Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 296/13

II Cz 269/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

28 listopada 2013r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący

SSO Bogumił Goraj

Sędziowie

SO Wojciech Borodziuk

SO Irena Dobosiewicz (spr.)

Protokolant

sekr. sądowy Tomasz Rapacewicz

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa M. A. (1), K. B. i

B. A.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej

w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego i zażalenia powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 12 lutego 2013r. sygn. akt. I C 2127/12

1/ zmienia zaskarżony wyrok w punkcie IV (czwartym) w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2/ oddala apelację;

3/ zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 1800 zł (jeden tysiąc osiemset) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn.akt. II Ca 296/13

UZASADNIENIE

Powodowie B. A., M. A. (1) i K. B. domagali się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. kwot po 60 000 zł na rzecz B. A. – tytułem zadośćuczynienia za śmierć męża i ojca M. A. (2) – z ustawowymi odsetkami od dnia 3 kwietnia 2011r., natomiast K. B. kwoty 50 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 kwietnia 2011r. tytułem zadośćuczynienia za śmierć ojczyma oraz kwotę 10 000 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie się jego sytuacji życiowej po śmierci ojczyma, z ustawowymi odsetkami od dnia 3 grudnia 2010r. do dnia zapłaty.

Pozwany domagał się oddalenia powództwa, kwestionując podstawę prawną żądania zadośćuczynienia. Podniósł, iż w jego ocenie bezpośredni związek przyczynowy istnieje wyłącznie pomiędzy działaniem sprawcy a śmiercią poszkodowanego, nie występuje on zaś pomiędzy działaniem sprawcy a utratą więzi rodzinnej w wyniku śmierci tj. naruszeniem dobra osobistego. Odnosząc się natomiast do żądania K. B. zapłaty dalszego odszkodowania, podniósł pozwany, że powód ten w przeciwieństwie do powoda M. A. (1), nie jest synem biologicznym zmarłego, nadto wobec niego istniał obowiązek alimentacyjny obciążający biologicznego ojca.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 12 lutego 2013r. – zasądził od pozwanego na rzecz powódki B. A. kwotę 60 000 zł z odsetkami ustawowymi od 3 kwietnia 2011r. do dnia zapłaty, na rzecz M. A. (1) 50 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 kwietnia 2011r. do dnia zapłaty oraz na rzecz K. B. kwotę 60 000 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 50 000 zł od dnia 3 kwietnia 2011r. do dnia zapłaty i od kwoty 10 000 zł od dnia 3 grudnia 2010r. do dnia zapłaty. Nadto zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 3651 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, oraz na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 8100 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Swoje rozstrzygnięcie oparł Sąd Rejonowy na następujących ustaleniach i rozważaniach natury prawnej:

W dniu 6 marca 2008 r. w wypadku samochodowym spowodowanym przez M. S. zginął M. A. (2) - mąż, ojciec i ojczym powodów. Po zmarłym pozostali żona B. oraz małoletni synowie M. i K..

Sprawca zdarzenia posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Pismem z dnia 21 października 2010 r. powodowie zgłosili roszczenia z tytułu odszkodowania: roszczenie z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu, w tym stypy oraz roszczenie o rentę wyrównawczą dla żony oraz małoletnich synów. Decyzją z dnia 5 listopada 2010 r. powodom przyznano częściowy zwrot kosztów pogrzebu, a następnie decyzją pozwanego z 27 grudnia 2010r. powodom wypłacono bezsporną część odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej po śmierci M. A. (2) oraz również częściowo zwrócono dalsze koszty pogrzebu, przy czym :

-powódce B. A. wypłacono kwotę 40.000 zł z tytułu
odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej po śmierci męża,

- powodowi M. A. (1) wypłacono kwotę 20.000 zł z tytułu
odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej po śmierci ojca,

-powodowi K. B. wypłacono kwotę 10.000 zł z tytułu
odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej po śmierci ojczyma.

