Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 196/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 7 grudnia 2022 roku w sprawie II K 495/22 .

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 4 kpk i art. 7 kpk w zw. z art. 410 kpk polegającą na wybiórczej, jednostronnej i dowolnej ocenie materiału dowodowego sprawy wyrażającej się w:

- pominięciu przy ocenie materiału dowodowego opinii psychiatrycznych z 30.12.2021 r. dot. oskarżonej A. Z. oraz oskarżonego E. Z. (1), z których wynika, iż oskarżona A. Z. cierpi na chorobę psychiczną pod postacią zaburzeń depresyjnych, zaś E. Z. (1) wykazuje inne zakłócenia czynności psychicznych pod postacią uzależnienia od alkoholu oraz zaburzeń adaptacyjnych;

- pominięciu przy ocenie materiału dowodowego dowodów z dokumentów w postaci propozycji zawarcia ugody z 23.12.2021 r., wskazujących jednoznacznie na dążenie oskarżonych do zaspokojenia roszczenia H. K. (1);

- pominięciu przy ocenie materiału dowodowego dowodów z dokumentów w postaci umów kredytowych zabezpieczonych wpisem hipoteki w kwocie 411.800 zł na nieruchomości położonej w B. przy ulicy (...) oraz w kwocie 450.000 zł na nieruchomości położonej w B. przy ulicy (...) oraz rozliczeń finansowych (...) s.c. za rok 2019 i 2020, świadczących o kondycji finansowej przedsiębiorstwa oraz rzeczywistej wartości nieruchomości objętych zarzutem;

- uznaniu za niewiarygodny dowodu z dokumentu w postaci aneksu z dnia 01.06.2019 r. oraz wyjaśnień oskarżonych, podczas gdy prawidłowo dokonana ocena materiału dowodowego prowadzi do wniosku, iż ww. dowody korespondują ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, a wyjaśnienia oskarżonych są spójne, logiczne i konsekwentne;

co skutkowało błędnym ustaleniem, iż oskarżeni działali z zamiarem udaremnienia wykonania orzeczenia sądu.

Obraza art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego w zakresie:

- wyjaśnień oskarżonego E. Z. (1) poprzez odmówienie tym wyjaśnieniom wiary i uznanie linii obrony za sprzeczną z doświadczeniem życiowym oraz zasadami logicznego myślenia, kiedy to oskarżony wyraźnie zaprzeczył, iż motywacją wniesienie nieruchomości do Spółki (30.09.2019) a następnie wyjścia ze Spółki (31.12.2019 r.) było uniemożliwienie zaspokojenie Pani H. K. (1) w kwocie 97.000 zł, kiedy oskarżony mógł w dniu powzięcia decyzji w czerwcu i wrześniu 2019 r. o przystąpieniu synów do (...) s.c. zakładać, iż dochody generowane przez działalność gastronomiczną umożliwią w dość krótkim horyzoncie czasowym, spłatę zadłużenia wobec H. K. jaka ewentualnie zastałoby zasądzona przez Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (wyrok został wydany 18.05.2020 r.). Wyjaśnienia Oskarżonego były wiarygodne pod kątem oceny poczynionej poprzez pryzmat doświadczenia życiowego i faktu jego stanu zdrowia w 2019 r., jak również znacznej wartości nieruchomości wniesionych do spółki (ponad 1.000.0000 zł) w stosunku do wartości potencjalnego na 30.09.2019 r. zadłużenia wobec Pani H. K. (97.000 zł); 

- wyjaśnień oskarżonych B. i M. Z. (1) poprzez odmówienie im wiary, z uwagi na to, że de facto potwierdzały wersję wyjaśnień złożonych przez ich Ojca - E. Z. (1), co miało wpływ na treść wyroku w ten sposób, iż błędnie został ustalony stan faktyczny i sąd przypisał sprawstwo Oskarżonym E. Z. (1) oraz pomocnictwo ich synom B. i M. Z. (1) (obaj są absolwentami szkół gastronomicznych i byli naturalnymi sukcesorami rodziców do kontynuowania prowadzonej przez nich przez ponad 25x lat działalności gastronomiczne). Sąd ustalił sprawstwo Oskarżonych E. i A. Z. i pomocnictwo Oskarżonych B. i M. Z. (1) i przypisał im wypełnienie znamienia strony przedmiotowej z art. 300 § 2 k.k. podczas gdy prawidłowe ustalenie powinno prowadzić do stwierdzenia, że Oskarżeni B. i M. Z. (2) wchodząc do Spółki m.in. zamierzali pomagać rodzicom w dokonaniu spłaty zobowiązania wobec H. K., jak i innych zobowiązań (kredytów bankowych, leasingów, itp. jakie ciążyły ma (...) s.c.

Błąd w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść wyroku polegający na błędnym przyjęciu, że czyn zawiera znamiona przestępstwa, podczas gdy z treści wyjaśnień i ustalonych w toku postępowania okoliczności nie wynika chęć oskarżonych działania umyślnego i celowego udaremniania lub uszczuplania możliwości zaspokojenia się wierzyciela z nieruchomości.

Błąd w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść wyroku polegający na błędnym przyjęciu, że czyn zawiera znamiona przestępstwa, podczas gdy przy poprawnym ustaleniu stanu faktycznego Sąd stosownie do art. 17 § 1 pkt 2 kpk powinien stwierdzić, że oskarżeni nie działali z zamiarem umyślnym, a tym samym brak jest znamion przestępstwa i na tej podstawie postępowanie winno ulec umorzeniu w zw. z art. 414 § 1 kpk.

Błąd w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść wyroku polegający na błędnym przyjęciu, iż oskarżeni dopuścili się umyślnego działania, a tym przy poprawnym ustaleniu stanu faktycznego sąd stosownie do art. 17 § 1 pkt 2 kpk powinien stwierdzić, że nie czyn nie zawiera znamion przestępstwa i na tej podstawie postępowanie winno ulec umorzeniu w zw. z art. 414 § 1 kpk.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty te zostaną rozpoznane łącznie, co pozwoli zarazem uniknąć powielania tych samych rozważań i ocen.

Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów ( art. 860 § 1 kc ).

