Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa S. W. i M. W.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 5 czerwca 2013 r. sygn. akt I C 1014/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta K. na rzecz powodów S. W. i M. W. kwotę 2 700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 1151/13

UZASADNIENIE

M. i S. małżonkowie W. w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta K. , zastąpionemu w postepowaniu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa , domagali się zasądzenia kwoty 152 846 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem odszkodowania. Wnieśli także o obciążenie strony przeciwnej kosztami sporu.

Uzasadniając zgłoszone żądanie wskazali , że na podstawie decyzji Wojewody (...) z dnia 6 listopada 2009r znak : (...) (...)została stwierdzona niezgodność z prawem decyzji Naczelnika Urzędu Dzielnicowego K. z dnia 7 grudnia 1979r nr(...), na podstawie której wywłaszczono na rzecz Skarbu Państwa za odszkodowaniem , nieruchomości położone w gmina katastralna O. , na cele budowy południowej drogi ekspresowej m. K. na odcinku B. - O..

Decyzja ta obejmowała m. in parcele katastralne nr (...) o powierzchni 2310m. kw , będącą uprzednio własnością M. Ł. oraz nr(...), własności P. Ł. , a które na podstawie aktu własności ziemi stały się własnością W. i W. W. (3) - poprzedników prawnych powodów - którzy darowali te realności powodom.

Organ nadzorczy stwierdził niezgodność z prawem decyzji wywłaszczeniowej , uznając, że decyzja ta , nie ujawniona w księgach wieczystych, została skierowana do podmiotów nieuprawnionych , M. Ł. oraz następców prawnych P. Ł. , w sytuacji gdy tytuł własności tych realności ptrzysługiwał już wówczas małżonkom W..

Osoby uprawnione do otrzymania odszkodowania świadczenia tego nie uzyskały za wyjątkiem tej jego części , która została wówczas wypłacona W. W. (3) , która była spadkobierczynią P. Ł. , a która odpowiadała odszkodowaniu za udział wynoszący 3/24 części w parceli katastralnej nr (...).

Motywując określenie rozmiaru ilościowego dochodzonego roszczenia , powodowie, na których rzecz poprzednicy prawni przenieśli , w ramach odrębnej umowy , także wierzytelność z tytułu należnego odszkodowania podnieśli , że składają się na nie sumy odpowiadające wartości rynkowej wywłaszczonych niezgodnie z prawem nieruchomości stanowiących dawną parcelę (...)[ kwota 115 000 złotych ] oraz udziału 21/24 , w prawie własności parceli nr (...)[ kwota 37 846 zł ]

Odpowiadając na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz obciążenie przeciwników procesowych kosztami postępowania.

W pierwszej kolejności Skarb Państwa wskazał jako przyczynę , która winna doprowadzić do oddalenia powództwa to , że uszczerbek , którego wyrównania powodowie się domagają powstał z przyczyn za które odpowiadają ich poprzednicy prawni W. i W. O. bowiem ustalenia faktyczne , które stały się podstawą wydania przez Wojewodę (...) decyzji nadzorczej nie uwzględniły tego , że świadczenie z tytułu odszkodowania za odjecie prawa własności parceli nr (...)zostało W. W. (3) wypłacone. Mimo , że nie odpowiadało ono w pełni świadczeniu z tego tytułu jej należnemu , a uprawniony także do niego W. W. (3) nie otrzymał go w żadnym rozmiarze małżonkowie, mając taką możliwość , nie złożyli odwołania od decyzji z dnia 7 grudnia 1979r. Zatem to zaniechanie , w sytuacji , gdy pozostała część świadczenia została przekazana podmiotom nie uprawnionym , decyduje zdaniem pozwanego Skarbu Państwa , że powstanie wynikającego stad uszczerbku w majątku poprzedników prawnych powodów , zostało spowodowane wyłącznie tym zaniechaniem.

Strona pozwana podkreśliła , akcentując , że sama decyzja nadzorcza , stwierdzająca wydanie decyzji wywłaszczeniowej z naruszeniem prawa nie decyduje eo ipso o zasadności żądania odszkodowawczego , a powodowie nie są w takiej sytuacji wolni od obowiązku udowodnienia ogólnych przesłanek odpowiedzialności tego rodzaju po stronie Skarbu Państwa , iż decyzja Wojewody (...) z dnia 6 listopada 2009r nie zmieniła nic w świadomości poprzedników prawnych powodów w zakresie tego , iż nie uzyskując wyrównania szkody w swoim majątku doznali uszczerbku.

Wyklucza to także istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem w postaci wydania decyzji o wywłaszczeniu i ustaleniu odszkodowania , a szkodą identyfikowaną w podstawie faktycznej przez powodów .

