Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Tadeusz Piesowicz

Protokolant: Daniel Drożdż

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2014 roku w Nowym Sączu

na rozprawie

odwołania J. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 7 października 2013 roku znak: (...)

w sprawie J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się J. W. emeryturę od dnia (...).

Sygn. akt IV U 2145/13

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 9 maja 2014 roku

Decyzją z dnia 7 października 2013 roku, znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. odmówił J. W. przyznania emerytury. Organ rentowy – powołując się na art. 27 i 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2009r. , Nr 153, poz. 1227 ze zm.) stwierdził, że nie udowodnił on wymaganego przez te przepisy okresu ubezpieczenia ale łącznie 9 lat, 5 miesięcy i 28 dni okresów składkowych i nieskładkowych, tj. 7 lat, 1 miesiąc, 1 dzień okresów składkowych w okresach od 1 grudnia 1988 roku do dnia 25 lutego 2000 roku, w tym 4 lata, 1 miesiąc, 11 dni okresów nieskładkowych, z czego 1/ 3 stanowi 2 lata, 4 miesiące, 27 dni. Organ rentowy nie uznał J. W. do ubezpieczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 9 czerwca 1964 roku do dnia 28 października 1988 roku z uwagi na brak wiarygodnych dokumentów.

Od powyższej decyzji odwołał się J. W., wnosząc o przyznanie mu emerytury. Odwołujący się zarzucił, że organ rentowy bezpodstawnie nie zaliczył mu do ubezpieczenia okresu prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia od dnia 9 czerwca 1964 roku do dnia 31 grudnia 1982 roku oraz okresu od dnia 1 stycznia 1983 roku do dnia 28 października 1988 roku, tj. okresu opłacania składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników. J. W. podniósł, że mieszkał w S. (...), gdzie pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców, które to gospodarstwo dzierżawione było od J. A., zamieszkałego pod tym samym adresem. W dniu 23 stycznia 1971 roku zawarł związek małżeński w H. W. ( z domu B.) ale nadal pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, a dodatkowo na gospodarstwie teściów. Wskazał, że w dniu 23 lipca 1979 roku jego żona stała się z mocy prawa właścicielką nieruchomości o pow. 0, 6473 ha, na której to wspólnie prowadzili gospodarstwo rolne, opłacając składki na zaopatrzenie emerytalne rolników. Odwołujący się podniósł, że od dnia 1 stycznia 1983 roku opłacał składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ rentowy wskazał, że w dniu 26 września 2013 roku wpłynęło do organu rentowego pismo z Urzędu Gminy w B., z którego wynika, że nie dysponuje dokumentacją potwierdzającą fakt posiadania przez J. A. gospodarstwa rolnego w okresie od 1964 roku do 1988 roku. ZUS nadto wskazał, że odwołujący się nie przedłożył żadnego dokumentu dotyczącego umowy dzierżawy gospodarstwa rolnego. Podniósł, że brak w sprawie zaświadczenia dotyczącego opłacania przez w/w składek na zaopatrzenie emerytalne rolników od 23 lipca 1979 roku. ZUS dodatkowo wskazał, że po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego przyjął za udowodniony okres opłacania przez odwołującego się składek na FUSR od dnia 1 stycznia 1983 roku do dnia 31 grudnia 1988 roku, w związku z czym wydał decyzję z dnia 5 grudnia 2013 roku o uwzględnieniu tego okresu, przez co odwołujący udowodnił 15 lat, 4 miesiące, 28 dni okresów ubezpieczenia.

Bezspornym w niniejszej sprawie było, iż J. W., ur. (...), 65 lat, 2 miesiące ukończył (...). Odwołujący się udowodnił okres ubezpieczenia w łącznym wymiarze 15 lat, 4 miesięcy, 28 dni. W dniu 13 sierpnia 2013 roku J. W. złożył do organu rentowego wniosek o przyznanie emerytury .

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. W., ur. (...) w dniu (...) ukończył 16 lat. W tym czasie wraz z matką A. W. (1) i siostrą I. W. mieszkał w miejscowości S. (...), w gospodarstwie rolnym, użytkowanym przez J. A., z którym związana była matka odwołującego się. A. W. (1) wraz z dziećmi mieszkała u J. A. od 1956 roku. Gospodarstwo to miało łączną powierzchnię 12, 2337 ha. Właścicielem tego gospodarstwa była A. B., córka J. A., wcześniej właścicielem tych gruntów była matka A. B., a żona J. A.. J. A. dzierżawił od córki połowę gospodarstwa - ok. 6 ha. Otrzymał w/w grunty w dożywotnie użytkowanie. Gospodarstwo to użytkował do 1989 roku.

Na gospodarstwie tym hodowano dwie krowy, świnie, owce, konia oraz kury. Sadzono ziemniaki, siano, owiec, zbierano siano. Wszystkie te prace wykonywane były ręcznie. J. W. pracował na tym gospodarstwie wraz z matką, siostrą i J. A.. Utrzymywali się oni z pracy na tym gospodarstwie.

Odwołujący po ukończeniu szkoły podstawowej rozpoczął naukę w szkole średniej w Z., jednak ze względu na to, że musiał na stację PKP chodzić 5 km, zrezygnował z nauki i zajął się wyłącznie pracą na gospodarstwie.

W 1971 r. odwołujący się ożenił z H. B.. Żona odwołującego mieszkała w najbliższym sąsiedztwie ( S. (...) ), po ślubie nadal mieszkała w swoim rodzinnym domu, a odwołujący się u J. A.. Żona odwołującego się miała grunty rolne o powierzchni 64 arów. Odwołujący się w tym czasie otrzymał od J. A. w użytkowanie 1 ha. J. W. wraz z żoną pracowali na swoim gospodarstwie, a dodatkowo również w dalszym ciągu w gospodarstwie J. A.. W tym czasie mieli krowę, świnie, owce. Sadzili ziemniaki, zbierali siano. Odwołujący między innymi utrzymywał się ze sprzedaży jagniąt, sprzedaży wełny, rzemiosła. Dodatkowo robił pantofle, rękawice i inne tego typu niewielkie wyroby ze skóry. Gospodarstwo przynosiło wyższy niż rzemiosło dochód. Odwołujący z rodziną utrzymywał się z gospodarstwa rolnego.

Po śmierci J. A. syn A. B. – S. przejął w posiadanie całe gospodarstwo po matce, wyburzył zabudowania gospodarcze. Matka odwołującego przeprowadziła się wówczas do jego domu, stojącego w bezpośrednim sąsiedztwie działki na której stał dom J. A. (S. (...)), odwołujący zbudował dom pod adresem S. (...).

( dowód: poświadczenie zameldowania, k. 8, pismo Starostwa (...) z dnia 18 marca 2014 roku, k. 45 , zeznania świadka A. W. (2), płyta DVD z nagraniem przesłuchania, min. od 19:45, k.29 , zeznania świadka I. B., płyta DVD z nagraniem przesłuchania min. od 05:23, k. 43 , zeznania odwołującego się, płyta DVD z nagraniem przesłuchania min. od 13:42, k. 43 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, której wiarygodności i mocy dowodowej żadna ze stron nie kwestionowała w toku postępowania. Sąd oparł się również na zeznaniach odwołującego się J. W. oraz świadków: A. W. (2), I. B. uznając je za wiarygodne. Brak było bowiem podstaw do podważenia ich wiarygodności. W kwestii pracy odwołującego się na gospodarstwie rolnym były one zbieżne, logiczne i przekonujące oraz zgodne z pozostałą dokumentacją zgromadzoną w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie J. W. w świetle poczynionych przez Sad ustaleń faktycznych i rozważań prawnych zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie czy odwołujący się spełnia przesłanki do przyznania emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2013r. , poz. 1440.).

J. W., ur. (...) ukończył 65 lat i 10 miesięcy, zatem jego przypadek należy ocenić w odniesieniu do art. 27 i 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych( Dz. U. z 2013r., poz. 1440).

Zgodnie z art. 27 ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1) osiągnęli wiek emerytalny określony w ust. 2 albo 3 ( dla mężczyzn urodzonych w okresie od dnia 1 kwietnia 1948 r. do dnia 30 czerwca 1948 r. co najmniej 65 lat i 2 miesiące– ust. 3 pkt 3 ) ;

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 pkt 2, przysługuje również emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1) osiągnęli wiek emerytalny, o którym mowa w art. 27 ust. 2 i 3;

2)  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn - art. 28 cyt. ustawy.

W niniejszej sprawie jak wyżej wskazano odwołujący się osiągnął wymagany wiek emerytalny tj. 60 lat, 2 miesiące, przedmiotem sporu było natomiast to czy J. W. posiada wymagany przez powołane wyżej przepisy ustawy co najmniej 20 letni okres składkowy i nieskładkowy.

Bezspornym było, że odwołujący się, po doliczeniu przez organ rentowy decyzją z dnia 5 grudnia 2013 roku okresu opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników od dnia 1 stycznia 1983 roku do dnia 31 grudnia 1988 roku posiada okres ubezpieczenia w wymiarze 15 lat, 4 miesięcy, 28 dni.

Odwołujący domagał się doliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy na gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia w okresie od dnia 9 czerwca 1964 roku do dnia 31 grudnia 1982 roku.

Z dyspozycji normy art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2013r. , poz. 1440.) jednoznacznie wynika, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, traktując je jako okresy składkowe, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe - ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 ustawy- są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 roku) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: po pierwsze - wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) i po drugie - czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie ( vide: wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 stycznia 1996 r., III AUr 833/95 (OSA 1998, z. 4, poz. 15) i wyroki SN: z dnia 28 maja 1997 r., II UKN 96/96 (OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 473), z dnia 13 stycznia 1998 r., II UKN 433/97 (OSNAPiUS 1998, nr 22, poz. 668), z dnia 13 listopada 1998 r., II UKN 299/98 (OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 799), z dnia 18 lutego 1999 r., II UKN 491/98 (OSNAPiUS 2000, nr 8, poz. 324, notka), z dnia 9 listopada 1999 r., II UKN 190/90 (OSNAPiUS 2001, nr 4, poz. 122, notka), z dnia 3 grudnia 1999 r., II UKN 235/99 (OSNAPiUS 2001, nr 7, poz. 236, notka), z dnia 10 maja 2000 r., II UKN 535/99 (OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 650), z dnia 12 maja 2000 r., II UKN 538/99 (OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 651), z dnia 27 czerwca 2000 r., II UKN 612/99 (OSNAPiUS 2002, nr 1, poz. 21, notka), z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00 (OSNPUSiSP 2003, nr 7, poz. 186). W powyższych orzeczeniach kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej.

W orzeczeniu z dnia 8 marca 2011 roku, II UK 305/10, LEX nr 852557 Sąd Najwyższy wskazał, że przesłanką zaliczenia do okresów składkowych okresu pracy w gospodarstwie rolnym, o którym stanowi art. 10 ust. 1 pkt 3 tej ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (okres ten jest traktowany jak okres składkowy) jest znaczący dla funkcjonowania tego gospodarstwa wymiar czasu pracy, za który uważa się wymiar co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy. W ocenie Sądu Najwyższego o stałości pracy domownika w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. 6 pkt 2 ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, decyduje zachowanie - mimo prowadzenia działalności pozarolniczej - gotowości do świadczenia jej na rzecz gospodarstwa osoby bliskiej w wymiarze czasu stosownym do zakładanego przez rolnika prawidłowego jego funkcjonowania z uzupełnieniem, że wymiar tego czasu powinien sięgać co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy.

Zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 ) ilekroć w ustawie jest mowa o domowniku - rozumie się osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Przypomnieć należy, że uprzednio obowiązująca ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 268) zawierała inną definicję domownika. Art. 2 pkt 2 tej ustawy stanowił, że za domownika uważa się członków rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi ich główne źródło utrzymania. Warunki te musi także spełniać osoba, która chce doliczyć do ubezpieczenia rolniczego okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców jako domownik przed wejściem w życie tej ustawy ( vide: uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 31 lipca 2013 r., III AUa 1513/12, LEX nr 1362702 ).

Z przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wynika, iż J. W., ur. (...) ukończył 16 lat w dniu (...). W tym okresie odwołujący się wraz z matką A. W. (1) i siostrą I. W. mieszkał w miejscowości S. (...), w gospodarstwie rolnym, użytkowanym przez J. A., z którym związana była matka odwołującego się. Gospodarstwo to miało łączną powierzchnię 12, 2337 ha. Właścicielem tego gospodarstwa była A. B., córka J. A., wcześniej właścicielem tych gruntów była matka A. B., a żona J. A.. J. A. dzierżawił od córki połowę gospodarstwa - ok. 6 ha. Otrzymał w/w grunty w dożywotnie użytkowanie. Na gospodarstwie tym hodowano dwie krowy, świnie, owce i konia oraz kury. Sadzono ziemniaki, siano, owiec, zbierano siano. Wszystkie te prace wykonywane były ręcznie. J. W. pracował w tym gospodarstwie wraz z matką, siostrą i J. A.. Utrzymywali się oni z pracy na tym gospodarstwie.

W 1971 r. odwołujący się ożenił z H. B.. Żona odwołującego mieszkała w najbliższym sąsiedztwie ( S. (...) ), po ślubie nadal mieszkała w swoim rodzinnym domu, a odwołujący się u J. A.. Żona odwołującego się miała grunty rolne o powierzchni 64 arów. Odwołujący się w tym czasie otrzymał od J. A. w użytkowanie 1 ha. J. W. wraz z żoną pracowali na swoim gospodarstwie, a dodatkowo również w dalszym ciągu w gospodarstwie J. A.. W tym czasie mieli krowę, świnie, owce. Sadzili ziemniaki, zbierali siano. Odwołujący utrzymywał się ze sprzedaży jagniąt, sprzedaży wełny, rzemiosła. Dodatkowo robił pantofle, rękawice i inne tego typu niewielkie wyroby ze skóry. Gospodarstwo przynosiło wyższy niż rzemiosło dochód. Odwołujący z rodziną utrzymywał się z gospodarstwa rolnego.

W ocenie Sądu czynności wykonywane przez J. W. w gospodarstwie rolnym, dzierżawionym przez J. A. oraz w gospodarstwie rolnym żony odwołującego się H. W. spełniają powyższe kryteria pracy na gospodarstwie rolnym domownika. Odwołujący się wykonywał wszystkie prace związane z prowadzeniem gospodarstwa. Praca odwołującego się na gospodarstwie rolnym miała charakter stały. J. W. wraz matka i siostrą, a potem z żoną i dziećmi mieszkał na terenie gospodarstwa rolnego i utrzymywał się z pracy na gospodarstwie rolnym. Odwołujący się spełnił więc wymagane warunki domownika, pracującego na gospodarstwie rolnym. Okres pracy odwołującego się od ukończenia przez niego 16 roku życia , tj. od (...) do dnia 31 grudnia 1982 roku powinien zostać odwołującemu się doliczy do udowodnionego przed organem rentowym ubezpieczenia w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu w celu przyznania emerytury. Tym samym J. W. spełnia wszystkie przesłanki do przyznania emerytury na podstawie art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 1 kpc oraz art. 27 i 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2013 r. , poz. 1440 ) zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu się J. W. emeryturę od (...), tj. od osiągnięcia wymaganego wieku 65 lat i 2 miesięcy.