Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Karol Ratajczak

Sędziowie: Małgorzata Goldbeck-Malesińska

Jacek Nowicki /spr./

Protokolant: st. sekr. sąd. Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2022 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa H. F. (1), G. F.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu XIII Wydziału Cywilnego z siedzibą w Lesznie

z dnia 29 grudnia 2020 r., sygn. akt XIII C 809/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanego 8.100 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Goldbeck-Malesińska Karol Ratajczak Jacek Nowicki

Sygn. akt I ACa 335/21

UZASADNIENIE

Powodowie H. F. (1) i G. F. wnieśli o ustalenie przez sąd nieistnienia lub nieważności zawartej z pozwanym (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 17 listopada 2005 r. umowy kredytowej nr (...) albo unieważnienie tej umowy oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnych kwoty 1.000.895,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa, na którą to kwotę składały się następujące kwoty:

a) 996.000 zł z tytułu nienależnie uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych(166 rat x 6.000 zł)

b) 12.270,60 zł z tytułu nienależnie pobranej prowizji za udzielenie kredytu w wysokości 2% kwoty kredytu tj. 613.530,12 zł

c) 625 zł z tytułu nienależnie pobranej opłaty za wydanie zaświadczenia banku o wysokości dokonanych przez powodów spłat rat kapitałowo-odsetkowych

ewentualnie

o ustalenie nieważności lub bezskuteczności niektórych postanowień umowy kredytowej, będącej przedmiotem niniejszego postępowania, w tym w szczególności we wskazanych poniżej punktach Tabeli zawartej na stronach 1 i 2 tej umowy oraz zawartych na dalszych stronach umowy „Warunkach umowy”, w tym m.in.:

1) str. 1 „2. Kwota kredytu: 260.830,00 CHF”,

2) str. 1 „4. Wyjściowe oprocentowanie kredytu zmienne – LIBOR dla CHF – 0,95% + 3,75% marży”,

3) str. 1 „ 5. System spłaty kredytu Raty Malejące Orientacyjna Wysokość Raty Kapitałowej kredytu: 1.449,00 CHF”,

4) str. 2 „9. Hipoteka zwykła 260.830,00 CHF na zabezpieczenie Kredytu oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 130.415,00 CHF na zabezpieczenie odsetek i kosztów”,

5) str.3 „ §1 Definicje: „ LIBOR dla CHF – oznacza L. I. R. dla CHF, oprocentowania po jakim banki skłonne są udzielić pożyczek innym bankom w CHF, stawka publikowana m.in. w dzienniku „(...)”,

6) str. 3 w §2 pkt „1 i pkt 2 Bank udziela Kredytobiorcy kredytu (zwanego dalej (...)) w kwocie i walucie, określonej w pk2 Tabeli, na maksymalny okres określony w pkt 3 Tabeli.” … W przypadku wypłaty w złotych lub innej walucie niż określona w pkt 2 Tabeli, Bank zastosuje kurs kupna CHF opublikowany w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych (...) Bank (...) S.A. obowiązujących w Banku w dniu wypłaty kwoty kredytu”,

7) str. 4 w §4 pkt 5 i 7

„ 5. Stopa zmiennego oprocentowania będzie zmieniana przez Bank w pierwszym dniu Okresu Obowiązywania Zmiennej Stopy Procentowej. Wysokość tej stopy obliczana będzie jako średnia arytmetyczna 3-miesięcznej stawki LIBOR dla CHF opublikowanej w okresie od 16 do 25 dnia ostatniego miesiąca poprzedniego kwartału powiększonej o marżę Banku w wysokości określonej w pkt 4 Tabeli. Zmiana stopy procentowej wynikająca ze zmiany stawki LIBOR dla CHF nie będzie stanowić zmian niniejszej umowy.

„7. O wysokości aktualnego oprocentowania (…) Bank poinformuje Kredytobiorcę w miesięcznych zestawieniach”

8) str. 5 w §5 pkt „1 (…) Po wypłacie kredytu bank poinformuje Kredytobiorcę o wysokości pierwszej raty oraz o terminie jej płatności. O wysokości kolejnych rat oraz terminach ich płatności Bank poinformuje w miesięcznych zestawieniach.”

9) str. 5 w §5 pkt „5 w Systemie Rat Malejących Rata obejmuje Ratę Kapitałową określoną w pkt 5 Tabeli z zastrzeżeniem ust. 6 oraz kwotę odsetek naliczanych za okres objęty Ratą”,

10) str. 5 w §6 pkt1, który w umowie kredytowej zawartej 17.11.2005 r. brzmiał „ Spłata kredytu będzie dokonywana, przez Kredytobiorcę, poprzez wpłatę gotówki lub przelew środków na pomocniczy rachunek bankowy wskazany w pkt 12 Tabeli w wysokości kwoty w złotych stanowiącej równowartość Raty w CHF lub innej należności banku w CHF obliczonej przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF opublikowanego w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych (...) Bank (...) S.A.” obowiązującego w Banku na dwa dni robocze przed terminem każdej spłaty kwoty kredytu. Kredytobiorca zobowiązuje się zapewnić wpływ środków pieniężnych na pomocniczy rachunek bankowy o którym mowa w zdaniu poprzednim w wysokości pokrywającej należność Banku najpóźniej w dniu ich płatności. Za zgodą Banku (...) może dokonywać spłat kredytu także w inny sposób. Spłata kredytu może nastąpić w CHF lub innej walucie. Jeżeli spłata kredytu nastąpi w innej walucie niż określona w pkt 2 Tabeli, wówczas kwota ta zostanie przeliczona najpierw na złote po kursie kupna tej waluty, a następnie na CHF po kursie sprzedaży przy zastosowaniu kursów opublikowanych w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych D. bank (...) S.A.”

Następnie z inicjatywy Banku wskazane powyżej brzmienie §6 ust 1 Umowy kredytowej z dnia 17. 11.2005 zostało zmienione w dniu 30.03.2006 r. aneksem do umowy kredytowej i obecnie brzmi:

„1. Spłata kredytu następować będzie poprzez obciążanie na rzecz Banku rachunku kredytowego Kredytobiorcy wskazanego w pkt 11b Tabeli kwotą w złotych stanowiącą równowartość bieżącej raty w CHF, zadłużenia przeterminowanego lub innej należności Banku w CHF obliczonych przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF opublikowanych w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych D. bank (...) S.A.” obowiązującego w Banku na dwa dni robocze przed terminem każdej spłaty kwoty kredytu. Kredytobiorca zobowiązuje się zapewnić wpływ środków pieniężnych na rachunek bankowy Kredytobiorcy wskazany w pkt 11b Tabeli w wysokości pokrywającej należności Banku najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień ich płatności. Jeżeli Bank prowadzący rachunek bankowy wskazany w pkt 11b Tabeli odmówi obciążania tego rachunku Ratą, wówczas Bank ma prawo do ponownego obciążania rachunku bankowego wskazanego w pkt 11b Tabeli kwotą bieżącej raty powiększoną o zadłużenie przeterminowane oraz inne należności Banku. Za zgodą Banku (...) może dokonywać spłat kredytu także w inny sposób w tym także może dokonywać spłaty w CHF lub innej walucie. Jeżeli spłata kredytu nastąpi w innej walucie niż określona w pkt 2 Tabeli, wówczas kwota ta zostanie przeliczona najpierw na złote po kursie kupna tej waluty, a następnie na CHF po kursie sprzedaży przy zastosowaniu kursów opublikowanych w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych D. bank (...) S.A.”

