Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania J. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 9 stycznia 2014 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy J. G. prawo do emerytury z dniem 1 listopada 2013 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy J. G. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 251/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 stycznia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. odmówił wnioskodawcy J. G. prawa do emerytury, podnosząc w uzasadnieniu, iż nie udowodnił wymaganych przepisami 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu z dnia 11 lutego 2014r. wnioskodawca wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury i zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia:

- od 30 stycznia 1975 roku do 8 marca 1976 roku na stanowisku ślusarza w Fabryce (...) S.A. w P.;

- od dnia 6 września 1974 roku do 5 listopada 1974 roku na stanowisku ślusarz remontowy (...) Z.

Na rozprawie w dniu 6 maja 2014 roku wnioskodawca cofnął wniosek o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) Z. i podtrzymał odwołanie w pozostałym zakresie.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie ze świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 3 października 2011 roku wnioskodawca w okresie od 30 stycznia 1975 roku do 8 marca 1976 roku wykonywał w Fabryce (...) S.A. w P. pracę ślusarza w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, a stanowisko nie zostało wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, podobnie jak stanowisko ślusarza remontowego, na którym wnioskodawca pracował w okresie od dnia 6 września 1974 roku do dnia 5 listopada 1974 roku w (...) Z..

Organ rentowy wyjaśnił dodatkowo, że uwzględniony okres pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych tj. od 1 lutego 1995 roku do 31 grudnia 1998 w (...) Spółka z.o.o. na stanowisku operatora sprężarek pomniejszył o okres zasiłku chorobowego w wymiarze 7 miesięcy i 14 dni.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. G., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 20 lutego 2012r. wniosek o emeryturę.

Decyzją z dnia 16 marca 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy przyznania emerytury , z uwagi na to, że nie udowodnił on 15 lat pracy w szczególnych warunkach i nie rozwiązał stosunku pracy.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w P. wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2012r. w sprawie o sygn. akt VU 463/12 oddalił odwołanie J. G. od przedmiotowej decyzji z uwagi na nie rozwiązanie przez wnioskodawcę stosunku pracy.

( dowód: wniosek z dnia 20 lutego 2012 roku k.1-3 plik I akt ZUS, decyzja z 16.03.2012r. – k. 72 plik I akt emerytalnych, odwołanie – k. 2 akt VU 463/12, wyrok – k.9 akt VU 463/12)

W dniu 13 listopada 2013 roku wnioskodawca złożył ponowny wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę – k. 1-4 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca udowodnił staż pracy wynoszący 30 lat,
8 miesięcy i 13 dni, w tym 14 lat 10 miesięcy i 21 dni pracy w szczególnych warunkach. Uwzględniony staż pracy w szczególnych warunkach został przez organ rentowy pomniejszony o okres przebywania skarżącego na zasiłku chorobowym przypadający w okresie od 1 lutego1995 roku do 31 grudnia 1998 roku w wymiarze 7 miesięcy i 14 dni.

(dowód: decyzja z dnia 9 stycznia 2014 r. k. 24 plik III akt ZUS)

Do okresów pracy w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres zatrudnienia:

- od 1 lipca 1969 roku do 17 czerwca 1970 roku na stanowisku formierz (...);

- od 26 marca 1973 roku do 24 lutego 1974 roku na stanowisku ustawiacz maszyn i urządzeń odlewniczych w Zakładach (...),

- od 19 października 1976 roku do 30 czerwca 1986 roku na stanowisku ślusarz Huty (...);

- od 1 lutego1995 roku do 31 grudnia 1998 roku – na stanowisku operator sprężarek (...) Spółka z.o.o., pomniejszony o okres korzystania przez wnioskodawcę z zasiłku chorobowego w wymiarze 7 miesięcy i 14 dni. (okoliczność bezsporna)

W okresie od 30 stycznia 1975 roku do 8 marca 1976 roku wnioskodawca był zatrudniony w Fabryce (...) S.A. na stanowisku ślusarza w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: świadectwo pracy k,.5 oraz k.15plik I akt ZUS, świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych k.19 plik II akt ZUS, akta osobowe wnioskodawcy z (...).A. )

Fabryka (...) w P. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym zaświadczyła, iż stale i pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowowodowrowym w okresie od 30 stycznia 1975 roku do 8 marca 1976 roku, na stanowisku ślusarza ( pracownik zatrudniony w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych – stała praca w warunkach , w których nie są zachowane higieniczne normy pracy) wymienione w dziale XIV poz. 12 pkt 18 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 3 października 2011 roku plik II akt ZUS)

W trakcie zatrudnienia w (...) S.A. w P. wnioskodawca przez cały okres od 30 stycznia 1975 roku do 8 marca 1976 roku pracował jako ślusarz na oddziale (...).

(dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu o samb. (...), zaświadczenie o przyjęciu do pracy z dnia 29 stycznia 1975 roku, karta obiegowa zmiany , skierowanie do pracy, podanie wnioskodawcy z dnia 22 stycznia 1975 roku wraz z adnotacja o skierowaniu na Oddział (...) (...) w aktach osobowych wnioskodawcy , zeznania wnioskodawcy J. G. k.29 -30 oraz nagranie protokołu rozprawy z dnia 6 maja 2014 roku k.31 od minuty 17.11 do minuty 23.44 akt sprawy, zeznania świadka S. S. k.29 oraz nagranie protokołu rozprawy z dnia 6 maja 2014 roku k.31 od minuty 04.40 do minuty 14.25 w aktach sprawy)

Oddział (...) (...) był oddziałem montażowo-spawalniczym i zajmował się montażem górniczych urządzeń szybowych i wyciągowych (tj. klatek, skip i obudów kopalnianych ), służących górnikom do zjeżdżania pod ziemię oraz wywożenia urobku. Wnioskodawca pracował jako ślusarz w brygadzie, która zajmowała się montażem w/w urządzeń, spawaniem obudów, heftowaniem. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało cięcie blach oraz kątowników przy użyciu palnika wodorotlenowego, a następnie wstępne spawanie (sczepianie) ze sobą wcześniej wyciętych elementów celem złożenia urządzenia. Wnioskodawca spawał gazowo i elektrycznie. Docinanie elementów odbywało się gazowo, wnioskodawca docinał elementy przy pomocy palnika acetylotlenowego. Wnioskodawca zajmował się także renowacją starych obudów kopalnianych tj. czyścił obudowy młotem pneumatycznym , a następnie wypalał i spawał.

(dowód: zeznania świadka S. S. protokół rozprawy z dnia 6 maja 2014 roku od minuty 04.40 do minuty 14.25 oraz zeznania wnioskodawcy J. G. k.29 -30 protokół rozprawy z dnia 6 maja 2014 roku od minuty 17.11 do minuty 23.44 akt sprawy)

Wnioskodawca pracował w wielkiej hali, w zespole brygadowym. Brygada składała się z 12 osób –ślusarzy. Na hali panowało duże zapylenie, zadymienie i hałas. W bezpośrednim sąsiedztwie ślusarzy pracowali spawacze.

Wnioskodawca otrzymywał posiłki regeneracyjne oraz dodatek za szkodliwe warunki pracy.

( dowód: zeznania świadka S. S. protokół rozprawy z dnia 6 maja 2014 roku od minuty 04.40 do minuty 14.25 zeznania wnioskodawcy J. G. protokół rozprawy z dnia 6 maja 2014 roku od minuty 17.11 do minuty 23.44 akt sprawy)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca dysponował świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym przez Fabrykę (...) SA w P. w dniu 3 października 2011 roku potwierdzającym że w okresie od d 30 stycznia 1975 roku do 8 marca 1976 roku pracował jako ślusarz w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych, wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodowrowym, w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy.

