Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2014r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 marca 2014r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa K. Ś.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 19 sierpnia 2013r. sygn. akt II C 937/12

I. zmienia zaskarżony wyrok na następujący:

„1. zasądza od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz K. Ś. kwotę 50.000 (pięćdziesiąt tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 5 stycznia 2012r. do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo w pozostałej części;

3. znosi wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego;

4. nakazuje ściągnąć od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 2.500 (dwa tysiące pięćset) złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od uwzględnionej części powództwa;

5. nie obciąża powódki nieuiszczoną opłatą sądową od oddalonej części powództwa”;

II. oddala apelację w pozostałej części;

III. znosi wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

IV. nakazuje ściągnąć od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 2.500 (dwa tysiące pięćset) złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od uwzględnionej części apelacji;

V. nie obciąża powódki nieuiszczoną opłatą sądową od oddalonej części apelacji.

Sygn. akt I ACa 1324/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2013r. w sprawie z powództwa K. Ś. przeciwko Towarzystwu (...) Spółki Akcyjnej
w W. o zadośćuczynienia, Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 3.624,90 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nie obciążył stron nieopłaconymi kosztami sądowymi.

(wyrok k. 161)

Powyższy wyrok zapadł na podstawie poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny co do zasady podzielił i przyjął za własne, a z których wynika, że w dniu19 września 2004r. w Z., kierujący samochodem B. nr rej. (...) Z. F. (1) naruszył umyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym poprzez nadmierną prędkość i niedostosowanie prędkości do warunków panujących na jezdni, utracił panowanie nad pojazdem, w wyniku czego uderzył w przydrożne drzewo, czym nieumyślnie spowodował obrażenia ciała m.in. u pasażerki M. Ś. w postaci urazu wielonarządowego, w konsekwencji którego M. Ś. zmarła. Z. F. (2) został prawomocnie skazany za ten czyn wyrokiem Sądu Rejonowego w Zgierzu z 28 września 2006r., utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z 27 lutego 2007r.

W dacie zdarzenia posiadacz samochodu B. nr rej. (...) był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A.
w W., które funkcjonowało wówczas pod nazwą (...) S.A. w W..

W październiku 2012r. nastąpiło połączenie (...) S.A. w W. oraz Towarzystwa (...) S.A. w W. poprzez przeniesienie całego majątku tej pierwszej na rzecz drugiej spółki
w trybie art. 492 § 1 pkt 1 w zw. z art. 506 § 4 ksh.

K. Ś. jest córką M. Ś..

Do czasu śmierci matki powódka funkcjonowała bardzo dobrze. Po śmierci M. Ś. nastąpiła typowa reakcja żałoby, jaka występuje po stracie osoby bliskiej. Śmierć matki spowodowała początkowo poczucie całkowitej bezradności, lęk przed przyszłością. Konieczność pomocy najbliższym zmusiła powódkę do mobilizacji psychicznej. Kolejne zdarzenie losowe, jakim była śmierć dziadka, oraz zaburzenia depresyjne, które wystąpiły
u ojca powódki po śmierci żony, spowodowały nasilenie zaburzeń emocjonalnych
u K. Ś.. Powódka wykazuje objawy lękowo - depresyjne, obawy o przyszłość. Stopień ich nasilenia świadczy o potrzebie terapii psychologicznej. Terapia może być prowadzona w warunkach ambulatoryjnych, w ramach refundacji z NFZ.

Po śmierci M. Ś. powódka dwukrotnie korzystała z pomocy psychologa, przyjmowała i do tej pory przyjmuje doraźnie przepisane przez psychologa leki, natomiast nie korzystała z pomocy psychiatry.

Śmierć matki spowodowała u K. Ś. nerwicę lękową, która miała wpływ na funkcjonowanie powódki w szkole. Jej objawy utrzymują się nadal, nie upośledzając obecnie zdolności do pracy i nauki. Spowodowany tym uszczerbek na zdrowiu K. Ś. wynosi 5%. Dysfunkcje psychiczne związane ze śmiercią matki nie wymagały i nie wymagają leczenia psychiatrycznego powódki.