Pismem z dnia 1 marca 2011 r. powodowie rozszerzyli swoje roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego z art. 24 k.c. tj. utratę prawa do życia w pełnej i szczęśliwej rodzinie ale pozwany odmówił.

Zmarły w chwili śmierci mieszkał z żoną i synami, z których jeden, K., nie był jego biologicznym synem. Zmarły wychowywał go od 9 roku życia, gdy zawarł związek małżeński z jego matką, zaś wcześniej wspomagał jego matkę w wychowaniu K.. Zmarły przed śmiercią tworzył wraz z żoną, synem i pasierbem szczęśliwą, pełną rodzinę.

M. A. (2) był dobrym mężem i ojcem, opiekował się rodziną troskliwie, zapewniał żonie i synom nie tylko byt, ale również świadczył opiekę nad synami, czynnie uczestnicząc w ich życiu K., syna żony z pierwszego małżeństwa kochał i traktował jak własnego, wychowując go i dostarczając dobrowolnie środków finansowych na jego utrzymanie. Wszystkie potrzeby obu braci były traktowane jednakowo i w taki sposób zaspokajane i było to naturalną konsekwencją wspólnego życia z powódką.

Po śmierci M. A. (2) powódka B. A. przeszła załamanie nerwowe. Utraciła oparcie w mężu. Do chwili obecnej powódka nie może pogodzić się ze stratą męża, odczuwa lęk przed przyszłością. Powód M. w chwili śmierci ojca miał niespełna 9 lat, ojciec był dla niego wzorem i autorytetem, zapewniał mu bezpieczeństwo. Dla K. B. zmarły mimo braku biologicznej więzi był ogromnym wsparciem, zwłaszcza, że tego wsparcia nie odczuwał nigdy od biologicznego ojca. W zmarłym widział swojego ojca i opiekuna i nie miało to znaczenia, iż nie był to ojciec biologiczny. K. w chwili śmieci M. A. (2) miał 14 lat, a zatem był w wieku, gdzie opieka i autorytet ojca mają największe znaczenie. Śmierć ojczyma zaburzyła jego spokój, stał się bardziej drażliwy, miał problemy z koncentracją.

Zmarły przed śmiercią pracował w P.U. P.H. (...) s.c. w B. na stanowisku kierowcy. W marcu 2008 r. miał zmienić charakter pracy z kierowcy krajowego na międzynarodowego ze średnimi zarobkami 4.000 zł. Po jego śmierci na zajmowane przez niego stanowisko pracy został zatrudniony nowy pracownik ze średnim miesięcznym przychodem 4.500 zł. Śmierć M. A. (2), na którym w całości spoczywał ciężar utrzymania rodziny, spowodowała znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej jego żony i synów.

Biologiczny ojciec K. B. nie wspiera go finansowo ani nie opiekuje się nim. Egzekucja przyznanych alimentów okazała się bezskuteczna. Pozwany po śmierci M. A. (2) przyznał K. kwotę 10.000 zł, a zatem połowę żądanej kwoty odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej po śmierci ojca, gdyż pozwany uznał, że skoro nie jest biologicznym synem zmarłego, to nie można go w tej sytuacji potraktować na równi z M.. Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności bezsporne między stronami, zgromadzone dokumenty, zeznania świadków: A. L., W. L. oraz w oparciu dowód z przesłuchania powódki i powoda K. B.. Sąd oddalił wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa, gdyż był on zbędny dla rozstrzygnięcia sprawy. Postępowanie dowodowe w wystarczającym stopniu wykazało krzywdę i negatywne przeżycia psychiczne powodów.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył zarówno zasadności jak i wysokości należnego powodom zadośćuczynienia związanego ze śmiercią M. A. (2) oraz odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej należnego powodowi K. B..

Podstawą odpowiedzialności pozwanego stanowi art. 822 k.c, zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. Zgodnie natomiast z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli (Dz.U. Nr 124,poz. 1152) z ubezpieczenia OC przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Stosownie zaś do art. 36 ust. 1 tej ustawy odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, najwyżej jednak do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej. Tym samym pozwany winien naprawić szkodę wyrządzoną powodom w tym jest zobowiązany do naprawienia szkody niemajątkowej.

Przesłanką odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 415 k.c. jest bezprawność rozumiana jako działanie pozwanego niezgodne z prawem, z którym ustawa wiąże obowiązek odszkodowawczy, wina, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy między szkodą, a zawinionym zachowaniem pozwanego.

Do powstania szkody doszło zatem przed wejściem w życie nowelizacji art. 446 k.c., dokonanej ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731) polegającej na dodaniu paragrafu 4, przewidującego expressis verbis możliwość przyznania przez sąd najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Poprzednio obowiązujący stan prawny nie dawał tak wyraźnej podstawy do przyznania członkom rodziny zmarłego zadośćuczynienia.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 października 2010 r., III CZP 76/10 (Biul. SN 2010, nr 10, s. 11, OSNC-ZD 2011, nr B, poz. 142), w której uznał, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Sąd Najwyższy wskazał, że art. 446 § 4 k.c. znajduje zastosowanie wyłącznie do sytuacji, w której czyn niedozwolony popełniony został po dniu 3 sierpnia 2008 r. Przepis ten nie uchylił art. 448, jego dodanie było natomiast wyrazem woli ustawodawcy zarówno potwierdzenia dopuszczalności dochodzenia zadośćuczynienia na gruncie obowiązujących przed jego wejściem w życie przepisów, jak i ograniczenie kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia do najbliższych członków rodziny. Stanowisko to potwierdzone zostało w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010 r., II CSK 248/10 (OSNC-ZD 2011, nr B, poz. 44) oraz z dnia 11 maja 2011 r., I CSK 521/10 (nie publ.).

W kolejnym orzeczeniu Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CK 307/09 (nie publ.) uznał wprost, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Należy dodać, że śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego osoby związanej emocjonalnie ze zmarłym. Dla osób bliskich zmarłego krzywdą jest naruszenie dobra osobistego poprzez zerwanie więzi emocjonalnej, szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych. Również zatem osoba dochodząca ochrony na podstawie art. 448 k.c. może być poszkodowana bezpośrednio i dochodzić naprawienia własnej krzywdy, doznanej poprzez naruszenie jej własnego dobra osobistego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r. III CZP 32/11). W ocenie Sądu Rejonowego powodowie wykazali, że owa silna więź emocjonalna rzeczywiście istniała w tworzonej przez nich rodzinie.

Z uwagi na fakt, iż powodowie wywodzili swe roszczenie z art. 24 k.c. w związku z art. 448 k.c. nie było konieczne wykazywanie wstrząsu psychicznego prowadzącego do rozstroju zdrowia, lecz jedynie krzywdy w postaci cierpień psychicznych i fizycznych. W ocenie Sądu ogół wskazanych okoliczności wskazuje na silną więź emocjonalną między członkami rodziny i na cierpienia psychiczne związane ze śmiercią męża i ojca.

Sąd wskazał, iż powodowie wykazali, że śmierć M. A. (2) faktycznie stała się dla nich źródłem udręczeń i negatywnych przeżyć psychicznych uzasadniających przyznanie im zadośćuczynienia. Sąd uznał także, że powodowie udowodnili wszystkie przesłanki uzasadniające odpowiedzialność pozwanego, w tym udowodnili poniesioną krzywdę i jej rozmiar. W ocenie Sądu przyznana powódce kwota 60.000 zł oraz kwoty po 50.000 zł przyznane powodom w pełni zrekompensują doznaną krzywdę i jednocześnie nie doprowadzą do ich wzbogacenia.

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł zgodnie z żądaniem powodów na podstawie art. 455 k.c. w związku z art. 481 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli (Dz.U. Nr 124,poz. 1152) od dnia 3 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty uwzględniając fakt przedprocesowego wezwania do zapłaty.

W niniejszej sprawie nie budziło też najmniejszych wątpliwości, że w skutek śmierci ojczyma sytuacja życiowa K. B. uległa pogorszeniu. Nie kwestionował tego pozwany. Wskazywał on jednak, że nie sposób porównać sytuację prawną M. A. (1) i K. B., który nie był biologicznym synem zmarłego. Podnosił także, że powodowi K. B. przyznano alimenty od jego ojca.

Sąd nie podzielił powyższego stanowiska. Pozwany pomija całkowicie fakt, że M. A. (2) równorzędnie traktował obu synów i jednakowo wspierał ich finansowo zaspokajając ich potrzeby. Powód K. B. nigdy nie odczuł tego, że jest gorzej traktowany. Trzeba też dodać, że jego biologiczny ojciec w ogóle się nim nie interesował, że widział go tylko jeden raz na przyjęciu pierwszej komunii. Ponadto nie przekazywał mu żadnych środków pieniężnych. Egzekucja alimentów okazała się bezskuteczna. Powoływanie się zatem przez pozwanego na obowiązek alimentacyjny ojca K. B. w realiach niniejszej sprawy nie jest skuteczne.

Powyższego nie podważa okoliczność, że decyzją z dnia 17 grudnia 2010 r. przyznano powodowi świadczenie z funduszu alimentacyjnego w kwocie 250 zł miesięcznie. Fakt ten jednak nie oznacza, że możliwe jest zróżnicowanie wysokości odszkodowań należnych obu synom o kwotę 10.000 zł.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda K. B. kwotę 10.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie jego sytuacji życiowej, zrównując w ten sposób odszkodowania przyznane synom zmarłego na etapie postępowania likwidacyjnego.

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł zgodnie z żądaniem powoda na podstawie art. 455 k.c. w związku z art. 481 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli (Dz.U. Nr 124,poz. 1152) od dnia 3 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty uwzględniając fakt przedprocesowego wezwania do zapłaty.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie, z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 k.p.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 8.100 zł tytułem opłat sądowych, od których uiszczenia powodowie byli zwolnieni.

Powodowie zaskarżyli zażaleniem rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie IV wyroku zasądzające na ich rzecz kwotę 3651 zł.

Domagali się zmiany punktu IV wyroku i zasądzenia na swoją rzecz kwoty 10 851 zł/ 17 zł x 3 + 3600 zł x 3/.

Z kolei pozwany w swojej apelacji zarzucił naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 448 k.c. w zw. z art. 24§1 k.c. i przyjęcie, że krzywda doznana przez powodów, gdy śmierć M. A. (2) nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008r., uzasadnia zasądzenie na rzecz powodów zadośćuczynienia w zasądzonych kwotach oraz art. 446§3 k.c. przez zasądzenie na rzecz powoda K. B. stosownego odszkodowania w kwocie 10 000 zł.

Domagał się pozwany zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa oraz zasądzenia na swoją rzecz od powodów zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy nie podziela zarzutu pozwanego, że brak było podstaw do zasądzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej, gdy nastąpiła ona przed 3 sierpnia 2008r.

Pozwany prezentuje pogląd, że jedyną podstawą prawną do zasądzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej jest obowiązujący od 3 sierpnia 2008r. przepis art. 446§ 4 k.c., a skoro śmierć M. A. (2), męża, ojca i ojczyma powodów nastąpiła przed tą datą, to roszczenie o zapłatę nie przysługuje.

Takiego poglądu Sąd Okręgowy nie podziela, zwłaszcza gdy zważy się na ugruntowane już w orzecznictwie sądów powszechnych, za orzecznictwem Sądu Najwyższego stanowisko, że do oceny takich roszczeń, jak powodów, znajduje zastosowanie art. 448 k.c. w zw. z art. 24§1 k.c., bowiem więź rodzinna jest dobrem osobistym członków rodziny zmarłego /tak Sąd Najwyższy w wyroku z 11 maja 2011r. I CSK 621/10, z 14 stycznia 2010r. IV CSK 307/09 czy uchwała z dnia 22 października 2010r., III CZP 76/10/. Trudno byłoby znaleźć argumenty sprzeciwiające się zaliczeniu do katalogu dóbr osobistych więzi rodzinnych, wobec czego ta szczególna przecież więź emocjonalna pomiędzy członkami rodziny objęta jest ochroną przewidzianą w art. 24 i 23 k.c. Wobec czego spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać im przyznanie, zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c.

