Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 lutego 2014 roku sygn. akt I C 1324/12 zasądził od P. K. na rzecz G. K. (1), T. K. (1) i J. K. (1) solidarnie kwotę 3000 (trzy tysiące) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2010 roku i kwotę 38 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany P. K., który zaskarżył wyrok w całości zarzucając naruszenie przepisów postępowania to jest art. 72 § 1 pkt 1 i 2 kpc poprzez jego niezastosowanie i nie uznanie, że po stronie powodowej zachodzi współuczestnictwo materialne konieczne, art. 505 ⁴ § 1 kpc poprzez niewłaściwe zastosowanie i dopuszczenie w postępowaniu uproszczonym podmiotowej zmiany powództwa, a także naruszenie przepisu prawa materialnego, czyli art. 8 ust. 4 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej poprzez jego błędną wykładnię polegającą na nieprawidłowym uznaniu, że kupującemu nie przysługuje roszczenie o obniżenie ceny w razie uznania przez sprzedawcę zasadności roszczenia o naprawę towaru pomimo nie uczynienia zadość uznanemu uprzednio roszczeniu o naprawę towaru w odpowiednim, czasie. Wskazując na powyższe podstawy apelacyjne pełnomocnik pozwanego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje.

Apelację należało uznać za zasadną.

Ustalony przez sąd I instancji stan faktyczny sprawy nie był przez pozwanego kwestionowany, a poza tym znajduje oparcie w zebranym w sprawie materiale, dlatego ustalenia Sądu I instancji Sąd Okręgowy przyjmuje za własne i za podstawę dalszych rozważań.

Zgodzić się trzeba z apelującym, że najważniejszą kwestią wymagającą rozważenia była legitymacja czynna wspólnika spółki cywilnej działającego w procesie na swoją rzecz oraz niedopuszczalności przekształceń podmiotowych w postępowaniu uproszczonym.

Otóż wspólnik spółki cywilnej nie jest legitymowany do dochodzenia wierzytelności wchodzącej w skład majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej. W takiej sprawie występuje jedynie łączna legitymacja czynna wspólników spółki, wymagająca ich łącznego udziału w sprawie po stronie powodów, w ramach współuczestnictwa materialnego koniecznego. O takim charakterze współuczestnictwa świadczy wspólność praw i obowiązków wynikających ze współwłasności łącznej, wymagająca ich łącznego występowania w sprawie wszystkich uprawnionych podmiotów. Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, jak również zdolności sądowej, jest stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników, który powstał dla osiągnięcia określonego celu gospodarczego. Wspólność łączna oznacza niepodzielność majątku oraz brak określenia wysokości udziałów przysługujących poszczególnym wspólnikom, a każdy z nich jest współwłaścicielem majątku jako całości oraz każdej rzeczy i prawa wchodzących w jego skład.

W przepisach dotyczących spółki cywilnej nie ma postanowień upoważniających poszczególnych wspólników do samodzielnego dochodzenia "praw przysługujących spółce". Przepisem takim nie jest art. 866 k.c., upoważniający wspólnika do reprezentowania wszystkich wspólników. Nie ma również zastosowania art. 209 i 366 kc /por.: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2011 r. III CZP 130/10 /. Konsekwentnie przepisem takim nie będzie także art. 865 kc regulujący kwestię uprawnienia do prowadzenia spraw spółki.

Po stronie powodowej zachodziło współuczestnictwo konieczne o którym mowa w art. 72 § 2 kpc t.j. jeżeli przeciwko kilku osobom sprawa może toczyć się tylko łącznie. Stanowi ono odmianę współuczestnictwa materialnego uregulowanego w art. 72 § 1 pkt 1 kpc zgodnie z którym kilka osób może w jednej sprawie występować w roli powodów lub pozwanych, jeżeli przedmiot sporu stanowią prawa lub obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestnictwo materialne).

Konieczność współwystępowania w sporze kilku podmiotów po stronie powodowej lub pozwanej występuje wtedy, gdy normy prawnomaterialne legitymują ich tylko do wspólnego dochodzenia roszczeń lub łącznej obrony swoich praw po stronie pozwanej. Brak któregokolwiek ze współuczestników koniecznych stanowi więc brak legitymacji procesowej łącznej, a to oznacza, że powód nie ma legitymacji czynnej do samodzielnego dochodzenia wierzytelności należnych spółce. Konsekwencją braku podmiotowości spółki cywilnej jest m.in. to że stroną sporu sądowego nie jest spółka, ale wszyscy jej wspólnicy /Komentarz do art. 860 kc , A. Kidyba , Lex Omega/.