11) str. 7 w § 11 ostatnie zdanie o treści: „ Bank może wystawić bankowy tytuł egzekucyjny w złotych po dokonaniu przeliczenia z CHF przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF opublikowanego w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych D. bank (...) S.A.”

12) str. 8 w § 14 punkty 1,2,3,5 i 6

„1. Kredytobiorca niniejszym potwierdza odbiór Regulaminu i uznaje go za wiążący we wszystkich sprawach nieuregulowanych niniejszą Umową

2. Jeżeli Bank dokona zmiany Regulaminu określonego w ust. 1 w czasie trwania niniejszej umowy, niezwłocznie powiadomi o tym Kredytobiorcę doręczając mu nową wersję Regulaminu. W wypadku takim Kredytobiorca może wypowiedzieć Umowę z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia.

3. Oświadczenie o wypowiedzeniu Kredytobiorca może złożyć w terminie 7 dni od otrzymania zmienionej wersji Regulaminu (…)

5. Za zmianę warunków niniejszej Umowy Bank pobiera opłaty i prowizje określone w Tabeli Prowizji i Opłat. Wysokość opłat i prowizji określonych w Tabeli Prowizji i Opłat jest uzależniona od rzeczywistego wzrostu cen usług bankowych wyznaczonych czynnikami ekonomicznymi.

6. Kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy dodatkowego ryzyka jakie ponosi w związku z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej (ryzyko kursowe) oraz iż w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty, w jakiej został udzielony Kredyt, kwota w złotych stanowiąca równowartość Raty w walucie, w jakiej został udzielony Kredyt ulegnie zwiększeniu”;

oraz o ustalenie:

że uzgodniony między stronami kurs spłaty rat kredytowo-odsetkowych to – kurs umówiony między stronami w dacie zawarcia umowy kredytu, tj. 17 listopada 2005 r. – kurs CHF w wysokości 2,3522 zł/CHF ( 613.530,12 zł/260.830,00 CHF = 2,3522). Jako iloraz wartości zobowiązań powodów w złotych 613.530,12 zł spłaconych przedmiotowym kredytem konsolidacyjnym (uruchomionym przez Bank w tej samej walucie) oraz wartości kredytu wskazanej w umowie – pkt 2 Tabeli – w kwocie 260.830,00 (i walucie CHF) co daje uzgodniony przez strony kurs CHF i zasądzenie z tego tytułu zwrotu części wszystkich nienależnie nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości 430.193,98 zł.

Orientacyjna wartość raty (pkt 5 Tabeli) 1,449,06 CHF x kurs CHF 2,3522 = 3.408,47 zł. Zapadłe raty – 166 x 3.408,47 = 565.806,02 zł (tyle powodowie powinni zapłacić, gdyby umowa była ważna ), a zapłacili ok. 996.000 zł. Do zwrotu pozostawałoby 430.193,08 zł (996.000 zł -565.806,02 zł = 430.193,98 zł);

ewentualnie:

ustalenie bezskuteczności lub nieważności postanowień Umowy Kredytu wskazanych w pkt 3 petitum pozwu powyżej oraz ustalenie, iż Umowa Kredytu jest umową kredytu złotowego i ustalenie jak jest on oprocentowany (gdyż w świetle umowy nie jest możliwe, zapis oprocentowanie po jakim banki skłonne są udzielić pożyczek innym bankom w CHF, stawka opublikowana m.in. w dzienniku „(...)”.

Pismem z 7 października 2020 r. powodowie rozszerzyli powództwo w ten sposób, iż wnieśli o:

I.

1. ustalenie przez Sąd nieważności Umowy Kredytu zawartej przez powodów z pozwanym 17 listopada 2005 r. nr umowy kredytowej (...) i unieważnienie tej umowy,

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 508.095,50 zł tytułem zwrotu świadczeń uiszczonych przez powodów pozwanemu nienależnie na poczet nieważnej umowy kredytu, w okresie od dnia spłaty pierwszej raty kredytu tj. 4.01.06 r. do dnia sporządzenia niniejszego pisma tj. 7.10.2020 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 23.12 2019 r.(tj. od dnia sporządzenia przez pozwanego odpowiedzi na pozew) do dnia zapłaty i kosztami postępowania sadowego wg norm przepisanych, w tym zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Ewentualnie, na wypadek gdyby Sąd uznał, iż niniejszą sprawę należy rozpoznać według teorii dwóch kondykcji, powodowie wnieśli o:

3. Zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 1.168.095,50 zł tytułem zwrotu świadczeń uiszczonych przez powodów w oparciu o zawarte w przedmiotowej umowie kredytowej niedozwolone postanowienia umowne dotyczące przeliczenia kwoty wypłaconego kredytu i rat kredytu do CHF według kursów wyznaczanych przez pozwanego, które czynią umowę nieważną od daty spłaty pierwszej raty kredytu tj. 4.01.2006 r. do dnia sporządzenie pisma tj. 7.10.20 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 23.12.2019 r. do dnia zapłaty i kosztami postępowania sądowego wg norm przepisanych.

Pozwany (...) Bank (...) S.A. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie solidarnie od powodów kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2020r., w sprawie o sygn. akt XIII C 809/19/3, Sąd Okręgowy w Poznaniu XIII Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Lesznie:

1. Powództwa oddalił.

2. Kosztami procesu obciążył powodów i z tego tytułu zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 10.834 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia:

Powodowie w 2005 r. wobec posiadania do spłaty pięciu kredytów zaciągniętych w walucie polskiej podjęli decyzje o zaciągnięciu kredytu konsolidacyjnego. W tym celu udali się do firmy (...), która zajmowała się pośrednictwem w przygotowywaniu umów kredytowych. Łączne zadłużenie powodów z tytułu zaciągniętych kredytów wynosiło ponad 600.000 zł. Po sprawdzeniu sytuacji powodów przedstawiciel firmy (...) zaproponował powodom zawarcie umowy kredytowej w pozwanym banku.

