Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 20 lutego 2013r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonemu Z. W. prawo do emerytury od dnia 17 grudnia 2012 roku;

2.  oddala odwołanie w pozostałej części.

Sygn. akt VU 401/13

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 20 lutego 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił Z. W. prawa do emerytury.

Wnioskodawca odwołał się od powyższej decyzji w dniu 15 marca 2013, wnosząc o przyznanie żądanego prawa z uwagi na fakt przepracowania wymaganych 15 lat w warunkach szczególnych. Wnioskodawca wskazał, iż pracował w takich warunkach w okresach: od 24 czerwca 1968 roku do dnia 19 kwietnia 1971 roku, od 4 maja 1973 roku do 31 marca 1991 roku oraz od 1 kwietnia 1996 roku do 14 września 1998 roku w Fabryce (...) S.A. wP..

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Z. W., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 17 grudnia 2012 roku wniosek o przyznanie emerytury (dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 w aktach ZUS).

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. ZUS nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych żadnego z okresów zatrudnienia (dowód: odpowiedź organu rentowego k. 18-19, decyzja organu rentowego z dnia 20 lutego 2013 roku k.13).

W okresie od 1965 roku do 2000 roku wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) S.A. w P. na Wydziale (...). W świadectwie pracy i angażach wystawionych wnioskodawcy przez ww. zakład pracy wskazano, że był on zatrudniony na stanowisku ślusarza (dowód: świadectwo pracy, angaże- w aktach osobowych wnioskodawcy).

Analiza dokumentacji pracowniczej wskazuje, iż w okresie zatrudnienia wnioskodawcy najpierw w Fabryce (...), a następnie w Fabryce (...) S.A. pracował on:

-od dnia 24.06.1968r. do dnia 19.04.1971 r.- zatrudniony na stanowisku ślusarz na Wydziale (...):

-od dnia 20.04.197lr. do dnia 13.04.1973r.- przerwa w zatrudnieniu na odbycie zasadniczej służby wojskowej;

-od dnia 04.05.1973r. do dnia 31.03.1991 r.- zatrudniony na stanowisku ślusarz na Wydziale (...);

-od dnia 01.04.1991 r. do dnia 31.03.1996r. zatrudniony na stanowisku mistrz na Wydziale (...);

-od dnia 01.04.1996r. do dnia 14.09.1999r.- zatrudniony na stanowisku ślusarz na Wydziale (...):

W trakcie zatrudnienia w (...) S.A. w P. wnioskodawca w okresach:

- od 24 czerwca 1968 roku do dnia 19 kwietnia1971 roku;

- od 4 maja 1973 roku do 31 marca 1991 roku;

- od 1 kwietnia 1996 roku do 14 września 1998 roku w Fabryce (...) S.A. w P. pracował na wydziale (...). Do zakresu obowiązków wnioskodawcy należały prace polegające na spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym, szlifowaniu oraz nitowaniu za pomocą ręcznych narzędzi o napędzie pneumatycznym. Zgodnie ze świadectwem pracy wydanym przez pracodawcę była to praca w szczególnych warunkach. Wnioskodawca był narażony na hałas i zapylenie przekraczające dopuszczalne normy. Wnioskodawca pracował na hali nr 1 na tzw. wysokim torze, gdzie wykonywał prace polegające na składaniu konstrukcji obudów górniczych oraz innych dużych konstrukcji stalowych dla przemysłu górniczego. Wnioskodawca sczepiał elementy konstrukcji, palił palnikiem acetylowo- tlenowym, szlifował szlifierką pneumatyczną, nitował konstrukcje skipów (windy kopalni). Sczepianie odbywało się za pomocą spawarek najpierw wirowych, a następnie transformatorowych, później prostownikowych. Wentylacja na hali była nawiewowo-grawitacyjna, a dopiero od lat 80 weszły do użycia przenośne urządzenia odpylające dla spawaczy. Stanowisko. na którym pracował wnioskodawca znajdował się w sąsiedztwie stanowisk spawalniczych. Wnioskodawca był narażony na hałas ponadnormatywny.

Na wydziale (...) pracowali na jednej hali spawacze, malarze i ślusarze. Wnioskodawca składał elementy do wielkogabarytowych urządzeń górniczych, takich np. urządzeń wyciągowych, zsypów, słupów itp. Elementy te były przesyłane do wydziału (...) z wydziału przygotowawczego. Były to blachy, płaskowniki. Wnioskodawca składał ww. elementy zgodnie z rysunkiem technicznym, a następnie sczepiał przy pomocy spawania elektrycznego. Elementy, które nie pasowały do siebie, były dopalane do wymiaru za pomocą palnika acetylenowo-tlenowego, a następnie szlifowane przy pomocy szlifierki pneumatycznej. W końcowej fazie wnioskodawca usuwał przy pomocy palnika stężenia pomocnicze i wygładzał je szlifierką. Zdarzało się, że wnioskodawca musiał przy pomocy wiertarki pneumatycznej wiercić otwory, aby połączyć urządzenie z kolejnymi elementami, a niekiedy musiał też nitować elementy przy pomocy nitownicy pneumatycznej. Wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i nie był oddelegowywany do żadnej innej pracy. Stanowisko pracy wnioskodawcy znajdowało się w niewielkiej odległości od stanowisk spawaczy i było oddzielone od nich kurtyną z blachy, która chroniła jedynie od światła. Zapylenie i zadymienie na stanowisku pracy wnioskodawcy było takie same jak na całej hali (dowód: zeznania świadków S. B. k.31 verte -32 oraz nagranie k.33 od 00.14.03-00.28.05, zeznania świadka J. S. k.32 i verte oraz nagranie k. 33 od 00.29.06-00.37.49 zeznania wnioskodawcy k. 29, 30 w zw. z k. 11, 12 w aktach sprawy).

Na hali na której pracował wnioskodawca (wydziału (...),) panowały bardzo niekorzystne warunki. Cechowało je przekroczenie zarówno dopuszczalnych natężeń czynników fizycznych (hałas, promieniowanie UV), jak też dopuszczalnych stężeń czynników chemicznych i pyłów. Nie ulega przy tym żadnej wątpliwości, iż wobec braku urządzeń wentylacyjnych i odpylających oraz ekranów chroniących przed promieniowaniem UV (we wcześniejszym okresie pracy wnioskodawcy), jak też z wysokim prawdopodobieństwem braku indywidualnych środków ochronnych przed hałasem, wszyscy pracownicy wykonujący pracę w hali wydziału (...) narażeni byli w równym stopniu na niekorzystny wpływ czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy na stan ich zdrowia. Procesy technologiczne prowadzone w hali wydziału i powstające przy tym zagrożenia dla zdrowia pracowników cechowały się brakiem ograniczenia jedynie do miejsca powstawania czynników szkodliwych- rozprzestrzeniały się na całą halę wydziału (...).

Wnioskodawca wykonujący pracę na stanowisku ślusarza, przez cały okres objęty wnioskiem wykonywał pracę w warunkach przekroczonych normatywów higienicznych zarówno dla czynników szkodliwych fizycznych, jak i chemicznych oraz pyłów. Narażony był na działanie tych czynników w równym stopniu jak pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach pracy na hali wydziału (...) (np. na stanowisku spawacza) (dowód: opinia biegłego z zakresu BHP W. K. k.40-47 w aktach sprawy).

Do obowiązków wnioskodawcy przy montowaniu elementów urządzeń wyciągowych i obudów górniczych w wydziałach (...) należało wykonywanie prac:

– techniką spawalniczą – przecinanie blach, dopasowywanie i wyrównywanie elementów składowych, wypalanie wadliwych spoin (spawanie gazowe), punktowe łączenie (sczepianie) części składowych elementów przy użyciu spawarek elektrycznych;

– techniką ślusarską w przemyśle metalowym – szlifowanie i polerowanie mechaniczne powierzchni montowanych elementów; wykonywanie połączeń śrubowych przy użyciu wiertarek mechanicznych, wykonywanie połączeń nitowych (na gorąco) przy użyciu młotów mechanicznych.

Wszystkie wyżej wymienione prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornych okresach są pracami w warunkach szczególnych określonymi w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze: Dział XIV, poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym), Dział III poz. 78 (szlifowanie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne), poz. 79 (kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych) (dowód: opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy k.40-47 w aktach sprawy).

Nadto w okresie od dnia 01.04.1991 r. do dnia 31.03.1996r. kiedy to wnioskodawca zatrudniony był na stanowisku mistrza na Wydziale (...). wykonywał pracę na stanowisku, ujętym w Dziale XIV Prace różne, w poz.24:-pkt 1. Stanowisku pracy, na którym prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie /stała praca w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy/, albowiem na hali wykonywane były prace w warunkach szczególnych określone w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze: Dział XIV, poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym), Dział III poz. 78 (szlifowanie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne), poz. 79 (kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych) oraz poz. 86 (obsługa suwnic).

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od 30 października 1972 roku do 16 stycznia 1990 roku, od 1 września 1990 roku do 4 września 1990 roku, od 21 listopada 1990 roku do 5 maja 1991 roku oraz od 31 lipca 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi więcej niż 15 lat.

(okoliczność niesporna)

Wnioskodawca odbył dwa kursy zawodowe: i tak:

- w okresie od 4 lutego 1980 roku do 26 marca 1980r. był uczestnikiem kursu dla wycinaczy acetylo-tlenowych oraz zgodnie z książką spawacza Nr (...) w okresie od 1 grudnia 1998r. do15 stycznia 1999 roku był słuchaczem kursu spawania stali niestopowych elektrodą topliwą w osłonie gazów aktywnych –MAG (dowód: zaświadczenie nr 22/80 k.10 , książka spawacza (...) k.11 w aktach sprawy.

Decyzją z dnia 6 lipca 1999 roku u wnioskodawcy Z. W. rozpoznano chorobę zawodową - zawodowe uszkodzenie narządu słuchu na skutek zatrudnienia w (...) ( dowód: pismo z (...) z dnia 12 czerwca 2012 roku k.36, świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 12 stycznia 2012 roku k.7 oraz świadectwo pracy nr (...) k. 8 , kserokopia protokołu k.14, zaświadczenie o ukończeniu kursu k.15, pismo z poradni z dnia 14 października 1998 roku k.16, pismo Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w P. z dnia 12.07.2007r.k.13, zaświadczenie k.10,-11d, decyzja nr (...) Powiatowego Inspektora Sanitarnego w P.. k.12, Powiatowego Inspektora Sanitarnego w P..k.13 w aktach sprawy)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił , co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

- ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Dodatkowo wskazać należy, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu (...)2012 roku ukończył 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i na dzień złożenia wniosku o emeryturę miał rozwiązany stosunek pracy.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornych okresach od 24 czerwca 1968 roku do dnia 19 kwietnia 1971 roku, od 4 maja 1973 roku do 31 marca 1991 roku oraz od 1 kwietnia 1996 roku do 14 września 1998 roku, Sąd oparł się na zeznaniach świadków S. B. oraz J. S. oraz zeznaniach samego wnioskodawcy. Z zeznań powyższych wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał we wskazanych wyżej okresach tj. prace polegające na „wypalaniu" blach (tj. cięcie metalu z użyciem palnika acetylenowo- tlenowym), „ sczepianiu" (wstępne połączenie i ustalenie dużych elementów maszyn górniczych za pomocą krótkich spoin, z użyciem spawarek elektrycznych, szlifowaniu elementów za pomocą ręcznych szlifierek najpierw z napędem pneumatycznym, później elektrycznym oraz nitowaniu (łączenie metali za pomocą nitowania z użyciem młotów pneumatycznych- zakuwanie). Wszystkie prace wykonywane były w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych. Spawanie od „sczepiania" różniło się tym, Iż było końcowa operacją łączenia elementów metalowych maszyny, uprzednio umocowanych wstępnie poprzez „sczepianie". „Sczepianie" odbywało się z użyciem elektrod zasadowych. Stanowiska spawalnicze w początkowym okresie pracy wnioskodawcy nie były oddzielone od stanowisk spawalniczych, dopiero później wprowadzono ekrany (chroniące przed promieniowaniem UV- ultrafioletowym). Osoby zatrudnione na stanowiskach ślusarzy musiały mieć uprawnienia spawalnicze do spawania elektrycznego i gazowego (cięcia metalu palnikiem acetylenowo-tlenowym) i wnioskodawca takowe uprawnienia posiadał. Brygadziści na wydziale W-33, nadzorowali pracę ślusarzy, nadto wykonywali wszystkie czynności produkcyjne w postaci: spawania wstępnego, szlifowania, nitowania. Mistrz nadzorował pracę kilka brygad, przebywał cały czas na hali.

W celu ustalenia natomiast, czy wnioskodawca wykonywał w spornych okresach prace w warunkach szczególnych Sąd, zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego, dopuścił w trybie określonym w art. 278 § 1 k.p.c., dowód z opinii biegłego z zakresu (...) . W ocenie Sądu ustalania w tym zakresie wymagały bowiem wiadomości specjalnych, wykraczających poza wiedzę ogólną.

Z opinii biegłego wynika w sposób jednoznaczny, iż wydział na którym pracował wnioskodawca tj. (...), w których pracował wnioskodawca w spornych okresach w (...) S.A. w P. były w wydziałami spawalniczymi, na których nie były zachowane higieniczne normy pracy. W ocenie biegłego przy wykonywaniu prac z zastosowaniem techniki spawalniczej wnioskodawca był narażony na bezpośrednią emisję czynników szkodliwych, będących wynikiem procesów spawalniczych, takich jak: dymy spawalnicze (zawierające tlenki żelaza), zapylenia (pyłami metali i ich związków), promieniowanie łuku elektrycznego (przy spawaniu elektrycznym), nadmierny hałas, podwyższoną temperaturę środowiska pracy oraz emisję szkodliwych gazów. Przy szlifowaniu i polerowaniu z użyciem szlifierek pneumatycznych wnioskodawca był z kolei narażony na zapylenia (pyłami metali i ich związków), nadmierny hałas, drgania mechaniczne przekazywane przez szlifierki pneumatyczne do organizmu pracownika. Natomiast przy nitowaniu na gorąco z użyciem młotów pneumatycznych wnioskodawca był narażony na drgania mechaniczne, nadmierny hałas i podwyższoną temperaturę środowiska pracy. Jednocześnie wnioskodawca był stale narażony na działalnie czynników szkodliwych dla zdrowia emitowanych przez stanowiska spawalnicze zlokalizowane w tym samym pomieszczeniu, obok stanowisk ślusarskich.

Biegły stwierdził jednoznacznie, i ż wszystkie prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornych okresach od 24 czerwca 1968 roku do dnia 19 kwietnia 1971 roku, od 4 maja 1973 roku do 31 marca 1991 roku oraz od 1 kwietnia 1996 roku do 14 września 1998 w Fabryce (...) S.A. w P.. były pracami w warunkach szczególnych określonymi w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze:

Dział XIV, poz. 12, (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym), Dział III poz. 78 (szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne), poz. 79 (kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych). Podkreślić należy, iż dowód z opinii biegłego nie został w sposób skuteczny zakwestionowany przez organ rentowy w toku postępowania.

Wbrew twierdzeniom organu rentowego, do podważenia opinii nie może prowadzić okoliczność, że stanowisko ślusarza nie jest wymienione w wykazie A i B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie powinno bowiem budzić wątpliwości, że o zakwalifikowaniu danej pracy do prac wykonywanych w warunkach szczególnych decyduje nie nazwa stanowiska pracy, a rodzaj wykonywanych czynności (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 grudnia 2011 roku w sprawie III AUa 1436/11). Z opinii biegłego wynika zaś, iż wszystkie prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornych okresach, mimo że był zatrudniony na stanowisku ślusarza, były pracami w warunkach szczególnych.

Wszystkie te prace, co wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy, a także opinii biegłego, były bowiem wykonywane w ww. zakładzie pracy, a do tego prace te są wymienione w wydanym na podstawie § 1 ust. 2 ww. rozporządzenia zarządzeniu Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w warunkach szczególnych w wykazie A (Dz. U. WUG z 12 sierpnia 1983r. Nr 8, poz. 12), które to zarządzenie określało w spornych okresach stanowiska pracy w warunkach szczególnych w zakładach pracy, do których należała (...) w P.. Biegły uznał kategorycznie, że wszystkie czynności wykonywane przez wnioskodawcę techniką ślusarską były pracami w warunkach szczególnych określonymi w Wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku: Dziale III, poz. 78 (szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne) oraz poz. 79 (kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych). Biegły stwierdził nadto, iż wszystkie prace wykonywane przez wnioskodawcę, są także wymienione w wykazie A do zarządzenia Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w warunkach szczególnych. Są to mianowicie prace: przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym (spawacz gazowy, spawacz elektryczny, pracownik zatrudniony w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych, na których nie są zachowane higieniczne normy pracy – Dział XIV, poz. 12, pkt 9, 10 i 18), prace przy szlifowaniu lub ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowaniu mechanicznym (polerowacz, krajacz metali tarczą ścierną – Dział III poz. 78, pkt 4 i 5), prace przy kuciu ręcznym w kuźniach przemysłowych oraz obsłudze młotów mechanicznych (operator kuźniarek – Dział III, poz.79, pkt 4) . Na marginesie podnieść należy, iż wykazy resortowe mają co prawda jedynie charakter informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający, jednakże z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego lub centralny związek spółdzielczy w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może – w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych – stanowić negatywną przesłankę dowodową (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 roku, I UK 164/11, LEX nr 1135989). W przedmiotowej sprawie organ rentowy w żaden sposób powyższego domniemania nie obalił. Na rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie nie ma również wpływu fakt, że wnioskodawca od dnia 01.04.1991 r. do dnia 31.03.1996 roku pełnił również funkcje mistrza. Jak bowiem jasno i logicznie wyjaśnił wnioskodawca także i w tym okresie pracował na hali, a ponadto praca wykonywana na stanowisku mistrza wydziału (...) spełnia kryteria kontroli między operacyjnej, kontroli jakości produkcji oraz dozoru inżynieryjno - technicznego na wydziale, w którym jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie tj. w Dziale XIV Prace różne, w poz.24:-pkt 1. Podkreślić bowiem należy, iż na hali wykonywane były prace w warunkach szczególnych określone w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze: Dział XIV, poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym), Dział III poz. 78 (szlifowanie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne), poz. 79 (kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych) oraz poz. 86 (obsługa suwnic).

Wskazać przy tym należy, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych) - Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 24 marca 2009 r. I PK 194/2008. Podkreślić należy przy tym, że na podstawie jedynie nazwy stanowiska zajmowanego przez pracownika nie można określić, czy był osobą wykonującą pracę w warunkach szczególnych, konieczne jest bowiem ustalenie konkretnych czynności, jakie pracownik ten wykonywał, czy rodzaju materiałów, z którymi się stykał.

W świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie należało stwierdzić, iż zakład pracy w wystawionym wnioskodawcy świadectwie pracy w warunkach szczególnych nie sprecyzował wyczerpująco rodzaju wykonywanej przez E. W. pracy, zgodnie z załącznikiem A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Ustaleń w tym zakresie Sąd dokonał w oparciu o opinię wspomnianego biegłego W. K., z której wynika wprost, że wnioskodawca nie tylko pracował w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, ale do jego podstawowych obowiązków należało spawanie i cięcie metali, a także szlifowanie i polerowanie mechaniczne, obsługa młotów mechanicznych oraz obsługa suwnic. Wszystkie te prace, jak to wyżej wskazano, są pracami w warunkach szczególnych.

Podkreślenia wymaga, iż ZUS nie wnioskował o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego, czy też powołanie kolejnego biegłego celem ustalenia spornych okoliczności. Zgodnie zaś z obowiązującą w procesie cywilnym zasadą kontradyktoryjności, to strona winna się wykazać niezbędną aktywnością i wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w opinii biegłego, które dyskwalifikowałyby opinię, bądź ewentualnie uzasadniają powołanie dodatkowych opinii (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2011 roku, II UK 160/10, LEX nr 786386). Sąd nie widział zaś potrzeby dopuszczenia wskazanych wyżej dowodów z urzędu, albowiem przy uwzględnieniu treści art. 233 § 1 k.p.c. opinię biegłego ocenił jako fachową, rzetelną, pełną oraz należycie uzasadnioną. Nie bez wpływu na ocenę opinii biegłego pozostawała przy tym okoliczność, że została ona wydana po bezpośrednim zapoznaniu się przez biegłego z warunkami pracy na wydziale (...) .

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego zasadne było zatem przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał w okresach zatrudnienia od 24 czerwca 1968 roku do dnia 19 kwietnia 1971 roku, od 4 maja 1973 roku do 31 marca 1991 roku oraz od 1 kwietnia 1996 roku do 14 września 1998 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w warunkach szczególnych.

W związku z tym, że wykazane przez wnioskodawcę okresy pracy w warunkach szczególnych wynoszą więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.