W sprawie z powództwem wystąpił wspólnik spółki cywilnej domagając się zasądzenia na swoją rzecz wierzytelności wchodzącej w skład majątku objętego wspólnością majątkową wspólników spółki. Tymczasem majątek wspólny wspólników spółki cywilnej jest to inaczej mienie, w którego skład wchodzą prawa majątkowe, przysługujące niepodzielnie wszystkim wspólnikom. Udziały wspólników w majątku wspólnym nie są oznaczone ułamkiem ani w inny sposób, każdy ze wspólników jest tak samo uprawniony zarówno do całego majątku, jak i do poszczególnych jego składników. Żądanie zasądzenia objętej wspólnością wierzytelności na swoją rzecz, byłoby ukierunkowane na powiększenie majątku odrębnego wspólnika. Samodzielną legitymację do dochodzenia na własną rzecz przypadającej mu części wierzytelności wspólnik spółki cywilnej uzyskuje dopiero po jej rozwiązaniu.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 9 lutego 2011 r. III CZP 130/10 wyraził pogląd, który podziela Sąd orzekający w sprawie, że zauważalna różnica między materialnoprawnym podłożem aktywów i pasywów spółki cywilnej wpływa również na pozycję procesową wspólników w postępowaniu sądowym i rozstrzygnął na tym tle, że istniejące między wspólnikami spółki cywilnej współuczestnictwo materialne, wynikające ze wspólnych praw i obowiązków (art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c.), ma również charakter współuczestnictwa koniecznego po stronie czynnej (art. 72 § 2 k.p.c.). SN potwierdził ostatecznie, że wspólnik spółki cywilnej nie jest legitymowany do dochodzenia wierzytelności wchodzącej w skład majątku wspólnego wspólników tej spółki. Ten rodzaj współuczestnictwa procesowego występuje, w zakresie dochodzenia wierzytelności wchodzącej w skład majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej, w okresie obowiązywania umowy spółki cywilnej. W tym okresie występuje jednakowa sytuacja prawna tych osób z uwagi na treść żądania i potrzebę rozciągnięcia na nich skutecznej ochrony prawnej /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 22 września 2011 r. I ACa 452/11/. Przed rozwiązaniem spółki wspólnik może dochodzić wierzytelności objętej majątkiem wspólnym tylko na rzecz wszystkich wspólników. Sposób reprezentacji spółki cywilnej przez wspólnika, unormowany w art. 865 i 866 k.c. dotyczy reprezentacji wspólników mających łączną legitymację procesową. Prawo do reprezentacji nie legitymuje wspólnika do działania we własnym imieniu i na własną rzecz.

Nie można zgodzić się z poglądem Sądu I instancji że powodami w sprawie są T. K. (1), J. K. (1) i G. K. (1), czyli wspólnicy spółki cywilnej (...) – Usługowego (...) s.c. J. K., T. K., G. K. z siedzibą w Ł.. A to z kilku przyczyn.

Przede wszystkim treść żądania i uzasadnienia pozwu nie potwierdza tezy Sądu, że powód domagał się w nim zasądzenia należności na rzecz wszystkich wspólników prowadzących działalność w ramach spółki cywilnej, działając w procesie także w imieniu i na rzecz wszystkich wspólników. W sprawie jako powód wskazany został tylko jeden ze wspólników.

Powyższego nie zmienia fakt zarządzenia przez przewodniczącego wezwania na rozprawę pozostałych wspólników i odebrania od nich oświadczeń o potwierdzeniu czynności dokonanych przez T. K. (1) zresztą bez oświadczenia że wstępują do sprawy w charakterze powodów, ponieważ żaden z pozostałych wspólników przez to nie stał się stroną procesu. W postępowaniu uproszczonym bowiem niedopuszczalna była zmiana podmiotowa po stronie powoda.

Sąd w postępowaniu zwykłym, jeśli po stronie powodowej nie występują wszyscy współuczestnicy konieczni, mógłby stwierdzić brak legitymacji procesowej łącznej i wezywać powoda do wskazania nie występujących w sprawie uczestników /art. 195 kpc/. Przedmiotowa sprawa była jednak rozpoznawana w postępowaniu odrębnym - uproszczonym wg przepisów art. 505 ¹ i następnych kpc. Stosownie zaś do art. 505 ⁴ § 1 kpc w postępowaniu uproszczonym przepisów art. 194-196 i art. 198 kpc nie stosuje się.

Tym samym w sprawie nie miał zastosowania przepis art. 195 kpc dopuszczający zmiany podmiotowe w procesie. Powyższa regulacja jest konsekwencją uproszczenia i przyspieszenia rozpoznawania spraw w postępowaniu uproszczonym oraz ustabilizowanie przedmiotu sporu i skupienia się na wyjaśnianiu konkretnego roszczenia pomiędzy konkretnymi podmiotami. Na marginesie powyższych rozważań należy podkreślić, że również nie jest możliwe dopuszczenie w postępowaniu uproszczonym dowodu z opinii biegłego, co wprost wynika z art. 505 ⁶ § 2 kpc, a umknęło uwadze Sądu I instancji.

Ostatecznie brak pełnej legitymacji czynnej procesowej jednego wspólnika z uwagi na współuczestnictwo konieczne trojga wspólników spółki cywilnej i niedopuszczalność przekształceń podmiotowych w postępowaniu uproszczonym skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa bez konieczności rozważania dalszych zarzutów apelacyjnych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 386 § 1 kpc kpc orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania odwoławczego, na które złożyły się opłata sądowa od apelacji (100 złotych) i wynagrodzenie pełnomocnika (300 złotych), Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w związku z art. 108 §1 kpc i art. 391 § 1 kpc oraz § 6 i 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz.1348 ze zm.) nakazując zwrot nadpłaconej opłaty sądowej od apelacji w kwocie 50 złotych na rzecz pozwanego ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu w trybie art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2010 roku nr 90, poz. 594 ze zmianami).