Powodowie dnia 14 września 2004 r. złożyli w pozwanym banku wniosek o udzielenie im kredytu konsolidacyjnego w kwocie 660.000 zł, jako walutę powodowie wskazali CHF oraz wnioskowali o piętnastoletni okres kredytowania. Na powyższą kwotę miały składać się koszty refinansowania zaciągniętych kredytów w kwocie 613.530 zł, koszty transakcji w kwocie 21.470 zł i koszty dodatkowe w kwocie 25.000 zł. We wniosku o udzielenie kredytu powodowie wskazali, iż w czasie ubiegania się o kredyt ich miesięczne dochody oscylowały wokół kwoty 20.000 zł.

Dnia 17 listopada 2005 r. w siedzibie pozwanego w P. przy ul. (...) powodowie zawarli z pozwanym, którego nazwa wtedy brzmiała (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. umowę kredytu konsolidacyjnego. Jak wynika z zawartej pomiędzy stronami umowy pozwany udzielił powodom kredytu w kwocie 260.830 CHF na okres 15 lat (pkt.2 i 3 umowy). Strony w umowie ustaliły oprocentowanie zmienne LIBOR dla (...)0,95% + 3,75% marży (pkt. 4 umowy). Z umowy wynika, iż system spłacania kredytu miał następować według rat malejących, a orientacyjna wysokość raty kapitałowej kredytu miała wynosić 1.449,06 CHF (pkt.5 umowy).

Konsolidacji podlegać miały następujące zobowiązania finansowe wobec:

a) Spółdzielczej Kasy (...) S., pożyczka nr (...) w kwocie 18.079,63 zł,

b) Spółdzielczej Kasy (...) S., pożyczka nr (...) w kwocie 128.781,88 zł,

c) (...) S.A. pożyczka nr (...) w kwocie 51.506,88 zł,

d) (...) S.A. pożyczka nr (...) (...) w kwocie 33.006,82 zł

e) (...) S.A. kredyt konsolidacyjny nr (...)- (...) w kwocie 382.154,91 zł.

Zabezpieczeniem spłaty udzielonego powodom kredytu były hipoteki zwykła i kaucyjna ustanowione na nieruchomościach powodów położonych w(...) ul. (...) i R. ul. (...) cesja praw z polisy ubezpieczeniowej od ognia i innych zdarzeń losowych, weksel in blanco, pełnomocnictwo do rachunku osobistego w (...) S.A. i pełnomocnictwo do rachunku firmowego w (...) S.A.

Zgodnie z §6 pkt.1 umowy , który w umowie kredytowej zawartej 17.11.2005 r. brzmiał „Spłata kredytu będzie dokonywana, przez Kredytobiorcę, poprzez wpłatę gotówki lub przelew środków na pomocniczy rachunek bankowy wskazany w pkt 12 Tabeli w wysokości kwoty w złotych stanowiącej równowartość Raty w CHF lub innej należności banku w CHF obliczonej przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF opublikowanego w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych (...) Bank (...) S.A.” obowiązującego w Banku na dwa dni robocze przed terminem każdej spłaty kwoty kredytu. Kredytobiorca zobowiązuje się zapewnić wpływ środków pieniężnych na pomocniczy rachunek bankowy o którym mowa w zdaniu poprzednim w wysokości pokrywającej należność Banku najpóźniej w dniu ich płatności. Za zgodą Banku (...) może dokonywać spłat kredytu także w inny sposób. Spłata kredytu może nastąpić w CHF lub innej walucie. Jeżeli spłata kredytu nastąpi w innej walucie niż określona w pkt 2 Tabeli, wówczas kwota ta zostanie przeliczona najpierw na złote po kursie kupna tej waluty, a następnie na CHF po kursie sprzedaży przy zastosowaniu kursów opublikowanych w „Tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych D. bank (...) S.A.”

Przepis §14 pkt.6 umowy kredytowej przewidywał, iż kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy dodatkowego ryzyka, jakie ponosi w związku z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej (ryzyko kursowe) oraz, iż w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty, w jakiej został udzielony kredyt, kwota w złotych stanowiąca równowartość raty w walucie, w jakiej został udzielony kredyt ulegnie zwiększeniu.

Poza tym zawarta przez strony umowa kredytowa zawierała wszystkie postanowienia będące przedmiotem żądania pozwu zawartego w punkcie trzecim.

Powodowie przedłożyli na żądanie pozwanego odpisy trzech umów kredytowych, których obowiązek spłaty podlegał konsolidacji, a mianowicie:

a) Umowę pożyczki z 9.04.04 nr (...) zawartą ze Spółdzielczą (...) z/s w G. na kwotę 30.000 zł (k.486),

b) Umowa o kredyt nr (...) z 3.08.04 r. zawarta ze Spółdzielczą (...) z/s w G. na kwotę 155.000 zł z przeznaczeniem na remont nieruchomości (k.487),

c) Umowę kredytu z 15.12.04 r. zawartą z (...) Bank na kwotę 57.725 zł.

Z uwagi na brak dokumentacji związanej z zaciągnięciem pozostałych kredytów powodowie nie przedstawili umów kredytowych zawartych z (...) S.A. i (...) S.A.

W momencie zawierania umowy o kredyt konsolidacyjny powodowie prowadzili działalności gospodarczą w nieruchomości stanowiącej wspólność ustawową małżeńską położoną w R. przy ul. (...)

Powódka H. F. (1) w powyższej nieruchomości prowadziła aptekę, natomiast powód G. F. prowadził działalność gospodarczą, której przedmiotem był wynajem pomieszczeń mieszkalnych i użytkowych znajdujących się w tej nieruchomości.

Jak wynika z notatki sporządzonej przez pracownika Departamentu (...) pozwanego banku z 10 października 2005 r. nieruchomość, w której powodowie prowadzili działalności gospodarcze stanowiła budynek mieszkalno-usługowy o łącznej powierzchni 1071,32 m ², z czego powierzchnia lokali użytkowych to 370,58 m ², a powierzchnia dziewięciu lokali mieszkalnych to 700,74 m ². Z notatki tej wynika także, iż wycenę nieruchomości na potrzeby udzielenia kredytu sporządził rzeczoznawca majątkowy M. P.. Przy wykonywaniu wyceny zastosował podejście dochodowe, metodę inwestycyjną techniką kapitalizacji prostej. Rzeczoznawca majątkowy na podstawie analizy rynku stawek najmu miasta R., w tym aktualnych umów najmu przedmiotowej nieruchomości ustalił wartość nieruchomości na kwotę 958.300 zł.

Przed zawarciem przez strony umowy kredytu pracownik pozwanego H. J. 7 października 2005 r sporządziła raport kredytowy. Z raportu tego wynika, iż powódka od 2001 r. prowadzi działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu trzech aptek w R., W. i(...), a średnie dochody za okres 24 miesięcy wynoszą 11.000 zł miesięcznie.

