Pełny tekst orzeczenia

Formularz UWO

Sygnatura akt

XVIII Ko 5/23

WNIOSKODAWCA

M. B. (1)

W. A. (1)

G. D. (1)

S. S. (1)

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

M. B. (1) - 3.640 zł (żądanie zmodyfikowane na rozprawie w dniu 5 maja 2023 r. - k. 295)

------------------------------------------------

2.

W. A. (1) - 10.000 zł

------------------------------------------------

3.

S. S. (1) - 2.200 zł (żądanie zgłoszone na rozprawie głównej w dniu 23 maja 2023 r. - k. 295)

------------------------------------------------

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

M. B. (1) - 25.000 zł

------------------------------------------------

2.

W. A. (1) - 25.000 zł

------------------------------------------------

3.

G. D. (1) - 25.000 zł

------------------------------------------------

4.

S. S. (1) - 25.000 zł

------------------------------------------------

3.

Inne

1.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

W grudniu 2021 r. M. B. (1) i G. D. (1) byli wolontariuszami (...) Klubu (...), udzielającymi pomocy migrantom w Punkcie Interwencji Kryzysowej zorganizowanym w miejscowości D. w woj. (...).

W dniu 15 grudnia 2021 r., około godz. 16 M. B. (1), G. D. (1) oraz fotograf - S. S. (1) przebywali w wymienionym Punkcie Interwencji Kryzysowej, czekając na partnera S. S. (1) W. A. (1), który miał do nich tego dnia dołączyć.

W. A. (1) jechał samochodem marki F. (...) z W., przez M.. Ponieważ realizował w tym czasie film dokumentalny o wydarzeniach na pograniczu, przewoził ze sobą sprzęt fotograficzny w dużej ilości. W. A. (1) nie był nigdy wcześniej w wyżej wymienionym klubie interwencji kryzysowej.

Gdy W. A. (1) przejeżdżał przez las, zbliżając się do miejscowości D., jego samochód został zatrzymany przez funkcjonariuszy policji, którzy poruszali się dużym radiowozem - furgonetką. Po zatrzymaniu samochodu, do W. A. (1) wyszło ośmiu funkcjonariuszy policji, z długą bronią wycelowaną w jego samochód. Podchodząc do samochodu, policjanci pytali W. A. (1): "Gdzie oni są?", "Skąd ich podejmujesz?". Następnie W. A. (1) zabrano telefon, który znajdował się w uchwycie przymocowanym do deski rozdzielczej, oraz kluczyki do samochodu. W. A. (1) polecono pozostać na siedzeniu kierowcy, gdzie spędził około 2 godziny. Polecono mu, aby w tym czasie trzymał ręce w widocznym miejscu - na kierownicy. Na zegarku połączonym z telefonem W. A. (1) widział, że na jego telefon są wykonywane połączenia oraz że jest prowadzona rozmowa.

Przebywający w tym czasie w Punkcie Interwencji Kryzysowej (...) Klubu (...), M. B. (1) oraz G. D. (1) zaczęli niepokoić się, że W. A. (1) nie dotarł jeszcze na miejsce. S. S. (1) zadzwoniła do W. A. (1). Przy trzeciej albo czwartej próbie połączenia telefon odebrał jeden z funkcjonariuszy policji - mł. asp. Ł. Z., który na pytania S. S. (1) "Czy wracasz?" i "Czy wszystko w porządku?" odpowiedział "Tak". S. S. (1) było przekonana, że rozmawia z W. A. (1), jednak z uwagi na zdawkowe odpowiedzi i głosy, które słyszała w tle, zaniepokoiła się, że jej partnerowi mogło się coś stać. W związku z tym S. S. (1) i M. B. (1) wyjechali, żeby poszukać W. A. (1). Około 2 km od miejscowości D., w której wcześniej przebywali, zobaczyli światła samochodu. Wiedząc, że w tym miejscu przebywa W. A. (1), podjechali bliżej, a wówczas wybiegli do nich funkcjonariusze policji, którzy mierzyli do nich z długiej broni i odnosząc się do niech wulgarnie, kazali zatrzymać samochód. Funkcjonariusze policji otoczyli samochód, w którym znajdowali się S. S. (1) i M. B. (1), cały czas mierząc do nich z broni. Używając wulgaryzmów kazano im otworzyć drzwi samochodu, bagażnik i się nie odzywać. S. S. (1) próbowała się wylegitymować i pokazać legitymację prasową, jednak funkcjonariusze policji na to nie reagowali. Powiedziano jej, że jej chłopak już wszystko powiedział i że ich alibi się nie pokrywają. Zaraz po zatrzymaniu funkcjonariusze policji zabrali telefony S. S. (1) oraz M. B. (1). M. B. (1) zapytał, czy może założyć kurtkę, jednak na to pytanie funkcjonariusz policji odniósł się do niego wulgarnie, każąc, żeby przestał mówić. S. S. (1) i M. B. (1) przez około półtorej godziny byli przetrzymywani w samochodzie, którym przyjechali na miejsce. Następnie przeprowadzono ich do radiowozu, gdzie po chwili przyprowadzono również W. A. (1). S. S. (1) kilkukrotnie prosiła o informację o przyczynach zatrzymania, jednak żadnej nie otrzymała. Zatrzymani byli ciągle informowani, że są „ w dyspozycji”. Po dłuższym czasie pozostawania w samochodzie S. S. (1) i M. B. (2) poprosili umożliwienie im zaspokojenia potrzeb fizjologicznych. Ich prośba została spełniona po około 30 minutach, przy czym miało się to odbyć w lesie w asyście funkcjonariuszy policji. Na miejscu nie było funkcjonariuszki policji, która mogłaby towarzyszyć S. S. (1) podczas tej czynności, w związku z czym S. S. (1) musiała zgodzić się na obecność funkcjonariuszy - mężczyzn. Towarzyszący S. S. (1) podczas tych czynności policjanci nie byli wobec niej wulgarni, jednak swoimi żartami wprowadzili ją w stan zakłopotania. Również M. B. (1) podczas zaspokajania potrzeb fizjologicznych towarzyszyło dwóch policjantów, którzy chcąc uzyskać istotne dla nich informacje, ciągle pytali: który kurs robi, skąd ma na to zlecenia, ile można na tym zarobić.

W furgonetce, w której przebywali zatrzymani była uszkodzona suwnica drzwi, w związku z czym drzwi nie domykały się do końca. M. B. (1) kilkukrotnie pytał o możliwość przyniesienia kurtki, którą pozostawił w swoim samochodzie, jednak nie dostał na to zgody. W furgonetce zatrzymani mieli zachowywać ciszę, zabroniono im odzywać się do siebie. Gdy próbowali zapytać, co z nimi będzie lub mówili, że się boją, otrzymywali informację, że są „ w dyspozycji” policji, jednak nie otrzymali informacji, ja długo to będzie trwało.

