Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 13 grudnia 2013 r.

Pozwem z dnia 16 lipca 2009 roku powód (...) sp. z o.o.z siedzibą w W.wniósł o zasądzenie od pozwanych: (...) sp. z o.o.w likwidacji z siedzibą w W.(dalej: (...)), M. O.oraz A. W.solidarnie na rzecz powoda kwoty 20.000.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwana spółka (...)wniosła do powodowej spółki wkład niepieniężny składający się z nieruchomości przy ul. (...)oraz mienia ruchomego w zamian za objęcie udziałów o wartości 20 mln zł. Zdaniem powoda rzeczywista wartość tego aportu na dzień jego objęcia była zerowa, ponieważ nieruchomość była obciążona hipotekami o wartości ponad 46 mln zł, przy czym członkowie zarządu na dzień wniesienia aportu tj. M. O.i A. W., mieli wiedzę o obciążeniach hipotecznych. Z tych względów zdaniem powoda pozwani na mocy art. 175 § 1 k.s.h. w zw. z art. 261 k.s.h. powinni wyrównać powodowej spółce brakującą wartość aportu (k. 3-9).

Pozwani w swych odpowiedziach na pozew wnosili o oddalenie powództwa wskazując, że wartość aportu wbrew twierdzeniom powoda przewyższała kwotę 20 mln zł, zaś obciążenia hipoteczne nie miały wpływu na jego wartość. Ponadto pozwani M. O.i A. W.podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia i wnieśli o zasądzenie kosztów procesu. Pozwani M. O.oraz A. W.zwrócili również uwagę, że swoją ocenę o wartości zbywczej aportu opierali na profesjonalnej wycenie rzeczoznawcy, a powód nie wykazał, by mieli wiedzę o zawyżeniu wartości wkładu niepieniężnego. Strona pozwana podniosła również, że powód spłacając długi pozwanego (...)wstąpił na zasadzie art. 518 k.c. w miejsce jego wierzycieli (k. 99-100, k. 106-113, k. 137-147).

W toku postępowania strony podtrzymały powyższe stanowiska.

Wyrokiem z dnia 14 września 2011 roku Sąd Okręgowy oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanych M. O.i A. W.kwoty po 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (k. 483).

Sąd Okręgowy oparł powyższy wyrok na następujących ustaleniach faktycznych i prawnych.