Ponadto strona pozwana broniła się wobec żądania zgłoszonego w pozwie zarzutem przedawnienia roszczenia wskazując , że jego termin należy liczyć od daty doręczenia W. i W. A. Własności Ziemi z dnia 14 kwietnia 1980r , którym potwierdzono im tytuł własności nieruchomości objętych sporem. Zatem termin dziesięcioletni upłynął wcześniej aniżeli data wytoczenia powództwa o odszkodowanie./ 7 czerwca 2011r /

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2013r Sąd Okręgowy w Krakowie :

- zasądził na rzecz powodów , do niepodzielnej ręki , od Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta K. kwotę 152 846 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania do dnia zapłaty [ pkt I ],

- oddalił powództwo w pozostałym zakresie [ pkt II ],

- zasądził na ich rzecz od strony przeciwnej kwotę 3600 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu [ pkt III sentencji ],

- nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 3 644, 47 zł tytułem wydatków związanych z postępowaniem, których powodowie nie mieli , jako od nich zwolnieni , obowiązku ponieść [ pkt IV sentencji rozstrzygnięcia ]

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Za niesporne pomiędzy stronami uznał , że w dniu 6 listopada 2009r Wojewoda (...) wydał decyzję nadzorczą nr (...), którą uznał za wydaną z naruszeniem prawa decyzję z dnia 7 grudnia 1979r nr (...) Naczelnika Urzędu Dzielnicowego K. o wywłaszczeniu na rzecz Skarbu Państwa za odszkodowaniem nieruchomości , w tej jej części, którą na rzecz Skarbu Państwa przeszło prawo własności, znajdujących się na terenie miejscowości O. ; realności składającej się z parceli katastralnej nr(...) o powierzchni 2310m. kw , które dotąd, zgodnie z treścią wpisów w prowadzonej dla niej księdze wieczystej przysługiwało M. Ł. oraz parceli katastralnej nr (...)o powierzchni 829 m. kw., której ujawnionym właścicielem był P. Ł..

Podstawą decyzji Wojewody była ocena , że decyzja wywłaszczeniowa w tej części w jakiej organ nadzoru uznał ją za wydaną z naruszeniem prawa [ pkt 32 i 33] , została wydana wobec osób , które nie miały w postępowaniu przymiotu strony albowiem tytuł własności do parcel katastralnych (...) i (...)przysługiwał w tym czasie W. i W. W. (3) na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej.

Parcele te odpowiadają obecnie działkom ewidencyjnym nr : (...) z obrębu (...)

W zakresie okoliczności spornych Sąd I instancji ustalił , iż wywłaszczenie nastąpiło na potrzeby budowy południowej drogi ekspresowej miasta K. na odcinku B. - O.. W decyzji Naczelnika Urzędu Dzielnicowego K. z 7 grudnia 1979r stwierdzono , że z tytułu wywłaszczenia parcel katastralnych , objętych księgą wieczysta nr (...) , oznaczonych numerami(...) i(...) ustalone odszkodowanie należne jest spadkobiercom P. Ł. w osobach : M. Ł. w 6/24 części , W. W. (3) w 3/24 części , Z. D. w 3/24 części , A. R. w 3/24 części T. Ł. w 3/24 części , J. Ł. w 3/24 części i M. Ł. w 3/24 części . Kwota przyznana i wypłacona z tego tytułu W. W. (3) wyniosła 1 234, 50 /ówczesnych złotych /

Jako uprawnioną do odszkodowania za wywłaszczenie parcel katastralnych nr (...) i (...), objętych księgą wieczystą nr (...) , wskazano M. Ł. , a suma przyznanego jej z tego tytułu odszkodowania zamknęła się w kwocie 27 720 /ówczesnych / złotych.

Decyzja z dnia 7 grudnia uzyskała walor ostateczności w dniu 29 grudnia 1979r.

Aktem Własności Ziemi z dnia 14 kwietnia 1980r Naczelnik Urzędu Dzielnicowego K. potwierdził , że na podstawie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych poprzednicy prawni powodów ; W. i W. W. (4) stali się z dniem 4 listopada 1971r właścicielami na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomości objętych księgami wieczystymi nr (...) , położonych na terenie dawnej gminy katastralnej O. , dzielnicy administracyjnej K. wraz ze znajdującymi się na nich zabudowaniami.

Nieruchomości objęte sporem , w dacie wywłaszczenia, były nieruchomościami gruntowymi , pozbawionymi zabudowy , przeznaczonymi na cele rolne , na obszarze osiedla (...). W związku z decyzją wywłaszczeniową doszło do zmiany ich przeznaczenia w planach zagospodarowania przestrzennego na nieruchomości drogowe. W chwili rozstrzygania o roszczeniu powodów są one zajęte pod drogę publiczną - węzeł autostrady (...) - B. I. Powstawał on w okresie lat 1988-1995r. Wchodzi ona w skład głównych korytarzy układu drogowo - ulicznego miasta K..