Spółka cywilna nie posiada statusu przedsiębiorcy ani w rozumieniu art. 43 ¹ kc, ani art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 30 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców ( Dz.U.z 2018 r. poz. 646 ze zm dalej: PrPrzed ). Przedsiębiorcami są natomiast wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 ust. 2 PrPrzed). Mając na względzie fakt, że zarobkowy i ciągły charakter działalności gospodarczej zawiera się w zamiarze osiągania w ramach tej działalności powtarzalnego zarobku, przez wykonywanie działalności gospodarczej należy rozumieć podejmowanie czynności ukierunkowanych na realizację tego celu. Niezależnie od rodzaju i zakresu podejmowanych czynności, podstawowe znaczenie dla ustalenia faktu wykonywania działalności powinno mieć wyrażenie i utrzymywanie gotowości sprzedaży określonego towaru lub świadczenia usług (por. G. Lubeńczuk, Nabycie i utrata statusu, s. 163). Użyte w treści art. 4 ust. 2 PrPrzed sformułowanie wskazujące, że przedsiębiorcami są wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, nakazuje stwierdzić, iż za przedsiębiorców należy uznawać tylko tych wspólników spółki cywilnej, którzy faktycznie wykonują działalność gospodarczą. Nie są nimi natomiast wspólnicy, którzy będąc stronami umowy spółki, nie wykonują działalności gospodarczej. Udział takich wspólników może polegać na wniesieniu wkładów, uczestniczeniu w zyskach i stratach, jednak w sytuacji gdy nie biorą oni udziału w wykonywaniu prowadzonej w ramach spółki działalności gospodarczej, nie uzyskują statusu przedsiębiorcy.

(...) spółki cywilnej powinna być sporządzona na piśmie, przy czym jest to forma zastrzeżona dla celów dowodowych.

Szczególne zasady co do formy zawarcia umowy spółki, zmiany tej umowy, przystąpienia wspólnika do spółki, jej rozwiązania za zgodą wspólników oraz wypowiedzenia udziału przez wspólnika i wierzyciela obowiązują w sytuacji, gdy do spółki ma być wniesiona tytułem wkładu nieruchomość na własność (w przypadku zawierania umowy spółki) bądź też nieruchomość ta stanowi już majątek spółki (w pozostałych przypadkach). W takim przypadku wymienione czynności muszą zostać dokonane w formie aktu notarialnego (por. uchw. SN z 9.2.2007 r., III CZP 164/06, OSNC 2008, Nr 1, poz. 5, post. SN z 23.4.2008 r., III CSK 335/07, Legalis ). Odrębną konstrukcją od spółki cywilnej jest tzw. spółka cicha. Uznaje się, że tworzenie tego typu spółek jest dopuszczalne na zasadzie swobody umów. Ich istota sprowadza się do tego, że wspólnik cichy wnosi na własność drugiego wspólnika wkład majątkowy, a w zamian uzyskuje udział w zyskach z prowadzonej przez tego wspólnika działalności gospodarczej. Wspólnik cichy nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w związku z wykonywaniem działalności gospodarczej przez wspólnika „jawnego” ( art. 868 kc ).

Żądanie podziału i wypłaty zysku jest uzależnione od tego, na jaki okres spółka cywilna została zawarta. Co do zasady żądanie to przysługuje wspólnikowi po rozwiązaniu spółki. Jeżeli jednak spółka została zawarta na czas dłuższy, podział i wypłata zysków powinna nastąpić na koniec roku obrachunkowego.

W tym kontekście należy wskazać, iż:

-umowa pisemna spółki cywilnej pod nazwą (...) s.c. została zawarta pomiędzy E. Z. (2) a A. Z. 31 stycznia 1997 roku ( k 559-561 );

- w dniu 1 czerwca 2019 roku do umowy tej został zawarty aneks, na mocy którego do spółki tej przystąpili jako wspólnicy B. Z. i M. Z. (1) ( k 562 ). Analogiczna umowa została zawarta pisemnie 1 października 2019 roku ( k 565-567 ), w której strony określiły między innymi, że udziały w spółce (...) wynoszą po 1%, natomiast B. Z. i M. Z. (1) po 49 %;

- porozumieniem z dnia 30 września 2019 roku B. Z. i M. Z. (1) zobowiązali się po wyjściu ze spółki (...) do spłacenia wszystkich kredytów i zobowiązań dotyczących spółki cywilnej; zatrudnienia na pełny etat i stanowisko kierownicze wychodzących ze spółki (...) ( k 569 ). W okresie od 01 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2021 r. na podstawie umowy o pracę: A. Z. została zatrudniona w (...) s. c. na podstawie umowy o prace na stanowisku kierownika restauracji z wynagrodzeniem 4500 zł brutto (w zadaniowym systemie czasu pracy); natomiast E. Z. (1) na stanowisku menagera restauracji z wynagrodzeniem 4500 zł brutto (w zadaniowym systemie czasu pracy);

- wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 9 sierpnia 2019 r. sygn. akt V P 2/18 zasądzono solidarnie od A. Z. i E. Z. (1): kwotę 97 000 zł (wraz ustawowymi odsetkami od kwoty 47 000 zł od dnia 11 marca 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 50 000 zł od dnia 16 lutego 2018 r. do dnia zapłaty) oraz kwotę 2730 zł tytułem odszkodowania (wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty), a także kwotę 1691 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ( w dniu 31 grudnia 2014 r. pełnomocnik H. K. (1) złożył w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie pozew o zapłatę, którego odpis pozwani otrzymali 10 marca 2015 r. );

- w dniu 30 września 2019 r. w B. w kancelarii przed notariuszem J. R. stawili się A. Z., E. Z. (1), B. Z. i M. Z. (1) oraz na mocy aktu notarialnego Repertorium nr A- (...):

- A. Z. i E. Z. (1) (jako jedyni wspólnicy) wnieśli do spółki cywilnej pod firmą (...) s. c. - Z. A. E. i przenieśli na nią: własność oraz prawo użytkowania oznaczonych w nim nieruchomości. B. Z. i M. Z. (1) przystąpili do spółki cywilnej pod firmą (...) s. c. - Z. A. E. oświadczając, że ich wkładami do spółki będzie świadczenie usług. A. Z. i E. Z. (1) wystąpili ze spółki cywilnej.

- w dniu 1 lipca 2019 roku E. Z. (3) i A. Z. wypowiedzieli swój udział w spółce cywilnej ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2019 roku ( k 563, k 564 );

- w dniu 1 stycznia 2020 roku został sporządzony kolejny aneks do tej umowy, określający, iż w związku z wystąpieniem ze spółki (...), udziały B. Z. i M. Z. (1) wynoszą po 50 % ( k 568 ).

W ocenie sadu odwoławczego przebieg tych zdarzeń dotyczących konfiguracji osobowej spółki cywilnej jest niespójny i ma jednak związek z wydanym wyrokiem o zapłatę. E. Z. (3) i A. Z.

