Pełny tekst orzeczenia

1.Przewodnicząca:

1.SSO Agnieszka Połyniak (spr.)

1.Sędziowie:

1.SO Ewa Rusin

2.SO Adriana Skorupska

1.Protokolant:

1.Ewa Ślemp

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 285/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 12 stycznia 2023r. w sprawie sygn. akt III K 1566/22

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1. R. D.

2. M. B.

1. oskarżony R. D.nie figuruje w kartotece karnej Krajowego Rejestru Karnego.

2. oskarżony M. B.był w przeszłości wielokrotnie karny

3. u P. C. (1)stwierdzono niewielki siniec na klatce piersiowej w okolicy dolnych żeber po stronie lewej oraz bolesność okolicy zausznej prawej bez wyczuwalnego krwiaka podczepcowego. Niewielkie pojedyncze obrażenie na klatce piersiowej powstało od działania narzędzia tępego lub o uderzenia o takie narzędzie i może być kwalifikowane jako naruszenie nietykalności cielesnej w rozumieniu art. 217 k.k. lub co najwyżej naruszające czynności narządów ciała na czas poniżej dni siedmiu art. 157 § 2 k.k.

Informacja Krajowego Rejestru Karnego

Informacja Krajowego Rejestru Karnego

Pisemna opinia sądowo – lekarska z dnia 01.10.2022r. wydana przez biegłą D. K.

k. 354

k. 365 – 366

k. 255

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1 i 2

3

2. 

informacje z Krajowego Rejestru Karnego

pisemna opinia sądowo – lekarska z dnia 01.10.2022r. wydana przez biegłą D. K.

niekwestionowane dokumenty urzędowe

opinia jest jasna, logiczna, spójna, wolna od wewnętrznych sprzeczności i zasługuje na przymiot wiarygodności, a tym samym brak podstaw do jej kwestionowania.

2.1.1.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego M. B.zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- istotny błąd w ustalaniach faktycznych stanowiący podstawę orzekania, a polegający na bezpodstawnym przyjęciu, iż oskarżony wykorzystał stan bezbronności pokrzywdzonej do odbycia z nią stosunku seksualnego podczas gdy do stosunku doszło nie tylko za zgodą, ale wręcz wskutek zachęty P. C. (1), który to błąd spowodował błąd sądu w zakresie zastosowania przepisu prawa materialnego – art. 198 k.k. w sytuacji, gdy nie doszło do realizacji czasownikowego znamienia czynu opisanego w tym przepisie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy oskarżonego M. B.doprowadziła do częściowej zmiany zaskarżonego wyroku, aczkolwiek nie nastąpiło to wskutek uwzględnienia stawianego zarzutu, który był chybiony w stopniu wręcz oczywistym, ale stanowiło wynik czynności dowodowych podjętych przez Sąd odwoławczy z urzędu, tj. po przeprowadzeniu dowodu z opinii sądowo – lekarskiej, która wpłynęła jeszcze na etapie postępowania przed Sądem Rejonowym, lecz pozostała poza uwagą tego Sądu. W konsekwencji czego dowód ten nie został przeprowadzony, a ma istotny wpływ na przyjętą kwalifikację prawną czynu przypisanego i to na korzyść oskarżonego. Okoliczność tę uznać należy za wpływającą na wynik ustaleń faktycznych oraz wymiar kary.