K. Ś. ma 26 lat i studiuje. W chwili śmierci matki powódka miała 17 lat, mieszkała z rodzicami i starszą siostrą. Powódka do tej pory odczuwa psychologiczne skutki braku matki. W tej chwili K. Ś. mieszka z babcią, która po śmierci swojego męża została sama; ojciec powódki i jej siostra mieszkają za granicą. Ojciec powódki cierpi na zaburzenia depresyjne po śmierci żony. Z tego względu nie był on wsparciem dla swoich córek, ale sam wymagał pomocy z ich strony. Siostra K. Ś. wyjechała z mężem z Polski rok po śmierci matki. Od tego momentu, całość spraw związanych
z prowadzeniem domu spoczęła na barkach powódki. K. Ś. ciężko przeżywa swoje niepowodzenia i trudno jej sobie z nimi poradzić. Po śmierci matki, powódka ukończyła liceum i studia licencjackie. Obecnie K. Ś. jest w trakcie pisania pracy magisterskiej. Powódka utrzymuje się z pracy, jako recepcjonistka w hotelu, gdzie zarabia około 1.800 zł brutto miesięcznie. Pozostająca we wspólnym gospodarstwie babcia powódki otrzymuje emeryturę w kwocie 1.200 zł miesięcznie. Powódka nie ma majątku.

W listopadzie 2006r. K. Ś. otrzymała od ubezpieczyciela posiadacza pojazdu, którym kierował sprawca wypadku odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej wskutek śmierci matki, w kwocie 20.000 zł.

W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy stwierdził bezzasadność wytoczonego powództwa uznając, że roszczenia o zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej nie mogło znaleźć w obowiązującym w dacie tragicznego wypadku stanie prawnym swojej podstawy, gdyż art. 446 § 4 przewidujący takie roszczenie wszedł w życie z dniem 3 sierpnia 2008r.
w związku z nowelizacją Kodeksu cywilnego ustawą z dnia 30 maja 2008r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 116, poz. 731), zaś przedmiotowy wypadek i zgon matki powódki miał miejsce przed tą datą (19 września 2004r.).

Jednocześnie Sąd Okręgowy podniósł – mając na uwadze sformułowaną przez powódkę podstawę prawną zgłoszonego roszczenia (art. 24 § 1 kc w zw. z art. 448 kc) - że w jego ocenie tak zdefiniowana podstawa prawna odpowiedzialności nie może mieć zastosowania
w sytuacjach, gdy podmiotem odpowiedzialnym za skutki wypadku komunikacyjnego jest zakład ubezpieczeń - w ramach zawartej umowy ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w myśl przepisów ustawy
z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013r. poz. 392), gdyż ówcześnie podmioty te nie miały obowiązku – z uwagi na brak stosownej podstawy prawnej – kalkulować takiego ryzyka ubezpieczeniowego.

Mając na względzie jednak odmienne, dominujące stanowisko orzecznictwa Sąd Okręgowy podkreślił, że w jego ocenie jedynie nowa interpretacja przepisów art. 24 § 1 kc
w zw. z art. 448 kc, które nie uległy zmianie, nie powinna stanowić źródła zgłoszonego roszczenia o zadośćuczynienie. Nadto dominujące w orzecznictwie w tym zakresie stanowisko pozostaje w sprzeczności z naczelną zasadą państwa prawa oraz Konstytucji RP, tj. równością obywateli wobec prawa.

Poza tym Sąd Okręgowy podniósł, że wynikająca z art. 448 kc przesłanka zawinionego naruszenia dóbr osobistych poszkodowanego obejmuje ze swojej istoty świadomość sprawcy m. in. naruszenia swoim działaniem dobra osobistego bezpośrednio poszkodowanej w postaci podlegającej ochronie szczególnej więzi rodzinnej ofiary wypadku – jako matki powódki, zaś przyjęcie takiej winy wymagałoby wykazania, że sprawca wypadku, ewentualnie posiadacz pojazdu mechanicznego wiedział lub powinien był liczyć się z tym, że bezpośrednio poszkodowana ma rodzinę.

W przedmiocie kosztów postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 kpc, tj. w myśl zasady odpowiedzialności stron za wynik procesu, zasądzając od powódki na rzecz strony pozwanej zwrot kosztów zastępstwa procesowego.