( motywując to w postępowaniu karnym stanem swojego zdrowia ) wyrazili zgodę na przystąpienie do spółki synów, jednocześnie pozostali w niej jako udziałowcy. Kolejnymi ich ruchami było przekazanie na rzecz synów większości udziałów w spółce oraz wystąpienie z niej za wypowiedzeniem. Po wydaniu wyroku o zapłatę notarialnie przekazali oni na rzecz spółki własność i użytkowanie wieczyste wszystkich swoich nieruchomości oraz wystąpili z niej bez wypowiedzenia. Tym samym pozbawili się wszystkich aktywów, wpływu na spółkę i możliwości uzyskiwania z niej dochodów. Takie zachowanie jest nieracjonalne i sprzeczne z wcześniejszą tendencją rozszerzenia składu osobowego wspólników o synów, prowadziło do pauperyzacji E. Z. (1) i A. Z. i w istocie zamierzonego wyzbycia się przez nich posiadanego majątku. Wprawdzie w porozumieniu zagwarantowali sobie, iż zostaną zatrudnieni w spółce na kierowniczych stanowiskach z określonym wynagrodzeniem, ale postępowanie egzekucyjne wykazało fasadowość tych deklaracji i egzekucja w tym zakresie okazała się w dłuższym czasie całkowicie nieskuteczna.

Jeżeli chodzi o umowę spółki cywilnej zawartą na czas nieoznaczony i przy założeniu, że brak jest ważnych powodów do wystąpienia ze spółki, to z mocy ustawy każdemu wspólnikowi przysługuje uprawnienie kształtujące do wypowiedzenia tej umowy na 3 miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego. Odmiennie kształtuje się prawo do wypowiedzenia udziału w spółce zawartej na czas nieoznaczony, jeżeli pojawiają się ważne powody. W takim bowiem przypadku zarówno 3-miesięczny termin do wypowiedzenia umowy wynikający z ustawy, jak i inne terminy określane w umowie spółki nie obowiązują wspólnika; może on wtedy wystąpić ze spółki bez zachowania okresów wypowiedzenia (art. 869 § 2 kc).

Istotne znaczenie dla określenia, czy wspólnik może wystąpić ze spółki, a jeżeli tak, to w jakim czasie, ma waga powodów leżących u podstaw odejścia wspólnika ze spółki. Ważne powody, które umożliwiają wspólnikowi wystąpienie ze spółki w każdym czasie, bez zachowania okresów wypowiedzenia, niezależnie od tego, co odnośnie do tej kwestii zawarto w umowie spółki, mogą być następujące: dłuższa choroba wspólnika, z którą wiąże się niemożność funkcjonowania w spółce, zmiana miejsca zamieszkania, niemożność pogodzenia działalności prowadzonej w spółce z piastowaniem stanowiska o charakterze publicznym (z uwagi na przepisy OgrDziałGospU), utrata zaufania pomiędzy wspólnikami, działanie przez jednego lub kilku wspólników w taki sposób, że wyrządza to szkodę pozostałym wspólnikom, niemożność porozumienia się pomiędzy wspólnikami, osiągnięcie przez wspólnika określonego wieku, który utrudnia mu wspólne prowadzenie działalności gospodarczej, recesja w gospodarce, sprzeniewierzenie się przez wspólnika wspólnemu celowi gospodarczemu (wyr. SA w Katowicach z 23.2.1994 r., I ACr 847/93, OSA 1994, Nr 11–12, poz. 65).

Uogólniając, ważne powody to taki zespół okoliczności, które sprawiają, że niepodobna zmuszać wspólnika do pozostawania w spółce wbrew jego woli. Zdaniem sądu odwoławczego takie powody w odniesieniu do E. Z. (1) i A. Z. nie zachodziły. Ich stan zdrowia nie stanowił przeszkody do bycia wspólnikiem. W świetle porozumienia nie zapobiegł też deklaracji zatrudnienia ich przez pozostałych wspólników na kierowniczych stanowiskach w spółce. Umowa ta nie była przez synów egzekwowana po wszczęciu przez pokrzywdzoną wobec rodziców postępowania egzekucyjnego.

Wyzbycie się przez E. Z. (1) i A. Z. udziałów w spółce ( uczestnictwa podziału w zyskach, kreowania swojej sytuacji zarobkowej ), nieruchomości, nie egzekwowanie w spółce ustalonego zatrudnienia i wynagrodzenia pozbawiło ich jakichkolwiek aktywów, co wykazało postępowanie egzekucyjne i zachowanie to jest powiązane ewidentnie - w ocenie sądu odwoławczego - z wydaniem wyroku o zapłatę. Nie można w inny sposób wytłumaczyć takiego fasadowego wyzbycia się mienia i dochodów, jak tylko chęcią zapobieżenia egzekucji odszkodowania przez pokrzywdzoną z posiadanego dotychczas majątku. Prawnie przenieśli oni wszelki majątek na spółkę i synów, teoretycznie pozbawiając się jakichkolwiek mienia, bazując w istocie na darowiznach od dzieci nie wykrywalnych przez postępowanie egzekucyjne. Takie stanowisko wzmacnia zachowanie się E. Z. (1) i A. Z. w postępowaniu egzekucyjnym; byli oni całkowicie obojętni na jego bezskuteczność i nie reagowali na żądania wierzyciela; dopiero inicjatywa wszczęcia postępowania karnego doprowadziła ich do podjęcia negocjacji z pokrzywdzoną, w ramach których domagali się akceptacji dobrowolnej spłaty przez nich należności w bardzo niskich kwotach na skutek deklarowanego ubóstwa, co trwałoby kilkanaście albo nawet kilkadziesiąt lat i było nieakceptowalne dla Z. wierzyciela.