Nie mniej dysponowanie przez wnioskodawcę świadectwem pracy potwierdzającym jego charakter pracy w szczególnych warunkach, nie wyklucza możliwości jego zakwestionowania przez organ rentowy. Świadectwo pracy nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym i jako taki stanowi jedynie dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie tj. od 30 stycznia 1975 roku do 8 marca 1976 roku w Fabryce (...) w P.. Sąd oparł się na zeznaniach świadka S. S. oraz samego wnioskodawcy. Świadek w spornym okresie pracował razem z wnioskodawcą w jednej brygadzie, na tym samym stanowisku, wykonując te same prace co skarżący, a zatem dysponuje bezpośrednią i co za tym idzie szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych wnioskodawcy. Z zeznań świadka S. S. wynika, iż wnioskodawca J. G. w całym spornym okresie od 30 stycznia 1975 roku do 8 marca 1976 roku pracował w Fabryce (...) w P. na oddziale (...)przy montażu urządzeń wyciągowych tj. skip i klatek. Oddział (...) (...) był wydziałem montażowo-spawalniczym. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało.: przecinanie blach, dopasowywanie i wyrównywanie elementów, wstępne spawanie (sczepianie) elementów stalowych przy pomocy spawarki elektrycznej, ich szlifowanie przy użyciu szlifierki pneumatycznej i palnika acetylenowo-tlenowego oraz czyszczenie starych obudów kopalnianych przy użyciu młota pneumatycznego. Prace te wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, do innych prac nie był kierowany.

Zeznania świadka S. S. są spójne, logiczne i korespondują z zeznaniami wnioskodawcy oraz dokumentami zgromadzonymi w jego aktach osobowych. Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, które podważałyby wiarygodność złożonych zeznań.

Wprawdzie z angaży wynika, że wnioskodawca pracował w charakterze ślusarza, nie mniej nazwa wskazanego w świadectwie stanowiska pracy nie przesądza o charakterze pracy, decydujące znaczenie w tym zakresie mają faktycznie stale wykonywane obowiązki pracownicze. A te w świetle zeznań świadka, wnioskodawcy oraz dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych polegały na:

- przecinaniu, dopasowywaniu i wyrównywaniu blach palnikiem acetylenotlenowym,

- punktowym łączeniu (sczepianiu) składanych elementów stalowych przy pomocy spawarki elektrycznej tzw. spawanie wstępne.

- szlifowaniu i polerowaniu mechanicznym powierzchni montowanych elementów oraz szlifowanie połączeń spawalniczych przy pomocy szlifierki,

- czyszczeniu obudów kopalnianych przy użyciu młotów pneumatycznych;

Prace w takim charakterze (spawalnicze oraz ślusarskie polegające na szlifowaniu i polerowaniu mechanicznym powierzchni metalowych oraz nitowaniu przy użyciu wiertarki pneumatycznej) były niewątpliwie pracami wykonywanymi w uciążliwych dla zdrowia warunkach i jako takie są wymienione w wykazie A będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43z późn.zm.), a mianowicie w:

- dziale XIV (prace różne) poz. 12 – prace polegające na wycinaniu (tzw. upalanie – dopalanie) gazowym i spawaniu elektrycznym (zgrzewanie punktowe składanych elementów stalowych – spawanie wstępne;

- dziale III ( w hutnictwie i przemyśle metalowym) poz. 78 – prace polegające na szlifowaniu wyrobów metalowych;

- dział XIV (prace różne) poz. 18 – prace polegające na obsłudze urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych (praca przy obsłudze młota pneumatycznego);

Skoro więc wszystkie czynności wykonywane przez wnioskodawcę można zaliczyć do prac w warunkach szczególnych, to w ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, mimo że formalnie pracował na stanowisku ślusarza. Nazwa zajmowanego przez wnioskodawcę stanowiska nie może przesądzać o charakterze wykonywanej przez niego pracy.

Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 lutego 2013 roku (sygn. III AUa 769/12, opubl. LEX nr 1282786), zgodnie z którym w sprawie o prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach sąd winien dążyć do ustalenia charakteru pracy rzeczywiście wykonywanej, a nie opierać się jedynie na nazewnictwie ujętym w dokumentacji pracowniczej, gdyż ostatecznie to sąd, a nie pracodawca dokonuje kwalifikacji poszczególnych okresów zatrudnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych. Samo świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie przesądza o uznaniu wykonywanej pracy za pracę w szczególnych warunkach, świadectwo nie jest bowiem dokumentem abstrakcyjnym i musi znajdować oparcie w dokumentacji pracowniczej, jak też odpowiadać faktycznym obowiązkom pracownika. Zadaniem Sądu Okręgowego było więc badanie, jakie były rzeczywiste obowiązki odwołującego, zatrudnionego w wydziale produkcyjnym przy montażu urządzeń dla górnictwa. Materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że wnioskodawca pracował wprawdzie w sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, lecz nie z tego powodu jego zatrudnienie zaliczyć należy do warunków szczególnych, albowiem sam wykonywał prace przy spawaniu, nitowaniu i szlifowaniu metalowych urządzeń szybowo-wyciągowych. Wszystkie czynności, szczegółowo opisane w stanie faktycznym, odpowiadają pracom na stanowiskach wskazanych w wykazie A dział XIV poz. 12 i 18 oraz dział III poz. 78 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r., jak też w wykazie zawartym w zarządzeniu nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (Dz. Urz. Nr 8, poz. 12).