Powód prowadził działalność handlową w postaci prowadzenia drogerii oraz sklepów z pamiątkami, którą zlikwidował, a w chwili sporządzania raportu przedmiotem działalności powoda był wynajem pomieszczeń znajdujących się w kamienicy w R., natomiast dochód jaki powód uzyskiwał oscylował wokół kwoty 11.000 zł.

Z informacji uzyskanych od powodów wynika, iż fakt posiadania zobowiązań podlegających konsolidacji, wynika z tego, iż środki pozyskiwane z kredytów były przeznaczane na renowację zakupionej kamienicy. Powodowie kamienicę zakupili w 1992 r. ze środków własnych. Kamienica była w stanie wymagającym gruntownych remontów. Obecnie w 85% jest odnowiona.

Kierując się postanowieniami zawartymi w punkcie 10 tabeli umowy kredytowej, w celu zabezpieczenia powodowie udzielili pozwanemu pełnomocnictw do pobierania z rachunku kredytobiorcy zobowiązań z tytułu umowy kredytu konsolidacyjnego nr (...)- (...) zawartej w dniu 17.11.2005 r.

W pełnomocnictwie datowanym na dzień 17 listopada 2005 r. H. F. (1) prowadząca aptekę (...) udzieliła pozwanemu pełnomocnictwa do pobierania środków pieniężnych z jej rachunku bieżącego nr (...) prowadzonego przez pozwanego. Pełnomocnictwo podpisane jest przez powódkę i opatrzone w pieczątkę H. F. (...)-(...) L. ul. (...) Apteka (...), Apteka (...), Apteka (...).

W pełnomocnictwie datowanym na dzień 17 listopada 2005 r. G. F. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwa Firma Handlowa (...) – G. F. udzielił pozwanemu pełnomocnictwa do pobierania środków pieniężnych z jego rachunku bieżącego nr (...) prowadzonego przez pozwanego. Pełnomocnictwo podpisane jest przez G. F. i opatrzone pieczątką Firma Handlowa (...) – G. F..

Na mocy pełnomocnictwa noszącego datę 17 listopada 2005 r. powodowie udzielili pozwanemu pełnomocnictwa do pobierania środków pieniężnych z należącego do powodów konta osobistego nr (...).

Jak wynika z zaświadczenia (...) Bank S.A. Centrum (...) z 19.10.20 r. F. G. Firma (...)od dnia 17.11.2005 r. do 7.04.10 r. posiadał w 99 Oddziale w W. rachunek bieżący w PLN o numerze (...).

Jak wynika z zaświadczenia (...) Bank S.A. Zespół (...) z 28.10.20 r. H. F. (1) Apteka (...) od dnia 17.11.2005 r. do 28.12.09 r. posiadała rachunek bieżący w PLN o numerze (...).

Dzieci powodów pod koniec lat 90-tych XX wieku i na początku lat dwutysięcznych studiowały farmację na Akademii (...)Studia te były płatne i powodowie ponosi koszty związane z uiszczaniem opłat z tytułu czesnego za te studnia.

Powodowie są współwłaścicielami domu mieszkalnego położonego w(...) ul. (...), w którym zamieszkują od 1993 r.

Powodowie w 1994 r. nabyli nieruchomość położoną w R. przy ul.(...). Od momentu nabycia nieruchomości powodowie sukcesywnie dokonywali remontu tej nieruchomości by powód mógł prowadzić działalność gospodarczą w postaci wynajmu lokali użytkowych i mieszkalnych znajdujących się w tej nieruchomości. Powód od 2004 r. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się wynajmem wszystkich lokali usytuowanych w tej nieruchomości.

Powodowie w ramach zawartej umowy kredytowej w okresie od 4 stycznia 2006 r. do 7 października 2020 r. spłacili kredyt w łącznej kwocie 1.168.095,50 zł.

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał powództwo za bezzasadne.

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom powodów co do treści zawartej umowy kredytowej, zawartego aneksu, udzielonych zabezpieczeń w ramach umowy, a także wysokości kwoty spłaconego przez powodów kredytu. Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom powodów, iż przy zawieraniu przedmiotowej umowy występowali w charakterze konsumentów.

Zgodnie z art. 22 ¹ k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

W chwili zawierania umowy kredytowej prawie cała działalność gospodarcza prowadzona przez powodów, z wyjątkiem prowadzenia przez powódkę aptek w (...)i W., związana była z nieruchomością położona w R. przy ul.(...)w której to nieruchomości powód prowadził działalność gospodarczą w postaci wynajmu znajdujących się w tej nieruchomości pomieszczeń, a powódka prowadząc aptekę usytuowaną w tej nieruchomości. Powodowie nie mieszkali w tej nieruchomości.

O tym, iż kredyty, które zostały skonsolidowane w udzielonym powodom przez pozwanego kredycie, zostały przeznaczone w przeważającej większości na cele związane z remontem i utrzymaniem nieruchomości, w której powodowie prowadzili w chwili powstania zobowiązania działalności gospodarcze świadczą ustalenia pracownika pozwanego H. J.. Wskazać należy, iż ów raport kredytowy powstał 7 października 2005r. Z raportu tego wynika, jaki rodzaj działalności gospodarczej prowadzą powodowie, jakie uzyskują z tego tytułu dochody. Z informacji uzyskanych od powodów wynika, iż fakt posiadania zobowiązań podlegających konsolidacji, wynika z tego, iż środki pozyskiwane z kredytów były przeznaczane na renowację zakupionej kamienicy. Powodowie kamienicę zakupili w 1992 r. ze środków własnych. Kamienica była w stanie wymagającym gruntownych remontów. Obecnie w 85% jest odnowiona.

Wprawdzie powodowie podnosili w toku niniejszego postępowania, iż nie podpisali raportu kredytowego, to jednak w ocenie Sądu Okręgowego tego dokumentu prywatnego nie można uznać za niemający znaczenia. Informacje zawarte w sporządzonym raporcie kredytowym są tak szczegółowe, iż mogły powstać jedynie w oparciu o informacje przekazane przez powodów w trakcie czynności związanych z przygotowaniem umowy kredytowej. Ponadto powodowie poza okolicznością, iż nie podpisali raportu kredytowego nie zakwestionowali w ocenie sądu wskazanych tam informacji.

Podobny charakter ma notatka sporządzona przez Departament (...) pozwanego z 20 października 2005 r. sporządzona w oparciu o informacje przekazane przez powodów, przedłożone umowy najmów oraz wskazania łącznej powierzchni lokali użytkowych i mieszkalnych podlegających wynajmowi.