B. Z. i M. Z. (1) deklaratywnie przyjęli na siebie spłatę zobowiązań spółki, jednakże dobrowolnie realizowali ją tylko w odniesieniu do kredytów bankowych. Musieli wiedzieć o wytoczonej rodzicom przez H. K. (1) sprawie o zapłatę i zasądzonym w niej odszkodowaniu. Wprawdzie B. Z. podniósł, iż dowiedział się o tych zobowiązaniach dopiero w 2021 roku ( k 519), ale stanowisko to odbiega od wyjaśnień M. Z. (1), który podał, że chcieli z bratem rozwijać spółkę, przejęcie spółki nie miało służyć temu, aby działać z pokrzywdzeniem H. K. (1), wręcz przeciwnie – rozwój spółki miał spowodować umożliwienie uregulowania tej należności ( k 251 ). Z twierdzeń M. Z. (1) wynika, iż miał wiedzę na temat tego zobowiązania, uwzględniał je realiach zmian podmiotowych w spółce; nie sposób uznać, aby drugi wspólnik był tej wiedzy całkowicie pozbawiony. Wywody M. Z. (1) odnośnie spłaty wierzytelności na rzecz H. K. (1) odbiegają od późniejszych realiów postępowania egzekucyjnego. Nowi wspólnicy nie poczuwali się do tej spłaty, deklarując przekazywanie na rzecz rodziców małych kwot, które oni mogli ewentualnie na rzecz wierzycielki wpłacić ( nie starczających nawet na regulowanie odsetek ). Przejmując w takiej formie prawnej spółkę cywilną zdawali oni sobie sprawę, że rodzice wyzbyli się wszelkiego majątku i dochodów, są uzależnieni od przyszłego wynagrodzenia w spółce, a w trakcie postępowania egzekucyjnego ewentualne dochody zobowiązanych wbrew porozumieniu były na tyle niskie, iż generalnie nie podlegały potrąceniu. Takie wykreowanie

sytuacji materialnej rodziców ( skutkujące wyzbyciem się majątku i zależnych od nich dochodów ) nie mogło pozostać niezauważone przez pozostałych wspólników w kontekście „przegranej” sprawy o zapłatę. Rozwojowi spółki służyłoby przystąpienie do niej synów i przejęcie w niej na siebie ról przedsiębiorców; wyzbycie się przez E. Z. (1) i A. Z. jakichkolwiek aktywów prowadziło do ich zubożenia i niemożliwości wywiązania się z zapłaty odszkodowania na rzecz H. K. (1), jak również jego egzekucji, co nowym wspólnikom musiało rzucać się w oczy. Nie podjęli jednak wystarczających środków, aby doprowadzić po przejęciu majątku rodziców do spłaty ich zobowiązania w tym zakresie, co potwierdza ich sprawstwo ( pomocnictwo może być popełnione z zamiarem ewentualnym ).

Sąd Najwyższy w wyr. z 17.11.2011 r. (V KK 226/11, OSN(K) 2012, Nr 2, poz. 21) przyjął rygorystyczną wykładnię art. 300 § 2 kk, wskazując: „przestępstwo określone w art. 300 § 2 KK dotyczy także mienia „zagrożonego zajęciem”. Nie jest więc wymagane, aby w czasie przestępnego działania istniało już orzeczenie, którego wykonanie sprawca chce udaremnić. Przestępstwa z art. 300 § 2 kk można się zatem dopuścić również wtedy, gdy egzekucja dopiero grozi, a więc w okresie, kiedy wierzyciel w sposób niedwuznaczny daje do zrozumienia, że postanowił dochodzić swojej pretensji majątkowej w drodze sądowej. Wystarczające jest więc, by składniki majątku były zagrożone zajęciem, jeżeli istnieje obiektywne, rzeczywiste i bezpośrednie niebezpieczeństwo zajęcia, a więc takie niebezpieczeństwo, z którym należy się liczyć" (zob. też wyr. SN z 8.2.2019 r., IV KK 546/17, Legalis). Skoro przepis art. 300 § 2 kk dotyczy także mienia „zagrożonego zajęciem”, to oczywistym jest, że dla bytu tego przestępstwa nie jest wymagane, aby w czasie przestępnego działania istniało już orzeczenie, którego wykonanie sprawca chce udaremnić. Tak więc działanie w celu udaremnienia egzekucji może mieć miejsce przed jej wszczęciem, albowiem wystarczy, że mienie jest zagrożone zajęciem, a więc już wtedy, gdy wierzyciel złożył pozew lub zapadło nieprawomocne orzeczenie o zapłatę.

W tym przypadku po wydaniu wyroku przez sąd I instancji w sprawie o zapłatę, urealniło się dla oskarżonych obiektywne, rzeczywiste i bezpośrednie niebezpieczeństwo zajęcia nieruchomości, a więc takie niebezpieczeństwo, z którym należy się liczyć. Przestępstwo z art. 300 § 2 kk ma charakter skutkowy, do kompletu jego znamion należy także spowodowanie skutku w postaci – udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia swojego wierzyciela. Czynności rozporządzające mieniem przez E. Z. (1) i A. Z. miały realny wpływ na zaspokojenie wierzyciela, bowiem pozbawili się oni udziału w dochodach spółki, przenieśli na inny podmiot własność i użytkowanie wieczyste nieruchomości. Zaciągnięte przez nich wcześniej kredyty bankowe i ustanowiona z tego tytułu hipoteka na nieruchomościach nie uniemożliwiały wierzycielowi ewentualnego zajęcia nieruchomości i egzekwowania z nich odszkodowania, zwłaszcza że spłata kredytów była już bardzo zawansowana.

Zamiar oskarżonego należy badać na datę popełnienia przestępstwa, zgodnie z treścią art. 6 § 1 kk. W sprawach o przestępstwo z art. 300 § 2 kk są to daty podejmowania kolejnych rozporządzeń majątkiem na szkodę swoich wierzycieli, określonych w ramach czasowych przypisanego oskarżonemu przestępstwa ciągłego. W niniejszej sprawie charakterystyczne jest w związku z końcem sprawy o zapłatę w pierwszej instancji korygowanie przez E. Z. (1) i A. Z. swoich postaw gospodarczych w kierunku wyzbycia się wszelkich aktywów. Okoliczność, że oskarżeni zaspokoili swoich wierzycieli w części, pozostaje bez wpływu na kwestię winy w popełnieniu przestępstwa z art. 300 § 2 kk. Może mieć jedynie wpływ na stopień społecznej szkodliwości przypisanego mu przestępstwa, a co za tym idzie, na wymiar orzeczonej kary.

Ustalenia co do zamiaru sprawcy powinny wynikać z analizy całokształtu zarówno przedmiotowych, jak i podmiotowych okoliczności. W sytuacji, gdy na podstawie wyjaśnień oskarżonego nie da się w sposób nie budzący wątpliwości ustalić zamiaru sprawcy, to dla prawidłowego ustalenia rzeczywistego zamiaru sąd powinien sięgnąć do najbardziej uchwytnych i widocznych elementów działania sprawcy, to jest okoliczności przedmiotowych. W tym przypadku zrekonstruowanie strony podmiotowej było konieczne także na podstawie okoliczności przedmiotowych.