Zgromadzenie wspólników powodowej spółki w dniu 30 października 2004 roku podjęło uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego poprzez utworzenie nowych 20.000 udziałów o wartości 1.000 zł każdy. Wszystkie udziały, zgodnie z tą uchwałą, zostały objęte przez spółkę (...) sp. z o.o.z siedzibą w W.(obecnie: (...) sp. z o.o.w likwidacji z siedzibą w W.) w zamian za wkład niepieniężny w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o., składającego się z nieruchomości (prawa użytkowania wieczystego nieruchomości i prawa własności budynku przy ul. (...)dla których prowadzona była księga wieczysta Kw nr (...)) oraz mienia ruchomego. Wskazany wkład niepieniężny został przeniesiony na rzecz powoda w zamian za objęte udziały w powodowej spółce na mocy umowy z dnia 2 listopada 2004 roku. Wartość prawa użytkowania wieczystego budynku w treści tej umowy określono na 20 mln zł, bez wskazywania ewentualnych obciążeń. Wskazana nieruchomość, o czym zarząd miał wiedzę, była obciążona hipotekami o łącznej wartości 46.123.584,47 zł. Podwyższenie kapitału zakładowego zostało przez zarząd zarejestrowane. W dniu 2 kwietnia 2004 roku wobec (...) sp. z o.o.zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne, w toku którego komornik zajął wskazaną nieruchomość i oszacował ją na kwotę 23.845.000 zł. Na miejscu oszacowania była M. O.. Powodowa spółka, reprezentowana przez M. O.oraz A. W., zawarła w dniu 28 marca 2006 roku umowę sprzedaży przedmiotowej nieruchomości spółce (...)sp. z o.o. za cenę 23.788.234,31 zł, przy czym na rzecz sprzedającego miało zostać przelane 698.499,95 zł, zaś pozostała kwota została zapłacona wierzycielom hipotecznym oraz komornikowi. Nieruchomość będąca głównym składnikiem aportu została wyceniona przez rzeczoznawcę powołanego przez (...) sp. z o.o.na kwotę 39.400.000 zł. Wycena nie uwzględniała obciążeń hipotecznych. Sąd Okręgowy oddalił wnioski procesowe powoda złożone w piśmie procesowym z dnia 6 kwietnia 2011 roku jako złożone z naruszeniem art. 479 ¹² § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, że roszczenie powoda jest oparte na art. 175 k.s.h., który umożliwia domaganie się od członków zarządu i wspólnika wnoszącego aport wyrównania wartości aportu, jeżeli wartość ta była znacznie zawyżona. W stosunku do tego roszczenia termin przedawnienia jest 10-letni, zatem zarzut przedawnienia formułowany przez pozwanych jest chybiony. Sąd Okręgowy podniósł, iż prawidłowo wyceniony aport to taki, którego wartość określona w umowie spółki lub uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego odpowiada jego wartości zbywczej. Wartość zbywcza zaś odpowiada cenie, jaką można byłoby uzyskać za dany wkład niepieniężny w razie jego sprzedaży i ustala się ją z uwzględnieniem istnienia wady na dzień złożenia oświadczeń o objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym. Aport, którego wartość zawyżono to z kolei taki, którego wartość przyjęta jako podstawa ustalenia ilości i wartości nominalnej objętych w zamian za wkład udziałów jest wyższa od jego wartości zbywczej. Tym samym błędne jest stanowisko pozwanych, że obciążenie hipotekami na rzecz osób trzecich głównego składnika aportu nie ma wpływu na jego wartość. Obciążenie tego rodzaju nie wpływa na cenę nieruchomości, ale przekłada się na podział środków uzyskanych z ceny sprzedaży. Obciążenia tego typu mają znaczenie dla wartości zbywczej rozumianej jako aport, ponieważ wartość zbywcza aportu to nie cena możliwa do uzyskania za ten aport przez kogokolwiek, ale przez spółkę, w której stanowić ma on pokrycie kapitału. Wartość przedmiotowej nieruchomości co prawda przenosiła wartość obciążeń, jednakże z ceny jej sprzedaży wynoszącej ponad 23 mln zł kwota jedynie ponad 600 tys. zł wpłynęła do powodowej spółki. W dacie pokrywania aportu nie istniała zatem nawet hipotetyczna możliwość sprzedaży nieruchomości za cenę, która w całości wpłynęłaby do powoda. Wskazać także należy, że po sprzedaży owej nieruchomości i po spłacie wierzycieli hipotecznych powodowa spółka – jako dłużnik rzeczowy, który zaspokoił wierzycieli – zwróciła się do pierwotnego dłużnika (...) sp. z o.o.o regres należności w wysokości odpowiadającej spłaconym długom, jednakże czynność ta była bezskuteczna. Nadto Sąd Okręgowy podkreślił, że wartość zbywczą aportu liczy się na dzień jego objęcia, natomiast z punktu widzenia powodowej spółki możliwa do uzyskania przez nią cena w tymże dniu musiałaby być niższa o wartość hipotek obciążających nieruchomość wchodzącą w skład aportu. Brak było bowiem możliwości zbycia nieruchomości bez zaspokojenia wierzycieli hipotecznych – powodowa spółka ex lege stała się dłużnikiem rzeczowym z chwilą nabycia obciążonej hipotecznie nieruchomości. Tym samym powodowa spółka nie miała możności uzyskania na dzień wniesienia aportu środków pieniężnych odpowiadających wartości udziałów obejmowanych przez wspólnika. Wartość wniesionego przez pozwanego (...) aportu była zatem zaniżona o wartość obciążeń hipotecznych. Nie ma znaczenia zmiana wartości aportu przed lub po dacie jego objęcia. Zarząd powodowej spółki w osobach pozwanych miał świadomość istniejących obciążeń hipotecznych oraz ich wartości.

Sąd Okręgowy wskazał jednakże, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał stwierdzić, że wniesiony przez (...) aport miał zawyżona wartość. Podkreślono, iż Sąd nie miał możliwości ustalenia rzeczywistej wartości aportu – aport nie został zbadany w toku postępowania przez biegłego. Stanowisko powoda wskazujące na poziom obciążeń w wys. ponad 40 mln zł oraz cenę uzyskaną po ok. roku od wniesienia aportu nie były wystarczającą podstawą do uznania, że wartość aportu wynosiła zero złotych. Pozwani wskazywali bowiem, że dysponowali wycenami nieruchomości wskazującymi cenę ok. 43 mln zł. Nie jest również miarodajna w tym zakresie wycena dokonana przez komornika w drodze oszacowania, która miała miejsce ok. rok po wniesieniu aportu. Powód nie wskazał Sądowi dowodu pozwalającego na ustalenie faktycznej zbywczej wartości aportu, przez co Sąd nie miał możliwości stwierdzenia, czy aport ten został znacznie zawyżony w stosunku do wartości pokrywanych udziałów (k. 492-497).

Wyrokiem z dnia 13 września 2012 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie na skutek apelacji powoda uchylił powyższy wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego (k. 588).