W ocenie Sądu Okręgowego kolejnym argumentem, iż przy zawieraniu przez powodów umowy kredytowej nie występowali oni jako konsumenci jest udzielenie pozwanemu pełnomocnictw do pobierania środków pieniężnych z rachunków bieżących o numerach (...) i (...), które to rachunki związane były z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Racje ma pozwany, iż w pkt. 10 tabeli umowy kredytu zawarte były różne formy zabezpieczenia umowy kredytowej, zatem decyzja o udzieleniu pozwanemu pełnomocnictw do kont firmowych stanowiła wybrany indywidualnie przez powodów sposób zabezpieczenia. Powodowie sami dołączyli zaświadczenia z (...) Bank S.A. z 28 października 2005 r. z których wynika, iż dnia 17 listopada 2005 r., a wiec w dniu zawarcia umowy kredytowej powodowie otworzyli w ramach prowadzonych przez siebie działalności gospodarczych rachunki bieżące o wskazanych wyżej numerach. Powyższe w ocenie sądu wskazuje, iż rachunki firmowe zostały przez powodów założone w związku z zawarciem umowy kredytowej. Okoliczność, iż z kont firmowych powodów, do których powodowie udzielili pozwanemu pełnomocnictw do pobierania środków pieniężnych w związku z obsługą kredytu nie były pobierane środki pieniężne w ocenie sądu nie ma znaczenia, znaczenie ma natomiast okoliczność, że powodowie zawierając umowę kredytu nie oddzielali zawarcia kredytu z prowadzoną przez powodów działalnością gospodarczą.

Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom powodów, iż kredyty podlegające konsolidacji pobrane zostały wyłącznie na cele konsumpcyjne, a remont nieruchomości, w której powodowie prowadzili w chwili zawarcia umowy kredytowej działalność gospodarczą, finansowana była wyłącznie z dochodów związanych z tą działalnością.

Podkreślenia wymaga, iż konsolidowany kredyt z 3 sierpnia 2004 r. pobrany w Spółdzielczej (...) nr (...) w kwocie 155.000 zł przeznaczony był na remont nieruchomości, a powodowie nie wykazali by w tym czasie remontowali inną, niż położona w R. nieruchomość.

Zdaniem Sądu Okręgowego deklarowane przez powodów wobec pracowników banku miesięczne dochody w kwocie ponad 20.000 zł miesięcznie powodowały, iż bez zaciągania dodatkowych zobowiązań kredytowych powodowie byli w stanie finansować płatne studia swoich dzieci. Wskazać należy, iż powszechnie wiadomo, iż opłatę za studia uiszcza się semestralnie, zatem nie było zdaniem sądu konieczności ponoszenia wielkich wydatków w tym zakresie. Ponadto poza twierdzeniami powodów, powodowie nie przedstawili na te okoliczność żadnego dowodu.

W ocenie Sądu Okręgowego o stanowisku pozwanego kwestionujące status powodów jako konsumentów, powodowie dowiedzieli się z odpowiedzi na pozew tj. w grudniu 2019 r. mieli zatem wystarczająco dużo czasu by zgromadzić materiał dowodowy potwierdzający ich twierdzenia w tym zakresie.

Sąd Okręgowy uznał, iż przy zawieraniu umowy kredytu w dniu 17 listopada 2005 r. powodowie występowali jako przedsiębiorcy, a środki pieniężne pozyskane ze skonsolidowanych kredytów przeznaczone zostały na adaptacje nieruchomości położonej w R., bezpośrednio związanej z prowadzona przez powodów działalnością gospodarczą.

Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom powodów, iż nie byli świadomi tego, iż umowa kredytu została zawarta w walucie obcej tj. CHF. Zeznania te są sprzeczne z treścią złożonego przez powodów wniosku kredytowego, w którym zaznaczyli, iż wnioskują o udzielnie kredytu w wysokości 660.000 zł, a jako walutę wskazali CHF, jak i treścią umowy kredytowej, gdzie w punkcie 2 wskazano, iż kwota kredytu to 260.830 CHF, a w punkcie 5 wskazano, iż orientacyjna miesięczna rata kredytu to 1.449,06 CHF. W umowie tej nie ma żadnego odniesienia do wysokości kredytu w walucie polskiej.

W związku z tym, że powodowie, zawierając umowę kredytową z pozwanym, nie występowali w charakterze konsumentów, nie mogą aktualnie powoływać się na abuzywność postanowień zawartych w umowie. Wobec powyższego w sprawie nie mógł znaleźć zastosowania art. 385 ¹ k.c. Zdaniem Sądu Okręgowego powodowie nie wykazali również nieważności umowy w oparciu o przepis art. 69 ustawy Prawo bankowe. W tym zakresie powodowie wskazali, że w chwili zawierania przez strony umowy kredyt denominowany w CHF nie był dopuszczalny w świetle przepisów ustawy, albowiem dopiero nowelizacja art. 69 z 19 lipca 2011 r. wprowadziła kredyt denominowany do waluty obcej. Zarzut ten jest całkowicie nieuzasadniony i to w świetle stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z 22 stycznia 2016 r. w sprawie o sygn. I CSK 1049/14, w którym przewidziano dopuszczalność zastosowania umownej klauzuli waloryzacyjnej. Podobny pogląd Sąd Najwyższy wyraził również w wyroku z 19 marca 2015 r., IV CSK 362/14.

Na tej podstawie powodowie nie mogą domagać się unieważnienia umowy, albowiem zawarta przez strony umowa kredytu walutowego wyrażonego (denominowanego) w CHF mieści się w konstrukcji umowy kredytu bankowego przewidzianego w art. 69 ustawy Prawo bankowe, jeszcze przed nowelizacją tego przepisu, w związku z zasadą swobody umów. Zdaniem sądu powodowie nie mogą domagać się unieważnienia umowy powołując się na brak precyzyjnego określenia kwoty udzielonego kredytu. Pozwany udzielił powodom kredytu w kwocie 260.830 CHF i w tej wysokości zostało ukształtowane ich zobowiązanie. W szczególności wskazać należy, że kwota kredytu została wskazana wprost w walucie CHF, a nie poprzez odwołanie się do jej równowartości w złotych. Spłata kredytu miała być dokonywana poprzez wpłatę gotówki lub przelew środków w wysokości kwoty w złotych stanowiącej równowartość raty w CHF. Spłata kredytu mogła nastąpić również w CHF lub innej walucie. Podkreślić należy, że kwota udzielonego kredytu nie uległa zmianie. Powodom został przyznany kredyt w kwocie 260.830 CHF i powyższą kwotę powodowie byli zobowiązani zwrócić, tak więc zmiana kursu waluty nie wpływała na wysokość zobowiązania. Sam fakt niekorzystnej zmiany kursu waluty CHF dla powodów nie może stanowić podstawy do unieważnienia umowy. Powodowie zaciągając zobowiązanie w walucie CHF, powinni być świadomi ryzyka kursowego jakie wiązało się ze spłatą zobowiązania wyrażonego w innej walucie. Takie ryzyko kursowe jest faktem powszechnie znanym. Ponadto zdaniem sądu § 14 pkt. 6 umowy kredytowej w całości spełnia wymóg obowiązku informacyjnego pozwanego o ryzyku walutowym. Na mocy tego postanowienia powodowie zostali poinformowani o tym, że w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty, kwota w złotych stanowiącą równowartość raty w walucie, w jakiej kredyt został udzielony, ulegnie zwiększeniu. Powodowie zostali więc poinformowani o tym, że w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty będą musieli wpłacać wyższe kwoty.