Konfrontując ustalenia faktyczne z przeprowadzonymi na rozprawie głównej dowodami trzeba stwierdzić, iż dokonana przez sąd rejonowy rekonstrukcja zdarzeń i okoliczności popełnienia przypisanego oskarżonym przestępstw nie wykazuje błędu i jest zgodna z przeprowadzonymi dowodami, którym sąd ten dał wiarę i się na nich oparł. Błędne ustalenia faktyczne są konsekwencją wadliwych wniosków wywiedzionych z właściwie ocenionych dowodów lub pominięcia wynikających z tych dowodów okoliczności. Nie jest więc wewnętrznie spójne zarzucanie jednocześnie dowolnej oceny dowodów i błędu w ustaleniach faktycznych co do tego samego rozstrzygnięcia. Aby wykazać błąd ustaleń faktycznych lub naruszenie standardów swobodnej oceny i interpretacji dowodów nie wystarczy subiektywne przekonanie skarżącego o niesprawiedliwości orzeczenia. Konieczne jest wykazanie, że w zaskarżonym wyroku poczyniono ustalenie faktycznie nie mające oparcia w przeprowadzonych dowodach, albo że takiego ustalenia nie dokonano, choć z przeprowadzonych dowodów określony fakt jednoznacznie wynika, bądź wykazanie, że tok rozumowania sądu I instancji był sprzeczny ze wskazaniami doświadczenia życiowego, prawami logiki czy z zasadami wiedzy.

Zaprezentowana w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku analiza tego materiału dowodowego w odniesieniu do zarzucanych oskarżonym czynów chociaż wymagająca uszczegółowienia, generalnie zasługuje na uwzględnienie, pozwala na uznanie, że sąd ten prawidłowo ustalił sprawstwo oskarżonych. Analizy te podlegały a tego punktu widzenia uzupełnieniu przez sąd odwoławczy. Badając całokształt ujawnionych w sprawie dowodów należy uznać, że sąd rejonowy zebrał je w sposób wystarczający do merytorycznego rozstrzygnięcia i nalżycie ocenił, co pozwoliło mu na wyprowadzenie prawidłowych ustaleń faktycznych co do sprawstwa oskrżonych.

Aby wykazać błąd ustaleń faktycznych lub naruszenie standardów swobodnej oceny i interpretacji dowodów nie wystarczy subiektywne przekonanie skarżącego o niesprawiedliwości orzeczenia. Konieczne jest wykazanie, że w zaskarżonym wyroku poczyniono ustalenie faktycznie nie mające oparcia w przeprowadzonych dowodach, albo że takiego ustalenia nie dokonano, choć z przeprowadzonych dowodów określony fakt jednoznacznie wynika, bądź wykazanie, że tok rozumowania sądu I instancji był sprzeczny ze wskazaniami doświadczenia życiowego, prawami logiki czy z zasadami wiedzy. Tej rangi argumentacji apelacje obrońców nie zawierają.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonych od stawianych im zarzutów, ewentualnie o przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie do ponownego rozpoznania.

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie można mówić o istnieniu jakiejkolwiek realnej potrzeby ponownego rozpoznania sprawy, w sytuacji możliwości wykorzystania przez sąd II instancji inicjatywy dowodowej nadanej mu przez treść art. 452 § 2 kpk. Jeśli zatem sąd okręgowy uznałby, że zachodzi potrzeba poszerzenia i weryfikacji materiału dowodowego, to samodzielnie winien ten materiał uzupełnić, a następnie dokonać jego stosownej oceny, zwłaszcza, że w sprawie niniejszej nie występowały ograniczenia z art. 454 kpk do wydania orzeczenia reformatoryjnego. Z uwagi na aktualne brzmienie art. 452 § 2 kpk oraz treść art. 167 kpk, regułą jest obecnie prowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego przed sądem drugiej instancji i orzekanie reformatoryjne, zaś uchylenie wyroku sądu meriti w oparciu o przesłankę z art. 437 § 2 kpk powinno mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych, kiedy bez ponowienia wszystkich dowodów nie jest możliwe wydanie trafnego rozstrzygnięcia. Poczynione przez sąd ustalenia faktyczne odnośnie przedmiotowych czynów znajdują odpowiednie oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Brak jest podstaw faktycznych i prawnych do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Brak podstaw prawnych do uwzględnienia wniosków w ramach podniesionych przez obrońców zarzutów. Argumenty wywiedzione w apelacji obrońców nie mogły doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonych, bowiem nie pozwala na to ocena kluczowych w sprawie dowodów. Obrońcy oskarżonych, polemizując z dokonanymi przez sąd merytoryczny ustaleniami, nie przedstawili argumentów, które mogłyby doprowadzić do ich uniewinnienia.

3.2.

Obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonym, tj. art. 300 § 2 kk, poprzez jego błędne zastosowanie w sytuacji, gdy oskarżeni nie działali w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Obraza prawa materialnego może mieć miejsce wtedy, gdy do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, nie zastosowano właściwego przepisu prawa materialnego, natomiast nie zachodzi taka obraza, kiedy wadliwość zaskarżonego orzeczenia jest wynikiem błędnych ustaleń przyjętych za jego podstawę lub naruszenia przepisów prawa procesowego. Zarzut obrazy prawa materialnego z części szczególnej Kodeksu karnego może być postawiony tylko wówczas, gdy skarżący akceptuje dokonane przez sąd ustalenia faktyczne.

Sąd I instancji w pierwszej kolejności dokonuje ustaleń faktycznych sprawy w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, który w procesie analizy i oceny uzna za wiarygodny. Następnie zaś ustalony stan faktyczny składający się z elementów strony przedmiotowej i podmiotowej poddaje prawno – karnej analizie w aspekcie tego, czy ustalone zachowanie oskarżonego wyczerpuje, czy też nie znamiona określonego przepisu lub przepisów. Ze wskazanych powodów jednoczesne kwestionowanie dokonanych przez sąd I instancji ustaleń faktycznych oraz przyjętej w wyroku kwalifikacji prawnej należy uznać za błędne, a zarzut obrazy prawa materialnego dodatkowo należy potraktować jako przedwczesny. Jest on bowiem aktualny dopiero wówczas gdy skarżący akceptuje w całości ustalenia faktyczne dokonane w zaskarżonym wyroku.