W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny podniósł, że stan faktyczny w zakresie podjęcia i wykonania uchwały Zgromadzenia Wspólników powoda o podwyższeniu kapitału zakładowego przez utworzenie nowych 20.000 udziałów o wartości nominalnej po 1.000 zł każdy i objęcia tych udziałów przez (...) sp. z o.o. w zamian za wkład niepieniężny w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa w skład którego wchodziła nieruchomość i mienie ruchome nie budził wątpliwości. Stanowisko powoda, że wkład niepieniężny nie posiadał zdolności aportowej, jest chybione. Zdolność aportową posiadają prawa, które mają dającą się określić wartość majątkową, prawa przenoszone na spółkę muszą być zbywalne oraz prawa ustanawiane na rzecz spółki muszą być możliwe do ustanowienia. Aport będący przedmiotem niniejszej sprawy miał zatem zdolność aportową.

Decyzja Sądu Okręgowego, aby nie uwzględniać jako dowodu z opinii biegłego pozasądowej ekspertyzy rzeczoznawcy była prawidłowa, bowiem opinia taka stanowiła dokument prywatny i stanowi jedynie dowód tego, że osoba pod nią podpisana wyraziła określony pogląd. Nie korzysta natomiast owa opinia z domniemania zgodności z prawdą przywołanych w niej twierdzeń. Nadto wskazana przez powoda „opinia” została zakwestionowana przez stronę pozwaną, przez co nie było możliwe uznanie za przyznane wskazanych w niej twierdzeń na mocy art. 229 k.p.c. lub 230 k.p.c.

Powód nie składał wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego. Strony są obowiązane na mocy art. 232 k.p.c. wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, jednakże sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Sąd z takiej możliwości powinien korzystać wyjątkowo, gdy jest to niezbędne do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Bierność strony powodowej i niezgłoszenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego spowodowało, że zasadnicza w sprawie okoliczność, tj. czy wartość wkładu niepieniężnego została znacznie zawyżona, pozostała nieudowodniona. Jeżeli uzyskanie wiadomości specjalnych zapewnia wyłącznie opinia biegłego, to w braku inicjatywy dowodowej strony niedopuszczenie dowodu z takiej opinii jest naruszeniem art. 232 zd. 2 k.p.c., gdy przeprowadzenie przez Sąd takiego dowodu stanowi jedyny sposób przeciwdziałania oczywiście nieprawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Sytuacja taka zaistniała zdaniem Sądu Apelacyjnego w rozpoznawanej sprawie.

Sąd Apelacyjny wskazał, że ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy rozważy, czy skorzysta z kompetencji określonej w art. 232 zd. 2 k.p.c. tj. czy dopuści i przeprowadzi dowód z opinii biegłego sądowego na okoliczność wartości zbywczej wkładu niepieniężnego w dacie powzięcia uchwały o podwyższeniu kapitału, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych „cech” aportu, a więc i obciążeń hipotecznych. Wskazano również, że aby nie narazić się na zarzut naruszenia przepisów o prekluzji dowodowej, Sąd Okręgowy wskaże, że dopuszcza dowód na podstawie art. 232 zd. 2 k.p.c.

Sąd Apelacyjny podkreślił ponadto, że zgodnie z treścią art. 175 k.s.h. obowiązek wyrównania brakującej wartości wkładu niepieniężnego ciąży na podmiocie wnoszącym aport niezależnie od możliwości przypisania mu winy, natomiast odpowiedzialność członków zarządu zaistnieje jedyne wtedy, gdy dokonali oni zgłoszenia o podwyższeniu kapitału zakładowego do rejestru znając fakt znacznego zawyżenia wartości wkładów – co również Sąd Okręgowy ustali i oceni (k. 596-608).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Zgromadzenie Wspólników powodowej spółki (...) sp. z o.o.z siedzibą w W.podjęło w dniu 30 października 2004 roku uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego spółki przez utworzenie 20.000 udziałów o wartości nominalnej po 1.000 zł każdy – tj. o łączną kwotę 20 mln zł. Zgodnie z treścią uchwały wszystkie wskazane udziały zostały objęte przez (...) sp. z o.o.z siedzibą w W.(obecnie: (...) sp. z o.o.w likwidacji z siedzibą w W.) w zamian za wkład niepieniężny w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o.składającego się z nieruchomości i mienia ruchomego. Najistotniejszą częścią przedmiotowego wkładu było prawo użytkowania wieczystego nieruchomości oraz prawo własności budynku przy ul. (...)w W., opisanych w księdze wieczystej Kw nr (...). Umową z dnia 2 listopada 2004 roku nastąpiło przeniesienie użytkowania wieczystego nieruchomości i prawa własności budynku przy ul. (...)w W., dla których prowadzona była księdza wieczysta Kw nr (...). Wartość aportu została określona w treści wskazanej umowy na kwotę 20 mln zł, bez określania żadnych obciążeń. Powyższą umowę w imieniu spółki zawarła M. O.. Członkami zarządu powodowej spółki, uprawnionymi do składania w jej imieniu oświadczeń woli, byli w tym okresie M. O.oraz S. W.

