Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 31 grudnia 2013 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 255/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 grudnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. S. prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego.

Od powyższej decyzji wniósł odwołanie w dniu 5 lutego 2014 roku J. S.. Skarżący stwierdził, że spełnia wszystkie przesłanki do nabycia emerytury w trybie określonym w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem jego wiek emerytalny z uwagi na wykonywanie pracy górniczej powinien być obniżony o 7 lat, a nie 6 lat i 6 miesięcy, jak to przyjął organ rentowy. Ponadto wnioskodawca wskazał, że ZUS niezasadnie ustalił jego okres ubezpieczeniowy na dzień 1 stycznia 1999 roku.

Na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2014 roku pełnomocnik wnioskodawcy podniósł dodatkowo, że staż ubezpieczeniowy warunkujący przyznanie prawa do emerytury wnioskodawca powinien wykazać do dnia 31 grudnia 2008 roku, a nie do dnia 31 grudnia 1998 roku.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

J. S., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 19 stycznia 2009 roku pierwszy wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 5-7 w aktach ZUS)

Powyższy wniosek został załatwiony przez ZUS odmownie decyzją z dnia 17 czerwca 2009 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanek określonych w art. 46 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, albowiem nie spełnił przesłanki wieku emerytalnego na dzień 31 grudnia 2008 roku. Wydając decyzję ZUS ustalił, że wnioskodawca udowodnił 14 lat i 3 dni pracy górniczej, co uprawnia go do obniżenia wieku emerytalnego o 7 lat.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 17 czerwca 2009 roku k. 101 w aktach ZUS)

W dniu 14 grudnia 2013 roku J. S. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury w przedmiotowej sprawie.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-5)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 23 lata, 4 miesiące i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach wynosi łącznie 13 lat, 11 miesięcy i 28 dni. Jest to okres zatrudnienia od 23 stycznia 1979 roku do 24 grudnia 1994 roku z wyłączeniem okresów nieskładkowych wykazanych w zaświadczeniu pracodawcy z dnia 24 listopada 1994 roku.

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 23 stycznia 1979 roku do 24 grudnia 1994 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...)w R. na stanowisku wulkanizatora taśm przenośnikowych zaliczanym do pracy górniczej.

(dowód: świadectwo pracy k. 5 w aktach ZUS)

W trakcie zatrudnienia w ww. zakładzie pracy wnioskodawca był niezdolny do pracy z powodu choroby w okresach: od 15 do 16 listopada 1991 roku, od 21 do 24 listopada 1991 roku, od 16 do 18 grudnia 1991 roku, od 28 do 31 grudnia 1991 roku, od 1 do 22 stycznia 1992 roku, od 19 do 22 lutego 1992 roku, od 27 do 30 sierpnia 1992 roku, od 5 października 1992 roku do 31 grudnia 1992 roku, od 1 stycznia 1993 roku do 2 kwietnia 1993 roku, od 12 do 23 lipca 1993 roku, od 10 sierpnia 1993 roku do 31 grudnia 1993 roku, od 1 stycznia 1994 roku do 24 kwietnia 1994 roku oraz od 28 czerwca 1994 roku do 24 grudnia 1994 roku. Z tego tytułu miał wypłacane wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy i zasiłki chorobowe.

(dowód: zaświadczenia pracodawcy k. 7 i 5 w aktach ZUS)

Wskazane powyżej okresy zasiłkowe przypadały w okresie wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych. Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresów: od 15 do 16 listopada 1991 roku, od 21 do 24 listopada 1991 roku, od 16 do 18 grudnia 1991 roku, od 28 do 31 grudnia 1991 roku, od 1 do 22 stycznia 1992 roku, od 19 do 22 lutego 1992 roku, od 27 do 30 sierpnia 1992 roku, od 5 października 1992 roku do 31 grudnia 1992 roku, od 1 stycznia 1993 roku do 2 kwietnia 1993 roku, od 12 do 23 lipca 1993 roku, od 10 sierpnia 1993 roku do 31 grudnia 1993 roku, od 1 stycznia 1994 roku do 24 kwietnia 1994 roku oraz od 28 czerwca 1994 roku do 24 grudnia 1994 roku, łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat.

(okoliczności niesporne)

Staż pracy górniczej wnioskodawcy wynosi łącznie 13 lat, 11 miesięcy i 29 dni.

(dowód: wyliczenia ZUS k. 9-10, 10, zaświadczenie pracodawcy k. 5 w aktach ZUS)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz osiągnął wymagany wiek emerytalnego. Poza sporem pozostawało jedynie, że wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Dodać przy tym należy, iż wszystkie wskazane przesłanki do nabycia emerytury określone w art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej muszą być spełnione łącznie, a zatem niespełnienie chociażby jednej z nich skutkuje koniecznością odmowy przyznania prawa do emerytury.

Analiza materiału dowodowego w sprawie wskazuje w sposób jednoznaczny, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie legitymował się wymaganym stażem pracy, albowiem staż ten wynosił jedynie 23 lata, 4 miesiące i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Okoliczności tej nie kwestionował wnioskodawca, ani jego pełnomocnik w toku postępowania. Na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2014 roku pełnomocnik wnioskodawcy podniósł jedynie, że staż ubezpieczeniowy warunkujący przyznanie prawa do emerytury wnioskodawca powinien wykazać do 31 grudnia 2008 roku, a nie 31 grudnia 1998 roku.

Stanowisko zaprezentowane przez pełnomocnika wnioskodawcy jest błędne.