Obrońca oskarżonych przywołując określone okoliczności ze sfery faktycznej, próbuje oprzeć apelację na błędzie w ustaleniach faktycznych. To właśnie zarzut błędu w ustaleniach faktycznych ( a nie obrazy prawa materialnego ) służy bowiem do kwestionowania wszystkich lub też tylko poszczególnych elementów strony przedmiotowej i podmiotowej składających się na stan faktycznej sprawy. Do tych okoliczności sąd odwoławczy odnosił się we wcześniejszej części uzasadnienia. Zarzut obrazy prawa materialnego zawsze jest zarzutem wskazującym na błędy sądu w zakresie subsumpcji lub wykładni prawa, a tych – uznając ustalenia fatyczne dokonane w pierwszej instancji za prawidłowe – sąd odwoławczy nie dopatrzył się.

Wniosek

Jak wyżej

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Jak wyżej

3.3.

Naruszenie art. 415 § 1 kpk poprzez zasądzenie naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk w pełnej kwocie 97.000 zł, pomimo tego, iż w sprawie dotyczącej zapłaty 97.000 zł (stanowiącej przyczynę złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa i w konsekwencji sporządzenia aktu oskarżenia przez prokuraturę, a w końcu wydania wyroku przez sąd) został wydany prawomocny wyrok przez sąd cywilny, który stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko oskarżonym, a w którym to do dnia 15.01.2023 r. Dłużnicy dokonali łącznej spłaty wobec Wierzyciela H. K. w kwocie 45.744.59 zł i dalej spłacają tę kwotę.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podstawowym celem penalizacji zachowań określonych w art. 300 § 2 kk jest ochrona indywidualnych interesów majątkowych jednostek, a głównym przedmiotem ochrony w tym przepisie są usankcjonowane orzeczeniami sądów roszczenia uprawnionych wierzycieli i ich zabezpieczenie przed nieuczciwymi zachowaniami dłużników, zmierzającymi do uniemożliwienia im zaspokojenia tych roszczeń. Dobro wymiaru sprawiedliwości, postrzegane przez pryzmat powagi orzeczeń sądowych jest w przypadku tego przepisu ubocznym przedmiotem ochrony. Przestępstwo stypizowane w art. 300 § 2 kk jest przestępstwem materialnym, do którego istoty należy spowodowanie skutku w postaci udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia roszczeń wierzyciela, potwierdzonych orzeczeniem sądu lub innego organu państwowego. To, że penalizacja zachowań określonych w wymienionym przepisie ma służyć zabezpieczeniu egzekucji orzeczeń, a tym samym skutecznemu kompensowaniu szkód rodzących odpowiedzialność majątkową, których powstanie zostało tymi orzeczeniami ustalone, nie wyklucza co do zasady możliwości dochodzenia naprawienia tej szkody, którą sprawca przestępstwa z art. 300 § 2 kk wyrządził swoim zachowaniem powodującym udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia roszczeń wierzyciela.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy, stwierdzić trzeba, że rodzaj przypisanych oskarżonym przestępstw nie stanowił przeszkody w orzeczeniu przez sąd I instancji wobec nich obowiązku naprawienia szkody. Przeszkodę taką mogła natomiast stanowić przewidziana w art. 415 § 1 kpk klauzula antykumulacyjna, zabraniająca orzekania obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono.

Analiza treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku każe zauważyć, że sąd I instancji, nie odczytał właściwie realiów sprawy, zasadniczo różnicujących sytuacje prawne obojga par oskarżonych.

Zgodzić się trzeba ze skarżącym, że wydanie przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. ( utrzymanego przez Sąd Apelacyjny w Łodzi ) wyroku zobowiązującego E. Z. (1) i A. Z. do zapłaty solidarnie na rzecz pokrzywdzonej kwot 97000 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz 2730 tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami tworzyło w stosunku do tych oskarżonych stan prawomocnego orzeczenia o roszczeniu wynikającym z przypisanego im przestępstwa z art. 300 § 2 kk. Sąd I instancji odwołał się w swojej argumentacji do postanowienia Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 3 kwietnia 2019 r. III KK 25/189

( L. ), jednakże w ocenie sądu odwoławczego w tych warunkach została spełniona wymagana tożsamość przedmiotowa roszczenia wobec E. Z. (1) i A. Z., o jakiej mowa w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2014 r., III KK 255/14 (OSNKW 2015, z. 2, poz. 13).

Skutkiem przypisanego M. Z. (1) i B. Z. zachowania była szkoda, wyrażająca się w uszczupleniu zaspokojenia przez pokrzywdzoną roszczenia majątkowego, o którym orzeczono w wymienionych wyżej wyrokach Sądu Okręgowego oraz Apelacyjnego i w ich przypadku nie ma podstaw do odwołania się do klauzuli antykumulacyjnej, gdyż nie ma tożsamości roszczenia wynikającego z popełnienia przypisanego tym oskarżonym przestępstwa z roszczeniem, o którym rozstrzygnięto już prawomocnie w postępowaniu cywilnym. Tożsamość tych roszczeń musi mieć jednocześnie charakter podmiotowy i przedmiotowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2014 r., III KK 255/14, OSNKW 2015, z. 2, poz. 13).

Skoro przedmiotem postępowania zakończonego wyrokiem cywilnego, nie było roszczenie wynikające ze szkody wyrządzonej zachowaniem M. Z. (1) i B. Z. i nie byli ona osobami zobowiązanymi do spełnienia zasądzonego tym wyrokiem świadczenia pieniężnego na rzecz pokrzywdzonej, to nie sposób mówić o tożsamości przedmiotowej i przedmiotowej tego roszczenia z roszczeniem wynikającym z popełnienia przypisanego im przestępstwa. Inaczej rzecz przedstawia się w odniesieniu do oskarżonych E. Z. (1) i A. Z.. Nie negując możliwości dochodzenia od sprawcy przestępstwa z art. 300 § 2 kk naprawienia tej szkody, którą wyrządził swoim zachowaniem powodującym udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenie roszczeń wierzyciela, stwierdzić trzeba, że wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania nie wykazały, aby obowiązek naprawienia szkody, który należałoby nałożyć na oskarżonych M. Z. (1) i B. Z. w związku ze skazaniem za przypisane im przestępstwa, obejmował swoim zakresem inną szkodę niż ta, której dotyczyło roszczenie będące przedmiotem rozstrzygnięcia sądu cywilnego. Potwierdzeniem tego jest przedstawiony w uzasadnieniu wyroku sądu I instancji sposób określenia szkody, do naprawienia której zobowiązano solidarnie wszystkich oskarżonych. Wskazanie jej wysokości wyłącznie poprzez odwołanie się kwot zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego i Apelacyjnego, wprost odnosiło orzeczony obowiązek naprawienia szkody do roszczenia, którego zaspokojenie oskarżeni mieli uszczuplić i świadczyło o tym, że w toku postępowania nie ustalono, aby czyn przypisany M. Z. (1) i B. Z. spowodował szkodę, której skompensowanie wymaga uzyskania przez pokrzywdzoną nowego tytułu egzekucyjnego przeciwko oskarżonym.

