Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w W.

o prawo do polskiej emerytury

na skutek odwołań Z. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w W.

z dnia 19 lutego 2013r. i 8 stycznia 2014r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje Z. B. prawo do polskiej emerytury poczynając od dnia (...) 2012 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w W. na rzecz Z. B. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

Sygn. akt VU 1133/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 lutego 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. Wydział (...) odmówił wnioskodawcy Z. B. prawa do emerytury. Wydając decyzję uznał, że wnioskodawca udowodnił 9 lat, 11 miesięcy i 14 dni okresów pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym 15 marca 2013 roku, Z. B. wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych. Wskazał, że pracował w takich warunkach przez cały okres zatrudnienia w Spółdzielni (...) w R..

W dniu 8 stycznia 2014 roku ZUS wydał decyzję, którą ponownie odmówił przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury. Wydając decyzję uznał, że wnioskodawca udowodnił 7 lat, 10 miesięcy i 23 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Ponadto w decyzji stwierdził, że uchyla decyzję z dnia 19 lutego 2013 roku.

Od powyższej decyzji wniósł odwołanie w dniu 6 lutego 2014 roku wnioskodawca.

ZUS wnosił o oddalenie odwołań.

Postanowieniem z dnia 14 marca 2014 roku Sąd połączył sprawy z odwołań od obu wskazanych na wstępie decyzji celem ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Na rozprawie w dniu 14 maja 2014 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł dodatkowo o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej przez wnioskodawcę od 24 października 1972 roku do 14 listopada 1974 roku.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Z. B., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 23 lipca 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-5 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosi ostatecznie 7 lat, 10 miesięcy i 23 dni. Są to okresy zatrudnienia od 1 września 1969 roku do 23 października 1972 roku oraz 15 listopada 1974 roku do 23 lutego 1976 roku w Fabryce (...) w R. na stanowisku tokarza oraz od 10 września 1985 roku do 28 lutego 1989 roku w (...) S.A. w R. na stanowiskach monter kołowy, monter spawacz.

(dowód: karta przebiegu zatrudnienia k. 2 w aktach ZUS)

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczność niekwestionowana przez organ rentowy)

W okresie 1 września 1969 roku do 23 lutego 1976 roku wnioskodawca był zatrudniony w Fabryce (...) w R..

(dowód: świadectwo pracy k. 25 w aktach ZUS)

W okresie od 24 października 1972 roku do 14 listopada 1974 roku Z. B. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(dowód: karta przebiegu zatrudnienia k. 2, wyciąg z książeczki wojskowej k. 33-34 w aktach ZUS)

Przed skierowaniem do odbywania służby wojskowej wnioskodawca pracował w Fabryce (...) w R. na stanowisku tokarza. Po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca wrócił do pracy w tym przedsiębiorstwie na to samo stanowisko.

(dowód: świadectwo pracy k. 25 w aktach ZUS, zeznania wnioskodawcy k. 90, 91 w aktach sprawy)

W okresie od 28 września 1976 roku do 9 grudnia 1982 roku wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni (...) Oddziale w R.. W świadectwie pracy i umowach o pracę wystawionych wnioskodawcy pracodawca wskazał, że pracował on na stanowiskach elektromontera akumulatorów i baterii, mechanika napraw pojazdów samochodowych, robotnika stacji pali, magazyniera stacji paliw i starszego magazyniera stacji paliw.

(dowód: świadectwo pracy k. 6, umowy o pracę k. 27-31 w aktach ZUS)

Na początku zatrudnienia w Spółdzielni (...) w R. wnioskodawca przez około pół roku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku elektromontera akumulatorów i baterii. W spółdzielni było wówczas ponad 100 samochodów. Wnioskodawca wymieniał, regenerował i ładował akumulatory.

Następnie wnioskodawca został wydawcą paliw i na tym stanowisku pracował do końca zatrudnienia. Jako wydawca paliw wnioskodawca pracował na stacji paliw, na której wydawał smary i paliwa kierowcom i przyjmował od nich stare oleje. Ponadto tankował samochody, w tym także spoza (...) np. z (...)-u, (...) i (...). Innych czynności wnioskodawca nie wykonywał.

(dowód: zeznawania świadków M. P. i J. J. k. 61-62 oraz G. T. k. 90, 91 zeznania wnioskodawcy k. 90, 91 w aktach sprawy)

Spółdzielnia (...) Oddział w R. nie wystawiła wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 24 października 1972 roku do 14 listopada 1974 roku oraz okresu zatrudnienia od 28 września 1976 roku do 9 grudnia 1982 roku, łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołania zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.), obecnie rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu (...) 2012 roku ukończył 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem do stażu pracy w takich warunkach winien być zaliczony okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 24 października 1972 roku do 14 listopada 1974 roku oraz okres zatrudnienia w Spółdzielni (...) Oddziale w R. od 28 września 1976 roku do 9 grudnia 1982 roku.

Odnośnie żądania zaliczenia okresu odbywania służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych, wskazać należy, że art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220), w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku stanowił, że okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Od 1 stycznia 1975 roku wskazany przepis otrzymał natomiast treść, zgodnie z którą czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Wydane na podstawie art. 108 ust. 4 powołanej ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 roku w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318) regulowało w sposób szczegółowy uprawnienia żołnierza, który w terminie 30 dni po zwolnieniu ze służby zgłosił powrót do zakładu pracy i w wyniku tego podjął w nim zatrudnienie. Zgodnie z § 5 powołanego rozporządzenia żołnierzowi, który podjął zatrudnienie wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie Z powyższego wynika, że wlicza się także uprawnienia wynikające z systemu zabezpieczenia społecznego w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, a zatem również wynikające z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Przepisy te, na podstawie których przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej zalicza się – z zachowaniem ciągłości pracy – do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w danym zakładzie lub gałęzi pracy oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, należy tłumaczyć tak, że okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem pracy na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do służby, a poborowy odbywający służbę uważany jest za pracownika (por. także wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2010 roku, I UK 333/09, LEX nr 585739, z dnia 6 kwietnia 2006 roku III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/10, z dnia 25 lutego 2010 roku. II UK 219/09, LEX nr 590248 oraz z dnia 17 maja 2012 roku w sprawie I UK 399/11, LEX Nr 1211140).

Stanowisko to znajduje pełne potwierdzenie w uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13 Biul.SN 2013/10/24, zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Zdaniem Sądu Okręgowego wskazane stanowisko należało także zastosować do okresu służby wojskowej odbywanej przez wnioskodawcę po dniu 1 stycznia 1975 roku, albowiem zgodnie z obowiązującą od tej daty treścią przepisu art. 108 ust. 1 ww. ustawy czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. W przedmiotowej sprawie przed skierowaniem do odbywania służby wojskowej wnioskodawca pracował w Fabryce (...) w R. na stanowisku tokarza i po odbyciu tej służby wnioskodawca wrócił do pracy w tym przedsiębiorstwie na to samo stanowisko. Dodać przy tym należy, iż okresy zatrudnienia wnioskodawcy od 1 września 1969 roku do 23 października 1972 roku oraz 15 listopada 1974 roku do 23 lutego 1976 roku w Fabryce (...) w R. na stanowisku tokarza ZUS zaliczył wnioskodawcy do okresów pracy w warunkach szczególnych.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie powinno zatem budzić żadnych wątpliwości, że okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej podlegał zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie od 28 września 1976 roku do 9 grudnia 1982 roku Sąd oparł się na zeznaniach świadków M. P., J. J. i G. T., a także zeznaniach samego wnioskodawcy. W ocenie Sądu dowody te są wystarczające do stwierdzenia charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie. Sąd nie mógł przy tym oprzeć się na dokumentach zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy, albowiem uzyskanie tych akt było w chwili obecnej niemożliwe (pismo k. 67).

Z zeznań powyższych wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał w spornym okresie i w jakim wymiarze czasu pracy pracował. Będąc zatrudnionym we wskazanym wyżej przedsiębiorstwie wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na początku zatrudnienia w Spółdzielni (...) w R. wnioskodawca przez około pół roku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku elektromontera akumulatorów i baterii. Będąc zatrudnionym na tym stanowisku wnioskodawca wymieniał, regenerował i ładował akumulatory. Następnie wnioskodawca został wydawcą paliw i na tym stanowisku pracował do końca zatrudnienia. Jako wydawca paliw wnioskodawca pracował na stacji paliw, na której wydawał smary i paliwa kierowcom i przyjmował od nich stare oleje. Ponadto tankował samochody, w tym także spoza (...) np. z (...)-u, (...) i (...). Innych czynności wnioskodawca nie wykonywał.

W zeznaniach tych nie ma sprzeczności, są one logiczne i spójne. Organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności złożonych zeznań. ZUS nie był przy tym reprezentowany na żadnej z rozpraw wyznaczonych w sprawie i poza złożeniem odpowiedzi na odwołania nie wykazał jakiejkolwiek aktywności procesowej.

W świetle złożonych w sprawie zeznań nie budzi żadnych wątpliwości, że wnioskodawca wykonywał w spornych okresach zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wymienione w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 13 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, tj. prace w akumulatorowniach przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych oraz Wykazie A, Dziale IV, poz. 19 do ww. rozporządzenia, tj. prace przy magazynowaniu, przepompowywaniu, przeładunku, transporcie oraz dystrybucji ropy naftowej i jej produktów.

W związku z tym, że wykazany przez wnioskodawcę okres pracy w warunkach szczególnych wynosi więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na marginesie wskazać należy, iż przepisy kodeksu postępowania administracyjnego nie przewidują możliwości anulowania wcześniej wydanej decyzji, co uczynił w niniejszej sprawie organ rentowy wydaną już w toku postępowania sądowego decyzją z dnia 8 stycznia 2014 roku. Zgodnie z art. 104 § 2 k.p.c. decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. W sprawie nie było przy tym podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 19 lutego 2013 roku z przyczyn wskazanych w art. 156 § 1 k.p.a. Dodać należy, że zgodnie z art. 477 ¹³ k.p.c. zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd – przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony – powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji nie ma wpływu na bieg sprawy.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie „1” sentencji.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz przepisów § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 490).