Około godziny 23 zapadła decyzja, że zatrzymani mają zostać przetransportowani do Punktu Interwencji Kryzysowej Klubu (...) w D.. Każdy z nich pojechał oddzielnym samochodem, pod nadzorem funkcjonariuszy policji. S. S. (1) pozostała w furgonetce, natomiast W. A. (1) i M. B. (1) prowadzili swoje samochody. Gdy wymienieni dojechali na miejsce, przed Punktem Interwencji Kryzysowej stało już kilkanaście radiowozów.

Funkcjonariusze policji weszli do wymienionego miejsca około godziny 17-18. Po wyjeździe S. S. (1) i M. B. (1), pozostały na miejscu G. D. (1) postanowił się zdrzemnąć. Obudziły go odgłosy kroków lub pukania do drzwi. Po przebudzeniu G. D. (1) zobaczył za przeszkolonymi drzwiami umundurowanych funkcjonariuszy policji z bronią maszynową. Jeden z nich zażądał natychmiastowego wpuszczenia do środka, a gdy G. D. (1) poprosił o okazanie legitymacji służbowej, usłyszał w odpowiedzi, że ma 30 sekund, aby wykonać polecenie, bo w przeciwnym razie drzwi zostaną wyważone. Gdy policjanci weszli do środka, odepchnęli G. D. (1) w lewą stronę od drzwi, w kierunku nieużywanego pieca kaflowego i kazali mu usiąść na pufie. Nad G. D. (1) stanęło dwóch funkcjonariuszy, którzy w rękach trzymali broń, jednak nie mierzyli z niej do G. D. (1). Wraz z funkcjonariuszami policji do pomieszczeń zajmowanych przez G. D. (1) weszli również funkcjonariusze Straży Granicznej. Wszyscy rozbiegli się po budynku, krzyczeli, a G. D. (1) zadawali pytania: " Gdzie są imigranci?". W czasie przeszukiwania pomieszczeń, dowódca grupy długo rozmawiał przez telefon, sugerując G. D. (1), że zostanie zatrzymany, że w segregatorze z umowami o wolontariat ma dane wszystkich osób zaangażowanych w przemyt, że ABW i SKW już jadą na miejsce, że będzie tu dużo pracy, być może trzeba będzie zrywać podłogę. G. D. (1) cały czas siedział na pufie przy otwartych drzwiach. Poprosił jednego z funkcjonariuszy o ich zamknięcie, albo o podanie polaru, jednak w odpowiedzi usłyszał tylko " Nie, siedź". Po jakimś czasie asp. Ł. Z., dowodzący grupą zgodził się, żeby policjanci podali G. D. (1) polar, a później, po wcześniejszym przeszukaniu pozwolił mu opuścić pufę i poruszać się po budynku, do toalety chodził w asyście policjantów. G. D. (1) mógł również wychodzić na zewnątrz, na papierosa, jednak wówczas musiał pozostawać między budynkiem, a policjantami, którzy go obstawiali. Przez cały czas chodził za nim funkcjonariusz policji. Po jakimś czasie G. D. (1) został poinformowany, że zostanie przesłuchany w charakterze świadka i na jego prośbę umożliwiono mu kontakt z prawnikiem. G. D. (1) zadzwonił na numer (...) i został poinformowany, że postarają się znaleźć prawnika dla niego, jednak nie wiedzą, jak długo to potrwa. Ostatecznie G. D. (1) zgodził się na przesłuchanie bez obecności pełnomocnika.

Po przewiezieniu do Punktu Interwencji Kryzysowej w D. S. S. (1), W. A. (1) i M. B. (2), każde z nich zaprowadzono do innego pomieszczenia, gdzie pozostali zamknięci przez około godzinę. Każdemu z nich w tym czasie towarzyszył uzbrojony funkcjonariusz policji. Mogli korzystać z toalety, jednak w asyście policjantów, którzy w tym czasie pozostawali za uchylonymi drzwiami. Również wówczas S. S. (1) mówiła, że jest dziennikarką i chciała się wylegitymować, jednak nie zwracano na to uwagi. Kilkukrotnie pytała, co się dzieje, jednak nie udzielono jej żadnych informacji. Po około 2 godzinach pobytu w Punkcie Interwencji Kryzysowej S. S. (1) pozwolono skontaktować się telefonicznie z matką, a około godz. 4 rano pozwolono jej przygotować kanapki i herbatę dla wszystkich.

Zatrzymanie S. S. (1), W. A. (1), M. B. (1) oraz G. D. (1) trwało kilkanaście godzin i zakończyło się po godzinie 5 rano w dniu 16 grudnia 2021 r., kiedy funkcjonariusze policji zakończyli wszystkie czynności na miejscu i odjechali.

Zeznania wnioskodawcy W. A. (1)

k. 210-214, t. II

Zeznania wnioskodawcy M. B. (1)

k. 214-217, t. II

Zeznania wnioskodawcy S. S. (1)

k. 217-219, t. II

Zeznania wnioskodawcy G. D. (1)

k. 287-294, t. II

Zeznania świadka Ł. Z.

k. 36-37 akt sprawy (...) (kserokopia – k. 320-321, t. II);

k. 28-30 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1893/22;

k. 43-45 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1891/22;

k. 29-31 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1894/22;

k. 28-30 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1892/22

Zeznania świadka D. L.

k. 40-41 akt sprawy (...) (kserokopia – k. 322-323, t. II)

k. 26-27 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1893/22;

k. 41-42 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1891/22;

k. 27-28 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1894/22;

k. 26-27 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1892/22

Zeznania świadka R. P.

k. 34-35 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1893/22;

k. 56-57 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1891/22;

k. 35-36 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1894/22;

k. 33-34 akt sprawy SR w Białymstoku III Kp 1892/22

Protokół przeszukania

k. 19-22 akt sprawy (...) (kserokopia – k. 324-327, t. II)

Protokoły zatrzymania rzeczy

k. 23-25, k. 26-28, k. 29-31 akt sprawy (...)

(kserokopia - k. 328-336, t. II)

Protokoły przeszukania samochodów

k. 32-33, k. 34-35 akt sprawy (...)

(kserokopia - k. 337-340, t. II)

Protokoły oględzin telefonów

k. 43-48, k. 50-51, k. 58, k. 53-54, k. 117-118 akt sprawy (...)

(kserokopia - k. 341-353, t. II)

Postanowienie SR w Białymstoku, sygn III Kp 38/22

k. 145 akt sprawy (...)

Notatka urzędowa

k. 181-182 akt sprawy (...)

(kserokopia - k. 355-356, t. II)

Podczas zatrzymania w dniu 16 grudnia 2021 r. W. A. (1) odebrano telefon, który został zatrzymany za pokwitowaniem

Protokół zatrzymania rzeczy

k.26-28 akt sprawy (...)

3.1.2.

W czasie kiedy W. A. (1) nie dysponował swoim telefonem w związku z tym, że telefon został zabezpieczony w toku postępowania przygotowawczego, telefonicznie próbował skontaktować się z nim A. D., który chciał zlecić mu wykonanie zdjęć do materiału podsumowującego jesienną rundę (...). Z uwagi na to, że W. A. (1) nie odebrał telefonu, zlecenie otrzymał inny operator.

Zeznania świadka A. D.

k. 361-362, t. II

3.1.3.

M. B. (1) już w dniu 17 grudnia 2021 r. zgłosił się do (...) Ośrodka Interwencji Kryzysowej, gdzie skorzystał z pomocy psychologicznej. Następnie M. B. (1) podjął psychoterapię w Centrum (...), gdzie rozpoznano u niego zaburzenia stresowe pourazowe. M. B. (1) nadal pozostaje pod opieką psychoterapeuty, do dnia wydania wyroku poniósł koszty terapii w kwocie 3.640 zł.

Zaświadczenie z (...) Ośrodka Interwencji Kryzysowej

k. 29, t. I

Potwierdzenia wykonania przelewu

k. 30-32, t. I,

k. 200-207, t. II,

k. 297-298, t. II

Dokumentacja medyczna z Centrum (...)

k. 240-247, t. II

3.1.4.

Również S. S. (1) korzystała z pomocy psychologa w związku z zatrzymaniem w dniu 15 grudnia 2021 r., ponosząc z tego tytułu koszty w wysokości 2.200 zł. Aktualnie S. S. (1) nie korzysta z pomocy psychologicznej.

Opinia psychologiczna

k. 299, t. II

3.1.5.

Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. III Kp 1892/22 zatrzymanie M. B. (1) w dniu 15 grudnia 2021 r. uznano za niezasadne, nielegalne i nieprawidłowo wykonane.

Postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. III Kp 1892/22

k. 47-51, akt III Kp 1892/22

3.1.6.

Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. III Kp 1893/22 zatrzymanie W. A. (1) w dniu 15 grudnia 2021 r. uznano za niezasadne, nielegalne i nieprawidłowo wykonane.

Postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. III Kp 1893/22

k. 46-50, akt III Kp 1893/22

3.1.7.

Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. III Kp 1894/22 zatrzymanie G. D. (1) w dniu 15 grudnia 2021 r. uznano za niezasadne, nielegalne i nieprawidłowo wykonane.

Postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. III Kp 1894/22

k. 49-53, akt III Kp 1894/22

3.1.8.

Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. III Kp 1891/22 zatrzymanie S. S. (1) w dniu 15 grudnia 2021 r. uznano za niezasadne, nielegalne i nieprawidłowo wykonane.

Postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. III Kp 1891/22

k. 83-87, akt sprawy III Kp 1891/22

3.1.9.

W nadzorowanym przez Prokuraturę Rejonową w Białymstoku śledztwie w sprawie zaistniałego w nieustalonym miejscu i czasie, a ujawnionego w dniu 15 grudnia 2021 r. w miejscowości D., gm. G. udzielenia pomocy nieustalonym dotychczas osobom w zorganizowaniu przekroczenia granicy państwowej wbrew obowiązującym przepisom z Republiki Białorusi do Rzeczpospolitej Polskiej, tj. o czyn z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 264 § 3 k.k nie przedstawiono zarzutów żadnemu z wnioskodawców w niniejszej sprawie.

Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2022 r., zatwierdzonym przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej w B. w dniu 30 czerwca 2022 r., na podstawie art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k. umorzono śledztwo w fazie in rem, wobec stwierdzenia, że brak jest danych dostatecznie uprawdopodabniających popełnienie tego czynu.

Postanowienie o umorzeniu śledztwa

k. 438-439, akt sprawy (...)

(kserokopia - k. 357-358, t. II)

3.1.10.

W dniu 8 sierpnia 2022 r. W. A. (1) został wydany zatrzymany w sprawie(...) telefon markiA. wraz z kartą SIM o nr (...).

Pokwitowanie

k. 531 akt sprawy (...)

(kopia - k. 359, t. II)

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

--------------------------------------------------------------------

-------------

-------------

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1-3.1.10

Zeznania wnioskodawcy W. A. (1)

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy W. A. (1). Są one logiczne oraz spójne z pozostałym materiałem dowodowym uznanym w niniejszej sprawie przez Sąd za wiarygodny, w tym zeznaniami pozostałych wnioskodawców. W. A. (2) opisał przebieg zatrzymania w dniu 15 grudnia 2021 r. i swoje przeżycia z tym związane, a jego zeznania korespondują z zeznaniami zatrzymanych w tym samym dniu M. B. (1), S. S. (1) oraz G. D. (1).

Zeznania wnioskodawcy M. B. (1)

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy M. B. (1). Są one logiczne oraz spójne z pozostałym materiałem dowodowym uznanym w niniejszej sprawie przez Sąd za wiarygodny, w tym zeznaniami pozostałych wnioskodawców. M. B. (1) opisał przebieg zatrzymania w dniu 15 grudnia 2021 r. i swoje przeżycia z tym związane, a jego zeznania korespondują z zeznaniami zatrzymanych w tym samym dniu W. A. (1), S. S. (1) oraz G. D. (1). Nadto M. B. (1) podniósł, że na skutek traumy związanej z zatrzymaniem korzysta z psychoterapii, co znajduje potwierdzenie w załączonej do akt sprawy dokumentacji medycznej wnioskodawcy oraz potwierdzeniach uiszczenia opłat za terapię.

Zeznania wnioskodawcy S. S. (1)

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy wnioskodawczyni S. S. (1). Są one logiczne oraz spójne z pozostałym materiałem dowodowym uznanym w niniejszej sprawie przez Sąd za wiarygodny, w tym zeznaniami pozostałych wnioskodawców. S. S. (1) opisała przebieg zatrzymania w dniu 15 grudnia 2021 r. i swoje przeżycia z tym związane, a jej zeznania korespondują z zeznaniami zatrzymanych w tym samym dniu M. B. (1), W. A. (1) oraz G. D. (1).

Zeznania wnioskodawcy G. D. (1)

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy G. D. (1). Są one logiczne oraz spójne z pozostałym materiałem dowodowym uznanym w niniejszej sprawie przez Sąd za wiarygodny, w tym zeznaniami pozostałych wnioskodawców. G. D. (1) opisał przebieg zatrzymania w dniu 15 grudnia 2021 r. i swoje przeżycia z tym związane, a jego zeznania korespondują z zeznaniami zatrzymanych w tym samym dniu M. B. (1), S. S. (1) oraz W. A. (1).

Zeznania świadka A. D.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka A. D., który podał, że w okolicach 15-16 grudnia 2021 r. próbował skontaktować się z W. A. (1), żeby zlecić mu pracę jako operatora kamery, przy materiale podsumowującym jesienną rundę rozgrywek (...). Świadek podał, że zlecenie miało objąć chyba 3 dni zdjęciowe, a wynagrodzenia za dzień wahają się od 1.000 zł do 4.000 zł, przy czym ustala je produkcja. Świadek zeznał, że po tym, gdy W. A. (1) nie odebrał telefonu, zlecenie otrzymał inny operator. Jednakże jedynie co do daty próby kontaktu telefonicznego ze strony świadka z W. A. (1) wskazać należy, że z zeznań samego wnioskodawcy W. A. (1) miało to miejsce już po zakończeniu jego zatrzymania – „ dzień po zatrzymaniu” – k.211, a więc do próby kontaktu telefonicznego musiało dojść po dniu 16 grudnia 2021 r. kiedy W. A. (1) został zwolniony z zatrzymania. W tym zakresie zeznania świadka A. D. należy uznać za mniej precyzyjne, co jest naturalne skoro chodzi o moment i zdarzenia z punktu widzenia świadka mało istotne i nie wyróżniające się niczym szczególnym.

Zeznania świadków Ł. Z., D. L. i R. P.

Nie ma podstaw do kwestionowania zeznań świadków Ł. Z., D. L. i R. P. (funkcjonariuszy policji, którzy brali udział w czynnościach z wnioskodawcami), złożonych w toku postepowania przygotowawczego w sprawie (...) oraz przy rozpoznawaniu zażaleń na zatrzymania wnioskodawców. W ocenie Sądu nie było przy tym konieczności bezpośredniego przesłuchania świadków przed sądem. Świadkowie przyznają okoliczności związane z czasem i faktem przetrzymywania wnioskodawców. Konsekwentnie przy tym twierdząc, że nie było podstaw do zatrzymania wnioskodawców i że do tego nie doszło, jednak ocena tej czynności nie jest zależna od subiektywnego przekonania świadków, a należy do Sądu.

W tym miejscu należy podnieść, że również z notatek urzędowych sporządzonych przez funkcjonariuszy policji w postepowaniu (...) i załączonych do odpowiedzi na wniosek uczestnika postępowania Komendant Miejski Policji w B. (k. 159-163 akt sprawy) oraz z notatki z k. 181-182 akt sprawy (...) (kserokopia - k. 355-356, t. II) wynika próba zracjonalizowania czynności podejmowanych z wnioskodawcami, poprzez wskazanie, że nie zostali zatrzymani, a „ pozostawali w dyspozycji”, że wszystkie czynności podejmowane były prawidłowo, a broń, z której mierzono do wnioskodawców znajdowała się w stanie „ niskiej gotowości”, tj., jak podał świadek Ł. Z. w swych zeznaniach – nie wprowadzono do niej naboju, jednak jest to jedynie próba wytłumaczenia nieprawidłowości, do których doszło w postępowaniu (...), która nie w żadnej mierze nie wpływa na ocenę charakteru czynności dokonanej z wnioskodawcami, co zostanie szerzej omówione w części 5 uzasadnienia.

Dokumenty powołane w części 3 uzasadnienia

Sąd podzielił wnioski zawarte w dokumentach, powołanych w części 3. uzasadnienia. Zostały one sporządzone w sposób prawidłowy, przez uprawnione osoby, nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania, a Sąd nie znalazł podstaw, aby pozbawić je wartości dowodowej z urzędu.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

-------------

--------------------

---------------------------------------------------------------------------

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

M. B. (1) - 3.640 zł (żądanie zmodyfikowane na rozprawie w dniu 5 maja 2023 r. - k. 295) - zasądzono w żądanej wysokości;

W. A. (1) 10.000 zł - oddalono wniosek w tym zakresie;

S. S. (1) 2.200 zł - oddalono wniosek w tym zakresie.

------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

W stosunku do wnioskodawców znajduje zastosowanie przepis art. 552 § 4 k.p.k., który przewiduje możliwość zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku niewątpliwie niesłusznego zatrzymania.

Zgodnie z przepisem art. 555 k.p.k. powyższe roszczenia przedawniają się po upływie roku od daty zwolnienia zatrzymanego.

Warunkiem dochodzenia roszczeń z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania nie jest zaskarżenie decyzji o zatrzymaniu i uprzednie wydanie orzeczenia stwierdzającego niezasadność, czy nielegalność zatrzymania. Sąd rozpoznający wniosek o odszkodowanie lub zadośćuczynienie samodzielnie ustala, czy w okolicznościach danej sprawy zatrzymanie miało charakter niewątpliwie niesłuszny w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k.

W orzecznictwie podnosi się natomiast, że przy ocenie tej kwestii sąd powinien mieć na uwadze, czy zastosowanie tego środka przymusu procesowego nastąpiło z obrazą przepisów rozdziału 27 kodeksu postępowania karnego, a tym samym, czy spowodował on dolegliwość, jakiej osoba zatrzymana nie powinna była doznać, analizując to zagadnienie w aspekcie całokształtu okoliczności zaistniałych w sprawie, w której doszło do zatrzymania, a znanych w dacie orzekania w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia, w tym także z uwzględnieniem prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, w której nastąpiło zatrzymanie, jeżeli takowe już zapadło, ale roczny termin przedawnienia roszczeń z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania biegnie zawsze od daty zwolnienia zatrzymanego (tak SN w wyroku z dnia 23 maja 2006 r., sygn. I KZP 5/06, OSNKW 2006 nr 6, poz. 55, str. 24, Legalis nr 74485).

Pierwszą kwestią, którą należało rozważyć w niniejszej sprawie jest charakter czynności dokonanych z W. A. (1), S. S. (3), M. B. (1) oraz G. D. (1) w dniu 15 grudnia 2021 r.

Uczestnik postępowania - Komendant Miejski Policji w B. kwestionuje, że w okolicznościach sprawy w ogóle doszło do zatrzymania i powołując się na załączone do odpowiedzi na wniosek dokumenty w postaci notatek urzędowych dowodzi, że do zatrzymania wnioskodawców w ogóle nie doszło. W ocenie uczestnika czynności policjantów były wykonywane zgodnie z obowiązującymi przepisami, bez zbędnej zwłoki, jednak z uwagi na fakt, że przy przesłuchaniu każdego z wnioskodawców w charakterze świadka miał być obecny ten sam pełnomocnik, nie można było ich przyśpieszyć. Nadto podniesiono, że w czasie oczekiwania na te czynności wnioskodawcy poruszali się po całym budynku, kontaktowali się telefonicznie z prawnikami i korzystali z aneksu kuchennego.

Z powyższym stanowiskiem nie sposób się zgodzić.

Na gruncie art. 244 k.p.k., w którym została uregulowana instytucja zatrzymania, celem zatrzymania jest uniemożliwienie domniemanemu sprawcy przestępstwa ucieczki, ukrycia się czy też zatarcia śladów przestępstwa. Zgodnie z treścią § 2 wyżej wymienionego przepisu z zatrzymania sporządza się protokół, w którym należy podać imię, nazwisko i funkcję dokonującego tej czynności, imię i nazwisko osoby zatrzymanej, a w razie niemożności ustalenia tożsamości – jej rysopis oraz dzień, godzinę, miejsce i przyczynę zatrzymania z podaniem, o jakie przestępstwo się ją podejrzewa. Należy także wciągnąć do protokołu złożone przez zatrzymanego oświadczenia oraz zaznaczyć udzielenie mu informacji o przysługujących prawach. Odpis protokołu doręcza się zatrzymanemu.

W świetle przepisów Kodeksu postępowania karnego zatrzymanie jest zatem odrębnym i samodzielnym środkiem przymusu procesowego (zob. T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie, 2014, s. 526), którego istotą jest krótkotrwałe pozbawienie wolności, w czasie którego zatrzymany musi podporządkować się poleceniom organu dokonującego zatrzymania. W czasie zatrzymania osoba zatrzymana nie może się swobodnie przemieszczać oraz porozumiewać i kontaktować z innymi osobami, bez zgody organu, który dokonał zatrzymania.

Taki właśnie charakter miały czynności dokonane w dniu 15 grudnia 2021 r. z W. A. (1), S. S. (3), M. B. (1) oraz G. D. (1). Mimo braku sporządzenia w niniejszej sprawie dokumentacji z zatrzymania, nie ma wątpliwości, że wobec wszystkich wnioskodawców ta instytucja została zastosowana. Jak wskazano powyżej zatrzymanie polega na krótkotrwałym faktycznym pozbawienia wolności, co miało miejsce w niniejszej sprawie. W. A. (1), S. S. (1) oraz M. B. (1) zostali zatrzymani przez funkcjonariuszy policji przy drodze biegnącej przez las, a następnie byli przetrzymywani przez kilka godzin w samochodzie, pod nadzorem uzbrojonych funkcjonariuszy. Nie mogli się przemieszczać, opuścić tego miejsca, nie mogli porozumiewać się ze sobą nawzajem, ani też skontaktować się z osobami z zewnątrz, bowiem zaraz po zatrzymaniu odebrano im telefony. Potrzeby fizjologiczne wnioskodawcy mogli zaspokajać jedynie przy asyście funkcjonariuszy policji. Następnie zostali przewiezieni do Punktu Interwencji Kryzysowej zorganizowanego przez Klub (...) w D., gdzie zaprowadzono ich do odrębnych pomieszczeń, których nie mogli opuścić. Nadto każdemu z nich w tym czasie towarzyszył funkcjonariusz policji. Również w Punkcie Interwencji Kryzysowej z toalety mogli korzystać tylko w asyście policji. Dopiero we wczesnych godzinach porannych S. S. (1) umożliwiono przygotowanie kanapek i herbaty dla wszystkich.

Podobnie sytuacja wyglądała w przypadku G. D. (1), który został zatrzymany w Punkcie Interwencji Kryzysowej w D., gdzie oczekiwał na powrót S. S. (1), W. A. (1) i M. B. (1). Zaraz po wejściu funkcjonariuszy policji do lokalu, G. D. (1) kazano usiąść na pufie, z którego przez długi czas nie mógł się ruszyć. Był pod stałym nadzorem dwóch, stojących nad nim policjantów. Nawet gdy już umożliwiono mu poruszanie się po budynku, odbywało się to w asyście policji, tak samo korzystał z toalety.

W okolicznościach sprawy doszło zatem do faktycznego pozbawienia wolności wnioskodawców, w czasie którego nie mogli się swobodnie przemieszczać, porozumiewać, kontaktować z innymi osobami. Ograniczenie swobód, które miało miejsce w przypadku wnioskodawców świadczy o tym, że został zastosowany wobec nich środek przymusu w postaci zatrzymania.

W polskim porządku prawnym nie ma instytucji "pozostawania do dyspozycji", na co powołują się w notatkach załączonych do odpowiedzi na wniosek funkcjonariusze policji dokonujące czynności z zatrzymanymi. Treść tych notatek wskazuje jedynie na próbę racjonalizacji czynności przeprowadzonej z naruszeniem przepisów Rozdziału 27 Kodeksu postępowania karnego.

Podobnej oceny dokonał również Sąd Rejonowy w Białymstoku w postanowieniach z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. III Kp 1891/22, III Kp 1892/22, III Kp 1893/22 oraz III Kp 1894/23, zapadłych po rozpoznaniu zażaleń wnioskodawców na czynność zatrzymania.

Wobec oceny, że w sprawie wnioskodawców doszło do zatrzymania, należało dalej ocenić, czy zatrzymanie nosiło cechy zatrzymania niewątpliwie niesłusznego.

Przy ocenie powyższej przesłanki należy mieć na względzie, że odpowiedzialność Skarbu Państwa z art. 554 § 4 k.p.k. opiera się na zasadzie ryzyka. Ustalenie zatem, że nie było podstaw do zatrzymania a organ stosujący ten środek przymusu błędnie przyjmował istnienie takich podstaw skutkuje uznaniem, że zatrzymanie było niewątpliwie niesłuszne (tak Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w wyroku z dnia 19 maja 2021 r., sygn. II AKa 373/20, Legalis nr 2640008)

Niesłusznym jest zatrzymanie stosowane z obrazą przepisów rozdziału 27 Kodeksu postepowania karnego oraz zatrzymanie powodujące dolegliwość, której zatrzymany, mając na względzie okoliczności sprawy, nie powinien doznać. Analiza tego zagadnienia powinna nastąpić w aspekcie całokształtu okoliczności zaistniałych w sprawie, w której doszło do zatrzymania, a znanych w dacie orzekania w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia. Do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia nie wystarcza ustalenie, że zatrzymanie było niesłuszne, należy bowiem ustalić wysoki stopień owej niesłuszności, to jest stwierdzić, iż było ono „niewątpliwie niesłuszne” (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 11 października 2022 r., sygn. II AKa 75/22, Legalis nr 2845335).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że zatrzymanie wnioskodawców było niewątpliwie niesłuszne, albowiem czynność ta została przeprowadzona z rażącą obrazą art. 244 k.p.k., przy braku jakichkolwiek przesłanek do jej dokonania. Organy wykonujące czynności z wnioskodawcami nie dysponowały żadnymi dowodami, które wskazywałyby na uzasadnione przypuszczenie, że wnioskodawcy popełnili przestępstwo. Za takie nie może zostać uznany fakt, że w okresie, w którym wnioskodawcy zostali zatrzymani dochodziło do popełnienia na terenach przygranicznych przestępstw polegających na organizowaniu innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy Rzeczypospolitej Polskiej oraz pomocnictwie do nich, a wnioskodawca W. A. (1) poruszał się samochodem, którego cechy mogły wskazywać na to, że mogą być nim przewożeni migranci. W tym miejscu podnieść należy, że ani w samochodach, którymi poruszali się wnioskodawcy W. A. (1), S. S. (1) i M. B. (1), ani w budynku w D. nie znaleziono przedmiotów uprawdopodabniających popełnienie przez wnioskodawców przestępstwa, ani też przedmiotów, których posiadanie byłoby zabronione. Wnioskodawcy nie zostali niezwłocznie poinformowani o przyczynach zatrzymania, nie wyjaśniono im ani podstaw faktycznych, ani prawnych dokonanej czynności, nie sporządzono wymaganej przepisami prawa dokumentacji z zatrzymania, ani też nie pouczono ich o przysługujących im prawach. Nadto niezasadne w okolicznościach sprawy było przetrzymywanie wnioskodawców przez czas kilkunastu godzin - od godz. 16/17-tej 15 grudnia 2021 r. co najmniej do godziny 5:05 następnego dnia (kiedy zakończono przeszukanie samochodu M. (...), należącego do wnioskodawcy M. B. (1) – k. 35v akt sprawy (...)) .

Dodatkowo za zasadnością roszczeń wnioskodawców przemawia efekt postępowania przygotowawczego o sygn(...), w którym żadnemu z wnioskodawców nie przedstawiono zarzutów popełnienia przestępstwa i które zostało umorzone w fazie in rem.

O zasądzenie odszkodowania wnieśli: W. A. (1) Domagając się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 10.000 zł, M. B. (1) domagając się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 3.640 zł oraz S. S. (1) domagając się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 2.200 zł.

Odszkodowanie z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania ma charakter kompensacyjny. Celem odszkodowania jest wyrównanie stanu majątkowego jaki zaistniałby, gdyby niekorzystne dla wnioskodawcy okoliczności w postaci zatrzymania nie nastąpiły.

Odszkodowanie i zadośćuczynienie na gruncie Rozdziału 58 Kodkesu postępowania karnego zbliżone jest w swojej konstrukcji - ze względu na swój charakter - bardziej do procesu cywilnego niż karnego, a ciężar dowodowy spoczywa w decydującej mierze na wnioskodawcy i to on winien wykazać jaką poniósł szkodę, oraz wskazać dowody, które potwierdziłyby poszczególne elementy jego żądania (tak SA w we W. w wyroku z dnia 16 grudnia 2014 r., sygn. II AKa 377/14 Legalis nr 1186108).

W orzecznictwie podkreśla się również, że odszkodowanie z tytułu niemożliwości wykonywania pracy powinno odpowiadać sumie utraconych zarobków, a nie służyć wynagrodzeniu wszystkich poniesionych w tym okresie strat, niekoniecznie wyłącznie wskutek zastosowania tymczasowego aresztowania (tak SN w wyroku z dnia 6 kwietnia 2022 r., sygn. V K.K. 665/21, Legalis nr 2765225). .

Odnosząc się w pierwszej kolejności do żądania wnioskodawcy M. B. (1) Sąd uznał, że zasługuje ono na uwzględnienie w całości. Żądana przez wnioskodawcę kwota wynika z poniesionych i udokumentowanych przez niego kosztów psychoterapii, której poddał się w związku z zaburzeniami stresowymi pourazowymi, których doznał w związku z zatrzymaniem w dniu 15 grudnia 2021 r. Niewątpliwie terapia ta nie byłaby konieczna, gdyby nie doszło do zatrzymania i wnioskodawca nie doświadczyłby traumy z tym związanej.

Nadto Sąd zasądził odsetki od kwoty odszkodowania od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, albowiem odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej odszkodowanie lub zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagalna, i dlatego należy uznać, że za czas do wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia odszkodowawczego odsetki nie przysługują (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 kwietnia 1991r.V KRN 475/90, publ. OSNKW 1991/10-12/52).

Sąd nie uwzględnił żądania odszkodowania zgłoszonego przez wnioskodawcę W. A. (1). W. A. (1) wniósł o zasądzenie kwoty 10.000 zł, którą miał stracić na skutek tego, że przez zatrzymanie nie mógł skontaktować się z nim zleceniodawca, który chciał zlecić mu wykonanie materiału filmowego podsumowującego zakończenie jesiennych rozgrywek (...). Oddalając powyższe żądanie Sąd miał na względzie, że odszkodowanie przyznawane na gruncie art. 552 § 4 k.p.k. ma pozostawać w adekwatnym związku przyczynowym z zatrzymaniem oraz wynikać z faktu zatrzymania. Nadto jego wysokość powinna zostać udowodniona przez wnioskodawcę. W niniejszej sprawie żądana przez W. A. (1) kwota ma charakter czysto hipotetyczny. W okolicznościach sprawy nie można z całą stanowczością ustalić, że wynagrodzenie z tytułu zlecenia, które otrzymałaby W. A. (1), gdyby nie odebrano mu telefonu, wynosiłoby 10.000 zł. Świadek A. D. zeznał, że wynagrodzenie za 1 dzień zdjęciowy, z tytułu tak zleconych prac, waha się od 1.000 zł do 4.000 zł oraz że nie ma wiedzy o ówczesnych stawkach W. A. (1). Nie są w tym zakresie wystarczające same twierdzenia wnioskodawcy o jego stawkach. Nadto odszkodowanie na gruncie art. 552 § 4 k.p.k. musi mieć bezpośredni związek z faktem zatrzymania, tymczasem na gruncie niniejszej sprawy wnioskodawca nie wywodzi go bezpośrednio z faktu pozbawienia go wolności – próba kontaktu telefonicznego miała miejsce już po uwolnieniu W. A. (1), a z braku możliwości odebrania telefonu na skutek fizycznego zabezpieczenia aparatu telefonicznego w toku postępowania przygotowawczego. W ocenie Sąd tak utracone korzyści powinny być ewentualnie dochodzone na gruncie procesu cywilnego przeciwko organom prowadzącym postępowanie przygotowawcze, a nie w postępowaniu toczącym się w oparciu o przepisy Rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego.

Roszczenie o odszkodowanie złożone przez S. S. (3) Sąd oddalił z uwagi na skutecznie podniesiony zarzut przedawnienia. Zgodnie z treścią art. 555 k.p.k. roszczenie o odszkodowanie przedawnia się po upływie roku od daty zwolnienia zatrzymanego.

Wnioskodawcy zostali zwolnieni w dniu 16 grudnia 2021 r., po godz. 5 rano i od tej daty rozpoczął bieg termin przedawnienia roszczenia o odszkodowanie, który upłynął z dniem 16 grudnia 2022 r. Pełnomocnik S. S. (1), który reprezentuje w niniejszej sprawie również pozostałych wnioskodawców, w tym W. A. (1) i M. B. (1), których żądanie odszkodowania zostało zgłoszone we wnioskach wszczynających postępowanie, zgłosiła żądanie w tym zakresie dopiero do protokołu rozprawy w dniu 23 maja 2023 r.

Rozstrzygając w tym zakresie Sąd wziął pod uwagę stanowisko pełnomocnika wnioskodawczyni, który podniósł, że z uwagi na treść art. 5 k.c. Prokuratorowi nie przysługuje zarzut przedawnienia. Ze stanowiskiem tym nie sposób się zgodzić. Zarzut zgłoszony przez Prokuratora mógłby zostać uznany za naruszający zasady współżycia społecznego, gdyby naruszał przyjęte powszechnie w społeczeństwie wartości lub standardy. Zarówno w orzecznictwie jak i doktrynie podnosi się, że uznanie zasadności zarzutu naruszenia art. 5 k.c. poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia, może mieć miejsce tylko w wypadkach wyjątkowych, gdy wnioskodawca wykaże, że nie miał realnej możliwości (prawnej lub faktycznej) zgłoszenia żądania w okresie biegu terminu przedawnienia, przy czym jako okoliczności, które mogą usprawiedliwiać zaniechania w zakresie wcześniejszego dochodzenia roszczenia wskazuje się chorobę wnioskodawcy, jego nieporadność czy też pobyt za granicą.

Żadna z wyjątkowych okoliczności nie wystąpiła w niniejszej sprawie w stosunku do wnioskodawczyni S. S. (1). Nic nie stało na przeszkodzie, aby wnioskodawczyni zgłosiła żądanie wcześniej, np. z wnioskiem o zadośćuczynienie, tym bardziej, że reprezentował ją ten sam pełnomocnik co W. A. (1) i M. B. (1), w stosunku do których we wnioskach wystąpiono z obydwoma roszczeniami przewidzianymi w art. 552 k.p.k.

Zwłoka w dochodzeniu roszczenia, w sytuacji gdy wnioskodawczyni miała obiektywnie niczym nieskrępowaną możliwość wcześniejszego zgłoszenia swojego żądania, musi skutkować uwzględnieniem zarzutu przedawnienia.

Na marginesie należy zasygnalizować, że zadośćuczynienie i odszkodowanie są dwoma odrębnymi roszczeniami i tylko od wnioskodawcy zależy, czy będzie dochodził przed Sądem jednego z nich czy obydwu łącznie. Z uwagi na autonomiczny charakter powyższych żądań, sam fakt zgłoszenia przed upływem terminu przedawnienia żądania w zakresie jednego z wymienionych roszczeń nie przerywa biegu terminu przedawnienia w stosunku do drugiego z nich.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

W. A. (1) - 25.000 zł,

M. B. (1) - 25.000 zł,

G. D. (1) - 25.000 zł,

S. S. (1) - 25.000 zł.

------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

W stosunku do żądań wnioskodawców znajduje zastosowanie przepis art. 552 § 4 k.p.k., który przewiduje możliwość zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku niewątpliwie niesłusznego zatrzymania. Rozważania dotyczące przyjętej podstawy prawnej zasądzonego zadośćuczynienia, jak również dotyczące oceny zatrzymania wnioskodawców pozostają tożsame z rozważaniami przedstawionymi powyżej przy przyjętej podstawie prawnej w zakresie żądania odszkodowania.

Sąd uznał, że w okolicznościach sprawy, na skutek zatrzymania wnioskodawcy doznali krzywdy, która uzasadniania przyznanie im zadośćuczynienia, jednak w wysokości niższej niż żądana we wnioskach, odpowiadającej doznanej przez nich krzywdzie.

Orzekając w przedmiocie żądania wnioskodawców, Sąd miał na względzie, że zadośćuczynienie za doznaną krzywdę to odszkodowanie za szkodę niematerialną wynikłą m.in. z niewątpliwie niesłusznego zatrzymania, o której stanowią negatywne przeżycia psychiczne wiążące się nie tylko z faktem pozbawienia wolności, ale również z tym, że osoba taka utraciła to, co nazywa się dobrym imieniem (SA w Krakowie II AKa 17/11, KZS 2011, z. 5, poz. 56; SA w Katowicach II AKa 320/10, KZS 2011, z. 5, poz. 105). Dla wykładni pojęcia "zadośćuczynienia", o którym mowa w art. 552 k.p.k., miarodajne są przepisy prawa cywilnego, a zwłaszcza art. 445 § 2 k.c., z którego wynika, że zadośćuczynienie powinno być odpowiednie. Przy czym suma odpowiednia to taka, która co najmniej równoważy przeżycia związane z niesłusznym tymczasowym aresztowaniem. Orzekając w tym przedmiocie należy uwzględnić całokształt okoliczności towarzyszących tymczasowemu aresztowaniu, takich jak: okres jego stosowania, wiek osoby aresztowanej, jej stan zdrowia, uprzednią karalność, wykonywany zawód, a także skutki, jakie niesłusznie stosowane tymczasowe aresztowanie wywarło na osobę uprawnioną w środowisku, w którym funkcjonuje (SA w Lublinie II AKa 268/11, KZS 2012, z. 9, poz. 74). Powyższe orzeczenie znajduje odpowiednie zastosowanie w sprawie o zadośćuczynienie z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania.

W orzecznictwie podnosi się, że wysokość zadośćuczynienia powinna być z jednej strony rozumiana szeroko, gdyż obejmuje cierpienia fizyczne, jak i psychiczne, a tym samym powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne, ale z drugiej strony powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (tak SA w Warszawie w wyroku z dnia 14 czerwca 2013 r., sygn. II AKa 165/13, Legalis nr 736314; SA w Poznaniu w wyroku z dnia 8 grudnia 2020 r. sygn. II AKa 120/22, Legalis nr 2880414).

W ocenie Sądu każdy z zatrzymanych doznał krzywdy w związku z zatrzymaniem w dniu 15 grudnia 2021 r., jednak intensywność negatywnych przeżyć była niewątpliwie większa w przypadku M. B. (1), W. A. (1) oraz S. S. (1), którzy zostali zatrzymani przez funkcjonariuszy w lesie, niż w przypadku G. D. (1), którego zatrzymano w budynku zaadaptowanym na Punkt Interwencji Kryzysowej (...) Klubu (...).

