Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant p.o. stażysty Renata Kabzińska

po rozpoznaniu w dniu 05 maja 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 24 września 2013 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje J. K. prawo do emerytury od dnia (...) 2013 roku.

Sygn. akt VU 1455/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 września 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. K. prawa do emerytury.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 16 października 2013 roku, wnioskodawca wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, iż przepracował wymagane 15 lat w warunkach tj. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony ( wywrotka, traktor, wózek podnośnikowy, autobus).

W odpowiedzi na odwołanie, Organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu ZUS wskazał, iż nie zaliczył wnioskodawcy okresów pracy od 10 czerwca 1974 roku do 31 grudnia 1988 roku oraz od 1 października 1990 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) F. w R., ponieważ wnioskodawca nie posiada świadectwa pracy warunkach szczególnych, a na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dokumentach nie można ustalić, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

J. K. urodzony w dniu (...), złożył w dniu 23 sierpnia 2013 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury (dowód: wniosek o emeryturę k. 1-8 w aktach ZUS.

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 27 lat, 1 miesiąc i 15 dni. Wnioskodawca ma rozwiązany stosunek pracy oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, natomiast w ocenie ZUS wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15 letniego okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych zaliczył wnioskodawcy okres pracy na stanowisku kierowcy śmieciarki w Zakładach (...) S.A. w R. w wymiarze 1 roku i 9 miesięcy tj. okres od 1 stycznia 1989 roku do 30 września 1990 roku (bezsporne).

W okresie od 10 czerwca 1974 roku do 14 lutego 1997 roku oraz od 14 lutego 1997 roku do 31 sierpnia 2005 roku wnioskodawca J. K. był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w R. na wydziale (...) ( dowód: odpowiedź ZUS na odwołanie k.4 akt sprawy , decyzja ZUS z dnia 24 września 2013 roku k.36 akt ZUS ).

W okresie zatrudnienia tj. od 10 czerwca 1974 roku do 31 grudnia 1988 roku oraz od 1 października 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na Wydziale (...) (...) F.” S.A. w R. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. Zakład zatrudniał około 5 tysięcy osób i posiadał zaplecze samochodowe tj. około 50 samochodów ciężarowych. Były to zarówno samochody ciężarowe: S. (...), S. (...), na którym zamontowana była śmieciarka, samochód ciężarowy marki J., autobus o liczbie miejsc ponad 15 oraz wózki widłowe o masie 8-9 ton. Dyrekcja zakładu posiadała nadto samochody osobowe, jednakże do ich obsługi zatrudnieni byli kierowcy nie posiadający uprawnień do kierowania samochodami ciężarowymi.

J. K. na co dzień kierował samochodem marki J., zdarzało się także, iż autobusem przewoził pracowników zakładu (ok.40- 50) do ośrodka wczasowego. Wnioskodawca kierował także wózkami podnośnikowo-spalinowymi o ciężarze około 6-7 ton, którymi załadowywał tarcicę.

W całym okresie zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. w R., a zatem również od 10 czerwca 1974 roku do 31 grudnia 1988 roku oraz od 1 października 1990 roku do 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca J. K. w Zakładach (...) S.A. w R. na Wydziale (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował, jako kierowca samochodów ciężarowych o masie powyżej 3,5 tony tj. kierowca samochodów marki S., J., autobusów. Nadto kierował także wózkami podnośnikowo-spalinowymi o ciężarze około 6-7 ton, którymi załadowywał tarcicę. Innych prac wnioskodawca nie wykonywał ( dowód: zeznania wnioskodawcy J. K. k.15, zeznania świadków: R. B. k.14 verte, J. F. k.14 verte świadectwo pracy z dnia 14 lutego 1997 roku k.11 oraz z dnia 1 września 2005 roku k.13, kart przebiegu zatrudnienia i wynagrodzenia w aktach rentowych).

Wnioskodawca posiada uprawnienia do prowadzenia pojazdów: kat. B, C, D, BE, C1E, CE, DE. (dowód : kserokopia prawa jazdy wnioskodawcy k.16 w aktach sprawy

Zakłady (...) w R. nie wystawiły wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach ( okoliczność bezsporna).

Praca kierowcy wózka podnośnikowego-spalinowego mieści się w Dziale VIII poz.3 pkt 1, które wymienia pracę kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku Dz. U. nr 8 poz. 43 na stanowisku kierowca wózka podnośnikowego spalinowego.

W wykazie A, Dział VIII, pkt 2 – prace w transporcie i łączności - prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 (bezsporne)

Przy zaliczeniu wnioskodawcy J. K. okresu zatrudnienia na stanowisku kierowcy w Zakładach (...) S.A. w R. w okresie od 10 czerwca 1974 roku do dnia 31 grudnia 1988 roku oraz od dnia 1 października 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku kierowcy: samochodów ciężarowych, w tym wózka widłowego, śmieciarki, kierowy autobusu oraz wózka podnośnikowego- wnioskodawca spełnia warunki do nabycia prawa do emerytury; okres ten wynosi bowiem znacznie więcej, aniżeli wymagane 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ocenił i zważył, co następuje:

odwołanie jest uzasadnione, co skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 , poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

W ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy daje wszelkie podstawy do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy i przyznania mu prawa do emerytury ze względu na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono wnioskodawcy okresu pracy w Zakładach (...) S.A. w R. w okresie od 10 czerwca 1974 roku do dnia 31 grudnia 1988 roku oraz od dnia 1 października 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku kierowcy: samochodów ciężarowych, autobusu oraz wózka podnośnikowego.