(dowód: odpis z KRS powoda k. 12-16, protokół ze Zgromadzenia Wspólników powodowej spółki k. 25-29, zeznania J. D. k. 438-440, okoliczności bezsporne – odpowiedzi na pozew k. 99-100, k. 106-113, k. 137-147)

Składniki aportu zostały szczegółowo określone w piśmie dokumencie z dnia 2 listopada 2004 roku zatytułowanym „Składniki aportu wniesionego przez (...)sp. z o.o. do (...)sp. z o.o. (...).”, pod którym widnieją podpisy m.in. członków zarządu powodowej spółki – M. O.i A. W.. W piśmie tym zamieszczona jest informacja o obciążeniach hipotecznych (na łączna kwotę 46.123.584,47 zł) nieruchomości wchodzącej w skład wkładu niepieniężnego, (k. 51 odwrót). M. O.oraz A. W.posiadali wiedzę o przedmiotowych obciążeniach hipotecznych, zaś podwyższenie kapitału zakładowego zostało zarejestrowane

(dowód: odpis KRS powoda k. 12-16, pismo z 2 listopada 2004 wraz z załącznikami k. 50-60, zeznania M. O.k. 418 oraz k. 478-479, zeznania A. W.k. 480-481, okoliczność bezsporna – odpowiedzi na pozew k. 99-100, k. 106-113, k. 137-147)

Nieruchomość przy ul. (...)stanowiąca zasadniczą wartość przedmiotowego aportu została przed jego objęciem przez powoda wyceniona przez T. Ż.i J. M. (1)z firmy (...)sp. j. z siedzibą w W.. Wycena ta została dokonana na dzień 30 września 2001 roku i zgodnie z nią wartość przedmiotowej nieruchomości oszacowano na ten dzień na kwotę 45.300.000 zł (k. 122). Następnie T. Ż.i J. M. (1)sporządzili aneks do powyższej wyceny, zgodnie z którym wartość nieruchomości na dzień 1 października 2003 oceniono na 39.400.000 zł (k. 164). Wyceny te zostały dokonane bez uwzględnienia obciążeń hipotecznych. W dniu 21 grudnia 2004 roku współautor wyceny oraz aneksu do wyceny, T. Ż., złożył oświadczenie, że rynkowa wartość nieruchomości w kwocie 39.400.000 zł na dzień 1 października 2004 roku jest aktualna również w odniesieniu do IV kwartału 2004 roku. Pozwani M. O.i A. W.zapoznawali się z treścią powyższych wycen przed podjęciem przez Zgromadzenie Wspólników powodowej spółki uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego i przed objęciem przez powoda aportu.

(dowód: wycena k. 117-134, aneks do wyceny k. 148-181, oświadczenie k. 182, zeznania J. M. (1)k. 436-437, zeznania J. D.k. 438, odpowiedzi na pozew k. 106-113, k. 137-147, zeznania M. O.k. 478, zeznania A. W.k. 480)

Na dzień 30 października 2004 roku wartość zbywcza wkładu niepieniężnego w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. stanowiącego nieruchomość przy ul. (...) w W. wraz z całością wyodrębnionych funkcjonalnych składników majątku oraz ogółu praw i zobowiązań służących do samodzielnej realizacji zadań gospodarczych przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa wynosiła 7.809.359 zł.

(dowód: opinia biegłego sądowego k. 651-699)

(...) sp. z o.o. zostało w dniu 2 kwietnia 2004 roku wszczęte postępowanie egzekucyjne, w toku którego nieruchomość przy ul. (...) została zajęta. Komornik dokonał oszacowania tej nieruchomości na kwotę 23.845.000 zł.

(dowód: wezwanie do zapłaty k. 47, protokół komorniczego opisu i oszacowania nieruchomości k.48-49)

Powodowa spółka, reprezentowana przez pozwanych M. O.i A. W., zawarła w dniu 25 listopada 2005 roku z (...) sp. z o.o.przedwstępną, a następnie w dniu 28 marca 2006 roku ostateczną umowę sprzedaży przedmiotowej nieruchomości. Cena sprzedaży w umowie ostatecznej została ustalona na 23.778.234,31 zł, z czego 698.499,95 zł miało został przelane na rzecz powoda, natomiast pozostała kwota została przelana poszczególnym wierzycielom hipotecznym dłużnika (...) sp. z o.o.oraz komornikowi sądowemu. Następnie powód zwracał się do (...)z żądaniem spłaty uregulowanych przez powoda jako dłużnika hipotecznego długów (...), jednakże bezskutecznie.

(dowód: przedwstępna umowa sprzedaży k. 30-39, ostateczna umowa sprzedaży k. 39-46, zeznania M. O.k. 479, zeznania A. W.k. 479-480)

Pismem z dnia 1 czerwca 2009 roku powodowa współka wezwała pozwanych do zapłaty kwoty 20 mln złotych tytułem solidarnego wyrównania spółce na zasadzie art. 175 k.s.h. w zw. z art. 261 k.s.h. brakującej wartości przedmiotowego aportu w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma. Pozwany (...)odebrał powyższe pismo w dniu 3 czerwca 2009 roku, zaś pozwani M. O.i A. W.w dniu 4 czerwca 2009 roku.

(dowód: pismo z 1 czerwca 2009 roku wraz z potwierdzeniami odbioru k. 62-63)

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie: zeznań świadków : J. M. (2)(k. 436-437), J. D.(k. 438-440), pisemnej opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości i praw majątkowych P. T.(k. 651-699), ustnego wyjaśnienia przez biegłego opinii złożonej na piśmie (k. 745-750), przesłuchania pozwanych (pozwanego (...)k. 481, pozwanej M. O.k. 418, k. 478-479, pozwanego A. W.k. 479-480) oraz dokumentów zawartych w aktach sprawy.

Sąd uznał za wiarygodne dowody w postaci dokumentów złożonych do akt sprawy, ponieważ sporządziły je osoby uprawnione do ich wystawienia w sposób zgodny z prawem, a żadna ze stron nie podważyła ich wiarygodności. W tym miejscu podnieść należy, że złożone przez pozwanych M. O.i A. W.prywatne wyceny nieruchomości (k. 117-134 oraz k. 148-182) należało potraktować jako dokumenty prywatne. Ekspertyzy opracowane na zlecenie stron można bowiem traktować co najwyżej jako wyjaśnienia stanowiące poparcie ich stanowisk. Taka pozasądowa ekspertyza stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która ją podpisała, wyraziła zawarty w niej pogląd i nie korzysta z domniemania zgodności z prawdą zawartych w niej twierdzeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2001 roku, I PKN 468/00).

Na rozprawie w dniu 2.02.2011 r. (k. 418) Sąd oddalił m.in. wniosek dowodowy powoda zgłoszony w piśmie z dnia 6.04.2010 r. (k. 194-202) tj. wniosek o przeprowadzenie dowodu z przedłożonej przez powoda opinii rzeczoznawcy w sprawie realnej wartości aportu, która to opinia została sporządzona na zlecenie powoda. Wniosek ten został złożony z naruszeniem zasad zawartych w art. 479 ¹² § 1 k.p.c., gdyż dotyczył okoliczności wartości aportu, który jest podstawą całego roszczenia i zasadniczą okolicznością sporną w niniejszej sprawie. Zatem wszystkie dowody na tę okoliczność powinny były zostać zgłoszone już w pozwie. Nie było ku temu żadnej przeszkody.

W związku z tym Sąd ponownie dokonując ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie nie brał pod uwagę w/w prywatnej opinii przedłożonej przez powoda. Niezależnie od powyższego omawiana opinia – na co już wyżej wskazywano - mogłaby stanowić co najwyżej wyjaśnienie stanowiska powoda. Nadmienić w tym miejscu należy, iż celem ustalenia wartości zbywczej aportu, Sąd z urzędu dopuścił dowód z opinii biegłego.

Sąd dał wiarę zeznaniom wszystkich przesłuchanych w sprawie świadków, bowiem zeznania te były rzetelne, spójne, uzupełniały się wzajemnie oraz korespondowały z resztą materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Żadna ze stron nie podważała prawdziwości tych zeznań, natomiast Sąd nie doszukał się przesłanek, które mogłyby świadczyć o braku wiarygodności świadków. Z podobnych przyczyn za wiarygodne Sad uznał również zeznania pozwanych

Ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd dokonywał również w oparciu o opinię biegłego. Dowód ten został dopuszczony z urzędu w oparciu o art. 232 zd. 2 k.p.c. Biegły sporządził niniejszą opinię w sposób profesjonalny, rzetelny oraz staranny. Metody badawcze przyjęte przez biegłego nie wywołały zastrzeżeń Sądu. Nadto biegły w szczegółowy sposób odpowiedział na rozprawie w dniu 29 listopada 2013 roku na pytania dotyczące wątpliwości stron co do treści pisemnej opinii oraz metod zastosowanych przy jej sporządzaniu (k. 745-750). Należy przy tym podkreślić, że opinia została wydana w oparciu o dokumentację, której żadna ze stron nie kwestionowała. Biegły w przedmiotowej opinii udzielił wyczerpujących informacji dotyczących wartości zbywczej aportu na dzień jego objęcia przez powodową spółkę. Z tych przyczyn Sąd oddalił wnioski pozwanych M. O.i A. W.o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego na analogiczną okoliczność, bowiem dowód tego rodzaju był zbędny i zmierzał jedynie do przedłużenia niniejszego postępowania. Wskazać na marginesie należy, że powód oraz pozwany (...) sp. z o.o.przedmiotowej opinii nie podważali.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie w stosunku do pozwanego (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w W..

W myśl art. 175 § 1 k.s.h. jeżeli wartość wkładów niepieniężnych została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy spółki, wspólnik, który wniósł taki wkład, oraz członkowie zarządu, którzy, wiedząc o tym, zgłosili spółkę do rejestru, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość. Opisana w tym przepisie odpowiedzialność ma charakter bezwzględny, bowiem stosownie do art. 175 § 2 k.s.h. od obowiązku określonego w § 1 wspólnik oraz członkowie zarządu nie mogą być zwolnieni. Przepisy te stosuje się odpowiednio w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego, o czym mówi art. 261 k.s.h.

W pierwszej kolejności podnieść należy, że zarzut przedawnienia podniesiony przez stronę pozwaną jest bezzasadny. Wbrew stanowisku pozwanych roszczenie określone w cytowanym wyżej art. 175 § 1 k.s.h. przedawnia się z upływem 10, a nie 3 lat (por. A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych, LEX/el. 2013). Takie stanowisko zajął Sąd Okręgowy w pierwszym wyroku wydanym w niniejszej sprawie, zaś stanowisko to nie zostało uznane za nietrafne przez II instancji.

Przepis art. 175 § 1 k.s.h. nakłada na wspólnika odpowiedzialność za wniesienie aportu o zawyżonej wartości niezależnie, czy ów wspólnik miał świadomość zawyżenia. W stosunku do takiego wspólnika wystarczające jest zaistnienie przesłanki wniesienia takiego wkładu niepieniężnego, którego wartość została „znacznie zawyżona”. Bezspornym jest, że uchwałą z 30 października 2004 roku Zgromadzenie Wspólników powodowej spółki podwyższyło kapitał zakładowy przez utworzenie 20.000 udziałów o wartości nominalnej po 1.000 zł każdy – tj. o łączną kwotę 20 mln zł. Uchwałą tą wszystkie wskazane udziały zostały objęte przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (obecnie: (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w W.) w zamian za wkład niepieniężny w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. składającego się z nieruchomości i mienia ruchomego. Poza sporem pozostaje także, że nieruchomość przy ul. (...) w W., stanowiąca zasadniczą wartość tego aportu, posiadała obciążenia hipoteczne o łącznej wartości 46.123.584,47 zł.

Obciążenia hipoteczne wpływają na wartość zbywczą aportu. Wartość zbywcza aportu to jego cena, którą spółka, w której aport ten ma stanowić pokrycie kapitału, mogłaby uzyskać w razie jego sprzedaży, przy czym wartość tą należy obliczać na dzień objęcia aportu. Wysokość obciążeń hipotecznych niewątpliwie przekłada się na wartość zbywczą aportu, ponieważ spółka obejmująca aport tego rodzaju staje się dłużnikiem rzeczowym i ciąży na niej obowiązek spłaty wierzycieli hipotecznych. Jednocześnie nie ma znaczenia, że w takiej sytuacji służy jej regres przeciwko wspólnikowi, który wniósł aport obciążony hipotekami, ponieważ wartość aportu liczy się na dzień jego objęcia. Koniecznym jest, aby wkład niepieniężny stanowił realne, a nie tylko potencjalne pokrycie kapitału zakładowego, zaś regres nie daje stuprocentowej szansy odzyskania sum wypłaconych wierzycielom hipotecznym – w niniejszej sprawie powód bezskutecznie dochodził tych kwot od pozwanego (...). Nadto z całą pewnością inna będzie wartość zbywcza aportu obciążonego hipoteką od wartości aportu, który hipoteką nie jest obciążony. Zaś w sprawie niniejszej wartość owa została obliczona bez uwzględnienia obciążeń hipotecznych pomimo, że obciążenia takie były ustanowione.

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy podnieść, że wartość aportu (nieruchomości stanowiącej główny jej składnik) została zawyżona. Członkowie zarządu powodowej spółki, M. O.oraz A. W., przyjmując, że wartość tej nieruchomości opiewa na kwotę ponad 20 mln zł sugerowali się prywatną wyceną, która jednak została sporządzona bez uwzględnienia obciążeń hipotecznych. Rzeczywista wartość zbywcza aportu na dzień jego objęcia wynosiła natomiast 7.809.359 zł, co wynika z opinii biegłego sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania. Ponieważ niewątpliwie pozwany (...) sp. z o.o.objął w powodowej spółce udziały o wartości znacznie przewyższającej wniesiony do niej wkład niepieniężny, to na mocy art. 175 § 1 k.s.h. w zw. z art. 261 k.s.h. powinien wyrównać powstałą w tym zakresie różnicę poprzez zapłacenie powodowi kwoty 12.190.641 zł (20.000.000 zł - 7.809.359 zł = 12.190.641 zł). Należy podkreślić, że zbywcza wartość aportu była ponad dwukrotnie niższa od wartości objętych przez pozwanego (...)udziałów, zatem zawyżenie wartości wkładu niepieniężnego było znaczne.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Natomiast stosownie do art. 455 k.c., jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Powód wezwał pozwanego (...) do zapłaty pismem z dnia 1 czerwca 2009 roku, które pozwany odebrał w dniu 3 czerwca 2009 roku. Pozew w sprawie niniejszej został wniesiony w dniu 17 lipca 2009 roku. Żądanie powoda o zasądzenie odsetek od dnia wniesienie powództwa, mając na względzie przywołane wyżej przepisy, jest zasadne (pkt. 1 wyroku).

W pozostałym zakresie w stosunku do pozwanego (...) sp. z o.o. powództwo należało oddalić.

Powód domagał się zasądzenia od pozwanych solidarnie kwoty 20 mln zł. Z materiału dowodowego wynika jednak, że wartość wkładu niepieniężnego na dzień jego objęcia nie była – wbrew twierdzeniom powoda – zerowa. Z opinii biegłego, której treść nie była zresztą przez powoda kwestionowana, wynika, iż wkład niepieniężny wniesiony przez pozwanego (...) miał na dzień jego objęcia przez powodową spółkę wartość 7.809.359 zł. W zakresie tej kwoty (oraz odsetek od tej kwoty) należało zatem powództwo w stosunku do pozwanego (...) oddalić (pkt. 2 wyroku).

Powództwo w stosunku do pozwanych M. O.i A. W.Sąd oddalił w całości.

Przepis art. 175 § 1 k.s.h. uzależnia solidarną odpowiedzialność członków zarządu ze wspólnikiem, który wniósł wkład niepieniężny o zawyżonej wartości, od wiedzy członków zarządu, którzy zarejestrowali podwyższony kapitał zakładowy w rejestrze, o fakcie zawyżenia. Okoliczność zarejestrowania przez pozwanych podwyższenia kapitału zakładowego w Krajowym Rejestrze Sądowym jest bezsporna.

W niniejszej sprawie wykazane, iż M. O.i A. W.wiedzieli o zawyżeniu wartości aportu. Wiedzę należy utożsamiać z obiektywną znajomością pewnych faktów. Z całą pewnością nie stanowi wiedzy powinność takiej znajomości. O ile zatem bezsporna jest okoliczność wiedzy M. O.i A. W.o istnieniu obciążeń hipotecznych nieruchomości stanowiącej zasadniczy składnik aportu, to brak jest podstaw do kategorycznego stwierdzenia, że posiadali oni jednocześnie wiedzę o zawyżeniu aportu. To, czy M. O.oraz A. W.jako członkowie zarządu profesjonalnego podmiotu gospodarczego ewentualnie powinni wiedzę tego rodzaju posiadać jest już odrębną kwestią i nawet pozytywna odpowiedź na to pytanie nie dałaby podstaw do zaistnienia po ich stronie odpowiedzialności z art. 175 § 1 ksh. Podkreślić bowiem należy, że wina (jej brak) osób zobowiązanych do zwrotu jest bez znaczenia z punktu widzenia treści art. 175 § 1 k.s.h. Sąd Okręgowy nie badał zatem, czy taką wiedzę pozwani powinni posiadać, bowiem odpowiedzialność z art. 175 § 1 k.s.h. nie jest zależna od winy, lecz od wiedzy. Natomiast wiedzy pozwanych o zawyżeniu wartości wkładu niepieniężnego powód nie wykazał. Należy podkreślić, że na stronach ciąży obowiązek wskazywania dowodów na okoliczność, z których wywodzą one skutki prawne, zaś Sąd może dopuścić z urzędu dowód niewskazany przez stronę jedynie wyjątkowo (art. 232 k.p.c.). Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne, zaś brak wykazania takiego faktu rodzi negatywny skutek prawny w postaci uznania danej okoliczności za nieudowodnioną.

W związku z powyższym na podstawie art. 175 § 1 k.s.h. w zw. z art. 261 k.s.h. Sąd Okręgowy oddalił w całości powództwo w stosunku do pozwanych M. O.oraz A. W.(pkt. 2 wyroku).

Z uwagi na oddalenie w całości powództwa w zakresie dotyczącym pozwanych M. O.oraz A. W.należało zasądzić od powoda na rzecz wymienionych pozwanych całość poniesionych przez nich kosztów procesu, zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. Pozwani M. O.oraz A. W.wygrali bowiem sprawę w całości w zakresie ich dotyczącym. Koszty procesu poniesione przez M. O.wyniosły łącznie 12.617 zł, w tym 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 90) oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej za zastępstwo procesowe w I i II instancji w kwocie łącznej 12.600 zł, obliczone zgodnie ze stawkami wyrażonymi w § 6 pkt. 7 i § 13 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Analogicznie kształtowały się koszty procesu poniesione przez A. W., na które składały się opłata skarbowa za pełnomocnictwo w kwocie 17 zł (k. 115) oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego za zastępstwo procesowe w I i II instancji w kwocie łącznej 12.600 zł, obliczone zgodnie ze stawkami wynikającymi z § 6 ust. 1 i § 12 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (pkt. 3 i 4 wyroku).

Powód wnosił o zasądzenie od pozwanych kwoty 20.000.000 zł, natomiast Sąd uwzględnił powództwo w zakresie kwoty 12.190.641 zł w stosunku do pozwanego (...). Powód w stosunku do tego pozwanego wygrał zatem sprawę w 61%. Powód poniósł następujące koszty procesu: 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 11), 30 zł tytułem opłaty podstawowej od apelacji (k. 515) oraz koszty wynagrodzenia pełnomocnika w I i II instancji (w tym w postępowaniu zażaleniowym – k. 542), które zgodnie ze stawkami określonymi w § 6 pkt. 7, § 13 ust. 1 pkt. 2 oraz § 13 ust. 2 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wyniosły 16.200 zł. Tym samym łącznie koszty procesu poniesione przez powoda wyniosły 16.247 zł. Z tej kwoty należało na zasadzie art. 100 k.p.c. zasądzić od pozwanego (...) na rzecz powoda 61%, czyli kwotę 9.910,67zł (pkt. 5 wyroku). W tym miejscu wskazać należy, iż pozwany (...) nie wykazał poniesienia jakichkolwiek kosztów procesu

Postanowieniem z dnia 10 września 2009 roku powód został zwolniony od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu (k. 91), natomiast postanowieniem z dnia 2 lutego 2012 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie na skutek zażalenia powoda zmienił postanowienie tut. Sądu z dnia 6 grudnia 2011 roku w ten sposób, że zwolnił powoda od kosztów sądowych w zakresie opłaty od apelacji (k. 542). Postanowieniem z dnia 18 listopada 2013 roku Sąd Okręgowy przyznał biegłemu sądowemu P. T.kwotę 6.763,57 zł tytułem wynagrodzenia za sporządzenie opinii w niniejszej sprawie, którą to kwotę polecił Skarbowi Państwa –Sądowi Okręgowemu w Warszawie wypłacić tymczasowo ze środków Skarbu Państwa (k. 733). Koszty procesu, których powód nie miał obowiązku uiścić, wyniosły łącznie 206.733,57 zł. Na tę kwotę złożyły się opłata od pozwu i apelacji oraz wynagrodzenie biegłego wynoszące 6.763,57 zł. Należy w tym miejscu podnieść, że opłata od pozwu i apelacji wynosi, stosownie do art. 13 ust. 1 w zw. z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej: ustawa o kosztach) 5 % wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100.000 złotych. Wartość przedmiotu sporu i przedmiotu zaskarżenia wyniosły 20 mln zł, zaś 5% z tej kwoty to 1 mln zł. Tym samym zgodnie z regułą wyrażoną w cytowanym wyżej art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach opłaty od pozwu i apelacji w niniejszej sprawie wynoszą po 100.000 zł, łącznie 200.000 zł. Sąd uwzględnił jednocześnie 30 zł opłaty podstawowej poniesionej przez powoda od apelacji, odejmując tą kwotę od wymienionych wyżej kosztów. Kwotę 206.733,57 zł należało rozdzielić stosunkowo pomiędzy powodem, a pozwanym (...)zgodnie z art. 100 k.p.c., tj. stosownie do stopnia, w jakim każda tych stron przegrała sprawę. W myśl art. 113 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy o kosztach, kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Koszty nieobciążające przeciwnika sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji nakazuje ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz strony, której czynność spowodowała ich powstanie. Zgodnie z przywołanymi przepisami Sąd 61% z kwoty 206.733,57 zł, tj. kwotę 126.107,77 zł stanowiącą koszty procesu, których powód nie miał obowiązku uiścić, nakazał ściągnąć od pozwanego (...)na rzecz Skarbu Państwa. W pozostałej części, tj. w zakresie kwoty 80.625,80 zł (206.733,57 – 126.107,77 = 80.625,80 zł), koszty procesu, których powód nie miał obowiązku uiścić Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa z roszczenia zasądzonego w pkt. 1 wyroku na rzecz powoda od pozwanego (...)(pkt. 7 wyroku).

/SSR (del.) Arkadiusz Zagrobelny/

(...)

(...)

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)