Ponadto, Sąd Okręgowy miał na uwadze, że dokonywanie spłaty kredytu według tabeli kursów ustalanej przez pozwanego było uprawnieniem powodów, a nie koniecznością. Powodowie mieli również możliwość dokonywania spłaty kredytu bezpośrednio w walucie CHF i nie zostali pozbawieni możliwości nabywania waluty na rynku. Wobec takiej możliwości zdaniem sądu w nie doszło do naruszenia interesu powodów, tym bardziej, że ustalany przez pozwany bank kurs walut nie odbiegał od kursów walut w innych bankach (k. 169-170). Powyższe oznacza, że powodowie nie zostali w żaden sposób pokrzywdzeni przez ustalony przez pozwanego sposób spłaty kredytu określony w § 6 pkt. 1 umowy. W toku postępowania powodowie nie wykazali więc nieważności postanowień zawartej z pozwanym bankiem umowy, albowiem wszelkie zapisy dotyczące Tabeli kursów nie naruszały ich praw. Tym samym powodowie nie wykazali podstaw ani do stwierdzenia abuzywności postanowień umowy, ani do unieważnienia umowy. Za bezskuteczne Sąd Okręgowy uznał oświadczenie powodów o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli, tj. uznania wymienionej w Aneksie do Umowy kwoty zadłużenia w wysokości 172.437,34 CHF. Powodowie nie wskazali żadnych okoliczności faktycznych i nie wyjaśnili na czym miał polegać błąd związany z tą czynnością. Nie wykazali również, aby dochowali roczny termin przewidziany do złożenia oświadczenia woli o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli. Ponadto uznanie przez powodów zadłużenia w tym aneksie pozostawało bez wpływu na rozstrzygniecie sprawy.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy oddalił powództwo o ustalenie przez sąd nieważności umowy, a w konsekwencji roszczenie powodów o zapłatę. Roszczenia ewentualne wymienione w pkt. 3 i 4 pozwu, powodowie oparli na uznaniu wskazanych w petitum pozwu postanowień umowy za abuzywne, sprzeczne z art. 385 ¹ k.c. Przy zawieraniu umowy kredytowej powodowie nie posiadali statusu konsumentów w związku z czym nie mogli domagać się ustalenia abuzywności postanowień zawartej z pozwanym umowy kredytowej. Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy oddalił ich powództwo ewentualne o ustalenie nieważności lub bezskuteczności postanowień umowy kredytowej wymienionych w pkt. 3 petitum pozwu oraz ich roszczenie o zapłatę zawarte w tym punkcie. Z powyższych względów, Sąd Okręgowy oddalił roszczenie powodów o ustalenie bezskuteczności lub nieważności postanowień umowy kredytu wskazanych w pkt. 3 petitum pozwu i ustalenie, że umowa kredytu jest umową kredytu złotowego.

Na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów w pkt. 2 wyroku, kosztami procesu Sąd I instancji obciążył powodów i z tego tytułu zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 10.834 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku, w całości, wnieśli powodowie, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia powództwa oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwoty 508.095,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23.12.2019r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kosztów postępowania sądowego za obie instancje, ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, nadto o przeprowadzenie dowodów z wszystkich zawnioskowanych dokumentów, a także nowych dowodów, co do których potrzeba powołania wynikłą później.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz trafnie określił ich prawne konsekwencje. Powyższe ustalenia i ich prawną ocenę Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje jako własne, uznając zarzuty apelacji za pozbawione uzasadnionych racji.

W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny - opierając się na całokształcie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie - uznał, że Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny i ocenił zgromadzony materiał dowodowy. Wobec tego Sąd Apelacyjny ustalenia te w pełni podziela i uznaje, że ocena materiału dowodowego odpowiada warunkom ustanowionym przez prawo procesowe oraz odzwierciedla - przy zastosowaniu wymagań przewidzianych w art. 233 § 1 k.p.c. - tok rozumowania sądu orzekającego.

Zasadniczy zarzut powodów dotyczył naruszenia przepisów postępowania cywilnego art. 217 § 1 k.p.c., art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c., art. 233 k.p.c., art. 234 k.p.c., art. 321 § 1 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c. i art. 380 k.p.c., sprowadzającego się do pominięcia przez sąd części materiału dowodowego, w tym zeznań powodów oraz zawnioskowanych dowodów z dokumentów (m.in. PIT-ów i ksiąg rachunkowych związanych z działalnością gospodarczą), co miało skutkować błędnymi ustaleniami faktycznymi w sprawie co do tego, czy przy zawieraniu umowy kredytowej powodowie powinni być uznani za konsumentów. Powodowie kwestionowali nadto wartość dowodową Raportu Kredytowego oraz notatki służbowej, wskazując, że dokumenty te powstały bez ich udziału. Nadto kwestionowali, że celem zawartych wcześniej przez nich umów pożyczek i umów kredytowych, które były konsolidowane, jak i umowy objętej przedmiotem sporu, były wydatki bezpośrednio związane z działalnością gospodarczą.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego wbrew twierdzeniom skarżących, nie doszło w rozpoznawanej sprawie do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w sposób wskazany w apelacji.

Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. Skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając.

Wymogom tym apelujący w swoich zarzutach dotyczących nieprawidłowej oceny dowodów nie sprostali. Wywody w tym przedmiocie nie odnosiły się bowiem do oceny wiarygodności i mocy dowodowej konkretnych dowodów, ale w istocie sprowadzały się do przedstawienia przez skarżących własnej wersji wydarzeń, a także podważenia przeprowadzonej przez Sąd I instancji oceny prawnej ustalonych w sprawie okoliczności. W ocenie Sądu Apelacyjnego strona apelująca nie wykazała, by Sąd Okręgowy naruszył którąkolwiek z powyżej wskazanych dyrektyw oceny dowodów, zaś odmienna, subiektywna ocena zebranych w sprawie dowodów, którą prezentują apelujący nie może stanowić o naruszeniu przez sąd prawa procesowego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia w oparciu o całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym trafnie ocenił zeznania powodów, odmawiając im wiary co do tego, że przy zawieraniu przedmiotowej umowy występowali w charakterze konsumentów w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Jak wynikało z trafnych ustaleń Sądu Okręgowego w momencie zawierania umowy o kredyt konsolidacyjny powodowie prowadzili działalności gospodarczą w nieruchomości położonej w R.. Powódka w powyższej nieruchomości prowadziła aptekę, natomiast powód prowadził działalność gospodarczą, której przedmiotem był wynajem pomieszczeń mieszkalnych i użytkowych znajdujących się w tej nieruchomości. Jak wynika z notatki sporządzonej przez pracownika Departamentu (...) z 10 października 2005r. nieruchomość, w której powodowie prowadzili działalności gospodarcze stanowiła budynek mieszkalno-usługowy o łącznej powierzchni 1071,32 m ^{( 2)}, z czego powierzchnia lokali użytkowych to 370,58 m ^{( 2)}, a powierzchnia dziewięciu lokali mieszkalnych to 700,74 m ^{( 2)}. Z notatki tej wynika także, iż wycenę nieruchomości na potrzeby udzielenia kredytu sporządził rzeczoznawca majątkowy M. P.. Przed zawarciem przez strony umowy kredytu pracownik pozwanego H. J. w dniu 7 października 2005 r sporządziła raport kredytowy. Z raportu tego wynika, iż powódka od 2001 r. prowadzi działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu trzech aptek, a jej średnie dochody wynoszą 11.000 zł miesięcznie. W chwili sporządzania raportu przedmiotem działalności powoda był wynajem pomieszczeń znajdujących się w kamienicy w R., natomiast dochód jaki powód uzyskiwał wynosił ok 11.000 zł. Fakt posiadania zobowiązań podlegających konsolidacji, wynikał z tego, iż środki pozyskiwane z kredytów były przeznaczane na renowację zakupionej kamienicy. Powodowie kamienicę zakupili w 1992 r. ze środków własnych. Kamienica była w stanie wymagającym gruntownych remontów. W konsekwencji niemal cała działalność gospodarcza prowadzona przez powodów, z wyjątkiem prowadzenia przez powódkę aptek w (...) i W., związana była z nieruchomością położona w R., w której to nieruchomości powód prowadził działalność gospodarczą w postaci wynajmu znajdujących się w tej nieruchomości pomieszczeń, a powódka prowadziła aptekę. Powodowie nie mieszkali w tej nieruchomości.

Jak trafnie ustalił Sąd Okręgowy o tym, iż kredyty, które zostały skonsolidowane w udzielonym powodom przez pozwanego kredycie, zostały przeznaczone w przeważającej większości na cele związane z remontem i utrzymaniem nieruchomości, w której powodowie prowadzili w chwili powstania zobowiązania działalności gospodarcze świadczy zatem m.in. treść raportu kredytowego sporządzonego przez pracownika pozwanego H. J.. Z raportu tego wynika, jaki rodzaj działalności gospodarczej prowadzą powodowie, jakie uzyskują z tego tytułu dochody. Sąd Okręgowy trafnie uznał wskazany raport kredytowy za wiarygodny, uwzględniając fakt, że dokument ten zawiera szczegółowe informacje dotyczące sytuacji finansowej powodów, przyczyn poniesionej przez powoda straty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, dochodów jakie powód uzyskuje z tytułu wynajmu lokali, wskazuje na datę kupna nieruchomości położonej w R. oraz proces finansowania remontu kamienicy, a także to, iż kamienica jest w 85% wyremontowana. Wbrew zarzutom powodów - raport ten zasługuje na wiarę, uwzględniając fakt, że informacje zawarte w sporządzonym raporcie kredytowym są na tyle szczegółowe, że z pewnością zostały przekazane przez powodów w trakcie czynności związanych z przygotowaniem umowy kredytowej. Wiarygodności wskazanego dokumentu nie podważa sam tylko fakt, że powodowie go nie podpisali, skoro - jak wskazywano - został on sporządzony w oparciu o informacje uzyskane przez powodów. Podobnie należało ocenić dowód z notatki sporządzonej przez Departament (...) pozwanego z 20 października 2005 r. w oparciu o informacje przekazane przez powodów. Sąd Okręgowy trafnie też nie dał wiary zeznaniom powodów, iż kredyty podlegające konsolidacji pobrane zostały wyłącznie na cele konsumpcyjne. Zeznania powodów co do tego, że występowali w charakterze konsumentów były gołosłowne, nie poparte żadnymi dowodami. Powodowie nie przedstawili dowodów świadczących o tym, iż pozyskane ze skonsolidowanych kredytów środki finansowe były przeznaczone na inne cele niż remont nieruchomości w R.. Konsolidowany kredyt z 3 sierpnia 2004 r. pobrany w Spółdzielczej (...) w kwocie 155.000 zł przeznaczony był na remont nieruchomości, a powodowie nie wykazali, by w tym czasie remontowali inną, niż położona w R. nieruchomość. Ponadto bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostawała deklaracja PIT i księgi rachunkowe, na które wskazywano w apelacji, bowiem decyzje powodów co do sposobu prowadzenia rozliczeń podatkowych nie stanowią o posiadaniu przez nich statusu konsumenckiego przy zawieraniu umowy kredytu. Ponadto Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ocenił również przedstawione przez powodów zaświadczenia dotyczące zobowiązań oraz umów kredytów i pożyczek, gdyż żaden z przedstawionych dokumentów nie przeczył ustaleniu, że powodowie uzyskane środki przeznaczali na cele związane z przedmiotową kamienicą, zaś dla oceny statusu konsumenckiego powodów nie miał znaczenia fakt czy ujawniali przeznaczenie środków finansowych przez tymi instytucjami, ale jak faktycznie je wykorzystali.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny w całości podzielił ocenę dowodów dokonaną przez Sąd Okręgowy, a zarzuty apelujących w tym zakresie należało uznać za nieskuteczną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji. Tym samym Sąd Apelacyjny na podstawie art. 381 k.p.c. nie znalazł podstaw do uzupełnienia postępowania dowodowego zgodnie z wnioskiem strony apelującej.

Chybione były również wszystkie zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego art. 6 k.c., art. 22 ¹ k.c., art. 385 ¹ k.c., art. 385 ² k.c. , art. 410 k.c. i art. 411 k.c.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione z nim indywidualnie nie wiążą go, jeśli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane jednoznacznie.

Przepis ten został wprowadzony do kodeksu cywilnego ustawą z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, i stanowił wynik implementacji do polskiego porządku prawnego dyrektywy 93/13. Zważywszy na konstytucyjną hierarchę źródeł prawa, przepisy tej dyrektywy mają, w zakresie, który regulują, charakter nadrzędny w stosunku przepisów prawa krajowego. Tak samo pierwszeństwo ma wykładnia przepisów tej dyrektywy dokonywana w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wcześniej Europejski Trybunał Sprawiedliwości).

Postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeżeli kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy, słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument ten przyjąłby takie postanowienie w drodze negocjacji indywidualnych. Natomiast w celu ustalenia, czy klauzula rażąco narusza interesy konsumenta, należy wziąć przede wszystkim pod uwagę, czy pogarsza ona jego położenie prawne w stosunku do tego, które, w braku odmiennej umowy, wynikałoby z przepisów prawa, w tym dyspozytywnych (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019, nr 1, poz. 2). Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję, na niekorzyść konsumenta praw i obowiązków wynikających z umowy, skutkujące niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelne traktowanie (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, nie publ., z dnia 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC - ZD 2017 , nr 1, poz. 9; z dnia 27 listopada 2015 r., I CSK 945/14, nie publ., z dnia 30 września 2015 r., I CSK 800/14, nie publ., z dnia 29 sierpnia 2013 r. I CSK 660/12, nie publ.). W związku z rozbieżnościami w judykaturze, Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, wyjaśnił że oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy (zob. też uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21, OSNC 2021, nr 9, poz. 56).

Z kolei definicja pojęcia konsumenta zawarta jest w licznych aktach prawnych, z których ogólnosystemowe znaczenie w obszarze prawa prywatnego należy przypisać art. 22 ¹ k.c. O statusie konsumenta na tle tego przepisu rozstrzyga kilka elementów, z których kluczowym - w okolicznościach sprawy - jest niezwiązany z działalnością gospodarczą lub zawodową charakter czynności prawnej dokonywanej z przedsiębiorcą. Kryterium to oznacza, że status konsumenta nie podlega ocenie in abstracto, lecz w relacji do konkretnej czynności prawnej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazano, że zawartą w art. 22 ¹ k.c. przesłankę bezpośredniego związku czynności prawnej dokonywanej przez osobę fizyczną z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową należy badać przy uwzględnieniu typu i rodzaju dokonywanej czynności prawnej, jej przedmiotu, a także okoliczności towarzyszących jej zawarciu. Należy jednakże zdecydowanie wykluczyć taką sytuację, aby czynność prawna, której nierozerwalnym skutkiem jest osiągnięcie zarówno celu związanego bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową, jak i celu niezwiązanego z taką działalnością, była oceniana dwutorowo. Należy przyjąć, że w takim przypadku związek takiej czynności - choć tylko w pewnym zakresie, ale o charakterze bezpośrednim z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową - przesądza o braku znamion obrotu konsumenckiego. Artykuł 22 ¹ k.c. stanowi bowiem o czynności prawnej, a więc o jednorodnym zdarzeniu cywilnoprawnym kreującym dany stosunek prawny. Jeżeli więc czynność prawna pozostaje w jakimkolwiek zakresie w bezpośrednim związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową, to nie jest spełniona jedna z przesłanek uznania osoby fizycznej za konsumenta. Cytowany przepis bowiem stanowi o niezwiązaniu danej czynności prawnej bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową, ale nie mówi o zakresie tego związania. Innymi słowy, wskazanie na bezpośredni związek pozwala uznać, że przy jednorodności czynności prawnej może on mieć w istocie jakikolwiek zakres (należy tu pominąć nieznaczące, marginalne skutki). (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2022 r. II CSKP 362/22).

Uwzględniając powyższe – zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy dokonał trafnej wykładni 22 ¹ k.c., uznając w rezultacie, że przy zawieraniu umowy kredytu w dniu 17 listopada 2005 r. powodowie występowali jako przedsiębiorcy, a środki pieniężne pozyskane ze skonsolidowanych kredytów przeznaczone zostały na adaptacje nieruchomości położonej w R., bezpośrednio związanej z prowadzona przez powodów działalnością gospodarczą.

Konsekwencją ustalenia, że powodowie, zawierając umowę kredytową z pozwanym, nie występowali w charakterze konsumentów, jest wniosek, że nie mogą aktualnie powoływać się na abuzywność postanowień zawartych w umowie. Tym samym trafne jest przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że w sprawie nie mógł znaleźć zastosowania art. 385 ¹ k.c., zaś zarzut naruszenia tego przepisu jest bezzasadny. Prawidłowo również Sąd Okręgowy uznał, że powodowie nie wykazali nieważności umowy w oparciu o przepis art. 69 ustawy Prawo bankowe. W tym zakresie powodowie wskazali, że w chwili zawierania przez strony umowy kredyt denominowany w CHF nie był dopuszczalny w świetle przepisów ustawy, albowiem dopiero nowelizacja art. 69 z 19 lipca 2011 r. wprowadziła kredyt denominowany do waluty obcej. Zarzut ten jest całkowicie nieuzasadniony i to w świetle stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z 22 stycznia 2016 r. w sprawie o sygn. I CSK 1049/14, czy w wyroku z 19 marca 2015 r., IV CSK 362/14, w których przewidziano dopuszczalność zastosowania umownej klauzuli waloryzacyjnej.

Ponadto jak trafnie ustalił Sąd Okręgowy § 14 pkt. 6 umowy kredytowej w całości spełnia wymóg obowiązku informacyjnego pozwanego o ryzyku walutowym. W toku postępowania powodowie nie wykazali zatem nieważności postanowień zawartej z bankiem umowy, albowiem zapisy dotyczące Tabeli kursów nie naruszały ich praw. Tym samym powodowie nie wykazali podstaw ani do stwierdzenia abuzywności postanowień umowy, ani do unieważnienia umowy. Za bezskuteczne należało uznać oświadczenie powodów o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli, tj. uznania wymienionej w Aneksie do Umowy kwoty zadłużenia w wysokości 172.437,34 CHF. Powodowie nie wskazali żadnych okoliczności faktycznych i nie wyjaśnili na czym miał polegać błąd związany z tą czynnością, jak też nie wykazali dochowania terminu do złożenia oświadczenia woli o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli.

Reasumując - Sąd Apelacyjny w pełni podzielił ustalenia faktyczne i prawne poczynione przez Sąd I instancji, uznając, że przy zawieraniu umowy kredytowej powodowie nie posiadali statusu konsumentów, w związku z czym nie mogli domagać się ustalenia abuzywności postanowień zawartej z pozwanym umowy kredytowej. Tym samym zaprezentowana argumentacja apelujących nie może prowadzić do wzruszenia orzeczenia w niniejszej sprawie w kierunku postulowanym w apelacji.

Reasumując wszystkie zarzuty sprecyzowane w apelacji nie były zasadne, a tym samym Sąd II instancji oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach orzeczono zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zasądzając od powodów solidarnie na rzecz pozwanego 8.100 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Goldbeck-Malesińska Karol Ratajczak Jacek Nowicki

(...)

(...)

sekr. sąd. E. F.