kopaliny i zwałowania.

W ocenie Sądu Okręgowego, postępowanie dowodowe nie dało podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji.

Kwalifikując daną pracę za pracę przodkową, w pierwszej kolejności należy mieć bowiem na uwadze przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - art. 50d. Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. ma charakter uściślający.

Sąd podkreślił, iż przodek to miejsce wydobywania kopaliny oraz zwałowania. Z charakterystyki stanowiska pracy wynika natomiast, iż praca operatora koparki jednonaczyniowej jest wykonywana na terenie całej odkrywki.

Podzielając stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 5 maja 2011r. (I UK 395/10, niepublikowany) Sąd ten stwierdził, iż na tle definicji pracy
w przodkach nie chodzi o jakąkolwiek pracę przy ”maszynach urabiających, ładujących i transportujących”, lecz tylko o pracę, która polegała na ”montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn ładujących i transportujących w przodkach”. Takiej pracy ubezpieczony nie wykonywał. Skoro zaś z definicji ustawowej wynika,
iż praca przodkowa to praca bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku,
co pozwala na uznanie za pracę przodkową ładowanie ścierów, jednak postępowanie dowodowe nie doprowadziło do określenia, ile dniówek ubezpieczony przepracował przy takich pracach. Nie jest natomiast pracą przodkową praca przy kopaniu rowów odwodnieniowych, ich czyszczeniu, kopaniu rząpi, osadników, zasypywaniu rząpi, niwelacji terenu, ponieważ nie stanowi pracy bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku, jak również pracy przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodku.

Sąd I instancji wskazał nadto, iż w wyroku z dnia 11 lutego 2010r. (I UK 236/09) Sąd Najwyższy stwierdził, iż jako prace wymienione w załączniku nr 3, mogą być tylko uznane takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Z kolei pojęcie ”inne prace w przodku” musi wiązać się bezpośrednio
z zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym, przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej, do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych). Z niekwestionowanych ustaleń dokonanych przez Sądy orzekające w niniejszej sprawie wynikało, iż ubezpieczony pracował przy likwidacji kolektorów odprowadzających wodę na poziomach roboczych koparek wielonaczyniowych, wymieniał agregaty pompowe w studniach głębinowych zlokalizowanych na poziomach roboczych koparek podstawowych, pracował wyłącznie we wkopie. Dokonywał pomiarów metanu w studniach głębinowych. Tym samym charakter jego pracy nie miał bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, wydobywaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Prace ubezpieczonego nie miały tak kwalifikowanego charakteru.

W ocenie Sądu Okręgowego, także praca wykonywana przez G. G., a polegająca na kopaniu rowów odwodnieniowych, ich czyszczeniu, kopaniu rząpi, osadników, zasypywaniu rząpi, niwelacji terenu, nie jest pracą bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku, ani pracą przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach, zatem ubezpieczony wykonując przedmiotowe czynności wykonywał pracę operatora koparki jednonaczyniowej na odkrywce wymienioną w załączniku nr 2 poz. 23 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.

Z powyższych względów Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzekł o oddaleniu odwołania jako bezzasadnego.

Apelację od przedstawionego orzeczenia wywiódł ubezpieczony, zaskarżając wyrok w całości.

Powołując się na zarzut naruszenia:

1)  przepisów postępowania cywilnego:

-

art. 233 kpc poprzez dokonanie dowolnej, jednostronnej i niezupełnej oceny przez Sąd I instancji zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego
i w konsekwencji nieprzyjęcie, iż wykonywana praca w okresie od 18 czerwca 1985r. do 16 listopada 2006r. oraz od 17 listopada 2006r. do 14 stycznia 2007r. miała charakter stricte górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym
i tym samym uzasadniającej zastosowanie przelicznika 1,8 do wysokości emerytury górniczej,

-

art. 477 ¹⁴ § 1 kpc i oddalenie odwołania jako nieuzasadnionego pomimo,
iż z treści materiału dowodowego wynika, iż praca jaką wykonywał była pracą, o której mowa w art. 50d ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

2)  przepisów prawa materialnego:

-

art. 50d ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz pkt 3 ust. III załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.
w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. nr 2, poz. 8 ze zm.) poprzez ich nieuwzględnienie i przyjęcie przez Sąd I instancji, iż praca wykonywana
w spornym okresie na stanowisku operatora koparki jednonaczyniowej odpowiadała swym charakterem pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym oraz, iż mieści się ona w pojęciu innych prac przodkowych,

-

art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niezastosowanie
i przyjęcie, iż nie ma prawa do zastosowania przelicznika 1,8 za każdy rok pracy na stanowisku operatora koparki jednonaczyniowej pomimo,
iż wykonywał pracę w przodku,

- skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania, ewentualnie - o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie na jego rzecz od organu rentowego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, iż nie sposób oprzeć się wrażeniu, że uzasadnienie wyroku jest wewnętrznie niespójne, a ocena dowodów dokonana w sposób powierzchowny. W jego ocenie, w gruncie rzeczy nie sposób prześledzić sposobu rozumowania Sądu I instancji, który zebrany w sprawie materiał dowodowy ocenił
w sposób dowolny, z naruszeniem zasad wynikających z art. 233 kpc.

Zdaniem apelującego, nawet dla laika jest oczywiste i zrozumiałe, iż skoro koparki jednonaczyniowe występują zarówno w załączniku nr 2, jak i nr 3 do rozporządzenia, to decydującym kryterium o zaliczeniu pracy do pracy kwalifikowanej, o której mowa w art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych powinno być miejsce jej wykonywania, tj. przodek.

Wskazał, iż Sąd Okręgowy oddalił jego odwołanie na podstawie całkowicie błędnej wykładni przepisów emerytalnych i przyjął arbitralnie, że nie wykonywał pracy w przodku. Abstrahując od powyższego, w sytuacji, gdy w przepisach brak jest legalnej definicji przodka, a Sąd przyjmuje, iż przodek to miejsce wydobywania kopaliny oraz zwałowania, to tym bardziej nie sposób zaakceptować stanowiska Sądu w zakresie zakwalifikowania jego pracy. O uznaniu konkretnej pracy za pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie treść umowy o pracy łączącej go z pracodawcą, ani nazwa zajmowanego stanowiska określona w angażach lub w zaświadczeniu
o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach (por. m.in. wyroki z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002 nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Nie mają też decydującego znaczenia zakładowe wykazy stanowisk pracy oraz protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie. Należy przy tym uznać, iż praca ”na odkrywce” w kopalniach węgla brunatnego jest odpowiednikiem pracy ”w przodkach” pod ziemią i polega na zatrudnieniu przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami związanymi z wydobywaniem kopalin, pozyskiwaniu złóż węgla brunatnego (por. wyrok z dnia 28 kwietnia 2010r., I UK 339/09, LEX nr 607444 oraz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2011r., I UK 360/10, LEX nr 949021).

Skarżący stwierdził, iż ocena, czy w spornym okresie wykonywał pracę górniczą jako operator koparki jednonaczyniowej w przodku, powinna koncentrować się na analizie spełnienia ustawowych warunków pracy górniczej, przy użyciu środków dowodowych zmierzających do ustalenia, czy wykonywane przez niego czynności (obsługa konkretnej maszyny) spełniała te warunki. Takiej oceny Sąd I instancji w rzeczywistości nie przeprowadził, gdyż ograniczył się do sformułowania tezy, że nie wykonywał on pracy, o której mowa w art. 50d ustawy, nie wyjaśniając przy tym, na jakiej podstawie przyjął takie założenie.

Zwrócił również uwagę, iż jak sam Sąd Najwyższy niejednokrotnie podkreślał, każda sprawa o emeryturę jest indywidualną sprawą ubezpieczonego
i o rozstrzygnięciu decyduje ustalony stan faktyczny oraz prawo materialne jednakie dla ubezpieczonych. Innymi słowy, rozstrzygnięcie pozytywne czy negatywne
w sprawie innego ubezpieczonego nie może stanowić źródła prawa dla rozstrzygnięcia sprawy ubezpieczonego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
12 maja 2010r., I UK 301/10), co oznacza, iż Sąd I instancji powinien był przede wszystkim zbadać stan faktyczny przedmiotowej sprawy i dokonać jego prawidłowej oceny z uwzględnieniem reguł wynikających z art. 233 kpc. Tymczasem Sąd I instancji materiał dowodowy potraktował w sposób wybiórczy i lakoniczny, zaś swoje rozstrzygnięcie oparł w zasadzie jedynie na literalnym brzmieniu pojęcia pracy górniczej, odwołując się przy tym do fragmentu uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010r. (I UK 236/10), które nie wiąże Sądu
w niniejszej sprawie i tym samym nie powinno mieć być stosowane wprost.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasłużyła na uwzględnienie.

Spór w rozpatrywanym przypadku dotyczył wysokości emerytury górniczej G. G., sprowadzając się do oceny zasadności jego żądania w zakresie zastosowania przelicznika 1,8 do okresu pracy górniczej od 18 czerwca 1985r. do
16 listopada 2006r. oraz od 17 listopada 2006r. do 14 stycznia 2007r.

Przypomnieć należy, iż stosownie do treści 51 ust. 1 pkt 2 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) przedmiotowy przelicznik znajduje zastosowanie - przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur - za każdy rok pracy,
o której mowa w art. 50d.

Po myśli pkt 1 ust. 1 powołanego wyżej art. 50d przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Z mocy ust. 3 tego samego przepisu minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. 1 i 2 w wymiarze półtorakrotnym.

Bez wątpienia rozporządzeniem, o którym mowa wyżej jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995, nr 2, poz. 8), które zachowało moc na podstawie art. 194 wspomnianej ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami tejże ustawy. Oznacza to, że zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza zaliczana w wymiarze półtorakrotnym, muszą być zgodne z wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, a obejmującym stanowiska pracy, na których okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki i węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże tak dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej nie przesądza o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym. O uznaniu pracy za tak kwalifikowaną pracę górniczą w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553, z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137 oraz z dnia 9 czerwca 2011r., I UK 70/11, LEX nr 1102258, a także postanowienie z dnia 19 stycznia 2012r., I UK 319/11, LEX nr 1215422).

Jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 kwietnia 2010r. (I UK 339/09, LEX nr 607444), zasady nabywania prawa do emerytur górniczych, a zdaniem Sądu Apelacyjnego - także reguły ustalania wysokości tych świadczeń, odbiegają od zasad obowiązujących powszechnie, co wynika
z charakteru pracy górniczej, angażującej we wzmożonym stopniu siły fizyczne
i psychiczne zatrudnionych. Dlatego też przepisy normujące powyższe zagadnienia muszą być wykładane ściśle - przede wszystkim przy uwzględnieniu ich wykładni gramatycznej, zaś dla oceny charakteru pracy górniczej (tym bardziej pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym) nie mogą mieć decydującego znaczenia ani zakładowe wykazy stanowisk, ani protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie jako pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym. Taka wszak możliwość nie została w przepisach przewidziana. Z brzmienia art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynika tymczasem, iż w jego rozumieniu pracą górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym jest wyłącznie zatrudnienie w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji
i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących
w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

W konsekwencji, ani rozporządzenie wykonawcze, ani tym bardziej wewnętrzne zarządzenia pracodawcy nie mogą przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca, zaś wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia nie może zmieniać ani rozszerzać ustawowej definicji pracy górniczej. Innymi słowy, analiza w ocenie pracy górniczej zaliczanej
w wymiarze półtorakrotnym powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach (pojęciu tej pracy), a nie na samej nazwie stanowiska (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2011r., I UK 382/10).

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zdaniem Sądu Apelacyjnego - jak słusznie przyjął Sąd I instancji, nie pozostawia tymczasem jakichkolwiek wątpliwości, iż praca górnicza ubezpieczonego w omawianym okresie od 18 czerwca 1985r. do 16 listopada 2006r. oraz od 17 listopada 2006r. do 14 stycznia 2007r., nie spełnia kryteriów do uznania za pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym, uzasadniając zastosowanie spornego przelicznika 1,8.

Jak wynika bowiem zwłaszcza z charakterystyki stanowiska pracy ubezpieczonego, a także z zeznań świadków: S. B., K. K. i Z. K. oraz wyjaśnień samego odwołującego,
w przedmiotowym okresie G. G. faktycznie zajmował się:

­

przejazdami maszyną z jednego miejsca pracy w inne,

­

wykonywaniem rowów odwodnieniowych na poziomach roboczych,

­

likwidowaniem osuwisk ze skarp roboczych,

­

załadunkiem ścierów na przenośnik taśmowy,

­

wykonywaniem wykopów pod fundamenty, zbiorniki przepompowni,

­

czyszczeniem kanałów odwadniających, zbiorników przepompowni,

­

zasypywaniem wykopów, niwelacją terenów budowy,

­

rekultywacją zwałowisk i innych terenów górniczych,

­

wykonywaniem rowów przy drogach na odkrywce i zwałowisku,

­

skarpowaniem pod pochylnie robocze,

a zatem pracami, które z oczywistych względów wykraczają poza ustawową definicję pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, co w konsekwencji czyni niezasadnym jego żądanie w zakresie zastosowania do omawianego okresu stanowiącego przedmiot sporu przelicznika 1,8.

Nadto, przeciwko uznaniu, iż w spornym okresie skarżący wykonywał pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym przemawia także treść uzasadnienia znajdującego się w jego aktach osobowych wniosku z dnia 14 sierpnia 2001r.
o nadanie stopnia górniczego potwierdzającego, iż obsługiwana przez niego koparka (...) jest wykorzystywana przez służby do budowy drogi w C., jak również wskazujące, iż od 16 maja 1985r. zajmuje stanowisko operatora sprzętu technologicznego.

Opisana sytuacja uzasadnia tym samym przyjęcie, iż niezależnie od uznania przez pracodawcę ubezpieczonego, iż w okresie od 18 czerwca 1985r. do
14 stycznia 2007r. odwołujący wykonywał pracę operatora koparek jednonaczyniowych na odkrywce wymienioną w dziale III, pkt 3 załącznika nr 3 do cytowanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r., w przedmiotowym okresie istotnie wykonywał on pracę górniczą operatora koparek jednonaczyniowych na odkrywce, o której mowa pod poz. 23 załącznika nr 2 do tego samego rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r., tym bardziej,
iż w znajdującym się w aktach dotyczących ustalenia kapitału początkowego odwołującego zaświadczeniu 23 listopada 2001r. Kopalnia (...).A. w R. podała, iż G. G. zatrudniony jest od
18 czerwca 1985r. na stanowisku operatora sprzętu technologicznego, a więc na stanowisku wymienionym pod poz. 22 załącznika nr 2 do powyższego rozporządzenia.

Bezsprzecznie, bowiem wykonywane przez niego w tym czasie prace nie były bezpośrednio związane z urabianiem i ładowaniem urobku, a także z montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach.

Z całą pewnością będące udziałem odwołującego w okresie od 18 czerwca 1985r. do 17 stycznia 2007r. prace, nie stanowią również ”innych prac przodkowych”, gdyż chodzi w nich o inne prace górnicze w przodku, rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w cytowanym art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Powyższej oceny nie zmienia także okoliczność, iż do przypadającego od
18 stycznia 2007r. okresu pracy górniczej - wykonywanej na tożsamym stanowisku - organ rentowy zastosował sporny przelicznik 1,8. Z uwagi bowiem na zakres zaskarżenia, powyższy okres pozostaje poza zainteresowaniem Sądu, wykluczając możliwość kontroli prawidłowości decyzji organu rentowego w tym przedmiocie.

Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Apelacyjny uznając apelację ubezpieczonego za pozbawioną jakichkolwiek podstaw, na mocy art. 385 kpc orzekł o jej oddaleniu.

/-/ SSA M. Procek /-/ SSA A. Grymel /-/ SSA L. Jachimowska

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM