Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 czerwca 2014 r. w S.

sprawy z wniosku T. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania T. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 30 grudnia 2013 roku nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt VI U 531/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 grudnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał T. L. prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2013 roku, tj. od miesiąca w którym złożono wniosek. Organ ustalił wysokość emerytury na dzień 1 grudnia 2013 roku, tj. na dzień nabycia prawa do emerytury na kwotę 1.924,24 zł.

Odwołanie od powyższy decyzji wniósł T. L., podnosząc, iż po przejściu na pełną emeryturę naliczono mu tylko 24% nowej kwoty bazowej z części socjalnej. Ubezpieczony wniósł o przeliczenie świadczenia z uwzględnieniem wyższej kwoty bazowej zarówno przy części socjalnej, jak i stażowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, z argumentacją jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

T. L. urodził się (...).

Niesporne

Decyzją z dnia 6 sierpnia 2008 roku Zakład Ubezpieczeń społecznych Oddział w (...) przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 25 sierpnia 2008 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 84,80%, a przyjęta kwota bazowa to 1.829,24 zł. Ustalający wysokość emerytury organ rentowy przyjął za udowodnione 34 lata, 5 miesięcy okresów składkowych oraz 4 lata, 11 miesięcy okresów nieskładkowych.

Niesporne, a nadto dowód;

- decyzja z 8.09.2008 r., k. 16, pl. I akt ZUS

Po przyznaniu świadczenia T. L.podjął w dniu 1 października 2008 r. pracę w (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy zlecenia i kontynuował to zatrudnienie nieprzerwanie w grudniu 2013 r..

Niesporne, a nadto dowód:

- zaświadczenie z 10.12.2013 r., k. 2-4, pl. II akt ZUS

W dniu 18 grudnia 2013 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie emerytury w związku z ukończeniem 60 roku życia.

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 30 grudnia 2013 roku pozwany organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 1 grudnia 2013 roku. Do ustalenia wysokości emerytury pozwany przyjął 44 lata, 1 miesiąc i 7 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Do obliczenia części socjalnej emerytury (24%) przyjęto kwotę bazową obowiązującą na dzień przyznania prawa do emerytury (grudzień 2013 r.), tj. 3080,84 zł, z kolei do obliczenia składnika emerytury, przysługującego za okresy składkowe i nieskładkowe - podstawę wymiaru wcześniej przyznanej emerytury z uwzględnieniem waloryzacji do 1 grudnia 2013 r. Przyznane świadczenie wyniosło 1924,24 zł.

Niesporne, a nadto dowód:

- wniosek, k. 1, pl. IV akt ZUS

- decyzja z 30.12.2013 r., k. 11-13, pl. IV akt ZUS

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego okazało się nieuzasadnione.

Stan faktyczny w rozpoznawanej sprawie był bezsporny. Strony różniły się jedynie co do sposobu interpretacji przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm., dalej jako ustawa emerytalna). T. L. uważał, że obliczając wysokość emerytury organ rentowy zastosował prawidłową kwotę bazową jedynie obliczając tzw. część socjalną świadczenia. Zdaniem skarżącego również w przypadku obliczenia części stażowej emerytury zastosowana zostać powinna nowa kwota bazowa. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie podzielił tego poglądu.

Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1.  osiągnęli wiek emerytalny określony w ust. 2 albo 3;

2.  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Zgodnie z art. 27 ust. 2 wiek emerytalny dla kobiet wynosi co najmniej 60 lat. W myśl art. 27 ust. 3 wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie :

1.  do dnia 31 grudnia 1947 roku wynosi co najmniej 65 lat,

2.  od dnia 1stycznia 1948 roku do dnia 31 marca 1948 roku wynosi co najmniej 65 lat i 1 miesiąc;

3.  od dnia 1 kwietnia 1948 roku do dnia 30 czerwca 1948 roku wynosi co najmniej 65 lat i 2 miesiące,

4.  od dnia 1 lipca 1948 roku do dnia 30 września 1948 roku wynosi co najmniej 65 lat i 3 miesiące,

5.  od dnia 1 października 1948 roku do dnia 31 grudnia 1948 roku wynosi co najmniej 65 lat i 4 miesiące.

W myśl art. 53 ustęp 1 ustawy emerytura wynosi:

1. 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4,oraz

2. po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3. po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

Ustęp 2 tego przepisu wskazuje, iż przy obliczaniu emerytury okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Z kolei zgodnie z art. 53 ustęp 3 ustawy emerytalnej emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia , o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury. Jednakże zgodnie z ustępem 4 ww. przepisu, ustępu 3 nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Wymóg powyższy został spełniony przez wnioskodawcę – bowiem niewątpliwie przepracował on wymagane 30 miesięcy od dnia 1 października 2008 roku do daty złożenia wniosku o emeryturę w związku z ukończeniem ustawowego wieku emerytalnego w grudniu 2013 roku.

Pomimo tego przeliczenie świadczenia zgodnie z postulatem odwołującego jest niemożliwe. Wskazywany przez skarżącego artykuł 53 ust. 4 jest bowiem przepisem szczególnym i dotyczy wyłącznie obliczenia części socjalnej świadczenia. W uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2009 roku (sygn. akt I UZP 6/09) przyjęto wprost, że „przepis art. 53 ust. 4 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie ma samodzielnego znaczenia, gdyż ściśle łączy się z przepisem ust. 3 i zastosowanie obu odnosi się tylko do części socjalnej emerytury, albowiem ustawodawca tylko taki zakres ich działania wyraźnie zastrzegł w art. 53 ust. 1 pkt 1.”

Sąd Najwyższy wskazał, iż emerytura składa się z części socjalnej (art. 53 ust. 1 pkt 1) oraz z części stażowej, zależnej od podstawy jej wymiaru (art. 53 ust. 1 pkt 2 i 3). Obie części zależą od kwoty bazowej, część socjalna bezpośrednio jako 24% kwoty bazowej, a podstawa wymiaru pośrednio, gdyż wpierw wylicza się wskaźnik wysokości podstawy wymiaru i mnoży się go przez kwotę bazową (art. 15). Kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne (art. 19). Algorytm zawarty w art. 53 ma zastosowanie do obliczenia emerytury wcześniejszej oraz do emerytury później ustalanej w związku z uzyskaniem "zwykłego" wieku emerytalnego. Przy ustalaniu pierwszej emerytury ta sama kwota bazowa przyjmowana jest do części socjalnej i do podstawy wymiaru. Taka tożsamość kwoty bazowej nie musi się powtórzyć przy ustalaniu nowej emerytury, gdy po ustaleniu wcześniejszej emerytury ubezpieczony podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Zmiana art. 53 od 1 lipca 2004 r. (ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. Nr 121, poz. 1263) poprzez dodanie przepisów ust. 3-5 wywołała wątpliwość czy emeryt mający ustalone prawo do wcześniejszej emerytury i który podlegał co najmniej 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym ma prawo do obliczenia obu części później ustalanej emerytury (powszechnej) według aktualnej kwoty bazowej, czy jedynie do obliczenia jej części socjalnej. Zgodnie z przepisem art. 53 ust. 3 emeryturę nową, której podstawę wymiaru stanowi podstawa emerytury poprzedniej (wcześniejszej), oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury. Z kolei przepis art. 53 ust. 4 stanowi, że rozwiązania z ust. 3 (dotyczącego tylko pkt 1 ust.1 art.53, czyli wyłącznie części socjalnej) nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia (emerytury wcześniejszej), którego podstawę wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Powyższą wykładnię można uzupełnić o dalszą analizę, w szczególności wskazanie, że zmiana art. 53 od 1 lipca 2004 r., przez wprowadzenie regulacji ujętej w jego przepisach ust. 3 i 4, niewątpliwie łączy się z odejściem od akceptowanego w orzecznictwie stosowania nowej kwoty bazowej do obliczania części socjalnej nowego świadczenia (zob. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 29 października 2002 r., III UZP 7/02, OSNP 2003 nr 2, poz. 42; także z dnia 28 czerwca 2005 r., III UZP 1/05, OSNP 2005 nr 24, poz. 395). Jasna w założeniu ustawodawcy pierwotna treść przepisu art. 53 nie była tak klarowna w wykładni sądowej, która w emeryturze po rencie do ustalenia części socjalnej przyjmowała kwotę bazową z chwili wniosku o emeryturę. Taki rezultat wykładni art. 53 nie był aprobowany, czemu dano jednoznaczny wyraz w treści wprowadzonych do art. 53 przepisów ust. 3 i 4. Według tej zmiany regułą jest obliczanie części socjalnej kolejnej emerytury od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru - art. 53 ust. 3. Wyjątkiem od niej jest tylko przepis ust. 4 art.53 ustawy emerytalnej. Trybunał Konstytucyjny nie stwierdził niekonstytucyjności tego rozwiązania (wyrok z dnia 24 kwietnia 2006 r., P 9/05, OTK-A 2006 nr 4, poz. 46). Ustawodawca rozszerzając regulację art. 53 o przepisy ust. 3 i 4 wyraźnie w ten sposób wskazał, że przy braku 30 miesięcy ubezpieczenia społecznego emeryturę oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru emerytury. Stwierdził zatem, że sama zmiana emerytury wcześniejszej na zwykłą nie powoduje stosowania nowej kwoty bazowej do ustalenia części socjalnej nowej emerytury. Wykładnia art. 53 ust. 1 potwierdza więc wspólny algorytm do obliczania emerytury pierwotnej (wcześniejszej) i kolejnej (zwykłej), jednak nie dla sekwencji takiej jak w przedstawionym zagadnieniu, gdyż wówczas zastosowanie ma przepis art. 53 ust. 1 pkt 1, odwołujący się do rozwiązania z ust. 3 i 4 ("z zastrzeżeniem ust. 3 i 4"). Podstawowa reguła wyraźnie zatem stanowi, że po przejściu na nowe świadczenie ustalenie części socjalnej emerytury na podstawie aktualnej nowej kwoty bazowej nie jest możliwe, z wyjątkiem sytuacji określonej w przepisie ust. 4 art. 53. Zatem tylko wysokość części socjalnej emerytury wypełnia zakres nowej regulacji z art. 53 ust. 3 i 4, czyli dopuszczalność stosowania nowej kwoty bazowej (z chwili wniosku o emeryturę lub nabycia do niej prawa) do części socjalnej nowej emerytury.

Powyższy pogląd został zaakceptowany i należy go uznać za ugruntowany w późniejszym orzecznictwie zarówno Sądu Najwyższego (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2010 r., I UK 21/10), jak i sądów powszechnych (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 października 2013 r., III AUa 393/13). Sąd w niniejszym składzie osobowym w całości podziela powyższe stanowisko.

Sąd nie podziela argumentacji, przywołanej przez ubezpieczonego w zakresie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2008 r. o sygn. akt I UZP 1/08 – mając na uwadze, iż jest to pogląd wcześniejszy od uchwały z 2009 r., jednostkowy, nadto przytoczona wyżej uchwała pod sygn. I UZP 6/09 stanowi uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego i, jak wskazano, wyznaczyła późniejszy i aktualny kierunek orzecznictwa w przedmiotowym zakresie.

Podsumowując, w ocenie Sądu, brak jest podstaw do spełnienia żądania ubezpieczonego T. L., zawartego w odwołaniu od spornej decyzji i dokonania przeliczenia należnego mu świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem kwoty bazowej według stanu na dzień 1 grudnia 2013 roku również do części stażowej jego emerytury.

Mając powyższe na uwadze, na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. z związku z przywołanymi wyżej przepisami, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonego, nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

VI U 531/14

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)