W wykazie tym pod poz. 12 działu XIV wymieniono prace przy spawaniu oraz wycinaniu elektrycznym i gazowym, a pod poz. 18: obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych - prace szlifierza szlifierkami pneumatycznymi oraz prace ślusarza przy obsłudze młotów i wiertarek udarowych. Zatem szlifowanie szlifierkami pneumatycznymi, które wchodziło w zakres obowiązków wnioskodawcy, stanowi jedną z form obsługi urządzeń i narzędzi z poz. 18 działu XIV zarządzenia resortowego.

Jurydycznie utrwalony jest pogląd, iż przepisy resortowe, o których traktuje § 1 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. nie stanowią źródła prawa w rozumieniu art. 87 Konstytucji RP, a określenie stanowisk w tych aktach ma znaczenie techniczne i nie jest rezultatem tworzenia, tylko stosowania prawa. Zarządzeniom resortowym przypisuje się charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Mogą one więc być pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy określonych w załączniku do rozporządzenia (post. SN z dnia 22 marca 2012 r., I UK 403/11. LEX nr 1214549, z dnia 14 lutego 2008 r., I UK 313/07, niepubl., wyrok SA w Gdańsku, III AUa 573/09, OSA G. 2010/1/5/139). Tak też należy rozumieć odwołanie się do zarządzenia resortowego wystawionym wnioskodawcy świadectwie pracy w warunkach szczególnych. Nie znaczy to, że wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazie A załącznika do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r., uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jednakże w przypadku, gdy rozporządzenie określa stanowisko pracy w sposób ogólny (obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych), a zarządzenie resortowe uściśla charakter pracy lub urządzenie (nitowanie, szlifowanie szlifierkami pneumatycznymi), to oczywiście nie dochodzi do przekroczenia granic regulacji wskutek ustalenia, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku wskazanym w rozporządzeniu, a stypizowanym w przepisach resortowych.

Dodatkowo należy podnieść za Sądem Najwyższym, że zawarte w pkt 12, działu XIV wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z 1983 r. określenie "prace przy spawaniu" zamiast terminu "spawacz" pozwala objąć nim także prace wykonywane w przebiegu procesu spawania przez pracowników niebędących spawaczami – prace ślusarzy polegające na przygotowywaniu materiałów do spawania, pod warunkiem że w toku tych czynności przygotowawczych są wykonywane prace spawalnicze lub wycinanie metalu (tak. por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008r. w sprawie I UK 192/07, wyrok z dnia 8 czerwca 2011r. w sprawie I UK 393/10) .

Ostatecznie zatem mimo, iż świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie wskazywało precyzyjnie wszystkich prac wykonywanych przez wnioskodawcę, ograniczając się li tylko do prac przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, pomijając takie prace jak szlifowanie wyrobów metalowych, prace przy użyciu narzędzi wibracyjnych, to nie zmienia to faktu, że ostatecznie odpowiada ono prawu, gdyż potwierdza, iż skarżący faktycznie wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Biorąc pod uwagę złożone w sprawie zeznania świadka i wnioskodawcy co do codziennych warunków pracy i sposobu organizacji pracy w hali zakładu oraz w oparciu o zgromadzone dokumenty pracownicze nie ulega wątpliwości, że praca wnioskodawcy, była pracą o znacznej szkodliwości dla jego zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości. Świadczy o tym nie tylko zakres jego obowiązków, charakter pracy, ale także warunki w jakich praca była świadczona.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw BHP, gdyż charakter pracy wnioskodawcy został wystarczająco ustalony na podstawie zeznań świadka oraz dokumentów.