Jednocześnie Sąd Okręgowy nie obciążył stron nieopłaconymi kosztami sądowymi.

(uzasadnienie k. 167 – 171v)

Powódka zaskarżyła powyższy wyrok apelacją w całości, zarzucając obrazę prawa materialnego, tj.:

1) art. 24 § 1 kc w zw. z art. 448 kc przez ich błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego nie przysługuje na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008r., a w konsekwencji przez ich niezastosowanie w okolicznościach, w których powinny być zastosowane;

2) art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Fundusz Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2003 r. Nr 124, poz. 1152 ze zm.), zwanej dalej „ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych”, przez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności w ramach umowy ubezpieczenia OC posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym za naruszenie innych dóbr osobistych niż te, które zostały wskazane w art. art. 444 § 1 - 3 kc, art. 445 § 1 i 2 kc, art. 446 § 1 - 4 kc, tj. zdrowie i życie, podczas gdy odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń jest wyznaczana, zarówno co do zasady, jak i co do granic odpowiedzialnością ubezpieczonego i skoro ubezpieczony ponosi obowiązek zapłaty zadośćuczynienia na podstawie art. 448 kc, to zakład ubezpieczeń obowiązany jest przejąć ten obowiązek,
a w konsekwencji przez jego niezastosowanie w okolicznościach, w których powinien być zastosowany.

W konkluzji apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie wytoczonego powództwa, poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwoty 100.000 zł wraz
z ustawowymi odsetkami, liczonymi od dnia 5 stycznia 2012r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania,
w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancję według norm przepisanych.

(apelacja k. 187 - 190)

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego pozwanej w postępowaniu apelacyjnym.

(odpowiedź na apelację k. 196 - 197)

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna.

Podniesione w zgłoszonym środku odwoławczym zarzuty obrazy prawa materialnego są trafne, gdyż w ocenie Sądu Apelacyjnego nie zasługuje na aprobatę wyrażone przez Sąd
I instancji stanowisko - jakoby z uwagi na datę przedmiotowego wypadku, w wyniku którego doszło do śmierci M. Ś., tj. przed dniem wejścia w życie (3 sierpnia 2008r.) nowelizacji art. 446 kc, dokonanej ustawą z dnia 30 maja 2008r. o zmianie m. in. ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. z 2008r., Nr 116, poz. 731), a polegającej na dodaniu do tego przepisu § 4, stanowiącego źródło dochodzenia zadośćuczynienia w przypadku śmierci osoby najbliższej – nie istniała możliwość zasądzenia pokrzywdzonym – osobom najbliższym zmarłego odpowiedniego zadośćuczynienia. Tym bardziej, że w świetle orzecznictwa sądów powszechnych (wyrok SA w Warszawie z 22.02.2004r., II ACa 641/03, opubl. w Wokanda 2004/9/44) oraz Sądu Najwyższego (wyrok SN z 11.04.2006r., I CSK 159/05, opubl. w LEX nr 371773) na gruncie art. 24 kc w zw. z art. 448 kc jeszcze przed powołaną nowelizacją formułowano tezy o ochronie tak doniosłych dóbr osobistych, jak prawo do życia
w rodzinie, prawa do życia w związku małżeńskim, posiadania obojga rodziców, czy życia
w pełnej rodzinie, w której mąż matki jest ojcem jej dzieci (wyrok SA w Gdańsku
z 14.12.2007r., I ACa 1137/07, opubl. w POSAG 2008/1/50, wyrok SA w Łodzi
z 15.07.2010r., I ACa 437/10, opubl. w OSA w (...)/2010). Zatem – wbrew stanowisku Sądu I instancji - prawo do życia w rodzinie i utrzymanie tego rodzaju więzi bez wątpienia stanowi dobro osobiste członków rodziny, podlegające ochronie na podstawie art. 23 i 24 kc (wyrok SN z 14.01.2010r., IV CSK 307/09, opubl. w OSNIC 2010/C/91). Nadto w uchwale
z dnia 22 października 2010r., III CZP 76/10, (opubl. na www.sn.pl) Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego, na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc, przysługuje zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008r. tj. datą wejścia w życie powołanej nowelizacji art. 446 kc. Tożsamy pogląd Sąd Najwyższy wyraził w uchwale z dnia 13 lipca 2011r., w sprawie III CZP 32/11 konstatując, że Sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc, także wtedy, gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008r. wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (OSNC 2012/1/10). Analogiczne stanowisko znajduje również odzwierciedlenie
w ugruntowanej i co do zasady jednolitej linii orzeczniczej sądów powszechnych, w myśl której więź rodzinna jest dobrem osobistym, a jego naruszenie uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 kc w związku z art. 24 § 1 kc w sytuacji, gdy śmierć członka rodziny nastąpiła na skutek deliktu (wypadku komunikacyjnego), który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008r. (wyrok SA w Poznaniu z 30.10.2013r, I ACa 816/13, LEX nr 1388898; wyrok SA w Lublinie z 24.10.2013r., I ACa 442/13, LEX nr 1416170).

Dodatkowo odnosząc się do wskazanych przez Sąd I instancji argumentów, które legły u podstaw oddalenia roszczenia powódki o zadośćuczynienia Sąd Apelacyjny w pełni podziela pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w innym składzie, w sprawie I ACa 459/13, w której w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 stycznia 2014r. wskazano, że wprowadzenie art. 446 § 4 kc nie powinno być rozumiane w ten sposób, iż w dotychczasowym stanie prawnym art. 448 kc nie mógł stanowić podstawy przyznania zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej. Takie stwierdzenie oznaczałoby, że chwila, w której zaszło zdarzenie będące źródłem szkody, decydująca - zgodnie z wyborem ustawodawcy - o możliwości zastosowania art. 446 § 4 kc, rozstrzygałaby definitywnie o istnieniu lub braku istnienia uprawnienia do uzyskania zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią osoby bliskiej, bez względu na rodzaj tej krzywdy. Prowadziłoby to do radykalnego zróżnicowania sytuacji osób, które doznały krzywdy o podobnym charakterze, nawet w krótkich odstępach czasu, co jest trudne do zaakceptowania (LEX nr 1416095).

W tym kontekście nie znalazły również uzasadnienia argumenty Sądu I instancji, jakoby w wyniku dominującej w orzecznictwie interpretacji art. 24 § 1 kc w zw. z art. 448 kc dopuszczającej ochronę dóbr osobistych członków rodziny po śmierci najbliższej osoby
w wyniku deliktu dochodziło do różnicowania sytuacji prawnej obywateli, co potwierdza przytoczone orzecznictwo powstałe jeszcze na gruncie art. 24 § 1 kc w zw. z art. 448 kc, tj. przed wskazaną nowelizacją. Dodatkowo – co dostrzegł zresztą Sąd I instancji – nie bez znaczenia pozostaje w tym zakresie również zmiana wykładni art. 446 § 3 kc.

Za trafny należało również uznać zarzut wadliwej wykładni i zastosowania powołanych przepisów cytowanej ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Fundusz Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013r. poz. 392), gdyż w ocenie Sądu Apelacyjnego – odmiennie od stanowiska Sądu I instancji – na gruncie art. 34 tej ustawy brak podstaw do wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela posiadacza pojazdu mechanicznego (w zakresie OC) za naruszenie dóbr osobistych członków rodziny w związku ze śmiercią bezpośrednio poszkodowanego działaniem ubezpieczonego sprawcy. Tym bardziej, że podnosząc zagadnienie zwiększonego ryzyka ubezpieczycieli z tego tytułu oraz braku możliwości i podstaw wówczas do stosownej kalkulacji Sądowi I instancji umyka przede wszystkim zasada rozkładu ciężaru dowodu i wynikający z niej obowiązek stosownej inicjatywy dowodowej strony pozwanej, która nie podjęła żadnej aktywności w celu wykazania ewentualnej niemożności zaspokojenia zgłoszonego przez powódkę roszczenia przez wzgląd na powołane przez Sąd I instancji okoliczności. Nie wspominając już nawet
o tym, że działalność ubezpieczeniowa ze swojej istoty zasadza się na statystycznej kalkulacji realizacji poszczególnych ryzyk ubezpieczeniowych oraz powszechności – in casu wręcz ustawowego obowiązku - danego rodzaju ubezpieczenia. Poza tym w kontekście przywołanych orzeczeń zarówno sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego wynika, że nawet na gruncie ówczesnej regulacji art. 34 cytowanej ustawy oraz znajdujących in casu zastosowanie art. 24 § 1 kc w zw. z art. 448 kc, przyjmowano zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela posiadacza pojazdu mechanicznego (sprawcy) obejmujący możliwość ochrony dóbr osobistych pośrednio poszkodowanych najbliższych członków rodziny zmarłego.

Natomiast argumentacja Sądu Okręgowego odnośnie świadomości sprawcy wypadku w zakresie możliwości naruszenia dóbr osobistych bezpośrednio i pośrednio poszkodowanych w postaci więzi rodzinnych jest nieuzasadniona, gdyż każdy sprawca czynu niedozwolonego ponosi odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę (art. 415 kc), bez względu na to, czy swoją świadomością w momencie choćby nieumyślnego działania obejmuje wszelkie potencjalne negatywne następstwa swojego zachowania. Nadto art. 361 § 2 kc formułuje zasadę pełnego odszkodowania, tj. doznanej przez poszkodowanego szkody zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym (krzywda).

Wobec powyższego, na podstawie art. 386 § 1 kpc, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 50.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 5 stycznia 2012r., tj. od następnego dnia od wydania przez stronę pozwaną decyzji odmownej w przedmiocie dochodzonego żądania (zgodnie z żądaniem pozwu, czego strona pozwana zresztą nie kwestionowała) i oddalił powództwo w pozostałej części jako bezzasadne, jednocześnie na podstawie art. 100 zd. 1 in pricipio kpc znosząc między stronami koszty zastępstwa procesowego oraz na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. nakazując ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 2.500 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od uwzględnionej części powództwa (5% x 50.000 zł), a także na podstawie art. 102 kpc nie obciążając powódki nieuiszczoną opłatą sądową od oddalonej części powództwa.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego - wbrew stanowisku Sądu I instancji – w analizowanym przypadku nie ulega bowiem wątpliwości – w świetle dowodu z opinii biegłego psychologa
(k. 82 – 83 i k. 129) oraz psychiatry (k. 139) - że tragiczna śmierć matki wywołała u wówczas 17-letniej powódki, poza typową reakcją żałoby, poczucie bezradności i lęku o przyszłość, co sprawia, że powódka nadal wykazuje objawy lękowo – depresyjne, silnie odczuwając brak matki, jej wsparcia i możliwości życia w pełnej rodzinie. W tym miejscu należy zaznaczyć, że doznane przez powódkę, jako osobę wówczas niepełnoletnią, w związku ze stratą matki negatywne doświadczenia psychiczne skutkowały 5% uszczerbkiem na zdrowiu, który wprawdzie nie zakłuca zdolności powódki do nauki, czy pracy, niemniej wymaga psychoterapii, a okazjonalnie nawet farmakoterapii. Dodatkowo należy podnieść, że powrót powódki do równowagi psychicznej był niejako wymuszony sytuacją rodzinną, tj. utratą
w relatwynie krótki czasie po śmierci matki również dziadka – ojca zmarłej, a także załamaniem psychicznym ojca powódki – męża zmarłej, który bardzo silnie doświadczył utraty żony.

Uwzględniając zatem, że na wysokość zadośćuczynienia (rozmiar krzywdy) mają wpływ takie okoliczności jak: dramatyzm doznań bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rola jaką
w rodzinie pełniła osoba zmarła, rodzaj i intensywność więzi łączącej poszkodowanego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci, wiek poszkodowanego (wyrok SA w Katowicach z 10.10.2013r., I ACa 604/13; LEX nr 1394202), w ocenie Sądu Apelacyjnego, w związku z negatywnymi skutkami śmierci matki żądanie przez powódkę zadośćuczynienia w zakresie kwoty 50.000 złotych jest uzasadnione, jako adekwatne do rozmiaru doznanej krzywdy. Przy określeniu należnej powódce z tego tytułu kwoty nie sposób bowiem było – obok powołanych zaburzeń natury psychicznej - również pominąć, dramatycznych okoliczności przedmiotowego wypadku, jak również faktu, że w wyniku śmierci matki niepełnoletnia wówczas powódka utraciła - obok swojego ojca – najbliższą
i najważniejszą osobę, z którą była silnie emocjonalnie związana, tracąc w ten sposób możliwość korzystania z opieki i wsparcia matki w szczególnym okresie swojego życia, cechującego się - w związku z wejściem w dorosłość - koniecznością podejmowania licznych, trudnych i odpowiedzialnych decyzji. Szczególnie, że wskutek załamania ojca powódki po stracie żony powódka de facto nie mogła liczyć także na jego wsparcie. Wraz z siostrą powódka musiała bowiem wspomóc ojca, co nagle i brutalnie przerwało okres jej dzieciństwa i dorastania, wymuszając przedwczesne wejście w świat ludzi dorosłych. W efekcie po śmierci matki powódka korzystała z porad psychologicznych i okazjonalnie przyjmowała stosowne leki, podczas gdy przed śmiercią matki powódka nie miała tego rodzaju potrzeb.

Rozmiar krzywdy powódki może jedynie nieznacznie łagodzić umiarkowana, systematyczna poprawa jej kondycji psychicznej, w dużej mierze wywołana sytuacją rodzinną oraz zaangażowanie we własną edukację. Nadto powódka jako młoda osoba ma duże szanse ułożyć sobie pomyślnie życie osobiste, co również może pomóc złagodzić przeżytą traumę.

Wobec powyższego w pozostałym zakresie, tj. co do dalszej kwoty 50.000 złotych (powódka domagała się 100.000 zł zadośćuczynienia) Sąd Apelacyjny oddalił powództwo jako wygórowane i nieudowodnione, a zatem bezzasadne. Szczególnie, że określając wysokość zadośćuczynienia adekwatnie do rozmiaru krzywdy, uwzględniając wprawdzie indywidualne okoliczności każdego przypadku, Sąd musi starać się obiektywizować kryteria oceny oraz skalę i charakter doznań poszczególnych poszkodowanych, mając na uwadze, że każda strata osoby bliskiej jest bolesna i stanowi źródło cierpień psychicznych, zaś należne zadośćuczynienia powinno pomóc złagodzić owo cierpienie i umożliwić dostosowanie się do zmienionej w związku z utratą bliskiej osoby sytuacji (por. wyrok SA w Łodzi
z 30.10.2013r., I ACa 591/13, LEX nr 1394247). Oznacza to, że przyznana poszkodowanemu kwota powinna stanowić realną wartość ekonomiczną w odniesieniu do doznanej krzywdy, nie będąc przy tym jedynie wartością symboliczną, jak i nie stanowiąc źródła bezpodstawnego wzbogacenie poszkodowanego (wyrok SN z 28.09.2001r., III CKN 427/00, opubl. w LEX nr 52766 oraz wyrok SA w Lublinie, I ACa z 29.09.2005r., 510/05, opubl.
w (...)). Szczególnie, że zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 kc nie jest zależne od pogorszenia sytuacji życiowej osoby bliskiej w wyniku śmierci bezpośrednio poszkodowanego (co zostało powódce przez stronę pozwaną zrekompensowane poprzez wypłatę odszkodowania w wysokości 20.000 zł), lecz ma na celu złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej (wyrok SA w Poznaniu z 7.01.2014r., I ACa 1093/13, LEX nr 1416229; wyrok SN z 12.09.2013r., IV CSK 87/13, LEX nr 1383297).

W konsekwencji, na podstawie art. 385 kpc, Sąd Apelacyjny oddalił apelację
w pozostałym zakresie jako bezzasadną.

Wobec powyższego na podstawie art. 100 zd. 1 in principio kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc Sąd Apelacyjny zniósł między stronami koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym oraz na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. nakazał ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 2.500 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od uwzględnionej części apelacji (5% x 50.000 zł), nie obciążając przy tym powódki nieuiszczoną opłatą sądową od oddalonej części apelacji,
z uwagi na charakter zgłoszonego roszczenia oraz sytuację osobistą i materialną powódki (art. 102 kpc).