Odnosząc się do zasadności odmowy zaliczenia przez ZUS powyższego okresu pracy, jako zatrudnienia w warunkach szczególnych stwierdzić należy, iż wózek podnośnikowy z napędem spalinowym jest urządzeniem transportowym, przeznaczonym do przemieszczania ładunków, a dodatkowo jest on wyposażony mechanizm widłowy do składania i układania w stosy ładunków spaletowanych w gospodarce magazynowej. Wózek widłowy posiada gabaryty oraz rodzaj napędu zbliżony do ciągnika, a do jego kierowania wymagane są specjalistyczne kwalifikacje, które wnioskodawca posiadał. Okoliczności te znajdują w treści jasnych i logicznych zeznań świadków J. F. oraz R. B., jak również samego wnioskodawcy. Wszyscy oni jasno, logicznie i szczegółowo opisali rodzaj wymiar pracy wykonywanej przez wnioskodawcę. Wskazane przez świadków oraz J. K. okoliczności w sposób nie budzący wątpliwości wskazują, że w spornym okresie wnioskodawca pracował tylko i wyłącznie jako kierowca samochodów ciężarowych, autobusu oraz wózka spalinowego-widłowego, wykonując pracę określoną jako praca w szczególnych rozporządzenia rady Ministrów z dnia 7 lutego1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy dał wiarę zgromadzonym dokumentom w aktach osobowych wnioskodawcy, w postaci: świadectw pracy, prawa jazdy, oraz dokumentacji ubezpieczeniowej, albowiem ich prawdziwości strony nie kwestionowały w toku procesu. Wiarygodne okazały się także zeznania samego ubezpieczonego oraz świadków R. B. oraz J. F.. Dowody te korelują wzajemnie ze sobą i z całokształtem zebranego materiału dowodowego, nie ma wiec żadnych podstaw, aby je kwestionować, tym bardziej, że przesłuchani świadkowie współpracowali z wnioskodawcą. Co więcej obaj świadkowie pracując z wnioskodawca w tym samym okresie i wykonywał te same obowiązki otrzymali świadectwo pracy w szczególnych warunkach.

Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 listopada 2008 r. (III AUa 3113/08, Lex nr 552003) „Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.” Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, Lex nr 558288). Przy ustalaniu długości wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ZUS uwzględnia tylko te okresy, wskazane w świadectwie pracy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (tak SN w orzeczeniu z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, LEX nr 14630). Przeprowadzenie innych dowodów przewidzianych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność pracy w warunkach szczególnych dopuszczalne jest, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument ten nie może zostać sporządzony. Postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c. , zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dopuszczalnymi przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

Należy zauważyć, że w judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się jednolicie, iż przewidziane w art. 32 i 184 ustawy o emeryturach i rentach prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 27 tej ustawy wieku emerytalnym jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. między innymi wyroki z dnia 22 lutego 2007 r., I UK 258/06, OSNP 2008/5-6/81; z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008/21-22/328; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, Lex nr 375653; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, Lex nr 483283; z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 88/08, niepublikowany; z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09, Lex nr 509022). Podzielając takie rozumienie instytucji emerytury z art. 32 i 184 ustawy o emeryturach i rentach, należy stwierdzić, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie przemawia za uznaniem, iż ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu, ponad wymagany okres 15 lat. Istotnym bowiem pozostaje, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (tak SN w wyroku z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, Lex nr 619638).

Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, to m.in. prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów ( wykaz A dział VIII pozycja 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.).

W ocenie Sądu, nie budzi wątpliwości, iż za pracę w warunkach szczególnych należy uznać zatrudnienie J. K. przez cały okres zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. w R. , w tym również od 10 czerwca 1974 roku do 31 grudnia 1988n roku oraz od 1 października 1990 roku do 31 grudnia 1998, gdzie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, ponad wymagane 15 lat, pracę w warunkach szczególnych tj. na stanowisku kierowcy: samochodów ciężarowych oraz wózka podnośnikowego.

Całkowicie bez znaczenia w tej sytuacji pozostawać musi natomiast fakt , że pracodawca w dokumentach pracowniczych ograniczył się do lakonicznego opisu jego stanowiska pracy: „kierowca” bez sprecyzowania o jakiego rodzaju samochody chodzi. Fakt ten znajduje bowiem potwierdzenie nie tylko w zeznaniach przesłuchanych świadków jak i samego ubezpieczonego, którzy wyjaśniają, iż J. K. w Zakładach (...) S.A. w R. na Wydziale (...) pracował wyłącznie w charakterze kierowcy samochodów ciężarowych ( (...), (...),autobus o liczbie miejsc ponad 15 ) oraz jako kierowca wózka podnośnikowego. Skoro więc ubezpieczony spełnia wszystkie warunki niezbędne do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, a wynikający z powołanych przepisów prawa, to nie było przeszkód, aby przyznać mu prawo do emerytury.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. , orzekł jak w sentencji orzeczenia.