Aktualna wartość tych nieruchomości , według ich stanu na dzień 7 grudnia 1979r , przy uwzględnieniu lokalizacji , sąsiedztwa z innymi realnościami oraz przeznaczenia wynikającego z celu decyzji wywłaszczeniowej gdy chodzi o dawną parcelę katastralną nr (...)o powierzchni 2310m. kw , wynosi 1116 447 zł , a w przypadku udziału 21/24 wprawie własności parceli katastralnej nr (...)o powierzchni 829 m. kw , 36 566 zł. Stanowi to łącznie sumę 153 013 zł.

Stały się one własnością powodów na podstawie umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego pomiędzy nimi a W. i W. W. (3) w dniu 3 grudnia 1998r, rep.(...)

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy stanął na stanowisku , że roszczenie powodów jest , co do zasady , usprawiedliwione.

Wskazując na datę decyzji wywłaszczeniowej , odwołując się do uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2011r , sygn.. III CZP 112/10 stanął na stanowisku , że do roszczeń o naprawienie szkody wywołanej wydaniem decyzji administracyjnej sprzed 1 września 2004r , której wydanie z naruszeniem prawa stwierdził organ nadzorczy już po tej dacie, mają zastosowanie przepisy art. 160 § 1,2,3, 6 kpa obowiązującego przed wyjściem w życie noweli do kodeksu cywilnego , która zaczęła obowiązywać w tym dniu.

Odwołując się do motywów tego judukatu wskazywał w dalszym ciągu , że zdarzenie , prowadzące do powstania szkody o którym mowa w art. 5 ustawy o zmianie ustawy kodeks cywilny i niektórych innych ustaw z dnia 17 czerwca 2004r { DzU Nr 162 poz. 1692} , ma złożony charakter , obejmując nie tylko decyzję , której nieważność lub wydanie z naruszeniem prawa następnie stwierdzono ale także samą decyzje nadzorczą , obejmującą takie rozstrzygniecie, które jest prejudykatem realizującym jedną z przesłanek pozwalająca na skuteczne sformułowanie roszczenia odszkodowawczego wobec Skarbu Państwa.

Odwołując się do daty decyzji Wojewody (...) z dnia 6 listopada 2009r , która to data była także datą jej ostateczności , a której ustalenia faktyczne oraz konsekwencje prawne uznał Sąd za wiążące przy podejmowaniu rozstrzygnięcia o roszczeniu powodów , ocenił jako chybiony zarzut przedawnienia podniesiony przez stronę pozwaną .

Jako wykazane przez domagających się wyrównania uszczerbku ocenił także pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej.

W tym kontekście jako nietrafne uznał te zarzuty Skarbu Państwa , które zostały oparte na twierdzeniach o braku związku przyczynowego pomiędzy wydaniem decyzji z dnia 7 grudnia 1979r a szkodą jak również te , zgodnie z którymi sama W. W. (3) poprzez swoje zaniechanie w zakresie podważania decyzji wywłaszczeniowej i wynikającej z niej wysokości świadczenia odszkodowawczego , przy wykorzystaniu środka odwoławczego w trybie instancji , doprowadziła do powstania szkody, a co najmniej wyłącznie przyczyniając się do niej.

Rozważając wysokość należnego powodom świadczenia wobec określenia wartości rynkowej wywłaszczonych nieruchomości w drodze opinii biegłego , której wnioski , mimo zarzutów strony pozwanej do opracowania eksperckiego , w całości podzielił , na poziomie wyższym , iż kwota dochodzona pozwem , w odwołaniu się do normy art. 321 §1 kpc , stanął na stanowisku , ze określona przez nich w żądaniu suma jest im w całości należna.

Za nietrafne uznał natomiast dochodzenie przez małżonków W. odsetek za okres od daty wniesienia pozwu , a to , wobec określenia wartości nieruchomości według aktualnych cen rynkowych , formułując wniosek prawny , że świadczenie akcesoryjne wobec żądania głównego należne jest od daty orzekania o odszkodowaniu. Uznał bowiem , że oznaczenie innego terminu początkowego odsetek byłoby równoznaczne z przyznaniem odszkodowania w skali przenoszącej rzeczywisty uszczerbek jakiego powodowie doznali.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 §1 kpc , stosując w zakresie ich wzajemnego rozliczenia pomiędzy stronami, regułę odpowiedzialności za wynik sprawy.

Podstawą rozstrzygnięcia o obowiązku pokrycia wydatków związanych z postępowaniem była norma art. 113 ust. 1 u.k.s.c.

Apelację od tego wyroku złożyła strona pozwana i zaskarżając go w zakresie punktów I, III i IV sentencji domagała się jego zdeformowania poprzez oddalenie powództwa w całości oraz obciążenia powodów kosztami należnymi Skarbowi Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa za obydwie instancje.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 160 §6 k.p.a. i 442 kc jako konsekwencji nietrafnego przyjęcia przez Sąd Okręgowy , że termin przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem rozpoczyna się w dacie kiedy decyzja nadzorcza Wojewody (...) z dnia 6 listopada 2009r stała się ostateczna nie natomiast w dniu kiedy powodowie otrzymali decyzje wywłaszczeniową wydaną przez Naczelnika Urzędu Dzielnicowego K. , a ewentualnie Akt Własności Ziemi z dnia 14 kwietnia 1980r,

- w ocenie apelującego podniesiony zarzut jest trafny także wobec naruszenia przez Sąd art. 361 §1 kc wobec przyjęcia , że pomiędzy wydaniem decyzji wywłaszczeniowej a szkodą , której W. mieli doznać zachodzi adekwatny związek przyczynowy,

Jest on usprawiedliwiony, w ocenie apelującej strony , także dlatego , że przy orzekaniu doszło do niewłaściwego zastosowania art. 362 kc i 36 §1 k. r i op. , wobec nie uwzględnienia , że małżonkowie W. , a o ile nie oni obydwoje to z pewnością W. W. (3) przyczyniła się do powstania szkody i to takim zakresie , który wyklucza zasadnie przypisanie Skarbowi Państwa odpowiedzialności odszkodowawczej

Zdaniem apelującego Sąd I Instancji , przyznając odszkodowanie powodom w wymiarze przez nich doi chodzonym naruszył również , w taki sam sposób, art. 4 pkt 16 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz §36 ust. 1 Rozporządzenia RM w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego wobec przyjęcia jako podstawę określenia należnego powodom świadczenia opinii biegłego, ,której wnioski oparte zostały na zasadniczych błędach natury metodologicznej odnoszących się do doboru porównywanych ze sobą nieruchomości.

Strona pozwana sformułowała także zarzut naruszenia normy art. 94 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wskazując ,że Skarb korzysta z wynikającego z tego przepisu dobrodziejstwa częściowego zwolnienia od kosztów sądowych.

W apelacji podniesiono także zarzut procesowy naruszenia art. 233 §1 kpc , przy czym nie został on w żaden sposób uzasadniony , a co więcej w treści motywów środka odwoławczego Skarb Państwa wyraźnie wskazał , że okoliczności , które Sąd I instancji uczynił podstawą faktyczną wydanego przez siebie rozstrzygnięcia, apelujący nie kwestionuje.

W motywach apelacji powtórzone zostały w istocie te same argumenty , na jakie powoływała się strona pozwana , odpowiadając na pozew i motywując swoją ocenę o niezasadności roszczenia M. i S. W..

Podsumowując je należy wskazać w pierwszej kolejności , że zdaniem apelującego decyzja nadzorcza Wojewody (...) z dnia 6 listopada 2009r jest błędna , opiera się bowiem na wadliwie ustalonych faktach , skoro uznaje ona decyzję z dnia 7 grudnia 1979r za wydaną z naruszeniem prawa także w stosunku do poprzedniczki powodów W. W. (3) mimo , że w stosunku do niej nie można mówić , iż decyzja wywłaszczeniowa nie została skierowana do osoby uprawnionej , a co najwyżej , iż kwota ustalonego na jej rzecz tą decyzją odszkodowania nie była właściwa , wobec jej zaniżenia.

Ta wadliwość decyzji nadzorczej , którą powielił Sąd Okręgowy dała podstawę apelującemu do kolejnego stwierdzenia , a mianowicie , że nie zaskarżając decyzji wywłaszczeniowej W. W. (3) zaakceptowała przyznane jej odszkodowanie, a tym samym i szkodę jaka wynikała z nie uzyskania ekwiwalentu za odjecie jej prawa własności do obu nieruchomości w wysokości , która była jej rzeczywiście należna.

Poza tym apelujący podnosił , że już w dacie doręczenia tej decyzji a już z pewnością Aktu Własności Ziemi zarówno ona jak i jej małżonek mieli pełną świadomość doznanego uszczerbku skoro stali się właścicielami nieruchomości ze skutkiem na dzień 4 listopada 1971r. Skoro tak to , zdaniem autora apelacji, co najmniej od tej daty należy liczyć termin przedawnienia zgłoszonego w pozwie roszczenia , co za tym idzie zarzut podniesiony przez Skarb Państwa w toku postępowania rozpoznawczego został nietrafnie przez Sąd I instancji nie uwzględniony.

Fakt nie zaskarżenia decyzji wywłaszczeniowej oraz ustalającej wysokość odszkodowania przez W. W. (3) , a w szczególności jego żonę jest , według motywów apelacji, podstawą do wyrażenia oceny o braku związku przyczynowego pomiędzy wydaniem jej a szkodą ale także do konstatacji o tym , że sam uszczerbek nie miał miejsca skoro małżonkowie się z nim godzili , a że tak właśnie było miała dodatkowo , zdaniem autora apelacji, przekonywać okoliczność , że kroki zmierzające do kontroli tej decyzji w trybie nadzoru podjęli oni dopiero po 23 latach od jej daty. Nawet natomiast gdyby przyjąć ,że uszczerbek taki w ich majątku powstał jako konsekwencja decyzji z 7 grudnia 1979r to , jak wskazuje strona pozwana , obydwoje poprzez opisane zaniechania , przyczynili się w sposób niemalże wyłączny do jego powstania , która to ocena także winna prowadzić , niezależnie od innych argumentów, do oddalenia powództwa.

Motywując zarzut dotyczący sposobu ustalenia wysokości należnego odszkodowania strona pozwana odwołała się ponownie do treści swoich zarzutów jakie formułowała wobec opinii biegłego , a sprowadzających się do wadliwego doboru porównywanych przez eksperta , dla potrzeb ustalenia wartości rynkowej szacowanych nieruchomości , nieruchomości podobnych.

Odpowiadając na apelację powodowie domagali się oddalenia środka odwoławczego Skarbu Państwa jako pozbawionego usprawiedliwionych podstaw. Wnieśli także o przyznanie na ich rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy strony pozwanej nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

Jak wskazano wyżej strona pozwana mimo postawienia formalnie zarzutu procesowego naruszenia przez Sąd I instancji normy art. 233 §1 kpc nie kwestionowała ustaleń faktycznych jakie Sąd Okręgowy uczynił podstawą zaskarżonego orzeczenia tak co do ich zgodności z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego jak ich kompletności.

Wobec powyższego fakty te , jako ustalone prawidłowo Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Należy je jednak uzupełnić o ustalenie , że umową z podpisami notarialnie poświadczonymi , zawartą w dniu 6 czerwca 2011r pomiędzy powodami , a W. i W. W. (3) byli właściciele nieruchomości przenieśli na rzecz S. i M. W. nieodpłatnie w całości wierzytelność wobec Skarbu Państwa z tytułu odszkodowania za odjęcie prawa własności z na podstawie decyzji z dnia 7 grudnia 1979 r

/ dowód : umowa przelewu wierzytelności k. 17-18 akt/

Ustalenie to Sąd II instancji poczynił ł na podstawie dokumentu umowy cesji , której wiarygodności nie kwestionowała żadna ze stron , a w szczególności nie czyniła tego strona pozwana.

Przechodząc do oceny zarzutów na jakich opiera się środek odwoławczy , rozpocząć należy od oceny , iż Skarb Państwa nietrafnie podnosi zarzut przedawnienia zgłoszonego roszczenia.

Odwołując się do motywów uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2011r , sygn.. III CZP 112/ 10 , publ. OSNC z 2011 nr 7-8 poz. 75 , które Sąd Apelacyjny podziela , na wstępie należy wskazać , że decyzja orzekająca o wywłaszczeniu nieruchomości poprzedników prawnych powodów została wydana przed wejściem w życie z dniem 1 września 2004r ustawy z dnia 17 czerwca 2004r O zmianie ustawy kodeks cywilny i niektórych innych ustaw [ DzU Nr 162 poz. 1692 ] Jednocześnie decyzja Wojewody (...) stwierdzająca , iż została ona wydana z naruszeniem prawa ma datę późniejszą niż data wejścia w życie tej noweli kodeksu cywilnego . Zatem do roszczenia odszkodowawczego powodów mają zastosowanie przepisy art. 160 §1 , 2 , 3 i 6 kodeksu postępowania administracyjnego w brzmieniu obowiązującym do daty , kiedy norma ta , z mocy wskazanej zmiany kodeksu cywilnego została uchylona.

Ma to tę m. in konsekwencję , że roszczenie małżonków W. ulegałoby trzyletniemu przedawnieniu.[ argument z brzmienia § 6 art. 160 k.p.a. , obowiązującego przed dniem wejścia w życie wskazanej wyżej noweli. ] Zasadniczą zatem kwestią jest to od jakiej daty należy liczyć początek biegu tego terminu.

Nie można podzielić zapatrywania strony pozwanej na którym budowała ona zarzut przedawnienia , iż tym terminem jest - albo to dzień doręczenia decyzji wywłaszczeniowej albo też dzień doręczenia poprzednikom prawnym powodów Aktu Własności Ziemi .

Pomijając już nawet to , że podnosząc ten zarzut w postępowaniu rozpoznawczym przed Sądem I instancji Skarb Państwa datę początkową biegu terminu przedawnienia wiązał wyłącznie z doręczeniem W. i W. W. (3) (...) / por. k. 54 v akt / ocenić trzeba , że stanowisko to nie jest poprawne. Nie bierze bowiem pod uwagę , że przepis §6 art. 160 k.p.a. wiąże jego rozpoczęcie z ostatecznością decyzji organu nadzorczego stwierdzającego nieważność decyzji administracyjnej albo też , w oparciu o normę art. 158 §2 k.p.a , uznania przezeń że została ona wydana z naruszeniem prawa.

W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju decyzja w odniesieniu do decyzji Naczelnika Urzędu Dzielnicowego K. z 7 grudnia 1979r została wydana w dniu 6 listopada 2009r i od daty jej ostateczności należy liczyć początek biegu wskazanego wyżej terminu.

Uwzględniwszy datę wniesienia pozwu / 7 czerwca 2011r / termin ten przed wszczęciem sporu nie upłynął. Uzasadnia to ocenę , że zarzut przedawnienia roszczenia nim dochodzonego podniesiony przez Skarb Państwa trafnie nie został uwzględniony przez Sąd Okręgowy , a jego stanowisko prawne w tym zakresie strona pozwana nie zasadnie neguje poprzez zarzut apelacyjny.

Nie można podzielić jako trafnego stanowiska strony pozwanej na podstawie którego konstruuje ona zarzut naruszenia przez orzeczenie objęte kontrolą instancyjną art. 361 §1 kc skoro zdaniem Skarbu Państwa pomiędzy wydaniem decyzji wywłaszczeniowej i szkodą w majątku poprzedników prawnych powodów nie istnieje adekwatny związek przyczynowy.

Należy się zgodzić z prezentowanym przez Skarb Państwa zapatrywaniem zgodnie z którym stwierdzenie nieważności [ wydania z naruszeniem prawa ] decyzji administracyjnej nie stanowi samo przez się o zasadności roszczenia odszkodowawczego podmiotu , który doznał uszczerbku majątkowego na skutek jej wydania . Koniecznym jest , dla uwzględnienia takiego żądania wykazanie , pozostałych , przewidzianych przez kodeks cywilny przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej w szczególności samego uszczerbku oraz istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy wydaniem decyzji , która okazała się nielegalna i szkodą.

Norma art. 361 §1 kc posługuje się pojęciem adekwatnego związku przyczynowego wiążąc odpowiedzialność odszkodowawczą tylko z normalnymi następstwami zdarzeń , które wyrównywany uszczerbek wywołały. Odpowiedzialny za to wyrównanie podmiot jest zobowiązany przy tym do świadczenia na rzecz poszkodowanego jedynie wówczas gdy związek taki ma miejsce , a ponadto granice tej odpowiedzialności limitowane są przez normalne następstwa zdarzenia szkodzącego.

Dokonując oceny czy w konkretnej sprawie ma on miejsce po pierwsze należy sięgnąć do testu warunku sine qua non polegającego na stwierdzeniu , czy określone zdarzenie może być uznane za przyczynowo powiązane z konsekwencją w postaci szkody. Innymi słowy czy określone zdarzenie jest koniecznym warunkiem wystąpienia skutku , bez którego skutek w postaci uszczerbku majątkowego nie miałby miejsca. Po pozytywnym wyniku tego testu należy , na podstawie analizy wszystkich okoliczności sprawy i w odwołaniu się do reguł logicznego rozumowania i zasad doświadczenia życiowego , konieczną pozostaje ocena czy skutek ten jest normalnym [ regularnym ] następstwem danego zdarzenia szkodzącego.

/Por. w tej kwestii bliżej , zachowujące aktualność orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 1956 r , sygn.. 3 CR 515/56 , powołane za zbiorem Lex Polonica nr 365229 , a także uwagi M. Kocha w : Związek przyczynowy jako podstawa odpowiedzialności odszkodowawczej w procesie cywilnym Warszawa 1975 s. 51 i n. oraz M. Kalińskiego w : Szkoda na mieniu i jej naprawienie Warszawa 2008r s. 378-379/

Odnosząc te uwagi do rozstrzyganej sprawy należy stwierdzić , że zarówno wynik testu warunku sine qua non jak i analiza regularności następstw w relacji: wydanie decyzji wywłaszczeniowej z dnia 7 grudnia 1979r - uszczerbek w majątku poprzedników prawnych powodów – zaprzecza ocenie apelującego , zgodnie z którą przyjmując istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy obydwoma tymi zdarzeniami Sąd I instancji naruszył wskazaną wyżej normę.

Na skutek wydania tej decyzji odjęto małżonkom W. tytuł własności do obu nieruchomości , co stanowiło o szkodzie powstałej w ten sposób w ich majątku. Z jednej strony zatem decyzja ta była warunkiem koniecznym skutku w postaci szkody, a drugiej uszczerbek był regularnym następstwem jej wydania.

Stawiając zaskarżonemu rozstrzygnięciu kolejny , ściśle powiązany z omówionym wyżej , zarzut naruszenia art. 362 kc w zw z 36 §1 kr i op strona pozwana , jak wynika z jego motywów , upatruje jego realizacji w tym , że Sąd niższej instancji nie uwzględnił , iż albo to W. W. (3) albo to oboje małżonkowie przyczynili się do powstania uszczerbku majątkowego , którego wyrównania domagają się ich następcy prawni.

Źródłem tego przyczynienia miałoby być zdaniem autora apelacji zaniechanie po stronie małżonków podjęcia kroków prawnych zmierzających do podważenia decyzji o wywłaszczeniu i ustaleniu odszkodowania , w sytuacji gdy kwota określona z tego tytułu jako należna nie została przyznana W. W. (3) w całości ,a w stosunku jego małżonki nie odpowiadając rzeczywistej treści tytułu do objętych decyzją nieruchomości, tytułu własnościowego już wówczas przysługującego , z mocy postanowień ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych , im obydwojgu.

Rozmiar tego przyczynienia natomiast decyduje zdaniem apelującego o całkowitym wykluczeniu odpowiedzialności Skarbu Państwa za powstały uszczerbek albowiem bierność małżonków , a szczególności W. W. (3) należy kwalifikować przyczynienie jako wyłączne.

Takiego stanowiska nie można podzielić jako trafnego , która to ocena decyduje o niezasadności omawianego zarzutu apelacyjnego.

Odwołując się do poczynionych w sprawie ustaleń przypomnieć należy , że decyzja , której wydanie z naruszeniem prawa stwierdził orzeczeniem nadzorczym Wojewoda (...) uzyskała walor ostateczności w dniu 29 grudnia 1979r. Akt Własności Ziemi potwierdzający tytuł własności do nieruchomości , objętych sporem na rzecz W. i W. W. (3) został wydany 14 kwietnia 1980r , uzyskując cechę ostateczności , z dniem upływu terminu do złożenia od tej decyzji odwołania. Fakt jego nie wniesienia potwierdzony został urzędowo w dniu 17 lipca 1980 r /por. k. 6 akt/

Nie można zatem zasadnie konstruować zarzutu przyczynienia się poprzedników prawnych powodów do powstania szkody w sposób jak czyni to Skarb Państwa. Nie można bowiem skutecznie opierać go na zaniechaniu zaskarżenia decyzji o wywłaszczeniu i ustaleniu odszkodowania.

Jest on bowiem zbudowany wadliwym założeniu , że małżonkowie już w dacie jej wydawania mogli być traktowani jako właściciele obu realności objętych pkt (...) i (...) decyzji z dnia 7 grudnia 1979r , który to tytuł z mocy tej decyzji im odjęto w warunkach naruszających prawo.

Mimo , że tytułem tym był Akt Własności Ziemi wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 r O uregulowaniu własności gospodarstw rolnych [ DzU z 1971r Nr 27 poz. 250], zgodnie z którymi nabycie własności następowało ex lege z dniem 4 listopada 1971r, nie można podzielić stanowiska , prezentowanego przez stronę pozwaną, w motywach ocenianego zarzutu.

Pomija ono bowiem te uregulowania ustawy uwłaszczeniowej, zgodnie z którymi dopiero ostateczna decyzja stwierdzająca nabycie własności nieruchomości stanowiła podstawę do legitymowania się wobec osób trzecich , w tym w relacjach z organami Państwa uzyskanym w ten sposób tytułem . Dokument ten również był konieczny aby prawo do nieruchomości ujawnić w właściwej księdze wieczystej oraz w ewidencji gruntów / argument z art. 15 ustawy /

Ponadto to dopiero decyzja stwierdzająca nabycie tego prawa , wydana przez właściwy organ administracyjny , określała jego przedmiot , w tym w szczególności obszar nieruchomości / na podstawie danych ewidencyjnych / , a także pozostałe warunki tegoż np. to czy nabycie następuje odpłatnie czy też nie [ argument z art. 12 ustawy]

Wobec powyższego dopiero w dacie ostateczności decyzji uwłaszczeniowej małżonkowie W. mogli być uważani przez osoby trzecie w tym ograny Państwa - ze skutkiem wstecznym datowanym od 4 listopada 1971r - za właścicieli nieruchomości objętych wywłaszczeniem. Zatem dopiero wówczas mogliby być traktowani jako podmioty uprawnione do złożenia odwołania od decyzji z dnia 7 grudnia 1979r tyle tylko , że wówczas decyzja ta miała już walor ostateczności.

Przed tą datą , a w dniu wydania decyzji wywłaszczeniowej przez Naczelnika Urzędu D. K. tylko W. W. (3) miała wykazany tytuł do jednej z tych nieruchomości / parceli nr(...)objętej księgą wieczystą nr (...) ] w zakresie jej udziału wynoszącego 3/24 części w prawie jej własności ; tytuł wynikający ze spadkobrania po ujawnionym dotąd w tej księdze właścicielu P. Ł.. Za jego odjecie z mocy tej decyzji otrzymała odszkodowanie , którego wysokości nie kwestionowała.

Zatem opisane w podstawie faktycznej rozważanego zarzutu bierne zachowania poprzedników powodów wobec wydania tej decyzji , kwalifikowane jako obciążające ich zaniechania nie mogą zostać ocenione w taki sposób jak czyni to apelujący , uznając je za wykluczające powstanie po swojej stronie odpowiedzialności za szkodę. Sąd II instancji będąc , podobnie jak Sąd Okręgowy, związany decyzją administracyjną organu nadzorczego , także i ten zarzut uznaje za chybiony.

Nietrafny jest również zarzut apelacyjny za pośrednictwem którego pozwany kwestionuje ustalenie przez Sąd I instancji rozmiaru uszczerbku podlegającego wyrównaniu.

Opiera się on na podważaniu będącej źródłem tego ustalenia opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości mgr inż. J. B. (1) / k.76 – 96 akt / , uzupełnionej na piśmie / k. 183- 184 akt / oraz ustnie na rozprawie w dniu 8 maja 2013 r / k. 216 v akt /

Nie można go podzielić z dwóch niezależnych od siebie przyczyn. Po pierwsze dlatego, że strona pozwana wobec podniesionych względem tego opracowania zarzutów , które w istocie zostały powtórzone w motywach apelacji nie złożyła wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego eksperta, w sytuacji uznawania , iż nadal zarzuty te dyskwalifikują to opracowanie , które Sąd uczynił podstawą dokonanych ustaleń w zakresie wysokości szkody podlegającej wyrównaniu , wyjaśniając przy tym w przekonujący sposób uznanie jej za źródło tych ustaleń.

Po wtóre dlatego , że mimo , iż ustalenie w zakresie wysokości szkody opierało się na opracowaniu J. B. apelujący Skarb Państwa nie powołał w środku odwoławczym zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 278 §1 kpc ani też , o czym była już wyżej mowa , norm procesowych odnoszących się do sposobu dokonania ustalenia faktów doniosłych dla rozstrzygnięcia , w tym tych , które oparte na treści opracowania eksperckiego , pozwalały na określenie wysokości szkody.

Nie można także uznać za usprawiedliwiony zarzutu naruszenia przez orzeczenie Sądu I instancji normy art. 94 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych albowiem jej zastosowanie było prawnie usprawiedliwione wobec treści podjętego rozstrzygnięcia.

Przepis ten statuuje ustawowe zwolnienie Skarbu Państwa od obowiązku ponoszenia opłat sadowych , którymi nie został w ocenianym instancyjnie wyroku obciążony. Obowiązek nałożony na stronę pozwaną został ograniczony jedynie do wydatków związanych z postępowaniem , a wynikał on z prawidłowo zastosowanej normy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r , wobec ostatecznego wyniku procesu.

Z podanych wyżej przyczyn , w uznaniu , że żaden z zarzutów apelacyjnych nie jest trafny , opartą na nich apelację Skarbu Państwa Sąd Apelacyjny oddalił , na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji rozstrzygnął stosując art. 98 §1 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc i wynikającą z tego przepisu , w zakresie rozliczeń kosztów pomiędzy stronami , regułę odpowiedzialności za wynik sprawy.

Kwota należna powodom z tego tytułu od przeciwka procesowego , uwzględniwszy wartość przedmiotu zaskarżenia , została ustalona na podstawie §6 pkt 6 i 13 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie [ …] z dnia 28 września 2002r [ jedn. tekst DzU z 2013 nr 461]