Reasumując- J. G. wykazał, że w spornym okresie od 30 stycznia 1975 roku do 8 marca 1976 roku będąc zatrudniony w Fabryce (...) w P. na stanowisku ślusarza, faktycznie wykonywał - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy - prace zaliczone do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), wymienione w dziale XIV pod poz. 12 ( prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym,) dziale III pod poz. 78 (prace przy szlifowaniu lub ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowaniu mechanicznym) oraz w dziale XIV poz. 18 (prace przy obsłudze urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych..

Z uwagi na powyższe ustalenia zasadne jest przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach przez łączny czas przekraczający 15 lat.

Sąd pragnie także zauważyć, że organ rentowy niezasadnie odliczył wnioskodawcy z okresu pracy w szczególnych warunkach przypadające w trakcie wykonywania tej pracy po 14 listopada 1991r. okresy niewykonywania pracy, za które wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w wymiarze łącznym 7 miesięcy i 14 dni.

Podstawą prawną przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury jest bowiem art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury pod warunkiem spełnienia przesłanek do jej nabycia, za wyjątkiem wieku emerytalnego, w dniu 1 stycznia 1999r. Oznacza to, że do obliczenia stażu pracy w warunkach szczególnych stosuje się przepisy obowiązujące w dacie 1 stycznia 1999r. , co wprost wynika z treści art. 184 ustęp 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W myśl bowiem tego przepisu ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn. O tym jakie okresy pracy zalicza się do pracy w szczególnych warunkach stanowi art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Brzmienie tego przepisu zmieniło się w dniu 1 lipca 2004r. Wówczas do art. 32 ustawy został dodany ustęp 1a, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się:

- okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,

- okresów, w których na mocy szczególnych przepisów pracownik został zwolniony ze świadczenia pracy, z wyjątkiem okresu urlopu wypoczynkowego.

Zmiana brzmienia art. 32 ustawy z dnia 1 lipca 2004r. nie dotyczy jednak sposobu obliczania stażu pracy osób ubiegających się o emeryturę na podstawie art. 184 ustawy. W stosunku bowiem do tych osób staż pracy w szczególnych warunkach ustala się na dzień 1 stycznia 1999r według przepisów dotychczasowych., a zatem w ich brzmieniu w dniu 1 stycznia 1999r. W tej dacie art. 32 ustawy nie zawierał zapisu o nie uwzględnianiu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Z tych względów okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego przypadające w trakcie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub charakterze, podlegają zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych ubezpieczonym ubiegającym się o emeryturę na podstawie art. 184 ustawy także, gdy przypadają one po dniu 14 listopada 1991r.

Wzajemny stosunek art. 184 i 32 ust 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS był wielokrotnie badany przez Sąd Najwyższy, który orzekł że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach określonego w art. 184 ustawy wyklucza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a ustawy. Sąd Najwyższy uznał, że sytuacja osób wymienionych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS opisywana w doktrynie jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega właśnie na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. Uwzględniając, że ochrona ekspektatywy może wynikać z jej istoty, lecz także zyskiwać wzmocnienie w prawie , Sąd Najwyższy stwierdził, że funkcję takiego wzmocnienia spełnił art. 184 ustawy wobec pozostających w toku stosunków nabywania prawa do emerytury z tytułu wykonywania zatrudnienia w warunkach szczególnych przed 1 stycznia 1999r. W przepisie tym ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym; przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Stąd ocena, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. Pogląd ten – zdaniem Sądu Najwyższego - wzmacnia treść art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, odsyłająca w zakresie warunków emerytalnych do przepisów dotychczasowych (obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 r.) (tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010r., II UK 313/09, OSNP 2011, nr 19-20 poz. 260, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011r. , I UK 12/11, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2012r. , I UK 367/11).

Podkreślić należy, że już samo zaliczenie przypadających po 14 listopada 1991r. okresów niewykonywania pracy ( 7miesięcy i 14 dni) do uwzględnionego już przez organ rentowy stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat 10 miesięcy i 21 dni, skutkuje tym że wnioskodawca spełnia przesłankę 15 – letniego stażu pracy w szczególnych warunkach

Z tych względów Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art.98 k.p.c.