Od solidarności dłużników odróżnić należy pozakodeksową instytucję, określaną jako odpowiedzialność in solidum, czy też solidarność nieprawidłowa, niewłaściwa, pozorna, niezupełna. Są to sytuacje, gdy kilku dłużników zobowiązanych jest spełnić na rzecz tego samego wierzyciela to samo świadczenie, wynikające z różnych tytułów prawnych, przy jednoczesnym braku formalnych, umownych bądź ustawowych podstaw do przyjęcia, że odpowiadają oni solidarnie (W. Dubis, w: E. Gniewek, P. Machnikowski, Komentarz KC, 2017, s. 709; por. także E. Skowrońska-Bocian, w: A. Brzozowski, J. Jastrzębski, M. Kaliński, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania, s. 112; A. Herbet, w: M. Habdas, M. Fras, Komentarz KC, t. 3, 2018, s. 138; A. Raczyński, w: M. Gutowski, Komentarz KC, t. 1, 2016, s. 1348). Jak wskazuje SA w Warszawie w wyr. z 19.5.2016 r. (I ACa 1060/15, Legalis), odpowiedzialność in solidum (solidarność nieprawidłowa) występuje wówczas, gdy wierzyciel może dochodzić swego roszczenia od kilku osób, lecz na podstawie odrębnych stosunków prawnych, jakie go łączą z poszczególnymi podmiotami. Ani z przepisów ustawy, ani z umowy nie wynika przy tym istnienie pomiędzy nimi solidarności dłużników, choć, tak jak w jej przypadku, zaspokojenie wierzyciela przez jednego z zobowiązanych zwalnia pozostałych (por. także K. Zawada, w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 1, 2018, s. 1253). Pomiędzy dłużnikami in solidum brak jest zatem więzi prawnej, charakterystycznej dla dłużników ponoszących odpowiedzialność solidarną. Chodzi bowiem w tym przypadku o różne zobowiązania, których zbieżność ujawnia się tylko w tym, że zmierzają do jednego celu, tj. do zaspokojenia interesu wierzyciela. Odpowiedzialności in solidum, występuje wówczas, gdy wierzyciel może dochodzić roszczenia od kilku osób, na podstawie odrębnych stosunków prawnych, jakie go łączą z poszczególnymi podmiotami, zaś spełnienie świadczenia przez jednego z dłużników w całości lub w części zwalnia odpowiednio pozostałych, lecz nie ma podstawy do przyjęcia solidarnego charakteru odpowiedzialności dłużników z uwagi na brak jej ustawowego lub umownego źródła. Warto również przytoczyć stanowisko SA w Krakowie, który w wyr. z 13.3.2013 r. (I ACa 1383/12, Legalis) wskazuje, że na każdym z dłużników objętych tzw. solidarnością nieprawidłową (in solidum) ciąży obowiązek spełnienia świadczenia w całości, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z tych dłużników prowadzi do wygaśnięcia długu pozostałych z nich i w konsekwencji do wygaśnięcia ich odpowiedzialności. Pozwala to jednak wierzycielowi, tak jak w przypadku zobowiązań solidarnych, na uzyskanie tylko jednego świadczenia. Oznacza to możność pozwania według wyboru i woli wierzyciela wszystkich dłużników in solidum, tylko kilku z nich lub jednego oraz przyjęcia, że do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy pozostają zobowiązani, zaś spełnienie świadczenia przez jednego z dłużników in solidum zwalnia pozostałych w odpowiedniej części (por. wyr. SN z 27.4.2016 r., II CSK 361/15, Legalis ).

Mają rację obrońcy, iż ponownie orzeczenie od E. Z. (1) i A. Z. obowiązku naprawienia szkody zasądzonej od nich już w procesie cywilnym było niedopuszczalne i dublowało wyrok cywilny.

Obowiązku naprawienia szkody nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym w innym postępowaniu prawomocnie już orzeczono. Zakaz ten odnosi się do każdego określonego w ustawie wypadku orzekania karnoprawnego obowiązku naprawienia szkody, nie ma przy tym znaczenia, czy roszczenie zasądzone w postępowaniu cywilnym zostało skutecznie wyegzekwowane.

W miejsce ponownego obowiązku naprawienia nałożonego na oskarżonych E. Z. (1) i A. Z., sąd odwoławczy na podstawie art. 72 § 1 pkt 8 kk zobowiązał tych oskarżonych do wykonania w części niespłaconej należności głównej zasądzonej od nich solidarnie w kwocie 97000 złotych na rzecz pokrzywdzonej H. K. (1) w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 9 sierpnia 2019 roku w sprawie V P 2/18, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 maja 2020 roku w sprawie III APa 43/19 – w terminie roku od uprawomocnienia się niniejszego wyroku. Konstrukcja przepisu art. 72 § 1 pkt. 8 kk jest stosunkowo szeroka, daje sądowi możliwość zobowiązania oskarżonych do innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa. Nie ulega wątpliwości, iż środek probacyjny może polegać na zobowiązaniu do wykonania prawomocnego orzeczenia innego sądu, w tym zapadłego w postępowaniu cywilnym, a wszczęte w tym zakresie postępowanie egzekucyjne nie jest ku temu przeszkodą. W sytuacji gdy wyegzekwowanie należności napotyka trudności, to środek taki jest w pełni celowy, zwłaszcza, że może spełniać istotną funkcję probacyjną. Choć wykonanie obowiązku nałożonego w oparciu o przepis art. 72 § 1 pkt 8 kk będzie w istocie rzeczy stanowiło naprawienie szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu, to nie sposób jednak uznać, iż przedmiotowy środek probacyjny jest tożsamy z zobowiązaniem do naprawienia szkody, o którym mowa w art. 46 § 1 kk i art. 72 § 2 kk. W przeciwieństwie bowiem do tego obowiązku, orzeczenie nakładające na oskarżonego obowiązek wykonania prawomocnego wyroku innego sądu, nie jest uważane za orzeczenie co do roszczeń majątkowych w rozumieniu przepisu art. 107 § 2 kpk i nie podlega wykonaniu w drodze egzekucji w myśl przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Nie powstaną zatem dwa tytuły egzekucyjne dotyczącego tego samego roszczenia i z tej racji nie ma zastosowania chroniąca przed dwukrotnym orzekaniem w tym samym przedmiocie i funkcjonowaniem w obrocie prawnym dwóch tytułów egzekucyjnych odnoszących się do tego samego roszczenia, klauzula antykumulacyjna z art. 415 § 1 kpk.