Sąd Okręgowy, przy ocenie tego zarzutu apelacyjnego z cała mocą podkreśla, że najbliższym członkom rodziny zmarłego, a takimi są powodowie – żona, syn i pasierb – przysługiwało na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24§1 k.c. zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, gdy śmierć członka rodziny nastąpiła na skutek deliktu, mającego miejsce przed zmianą stanu prawnego dokonaną z dniem 3 sierpnia 2008r. Gdy zważy się zaś na rozmiar cierpień powodów, ich zakres i skala uzasadniały przyznanie zadośćuczynienia w kwotach dochodzonych pozwem.

Bezzasadny był także zarzut naruszenia art. 446§3 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powoda – K. B. kwoty 10 000 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie się sytuacji życiowej powoda.

Pozwany wywodził, że nie jest dopuszczalne zrównanie sytuacji życiowej syna biologicznego zmarłego M. A. (1), który w ramach postępowania szkodowego otrzymał odszkodowanie w kwocie 20 000 zł z sytuacją pasierba – K. B., któremu z tego tytułu wypłacono już kwotę 10 000 zł.

Sąd Okręgowy takiego stanowiska nie akceptuje gdy zważy się na poczynione i nie kwestionowane przez pozwanego ustalenia faktyczne sprawy.

W rodzinie zmarłego K. B. wychowywał się od małego, był traktowany przez M. A. (2) jak syn. Zmarły nigdy nie czynił żadnych różnic w stosunku do niego i syna biologicznego, był dla powoda troskliwym i kochającym ojcem, zastępował mu ojca biologicznego, z którym powód nie miał kontaktów i który go w ogóle finansowo nie wspierał. Więź łącząca obu niczym nie różniła od więzi ojciec – syn w normalnych, kochających się i szanujących rodzinach.

Tym samym zróżnicowanie wysokości odszkodowania w odniesieniu do powoda – pasierba zmarłego było niczym nieuzasadnione.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje stanowisko Sądu Rejonowego w tej kwestii.

W konsekwencji apelacja pozwanego podlegała oddaleniu, jako bezzasadna, na mocy art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na mocy art. 98 kpc w zw. z art. 108§1 kpc, przy uwzględnieniu faktu współuczestnictwo powodów ma charakter formalny /art.72§1 pkt 2 kpc/.

Współuczestnictwo formalne zaś wskazuje na konieczność zasądzenia na rzecz każdego z powodów z osobna kosztów procesu, kierując się wartością przedmiotu zaskarżenia odrębnie w stosunku do każdego ze współuczestników.

W przypadku M. A. (1) wartość ta to kwota 50 000 zł, Sąd Okręgowy jednak. Mając na uwadze przepis § 2 ust.2 rozporządzenia ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) z dnia 28 września 2002r. /Dz.U. nr 163, poz. 1349/ przyjął wysokość wynagrodzenia pełnomocnika identyczną, jak w odniesieniu do pozostałych powodów, tj. 1800 zł. Kierował się Sąd Okręgowy nakładem pracy pełnomocnika i charakterem sprawy.

Zażalenie powodów okazało się zasadne, zważywszy na naruszenie przez Sąd Rejonowy przepisu art. 72§1 pkt 1 kpc. Współuczestnictwo powodów miało charakter formalnego, ich roszczenia bowiem są jednego rodzaju, oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. Wobec tego koszty procesu, winny być zasądzone na rzecz każdego z powodów osobno wg wartości przedmiotu sporu.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł o zmianie postanowienia o kosztach procesu /punkt IV wyroku Sądu Rejonowego/ na mocy art. 386§1 kpc w zw. z art. 397§2 kpc i §2 ust. 2 przywołanego już rozporządzenia z dnia 28 września 2002r.