Różnica pomiędzy art. 184 a art. 32 i art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych polega na tym, że ten pierwszy dotyczy osób, które w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej legitymowały się już wymaganymi okresami zatrudnienia, w tym okresem pracy w warunkach szczególnych, ale nie osiągnęły jeszcze wieku emerytalnego, natomiast dwa ostatnie mają zastosowanie do ubezpieczonych, którzy wymagany staż ogólny lub szczególny osiągnęli po dniu wejścia w życie powołanej ustawy. Zatem prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy nabywa ubezpieczony, który na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej spełnił określone w niej warunki stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego, czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub był pracownikiem wykonującym inną pracę, czy też pozostawał w zatrudnieniu na innej podstawie niż stosunek pracy bądź nie pozostawał w jakimkolwiek zatrudnieniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013 roku, I UK 531/12, L.).

Reasumując, do przyznania emerytury w trybie określonym w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach wymagane jest legitymowanie się 25 letnim stażem ubezpieczeniowym na dzień 1 stycznia 1999 roku. Przesłanki tej nie przewidywał natomiast art. 46 ww. ustawy w oparciu, o który ZUS odmówił wnioskodawcy po raz pierwszy prawa do emerytury decyzją z dnia 17 czerwca 2009 roku.

Niespełnienie przez wnioskodawcę przesłanki wymaganego stażu ubezpieczeniowego na dzień 1 stycznia 1999 roku skutkuje brakiem możliwości uwzględnienia odwołania.

Dodatkowo wskazać należy, iż wnioskodawca nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego. Stosownie do treści art. 39 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonemu urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., spełniającemu warunek określony w art. 27 ust. 1 pkt 2 i niespełniającemu warunków wymaganych do uzyskania górniczej emerytury na podstawie art. 50a, który ma co najmniej 5 lat:

1) pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, albo

2) pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki

- wiek emerytalny, o którym mowa w art. 27 ust. 2 i 3, obniża się o 6 miesięcy za każdy rok takiej pracy, nie więcej jednak niż o 15 lat.

Przy uwzględnieniu, że staż pracy górniczej wnioskodawcy wynosi 13 lat, 11 miesięcy i 29 dni, jego wiek emerytalny podlegał zatem obniżeniu o 6,5 roku, co oznacza, że w dacie złożenia wniosku o emeryturę wnioskodawca powinien mieć ukończone 58 lat i 6 miesięcy. Przesłanki tej wnioskodawca, urodzony w dniu (...) nie spełnił, albowiem wskazany wiek osiągnie dopiero w dniu (...) 2014 roku. Odnośnie stażu pracy górniczej wskazać należy, iż ZUS w świetle treści zaświadczenia pracodawcy z dnia 24 grudnia 1994 roku prawidłowo dokonał jego korekty z 14 lat i 3 dni do 13 lat, 11 miesięcy i 28 dni okresów pracy górniczej.

Zdaniem Sądu Okręgowego spośród spornych przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury wnioskodawca udowodnił jedynie, wbrew stanowisku organu rentowego, przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat. Do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) powinno się bowiem zaliczać okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.).

Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 27 listopada 2003 roku w sprawie III UZP 10/03, Biuletyn SN 2003/11) i stanowisko to Sąd Okręgowy w całości akceptuje. W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że, sformułowania zawarte zwłaszcza w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, świadczą o tym, że pojęcie „wykonywał prace” oraz „ma wymagany okres zatrudnienia” nie są tożsame. Pogląd ten umacniała regulacja art. 11 ustawy o z.e.p., stanowiąca, że okresami zatrudnienia, wymaganymi do uzyskania świadczeń, są okresy pozostawania w stosunku pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego fakt, że okresy pobierania między innymi zasiłku chorobowego były traktowane w ustawie o z.e.p. jako okresy równorzędne z okresami zatrudnienia, zaś te same okresy w ustawie z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent zostały potraktowane jako okresy nieskładkowe, w związku z zastąpieniem pojęć okresy zatrudnienia, równorzędne i zaliczalne, pojęciami okresy składkowe (art. 2 tej ostatniej ustawy), okresy nieskładkowe (art. 4) oraz traktowane jak składkowe (art. 5), ma ten skutek, że od dnia wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji okresy nieskładkowe, w tym okres pobierania zasiłku chorobowego, są uwzględniane przy ustalaniu okresów pracy koniecznych dla przyznania prawa do świadczenia w rozmiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej uwzględnionych okresów składkowych (art. 4 ust. 2). Tę samą regulację w tej części zawiera obecnie obowiązująca ustawa o emeryturach i rentach z FUS (art. 5 ust. 2), traktująca jako okresy nieskładkowe między innymi okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy oraz zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego (art. 7 pkt 1a i b). Dalej Sąd Najwyższy wskazał, że okoliczność, że ustawy o z.e.p. i o rewaloryzacji emerytur i rent, zostały uchylone, nie może oznaczać, iż w obecnym stanie prawnym pojęcia te – niezdefiniowane w ustawie o emeryturach i rentach z FUS – mogą być interpretowane w oderwaniu od przepisów Kodeksu pracy, do którego zresztą wprost nawiązywał art. 5 powołanej wyżej ustawy o z.e.p. W ocenie Sądu Najwyższego, pojęcia pracownik, stosunek pracy czy zatrudnienie nie mogą być interpretowane na użytek prawa ubezpieczeń społecznych inaczej niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, tj. Kodeks pracy. W myśl art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, zaś stosunek pracy został zdefiniowany jako zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawcy – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem, przy czym zatrudnienie w takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1 i 1 ¹ k.p.). Pogląd ten wzmacnia treść art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.). Przepis art. 6 ust. 1 pkt 1 stanowi, że obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym podlegają, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami (...), zaś za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy (art. 8 ust. 1).

W świetle powyższego zasadne jest przyjęcie, że do okresu pracy w szczególnych warunkach powinno się zaliczać okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent (…).

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.