Natomiast na podstawie art. 46 § 1 kk orzekł solidarnie wobec oskarżonych: B. Z. oraz M. Z. (1) na rzecz pokrzywdzonej H. K. (1) obowiązek naprawienia w części szkody wyrządzonej przestępstwem w kwocie 50000 złotych ( z uwagi na jej spłatę), przy czym zastrzegł, że zapłata przez pozwanych: E. Z. (1) oraz A. Z. w całości lub w części kwoty głównej w zasądzonej wysokości (...) na rzecz pokrzywdzonej H. K. (1) w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 9 sierpnia 2019 roku w sprawie V P 2/18, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 maja 2020 roku w sprawie III APa 43/19, zwalni oskarżonych: B. Z. oraz M. Z. (1) od zapłaty lub ograniczy ją do pozostałej do zapłacenia kwoty wynikającej z ich zobowiązania. Zastrzeżenie to jest w istocie konstrukcją mającą chronić oskarżonych i zapobiegać kumulowaniu tytułów egzekucyjnych dotyczących tej samej szkody.

Wniosek

Jak wyżej

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Jak wyżej

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Sprawstwo

Wina

Wydatki za postępowanie przed sądem I instancji

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak podstaw faktycznych i prawnych do korekty zaskarżonego wyroku wobec każdego z oskarżonych w tych zakresach.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez:

1.Uchylenie orzeczenia o wymierzeniu oskarżonym: E. Z. (1), A. Z., B. Z., M. Z. (1) w punktach 1, 2, 3, 4 kar grzywny;

2.Obniżenie wymierzonych oskarżonym kary pozbawienia wolności w punktach 1, 2, 3, 4:

a.E. Z. (1) do 8 miesięcy;

b. A. Z., B. Z., M. Z. (1) do 6 miesięcy;

3. Skrócenie określonego w punkcie 5 okresu próby w ramach warunkowego zawieszenia wykonania kary oskarżonym: : E. Z. (1), A. Z., B. Z., M. Z. (1) do 2 lat;

4. W miejsce rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 7:

a.na podstawie art. 72 § 1 pkt 8 kk zobowiązanie oskarżonych: E. Z. (1) oraz A. Z. do wykonania w części niespłaconej należności głównej zasądzonej od nich solidarnie w kwocie 97000 złotych na rzecz pokrzywdzonej H. K. (1) w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 9 sierpnia 2019 roku w sprawie V P 2/18, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 maja 2020 roku w sprawie III APa 43/19 – w terminie roku od uprawomocnienia się niniejszego wyroku;

b.na podstawie art. 46 § 1 kk orzeczenie solidarnie wobec oskarżonych: B. Z. oraz M. Z. (1) na rzecz pokrzywdzonej H. K. (1) obowiązku naprawienia w części szkody wyrządzonej przestępstwem w kwocie 50000 złotych, przy zastrzeżeniu, że zapłata przez pozwanych: E. Z. (1) oraz A. Z. w całości lub w części kwoty głównej w zasądzonej wysokości (...) na rzecz pokrzywdzonej H. K. (1) w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 9 sierpnia 2019 roku w sprawie V P 2/18, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 maja 2020 roku w sprawie III APa 43/19, zwalni oskarżonych: B. Z. oraz M. Z. (1) od zapłaty lub ogranicza ją do pozostałej do zapłacenia kwoty wynikającej z ich zobowiązania;

5. Uchylenie wobec oskarżonego E. Z. (1) rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 8;

6. Uchylenie orzeczenia o wymierzeniu oskarżonym: E. Z. (1), A. Z., B. Z., M. Z. (1) w punktach 9, 10, 11, 12 opłaty za pierwszą instancję;

Zwięźle o powodach zmiany

Sąd odwoławczy przyjął, iż czyny te mają mniejszą wagę niż założona w zaskarżonym wyroku. Wpływ na to miały okoliczności podniesione w apelacjach, które posiadały walor łagodzący ( dotyczące stanu zdrowia E. Z. (1) i A. Z., sytuacji gospodarczej spółki, spłacanych kredytów bankowych, trudnych uwarunkowań gospodarczych związanych z okresem pandemicznym ). Doszła do tego znacząca spłata wierzytelności na rzecz H. K. (1) w postępowaniu międzyinstancyjnym. Dlatego sad odwoławczy obniżył oskarżonym orzeczone kary pozbawienia wolności oraz skrócił okresy próby przy warunkowym zawieszeniu ich wykonania. Sylwetki sprawców dla osiągnięcia celów kary nie wymagają nadmiernej jej represyjności. Nie są oni osobami zdemoralizowanymi, naruszającymi porządek prawny i określenie wobec nich maksymalnego okresu próby – zdaniem sądu odwoławczego – było nazbyt restrykcyjne. Uwzględniając zastosowane instrumenty mające zobligować oskarżonych do spłaty wierzytelności na rzecz pokrzywdzonej ( co było omawiane we wcześniejszej części uzasadnienia ), obniżenie kary nie zmniejsza prawnie chronionych interesów H. K. (3). Nałożone na każdego z oskarżonych w tym zakresie obowiązki mają konkretny wymiar finansowy i nie jest potrzebne pogłębianie reakcji karnej o wymierzone oskarżonym grzywien. Uchylenie ich spowoduje, iż ewentualna egzekucja grzywny nie będzie konkurować ze spłatą zadłużenia na rzecz pokrzywdzonej, czy też reszty kredytów bankowych. Następstwem uchylenia grzywien stała się bezprzedmiotowość rozstrzygnięcia w punkcie 8 oraz nieaktualność opłat za I instancję.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Sąd odwoławczy zasądził od oskarżonych: E. Z. (1), A. Z., B. Z., M. Z. (1) na rzecz oskarżycielki posiłkowej H. K. (1) kwoty po 210 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

IV

Sąd odwoławczy zasądził od oskarżonych tytułem opłaty za obie instancje:

a.od E. Z. (1) 180 złotych,

b.od A. Z., B. Z., M. Z. (1) po 120 złotych.

V

Sąd odwoławczy zasądził od oskarżonych: E. Z. (1), A. Z., B. Z., M. Z. (1) po 5 złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Sprawstwo

Wina

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Sprawstwo

Wina

Obowiązek naprawienia szkody

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana