Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Tadeusz Piesowicz

Protokolant: Daniel Drożdż

po rozpoznaniu w dniu 09 lipca 2014 roku w Nowym Sączu

na rozprawie

odwołania S. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 30 stycznia 2014 roku znak: (...)

w sprawie S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się S. K. emeryturę od dnia 8 kwietnia 2014 roku.

Sygn. akt IV U 287/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 9 lipca 2014 roku

Decyzją z dnia 30 stycznia 2014 roku, znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. odmówił S. K. przyznania emerytury, ponieważ mimo, iż wykazał on na dzień 1 stycznia 1999 roku 15 lat pracy w szczególnych warunkach, to jednak nie udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, lecz 24 lata, 9 miesięcy, 28 dni i nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego. Organ rentowy nie uwzględnił S. K. okresu pracy w gospodarstwie ojca od dnia 7 kwietnia 1970 roku do dnia 1 czerwca 1972 roku, albowiem w tym czasie uczęszczał on do szkoły oddalonej od miejsca zamieszkania 300 km. Uzasadniając swoją decyzję organ rentowy powołał się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2009 r. ,Nr 153, poz. 1227 ze zm. ) oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zm.).

Od powyższej decyzji odwołał się S. K., podnosząc, że organ rentowy bezzasadnie nie uwzględnił mu do stażu ubezpieczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym ojca podczas wakacji, tj. w okresach od 1 lipca 1970 roku do 31 sierpnia 1970 roku oraz od 1 lipca 1971 roku do dnia 31 sierpnia 1971 roku. Wniósł o przesłuchanie na tą okoliczność świadków.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. wniósł o oddalenie odwołania. Ustosunkowując się do argumentacji zawartej w odwołaniu wskazał, że decyzja organu rentowego jest zasadna i zgodna z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ odwołujący się nie wykazał wymaganych 25 lat ubezpieczenia. Organ rentowy wskazał, że nie może do stażu ubezpieczenia doliczyć odwołującemu się okresów pracy w gospodarstwie rolnym ojca podczas wakacji, albowiem w trackie uczęszczania do szkoły odbywał praktyczną naukę zawodu.

Bezspornym w niniejszej sprawie jest, że odwołujący się S. K., ur. (...), obniżony wiek emerytalny 60 lat osiągnął z dniem (...). Na dzień 1 stycznia 1999 roku odwołujący się wykazał, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, tj. 18 lat, 1 miesiąc, 17 dni. Odwołujący się nie jest członkiem OFE. Wniosek o emeryturę w warunkach szczególnych S. K. złożył do organu rentowego w dniu 21 stycznia 2014 roku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. K. 16 lat ukończył (...). Od dnia 1 września 1969 do dnia 24 czerwca 1972 roku uczęszczał do (...) Szkoły (...) w K. - M., oddalonej od miejsca zamieszkania w P. ok. 300 km. Mieszkał w internacie. W okresie wakacji, w tym od 21 czerwca 1970 roku do 31 sierpnia 1970 roku oraz od 24 czerwca 1971 roku do 31 sierpnia 1971 roku szkoła nie prowadziła zajęć praktycznych. (...) Szkoła (...) była bowiem szkołą dla młodzieży niepracującej – nie posiadła statusu szkoły przyzakładowej.

Podczas wakacji S. K. wracał do domu rodzinnego w P., gdzie pracował na gospodarstwie rolnym ojca – J. K.. Ojciec odwołującego się w latach 1970 – 1972 był właścicielem gospodarstwa rolnego o pow. 2, 02 ha. Utrzymywał siebie oraz rodzinę ( żonę i czworo dzieci ) tylko z pracy na tym gospodarstwie. Miał 4 krowy, świnie oraz drobny inwentarz.

Odwołujący się S. K. w/w okresach przerwy w szkole od 21 czerwca 1970 roku do 31 sierpnia 1970 roku oraz od 24 czerwca 1971 roku do 31 sierpnia 1971 pracował na gospodarstwie rolnym ojca przy żniwach, sianokosach oraz zajmował się żywym inwentarzem. Pracował codziennie, w każdym dniu co najmniej 4 godziny dziennie.

( dowód: zaświadczenie Zespołu Szkół, k. 7, zaświadczenie Gminy P., k. 403 akt rentowych, zeznania świadka J. C., płyta z nagraniem przesłuchania mim. od 00:01:12, k. 19 , zeznania świadka S. J., płyta z nagraniem przesłuchania mim. od 00:07:07, k. 19, zeznania świadka J. P., płyta z nagraniem przesłuchania mim. od 00:11:44, k.19, zeznania odwołującego się, płyta z nagraniem przesłuchania mim. od 00:13:51, k. 19 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, której wiarygodności i mocy dowodowej żadna ze stron nie kwestionowała w toku postępowania. Sąd oparł się również na zeznaniach odwołującego się S. K. oraz świadków: J. C., S. J., J. P. uznając je za wiarygodne. Brak było bowiem podstaw do podważenia ich wiarygodności. W kwestii pracy odwołującego się w gospodarstwie rolnym ojca były one zbieżne, logiczne i przekonujące oraz zgodne z pozostałą dokumentacją zgromadzoną w sprawie. Ponadto biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego bez wątpienia należy wskazać, że dzieci, których rodzicie mieli duże gospodarstwo rolne pracowały w tym gospodarstwie podczas wakacji, kiedy to są natężone prace związane ze żniwami.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie S. K. zasługuje na uwzględnienie.

Żądanie odwołującego się, który urodził się (...) należało odnieść do regulacji art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Według w/w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2013, poz. 1440 ) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem ( art. 184 ust 2 cyt. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku ).

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych - art. 32 ust 2 cyt. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013, poz. 1440 ).

Warunki przejścia na emeryturę przez wymienionych powyżej pracowników określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.83 Nr 8 poz. 43 ze zm.).

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy zatrudnienia stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust.2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy - § 2 ust 1 i 2 cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów.

Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełni łącznie następujące warunki tj. osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla kobiet 55 lat, 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Za wymagany okres zatrudnienia uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia ( § 3 i 4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku). Z reguły wymaganym stażem pracy uprawniającym do niższego wieku emerytalnego jest okres 15 lat- pracy w szczególnych warunkach.

Przenosząc te ogólne rozważania na grunt stanu faktycznego niniejszej sprawy zaznaczyć należy, że do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach uprawnieni są wyłącznie pracownicy, którzy legitymują się wymaganym okresem zatrudnienia tj. 25 lat w przypadku mężczyzn, w tym co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w ramach stosunku pracy. W przedmiotowej sprawie odwołujący się 60 lat ukończył z dniem (...), spełnia wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 roku. Wykazał bowiem łączny staż takiej pracy w wymiarze 18 lat, 1 miesiąca, 17 dni. S. K. nie jest członkiem OFE. Spór dotyczy natomiast wymaganego okresu 25 lat ubezpieczenia, przy czym należy mieć na względzie to, że organ rentowy uwzględnił odwołującemu się okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 24 lat, 9 miesięcy, 28 dni.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił odwołującemu się do stażu ubezpieczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym ojca od dnia 7 kwietnia 1970 roku do dnia 1 czerwca 1972 roku, albowiem w tym czasie uczęszczał on do szkoły oddalonej od miejsca zamieszkania 300 km. Odwołujący domagał się doliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy na gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia w okresach wakacyjnych od 1 lipca 1970 roku do 31 sierpnia 1970 roku oraz od 1 lipca 1971 roku do dnia 31 sierpnia 1971 roku.

W ocenie Sądu żądanie odwołującego się jest zasadne.

Z dyspozycji normy art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2013r. , poz. 1440.) jednoznacznie wynika, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, traktując je jako okresy składkowe, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe - ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 ustawy- są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 roku) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: po pierwsze - wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) i po drugie - czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie ( vide: wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 stycznia 1996 r., III AUr 833/95 (OSA 1998, z. 4, poz. 15) i wyroki SN: z dnia 28 maja 1997 r., II UKN 96/96 (OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 473), z dnia 13 stycznia 1998 r., II UKN 433/97 (OSNAPiUS 1998, nr 22, poz. 668), z dnia 13 listopada 1998 r., II UKN 299/98 (OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 799), z dnia 18 lutego 1999 r., II UKN 491/98 (OSNAPiUS 2000, nr 8, poz. 324, notka), z dnia 9 listopada 1999 r., II UKN 190/90 (OSNAPiUS 2001, nr 4, poz. 122, notka), z dnia 3 grudnia 1999 r., II UKN 235/99 (OSNAPiUS 2001, nr 7, poz. 236, notka), z dnia 10 maja 2000 r., II UKN 535/99 (OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 650), z dnia 12 maja 2000 r., II UKN 538/99 (OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 651), z dnia 27 czerwca 2000 r., II UKN 612/99 (OSNAPiUS 2002, nr 1, poz. 21, notka), z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00 (OSNPUSiSP 2003, nr 7, poz. 186). W powyższych orzeczeniach kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej.

Zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r., poz. 1403 ) ilekroć w ustawie jest mowa o domowniku - rozumie się osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy. Przypomnieć należy, że uprzednio obowiązująca ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 268) zawierała inną definicję domownika. Art. 2 pkt 2 tej ustawy stanowił, że za domownika uważa się członków rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi ich główne źródło utrzymania. Warunki te musi także spełniać osoba, która chce doliczyć do ubezpieczenia rolniczego okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców jako domownik przed wejściem w życie tej ustawy ( vide: uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 31 lipca 2013 r., III AUa 1513/12, LEX nr 1362702 ).

Z przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wynika, iż po ukończeniu 16 roku życia odwołujący się w czasie nauki w (...) Szkole (...) w K. - M. oddalonej od miejsca zamieszkania ok. 300 km, podczas wakacji przyjeżdżał do domu w P. i od 21 czerwca 1970 roku do 31 sierpnia 1970 roku oraz od 24 czerwca 1971 roku do 31 sierpnia 1971 roku wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym ojca. Ojciec odwołującego się w latach 1970 – 1972 był właścicielem gospodarstwa rolnego o pow. 2, 02 ha. Jego rodzina utrzymywała się tylko z pracy na tym gospodarstwie. Miał 4 krowy, świcie oraz drobny inwentarz. S. K. pracował na gospodarstwie rolnym ojca przy żniwach, sianokosach oraz zajmował się żywym inwentarzem. Pracował codziennie, co najmniej 4 godziny dziennie. Z dowodów ujawnionych w sprawie wynika, że w czasie wakacji szkoła odwołującego się nie prowadziła zajęć praktycznych. (...) Szkoła (...) była bowiem szkołą dla młodzieży niepracującej – nie posiadła statusu szkoły przyzakładowej.

W ocenie Sądu czynności wykonywane przez S. K. w gospodarstwie rolnym ojca spełniają powyższe kryteria pracy na gospodarstwie rolnym domownika. Odwołujący się wykonywał wszystkie prace związane z prowadzeniem gospodarstwa. Praca odwołującego się na gospodarstwie rolnym podczas wakacji miała charakter stały. S. K. w tym okresie mieszkał na terenie gospodarstwa rolnego i utrzymywał się wraz z rodzicami i rodzeństwem z tego gospodarstwa. W ocenie Sądu okresy pracy odwołującego się po ukończeniu przez niego 16 roku życia, zgodnie z jego żądaniem podczas wakacji od lipca do sierpnia w latach 1970 i 1971 powinny zostać odwołującemu się doliczone do udowodnionego przed organem rentowym ubezpieczenia w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu w celu przyznania emerytury. Do wykazania wymaganego 25 lat ubezpieczenie odwołującemu się brakuje 2 miesiące, 2 dni.

Wobec powyższego w ocenie Sądu odwołujący się spełnia wymagane przesłanki, które dają mu prawo do przyznania emerytury na warunkach preferencyjnych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2013 , poz. 1440) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Na dzień wydania zaskarżonej decyzji dowołujący się nie miał ukończonych wymaganych 60- lat. Zgodnie jednak z utrwalonym poglądem doktryny i judykatury, mimo, że Sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania, to jednak może przyznać ubezpieczonemu świadczenie, jeżeli warunki je uzasadniające zostały spełnione po wydaniu zaskarżonej decyzji z uwagi na treść art. 316 § 1 kpc, zgodnie, z którym po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozpraw ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97, OSNP 1999/5/181 ). Odwołujący się 60- lat ukończył (...) . Na dzień wyroku miał ukończone 60 lat.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc i powołanych powyżej przepisów prawa materialnego zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu się S. K. emeryturę od dnia 8 kwietnia 2014 roku.