W. A. (1), S. S. (1) i M. B. (1) zostali zatrzymani w lesie, w pobliżu miejscowości D., około godziny 16-17, w porze zimowej, po zmroku. Zatrzymujący ich funkcjonariusze policji byli uzbrojeni i w czasie zatrzymania mierzyli do nich z broni. Zatrzymanych nie poinformowano o przyczynie zatrzymania, S. S. (1) nie pozwolono się wylegitymować legitymacją prasową. W stosunku do zatrzymanych używano wulgaryzmów, przetrzymywano najpierw w samochodach, w których przyjechali, a następnie w furgonetce policyjnej, w której z powodu uszkodzenia suwnicy nie można było domknąć drzwi. M. B. (1) nie pozwolono zabrać kurtki z samochodu, mimo, że przetrzymywano go w nieogrzewanej furgonetce. W. A. (1), S. S. (1) i M. B. (1) odebrano telefony, nie mogli skontaktować się z nikim z zewnątrz, kogo mogliby zawiadomić o swojej sytuacji, nie mogli też porozumiewać się ze sobą nawzajem. Zatrzymani potrzeby fizjologiczne mogli zaspokoić jedynie w lesie, przy asyście funkcjonariuszy policji, jednak nawet na to oczekiwali około 30 minut od czasu zgłoszenia takiej potrzeby, przy czym z uwagi na brak funkcjonariuszy płci żeńskiej, S. S. (1) towarzyszyli mężczyźni, co stanowiło dla niej dodatkową dolegliwość. W. A. (1), S. S. (1) i M. B. (1) byli przetrzymywani w lesie około 6 godzin, a następnie zostali przewiezieni do Punktu Interwencji Kryzysowej w miejscowości D., gdzie spędzili kolejne kilka godzin w osobnych pomieszczeniach pod nadzorem funkcjonariuszy policji.

W ocenie Sądu to okres pobytu w lesie był dla zatrzymanych najbardziej dotkliwy, generujący najwięcej negatywnych przeżyć. Mimo, że wnioskodawcy W. A. (1), S. S. (1) i M. B. (1) zostali zatrzymani przez funkcjonariuszy policji, z uwagi na okoliczności towarzyszące zatrzymaniu, mieli uzasadnione podstawy, aby obawiać się o własne życie. Nie ma przy tym znaczenia, że jak twierdzi świadek Ł. Z. broń, z której mierzono do wnioskodawców, była "wygaszona", tj. nie wprowadzono do niej naboju. Wnioskodawcy nie mieli bowiem świadomości w jakim stanie znajduje się broń kierowana w ich stronę czy jest gotowa do użycia.

Wyjątkowo dotkliwe skutki zatrzymania odczuł M. B. (1), który do dzisiaj cierpi z powodu stanów lękowych i w związku z tym korzysta z psychoterapii. Traumatyczne przeżycia związane z zatrzymaniem spowodowały, że nawet po upływie prawie półtora roku od czasu zatrzymania, M. B. (1) w czasie składania zeznań przed sądem miał trudności z mówieniem o wydarzeniach z tamtego dnia.

Niewątpliwie również G. D. (2) doznał krzywdy niemajątkowej w związku z zatrzymaniem, jednak jego cierpienia psychiczne były nieporównywalnie mniejsze od cierpień pozostałych wnioskodawców. G. D. (2) został zatrzymany w Punkcie Interwenecji Kryzysowej, w którym przebywał oczekując na przyjazd W. A. (1), S. S. (1) i M. B. (1). Od razu, gdy funkcjonariusze policji wkroczyli do lokalu, kazali zająć mu miejsce na pufie, przy piecu, gdzie pod ich nadzorem pozostawał przez dłuższy czas. Pilnujący W. A. (1)Policjanci byli uzbrojeni, ale nie celowali z broni do zatrzymanego w czasie, gdy pozostawał na pufie. Następnie G. D. (1) pozwolono poruszać się po budynku, a także wyjść na zewnątrz, na papierosa, oczywiście pod nadzorem funkcjonariuszy policji. Okoliczności towarzyszące zatrzymaniu G. D. (1) były zatem nieporównywalnie mniej dotkliwe od tych towarzyszących zatrzymaniu pozostałych wnioskodawców.

Roszczenia o zadośćuczynienie były takie same w stosunku do każdego z wnioskodawców, tymczasem w ocenie Sądu wysokość zadośćuczynienia należało zróżnicować w zależności od rozmiarów krzywdy doznanej przez każdego z nich.

Niewątpliwie najbardziej dotkliwe skutki zatrzymania odczuł M. B. (1), który do dnia rozpoznania jego wniosku przez sąd leczy się z powodu stanów lękowych. W ocenie Sądu krzywda doznana przez M. B. (1) uzasadnia przyznanie mu zadośćuczynienia w wysokości 10.000 zł.

W przypadku W. A. (1) i S. S. (1) odczuwaną przez nich krzywdę co do zasady należy ocenić podobnie. Wymienieni zostali zatrzymani w tych samych okolicznościach, a ich negatywne przeżycia związane z zatrzymaniem były bardzo zbliżone. S. S. (3) spotkał jednak dodatkowy dyskomfort związany z zatrzymaniem, a polegający na tym, że z uwagi na brak funkcjonariuszki kobiety, wnioskodawczyni musiała zaspokoić potrzeby fizjologicznych w obecności mężczyzn. Nadto S. S. (1) w związku z zatrzymaniem musiała skorzystać z pomocy psychologicznej, co udowodniła zaświadczeniem złożonym do akt sprawy. Sąd zróżnicował zatem zadośćuczynienie, przyznając S. S. (1) kwotę 6.000 zł, a W. A. (1) kwotę 5.000 zł.

G. D. (1), którego opisane powyżej dolegliwości związane z zatrzymaniem były najmniejsze przyznano kwotę 3.000 zł.

Nadto, podobnie jak w przypadku odszkodowania przyznanego M. B. (1), Sąd zasądził odsetki od zadośćuczynienia zasądzonego na rzecz wnioskodawców od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, albowiem odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagalna, i dlatego należy uznać, że za czas do wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia odszkodowawczego odsetki nie przysługują (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 kwietnia 1991r.V KRN 475/90, publ. OSNKW 1991/10-12/52). Powyższe znajduje zastosowanie również w sprawach o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie

Inne

3.

--------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

M. B. (1) - 3.640 zł (motywy rozstrzygnięcia przedstawione w części 5. 1.1. uzasadniania wyroku)

Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

2.

W. A. (1) - oddalono wniosek o odszkodowanie w wysokości 10.000 zł (motywy rozstrzygnięcia przedstawione w części 5.1.1. uzasadniania wyroku)

---------------------------------------

3.

S. S. (1) - oddalono wniosek o odszkodowanie w wysokości 2.200 zł (motywy rozstrzygnięcia przedstawione w części 5.1.1. uzasadniania wyroku)

---------------------------------------

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

M. B. (1) - 10.000 zł (motywy rozstrzygnięcia przedstawione w części 5. 2.1. uzasadniania wyroku)

Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

2.

W. A. (1) - 5.000 zł (motywy rozstrzygnięcia przedstawione w części 5. 2.1. uzasadniania wyroku)

Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

3.

G. D. (1) - 3.000 zł (motywy rozstrzygnięcia przedstawione w części 5. 2.1. uzasadniania wyroku)

Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

4.

S. S. (1) - 6.000 zł (motywy rozstrzygnięcia przedstawione w części 5. 2.1. uzasadniania wyroku)

Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Inne

3.

--------------------------------------------------------------------------------------------------

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

----------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Ponieważ zgodnie z treścią art. 554 § 4 k.p.k. postepowanie o odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania jest wolne od kosztów, kosztami postepowania obciążono Skarb Państwa.

PODPIS