Jeżeli zaś chodzi o stawiany przez apelującego zarzut, to Sąd odwoławczy, po przenalizowaniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz po zapoznaniu się z pisemnymi motywami rozstrzygnięcia, nie podzielił stanowiska apelującego, że Sąd I instancji dokonał błędnych ustaleń, polegających na bezpodstawnym przyjęciu, że oskarżony M. B. wykorzystał stan bezradności pokrzywdzonej dla odbycia z nią stosunku seksualnego. Zauważać należy, że jedynymi dowodowi, które wskazują na to, że pokrzywdzona wyraziła zgodę na odbycie stosunku z oskarżanym M. B.są wyjaśnienia oskarżonych. Przy czym, co istotne, oskarżony R. D.o rzekomej zgodzie, której pokrzywdzona miała mu udzielić powiedział dopiero podczas przesłuchania na rozprawie w dniu 27 wrześnie 2022r. O okoliczności tej nie wspominał w postępowaniu przygotowawczym, wtedy nie tylko zaprzeczał temu, że odbył z pokrzywdzoną stosunek seksualny, ale też nie był w stanie podać, czy pokrzywdzona taką zgodę wyraziła, gdyż - jak twierdził - przyszedł, gdy pokrzywdzona i M. B.uprawiali seks, a o rzekomym przyzwoleniu dowiedział się od M. B., już po tym zdarzeniu. Poza wyjaśnieniami obu oskarżanych, które – jeżeli ocenić je łącznie - co do kwestii wyrażania zgody przez pokrzywdzoną nie są zgodne, brak jest innych dowodów, które pozwalałby na przyjęcie tezy, że odbycie stosunku seksualnego M. B.i pokrzywdzonej odbyło się za jej zgodą. Tezie tej przeczą zeznania bezstronnych obserwatorów tego zajścia tj. A. P. i N. S., jak też wnioski biegłej psycholog.

A. P. w swoich zeznaniach w postępowaniu przygotowawczym podała, że z tego, co widziała, to miała wrażenie, że do stosunku doszło na siłę, ponieważ widać było, że kobieta jest odurzona alkoholem do nieprzytomności. W podobny sposób stan pokrzywdzonej opisała N. S., która w swoich zeznaniach (k. 27v) podała, że pokrzywdzona wyglądała na całkowicie bezwładną. Ponadto z zeznań A. P. wynika, że po zdarzeniu i po interwencji Policji, gdy rozmawiała z pokrzywdzoną, ta była „całkowicie upojona alkoholem, bełkotała”. Trudno było z nią nawiązać kontakt, nie była w stanie opowiedzieć co się wydarzyło, zmieniała wersję zdarzenia. Mówiła, że nie chciała powiedzieć Policjantom co się wydarzyło, bo nie chciała problemów. Zeznania w/wym. świadków w powiązaniu ze stwierdzonym u pokrzywdzonej stężeniem alkoholu w wydychanym powietrzu oraz wnioskami zawartymi w opinii sądowo – psychologicznej dotyczącej pokrzywdzonej przeczą tezie obrońcy oskarżonego, że P. C. (1)była w stanie świadomie podjąć decyzję o podjęciu współżycia z oskarżonym M. B.. Z opinii wydanej na potrzeby niniejszego postępowania wynika jednoznacznie, że pokrzywdzona jest osobą uzależnioną od alkoholu, pod jego wpływem staje się bezradna, ma obniżony lęk, obniżony intelekt i możliwości trafnej analizy sytuacji, niski poziom myślenia przyczynowo – skutkowego, a także brak granic uniemożliwiły P. C. (1)od samego początku zajścia trafną ocenę sytuacji. Ponadto biegła wskazała, że występujące u pokrzywdzonej po alkoholu Palimpsesty dodatkowo wpłynęły niekorzystanie na jej odbiór, przeżywanie i brak zdolności do podejmowania decyzji adekwatnej do sytuacji, zaś całość relacji świadczy o jej bezradności (k.126 -127).

Podniesione powyżej okoliczności, wbrew twierdzeniom apelującego, dawały Sądowi I instancji pełne podstawy do uznania, że oskarżany M. B.odbył z pokrzywdzoną P. C. (1)stosunek seksualny w czasie, gdy w skutek upojenia alkoholowego nie miała ona świadomości uczestnictwa w tym stosunku i nie była w stanie świadomie i racjonalnie ocenić sytuacji, jak też podjąć decyzji, czy przeciwstawić się oskarżonemu. Brak było zatem podstaw do kwestionowania stanu bezradności pokrzywdzonej, o którym mowa w przepisie art. 198 k.k. Zauważyć należy, że dla odpowiedzialności z art. 198 k.k. nie jest wymagane wykorzystanie utraty świadomości innej osoby, ale każdej niemożności dysponowania sobą w zakresie wolności seksualnej, w tym także z powodu upojenia alkoholowego, mogącego in concreto wywołać stan bezradności. Sprawca odpowiada z tego przepisu, gdy ze względu na okoliczności podmiotowe pokrzywdzonego, nie jest w stanie uzyskać od niego zgody na określony rodzaj aktywności seksualnej ze względu na znany sprawcy stan psychofizyczny (postanowienie Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2016r. sygn. III KK 489/15). Ponadto powszechnie aprobowane (w tym przez tut. Sąd odwoławczy) jest stanowisko przedstawione m.in. prze z Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 7 czerwca 2022 r. (sygn. II AKa 522/21), że zawarte w art. 198 k.k. znamię bezradności innej osoby obejmuje także sytuację niemożności oporu wskutek odurzenia alkoholem.

Sąd odwoławczy zauważa przy tym, że pokrzywdzona już momencie, gdy wysiadła z autobusu była nietrzeźwa, a zatem już wówczas miała zaburzoną ocenę sytuacji i stan ten był dla oskarżonych widoczny. Trudno zatem uznać, mając na uwadze zawarte w opinii sądowo – psychologicznej wnioski biegłej, że przewidywała ona skutki jakie przyniesie jej dalsze spożywanie alkoholu w towarzystwie obcych mężczyzn. Dalsze spożywanie alkoholu w towarzystwie oskarżonych jedynie spotęgowało ten stan nietrzeźwości, co w konsekwencji dodatkowo zakłóciło (a wręcz uniemożliwiło) świadome wyrażenie woli o podjęciu współżycia z oskarżanym M. B., co do którego, jak wynika niezbicie z materiału dowodowego, w rzeczywistości doszło. Należy mieć również na uwadze, że to nie pokrzywdzona, ale oskarżeni pierwsi zaczepili ją, nawiązując z nią kontakt. Tym samym próba przekonania Sądu, że P. C. (1)świadomie i dobrowolnie wyraziła zgodę na odbycie stosunku seksualnego z M. B.jest nieskuteczna i pozbawiona rzeczywistych podstaw.

W kontekście poczynionych wyżej uwag Sąd odwoławczy nie podzielił zarzutu obrońcy oskarżonego M. B. uznając go za bezzasadny.

Wniosek

Obrońca oskarżonego M. B.wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II części dyspozytywnej wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie. Materiał dowodowy, w tym wyjaśnienia samego oskarżonego, nie pozostawiał wątpliwości, co do tego, że między M. B.a P. C. (1)doszło do obcowania płciowego i nie była to zgodna decyzja obojga. Stan pokrzywdzonej wykluczał bowiem możliwość podjęcia przez nią świadomej i racjonalnej decyzji. Powody, które legły zaś u postaw ustalenia, że stan w jakim znajdowała się wówczas pokrzywdzona, ocenić należało jako tzw. stan bezradności, o którym mowa w art. 198 k.k. W tym miejscu zauważyć należy, że w toku postępowania odwoławczego Sąd ad quem uzupełnił postępowanie dowodowe, poprzez przeprowadzenie, pominiętego przez Sąd a quo, dowodu z opinii sądowo – lekarskie, ustalającej stopień obrażeń ciała stwierdzonych u pokrzywdzonej, jak też mechanizm ich powstania (k. 255). Z akt sprawy wynika bowiem, że opis czynu i kwalifikacja prawne wskazująca na obrażenia z art. 157 §2 k.k. oparty został na notatce z 5 września 2022r. (k. 157), obrazującej rozmowę z bliżej nieokreśloną „biegłą z zakresu medycyny sądowej”. Opinii, która by do takiego wniosku uprawniała do momentu wniesienia aktu oskarżenia nie wydano, a Sąd meriti, mimo że opinię tę otrzymał, poprzestał na załączeniu jej do akt sprawy. Jest to dowód o tyle istotny, że z treści tej opinii wynika zaś, że u P. C. (1)stwierdzono jedynie niewielki siniec na klatce piersiowej w okolicy dolnych żeber po stronie lewej oraz bolesność okolicy zausznej prawej bez wyczuwalnego krwiaka podczepcowego. Niewielkie pojedyncze obrażenie na klatce piersiowej powstało od działania narzędzia tępego lub od uderzenia o takie narzędzie i może być kwalifikowane jako naruszenie nietykalności cielesnej w rozumieniu art. 217 k.k. lub co najwyżej naruszające czynności narządów ciała na czas poniżej dni siedmiu – art. 157 § 2 k.k. Biegła wskazała również, że brak badania ginekologicznego i oględzin okolic narządów płciowych nie pozwalał na ustalanie, czy i jakie były obrażenia tych części ciała. Mechanizm powstania stwierdzonych przez biegłą obrażeń w postaci niewielkiego sińca na klatce piersiowej w okolicy dolnych żeber po stronie lewej, biorąc pod uwagę okoliczności związane z przedmiotowym zdarzeniem nie dawał pewności, że obrażenia to zostało spowodowane przez M. B.. Nie można pominąć tego, że od momentu, gdy wysiadła z autobusu, do chwili, gdy doszło do zbliżenia z oskarżanym M. B.minęło kilka godzin. W tym czasie pokrzywdzona na pewno spała na trawie. Nie wiadomo jednak, co dokładnie działo się z nią w czasie, gdy oskarżeni udali się na pasaż sklepu (...). Nie można zatem wykluczyć, że obrażenia stwierdzone u P. C. (1)powstały zanim doszło do obcowania płciowego lub też po nim, a przede wszystkim – wobec wniosków biegłej - nie ma podstaw, by twierdzić, że były one tego rodzaju, że uprawniały do przyjęcia sprawstwa z art. 157 §2 k.k. W tej sytuacji, przy braku jakikolwiek dowodów wskazujących ponad wszelką wątpliwości, że obrażenia u pokrzywdzonej powstały na skutek działania M. B.należało zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 5 § 2 k.p.k. wątpliwości te rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego. Powyższe zaś skutkować musiało wyeliminowaniem z zawartego w pkt II części dyspozytywnej wyroku przepisu art. 157 § 2 k.k., co skutkowało usunięciem sformułowania: „powodując u pokrzywdzonej obrażenia ciała w postaci zasinień okolicy pachowej przedniej, które to obrażenia skutkowały naruszeniem czynności narządów ciała pokrzywdzonej na czas poniżej dni siedmiu”. Wobec powyższego M. B.uznać należało za winnego popełnienia czynu z art. 198 k.k.

Z uwagi na ustalenia Sądu orzekającego przedstawione w uzasadnieniu, których żadna ze stron nie zakwestionowała, a wyrok zaskarżony zostały wyłącznie na korzyść obu oskarżonych, Sąd odwoławczy dokonał także korekty orzeczenia poprzez wyeliminowanie sformułowanie: „działając wspólnie i w porozumieniu z R. D.”. Wskazać bowiem już w tym miejscu należy, że właśnie z uwagi na treść depozycji naocznych świadków, jak też poczynione przez Sąd meriti ustalenia faktyczne Sąd odwoławczy zmienił wyrok i uniewinnił R. D.od popełnienia przypisanego mu w pkt I wyroku czynu z art. 198 k.k., o czym będzie mowa w sekcji 3.2 uzasadnienia.

Sąd odwoławczy z uwagi na istotne zmiany w zakresie przypisanego oskarżonemu M. B.czynu oraz jego kwalifikacji prawnej, które niewątpliwie miały wpływ na ocenę stopnia winy oskarżonego oraz społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu, dokonał modyfikacji orzeczonej w oparciu o przepis art. 37b k.k. kary w ten sposób, że wymiar kary ograniczenia wolności obniżył do jednego roku. Kara w tak ukształtowanym wymiarze w przekonaniu Sądu odwoławczego spełnia kryteria, o jakich mowa w art. 53 k.k., a nadto będzie wystarczającą odpłatą i spełni swoje cele wychowawcze i zapobiegawcze. Nie można było wszak pominąć tego, że nie było w tym przypadku współdziałania i porozumienia dwóch sprawców, co niewątpliwie wpływa na wyższy stopień społecznej szkodliwości takiego czynu oraz zawinienia sprawcy, zaś skoro nie ma podstaw, by przyjąć, że działanie M. B.spowodowało powstanie obrażeń ciała u P. C. (1), to i ta okoliczność doprowadzić do uznania, iż stopień winy i społecznej szkodliwości czynu oskarżonego jest niższy niż ten ustalony przez Sąd Rejonowy, co również obligowało do obniżenia wymiaru kary przy uwzględnieniu jednakże brzmienia art. 37 b k.k.

3.2.

Obrońca oskarżonego R. D.zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na jego treść, a mianowicie art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 5 § 2 k.p.k. poprzez wydanie orzeczenia skazującego pomimo braku pozytywnych ustaleń w zakresie wyrażenia przez pokrzywdzoną zgody na obcowanie płciowe z oskarżonym bądź z oskarżonymi.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podniesiony przez apelującego tak sformułowany zarzut był bezzasadny, niemniej jednak zainicjowana apelacją obrońcy oskarżonego R. D.kontrola instancyjna doprowadzała do zmiany zaskarżonego wyroku z powodów dostrzeżonych przez Sąd odwoławczy z urzędu.

Tut. Sąd, w toku kontroli instancyjnej, nie stwierdził naruszenia przez Sąd I instancji wskazanych w apelacji przepisów postępowania, zwłaszcza zaś w zakresie wyrażenia zgody przez pokrzywdzoną, co omówione zostało w sekcji 3.1 tego uzasadnienia. W tym miejscu wskazać dodatkowo należy, że podnoszony brak ustaleń odnośnie możliwości wyrażenia zgody na współżycie przez pokrzywdzoną wynikał z faktu odmowy dania wiary wyjaśnieniom oskarżonych w tym zakresie, co wynika wprost z już dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku oceny wyjaśnień oskarżonych. Ponowne przedstawianie w tym miejscu argumentów, które legły u podstaw stanowiska zajętego przez Sąd odwoławczy w sekcji 3.1 jest zbędne, skoro wystarczające będzie odesłanie do tej części uzasadnienia. W tym miejscu należy jedynie zaznaczyć, że materiał dowodowy w postaci zeznań świadków A. P. i N. S., wyniku badania stanu nietrzeźwości pokrzywdzonej ocenianego w powiązaniu z opinią sądowo – psychologiczną jej dotyczącą wykluczał uznanie, że do stosunku seksualnego doszło za przyzwoleniem P. C. (1). Tym samym zarzut podniesiony przez obrońcę oskarżonego R. D.uznać należało za niezasadny.

Niemniej Sąd I instancji, mimo prawidłowego przeprowadzenia postępowania dowodowego, trafnej oceny dowodów, jak też poczynienia prawidłowych ustaleń faktycznych, co do samego przebiegu zdarzenia, w tym roli i zachowania R. D., dopuścił się obrazy przepisu prawa materialnego, która miała zasadnicze znaczenie dla odpowiedzialności oskarżonego za przypisany mu czyn z art. 198 k.k. Zauważyć bowiem należy, że z ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji, co do których Sąd odwoławczy nie miał zastrzeżeń, wynika, że doszło wyłącznie do stosunku seksualnego między pokrzywdzoną a oskarżanym M. B.i miało to miejsce w momencie, gdy oskarżony R. D.udał się do sklepu po piwo i kiedy to zobaczył po powrocie „zaczął się onanizować” (vide ustalenie Sądu meriti – k. 337). Materiał dowodowy nie potwierdził, aby po powrocie oskarżony współżył z pokrzywdzoną, czy podejmował inne czynności, które miałyby doprowadzić pokrzywdzoną do obcowania płciowego lub innej czynności seksualnej. Co prawda na rozprawie w dniu 27 września 2022r. R. D.przyznał, że współżył z pokrzywdzoną i to dwa razy po B., ale tej części jego wyjaśnień przeczą zeznania A. P. i N. S.. Pierwsza z nich w postępowaniu przygotowawczym zeznała, że „drugi mężczyzna klęczał koło nich również z opuszczonymi spodniami bez koszulki i się onanizował” (k.23). Także świadek N. S. twierdziła, że to ten niższy mężczyzna wykonywał takie posuwiste ruchu, które sygnalizowały, że odbywa stosunek (k.27v). Powyższe utwierdza Sąd odwoławczy w przekonaniu, że oskarżony R. D.zachowywał się w sposób ustalony przez Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji nie można było uznać, że to zachowanie oskarżonego, opisane w uzasadnieniu, wypełniło znamiona przestępstwa z art. 198 k.k. Przepis ten penalizuje zachowanie polegające na wykorzystaniu bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem i doprowadzeniu jej do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności. Nie ma wątpliwości Sąd odwoławczy, że obecnie obowiązujący art. 198 k.k. poprzez posłużenie się znamieniem czynnościowym „doprowadza”, penalizuje nie tylko zachowania własnoręczne sprawcy. Sprawcą może być również osoba, która sama nie podejmuje obcowania płciowego lub innej czynności seksualnej z ofiarą, ale doprowadza ją do podjęcia określonego rodzaju czynności seksualnej z osobą trzecią, z reguły współsprawcą. Z materiału dowodowego nie wynika jednakże, aby oskarżony swoim zachowaniem wykonał, którąkolwiek ze wskazanych w tym przepisie czynności sprawczej lub też swoim zachowaniem doprowadził (skłonił) pokrzywdzoną lub M. B.do podjęcia współżycia. W momencie, gdy do tego doszło był w sklepie i nie ma żadnych podstaw, by twierdzić, że przed udaniem się do sklepu namawiał bądź zachęcał M. B., czy P. C. (1)do podjęcia czynności w tym kierunku. Po powrocie zastał sytuację opisaną przez świadków, tj. uprawiających seks M. B.i P. C. (1)i to spowodowało, iż postąpił w sposób opisany przez świadków, tj. zaczął się onanizować. Nikt nie zaobserwował, by dotykał pokrzywdzonej, bądź też by ona dotykała jego lub, by zachęcał ją do tego typu zachowań. Brak było zatem podstaw do uznania, że oskarżony swoim zachowanie wyczerpał ustawowe zmaniona przypisanego mu czynu z art. 198 k.k., co skutkować musiało jego uniewinnieniem. Powyższe obligowało zaś Sąd odwoławczy do uchylenia rozstrzygnięć dotyczących tego oskarżonego z punktów III, IV, V i IX części dyspozytywnej wyroku.

Wniosek

Obrońca oskarżonego R. D.wniósł o uniewinnienie oskarżonego od stawianych mu zarzutów.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Pomimo nietrafności samgo zarzutu wywiedzionego przez obrońcę oskarżonego, wniesiona apelacja i zainicjowana w jej wyniku kontrola instancyjna nakazywały zamianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego R. D.z powodów szczegółowo przedstawionych powyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

pkt VI w zakresie orzeczenia o dowodach rzeczowych,

pkt VII i VIII w zakresie orzeczeniach o kosztach procesu – pomocy prawnej udzielonej oskarżonym z urzędu

pkt III, IV i V w części dotyczącej oskarżonego M. B.a związanej z orzeczeniem środka karnego zakazu zbliżania się i kontaktowania z P. C. (1), jak też zaliczenia na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności oraz ograniczenie wolności okresu zatrzymania i tymczasowego aresztowania w sprawie.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcia dotyczące wyżej wskazanych kwestii są oczywiście prawidłowe i znajdują uzasadnienie w obowiązujących regulacjach kodeksu postępowania karnego dotyczących zasad postępowania z dowodami rzeczowymi, które stały się zbędne dla postępowania karnego, jak też w zakresie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielnej przez adwokata ustanowionego z urzędu.

Z kolei rozstrzygnięcia dotyczące M. B., wynikające z uznania jego sprawstwa i winy, jak też wymierzenia mu kary na zasadzie art. 37 b k.k. (sekwencyjnej) obligowały, przy uwzględnieniu tego, że oskarżony ten był pozbawiony wolności w tej sprawie, do zastosowania art. 63 § 1 k.k. i zaliczenia na poczet poszczególnych kar okresów pozbawienia wolności, co Sąd Rejonowy uczynił prawidłowo.

Orzeczenia środka karnego jest również w pełni uprawnione, jeżeli uwzględni się okoliczności przedmiotowej sprawy, co zasadnie wskazał Sąd meriti w uzasadnieniu, ze zmianą, o której poniżej.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

4.  1. uniewinnił R. D.od popełnienia przypisanego mu w pkt I. części dyspozytywnej tego wyroku, tj. z czynu z art. 198 k.k., uchy lając jednocześnie rozstrzygnięcia dotyczącego tego oskarżonego z punktów III, IV, V i IX części dyspozytywnej;

5.  2. w pkt II części dyspozytywnej, dotyczącym oskarżonego M. B., wyeliminował sformułowanie „działając wspólnie i w porozumieniu z R. D.” oraz „powodując u pokrzywdzonej obrażenia ciała w postaci zasinień okolicy pachowej przedniej, które to obrażenia skutkowały naruszeniem czynności narządów ciała pokrzywdzonej na czas poniżej dni siedmiu” i uznał oskarżonego za winnego czynu z art. 198 k.k. i za podstawę wymiaru kary przyjął e art. 198 k.k. przy zastosowaniu art. 37b k.k. obniżając jednocześnie wymiar kary ograniczenia wolności do 1 roku;

6.  3. w pkt III części dyspozytywnej eliminuje partykułę przeczącą „nie”.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody, które legły u podstaw zmiany wyroku w pkt 1 i 2, wskazanych powyżej, zostały szczegółowo omówione w sekcjach 3.1 i 3.2 uzasadnienia. Powtarzanie tych samych argumentów jest niecelowe, wystarczające będzie odesłanie do tej części uzasadnienia.

Sąd odwoławczy dokonał także korekty zaskarżonego wyroku w pkt III części dyspozytywnej poprzez wyeliminowanie partykuły przeczącej „nie”, gdyż istotą zastosowanego środka karnego jest zakaz zbliżania się do pokrzywdzonej na odległość mniejszą niż 100 metrów. Treść zaś rozstrzygnięcia Sądu meriti w tym zakresie jest zaś niezrozumiała, skoro wskazał, że zakaz ten obowiązuje na odległość „nie mniejszą niż”.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

2.1.2.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.3.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

I.1, III, IV i V

- w punkcie I. 1 wyroku w części dotyczącej uniewinnienia oskarżonego R. D.na podstawie przepisów art. 634 k.p.k. w zw. z art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu obciążony został Skarb Państwa.

- w punktach III i IV wyroku o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 17 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z uwzględnieniem stanowiska Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z 23 kwietnia 2020r. (SK 66/19) zaaprobowanego przez sądy powszechne (vide np. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 12 kwietnia 2023r. sygn. II AKa 252/22).

- w punkcie V wyroku uwagi na wynik postępowania odwoławczego, na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. zwolniono oskarżonego M. B.od obowiązku poniesienia kosztów związanych z jego apelacją i wydatki w tej części obciążono Skarb Państwa. W ocenie Sądu odwoławczego uiszczenie kosztów sądowych przez M. B.byłoby niecelowe z uwagi na jego sytuację majątkową.

7.  PODPIS

SSO Ewa Rusin SSO Agnieszka Połyniak SSO Adriana Skorupska

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego M. B.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 12 stycznia 2023r. w sprawie sygn. akt III K 1566/22

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego R. D.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 12 stycznia 2023r. w sprawie sygn. akt III K 1566/22

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana