Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2014 r. w Gliwicach

sprawy S. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o odsetki

na skutek odwołania S. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 28 lutego 2014 r. nr (...)/ (...)/01

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje odwołującej prawo do ustawowych odsetek od świadczenia przedemerytalnego za okres od 25 listopada 2013 r. do 30 listopada 2013 r.;

2.  oddala odwołania w pozostałym zakresie.

(-) SSO Jolanta Łanowy

Sygn. akt VIII U 1051/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonej S. G. (1) wypłaty odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty świadczenia przedemerytalnego za okres od 10 listopada 2011r. do 30 listopada 2013r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła S. G. (1) nosząc o jej zmianę i przyznanie odsetek od wyrównania świadczenia przedemerytalnego przyznanego przez ZUS w wyniku wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach za okres od 10 listopada 2011r. do 30 listopada 2013r., przyznanego decyzją z dnia 3 grudnia 2013r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie argumentując jak w zaskarżonej decyzji. Nadto podniósł, że przyznał ubezpieczonej prawdo do świadczenia przedemerytalnego i wypłacił skarżącej wyrównanie zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 4 września 2012r., a Sąd nie ustalił odpowiedzialności organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, wobec czego nie ma podstaw do wypłaty odsetek.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona S. G. (1), ur. (...), w dniu 9 listopada 2011r. złożyła w organie rentowym wniosek o ustalenie prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Zaskarżoną decyzją z dnia 13 grudnia 2012r., ZUS O/Z. odmówił ubezpieczonej prawa do świadczenia przedemerytalnego, uzasadniając, iż udowodniła wprawdzie udowodniła 32 lata, 11 miesięcy i 10 dni okresów składkowych
i nieskładkowych, oraz do rozwiązania stosunku pracy osiągnęła wiek 55 lat, jednak rozwiązanie stosunku pracy nie nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, zaś zatrudnienie u ostatniego trwało krócej niż 6 miesięcy, podobnie ostatni okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych wynosił poniżej 6 miesięcy – art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Od powyższej decyzji odwołała się do Sądu wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego. Na uzasadnienie podała, że organ rentowy nie wziął pod uwagę faktu, iż jej umowa o pracę została rozwiązana na skutek likwidacji stanowiska pracy, w dodatku po przepracowaniu więcej niż 6 miesięcy. Wskazała również, że jej ostatnie zatrudnienie poprzedzające złożenie wniosku
o świadczenie przedemerytalne było efektem poddania się rygorowi zakazującemu odmówienia przyjęcia przez bezrobotnego propozycji zatrudnienia wskazanej przez Urząd Pracy. również ustanie ostatniego zatrudnienia zdaniem odwołującej nastąpiło
z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

Sąd w postępowaniu sądowym o sygn. akt VIII U 208/12 ustalił, że odwołująca okresie od 15 stycznia 2009r. do 17 lipca 2010r. pracowała na podstawie terminowej umowy o pracę, w W.W.K. (...) L. R. z siedzibą w R..

Ubezpieczona przedłożyła świadectwo pracy z dnia 19 lipca 2010r. za okres zatrudnienia w firmie W.W.K. (...) L. R. z siedzibą
w R. od 15 stycznia 2009r. do 17 lipca 2010r., w którym jako przyczynę rozwiązania umowy o prace wskazano art. 30 § 1 pkt 2 k.p. tj. z zachowaniem okresu wypowiedzenia.

Sąd na podstawie wyjaśnień właścicielki ustalił, że w rzeczywistości praca była przez ubezpieczoną wykonywana w Z., na terenie centrum handlowego PLATAN, na stoisku ze zdrową żywnością, zaś stosunek pracy ustał wprawdzie na skutek wypowiedzenia umowy o pracę, jednak przyczyną tegoż wypowiedzenia była konieczność likwidacji tego stoiska, ze względu na małą rentowność.

W dalszej kolejności ustalono, ze po ustaniu tego zatrudnienia ubezpieczona zarejestrowała się jako bezrobotna w Powiatowym Urzędzie pracy w Z., z prawem do zasiłku dla bezrobotnych w okresie od sierpnia do listopada 2010r. Następnie w listopadzie 2010r. odwołująca skorzystała z przedstawionej przez PUP propozycji podjęcia zatrudnienia. Z dniem 15 listopada 2010r. podjęła zatrudnienie w PIEKARNI prowadzonej w ramach spółki cywilnej przez M. F., S. F. i M. S. z siedzibą w C., gdzie była zatrudniona do 26 marca 2011r., zatem Sąd przyjął, że w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych, nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Również i tym razem została z nią rozwiązana umowa o pracę w trybie wypowiedzenia przez pracodawcę, z tym, że z zeznań M. S. wynikało jednoznacznie, że przedmiotowa umowa została wypowiedziana w związku z likwidacją punktu handlowego w Z., w którym pracę wykonywała ubezpieczona. W trakcie trwania tego zatrudnienia, w okresie od 15 listopada 2010r. do 6 stycznia 2011r. PUP wypłacał odwołującej dodatek aktywizacyjny. Po ustaniu tego zatrudnienia skarżąca stała się niezdolna do pracy i w okresie od 27 marca 2011r. do 19 lipca 2011r. pobierała zasiłek chorobowy. Dopiero po odzyskaniu zdolności do pracy z dniem 20 lipca 2011r. ubezpieczona ponownie została zarejestrowana jako bezrobotna. Z tego tytułu od lipca do listopada 2011r. była ponownie uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych.

Ubezpieczona byłą zarejestrowana jako bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w Z. i była uprawniona do pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Zaświadczenie PUP oraz odpis indywidualnej karty wypłaty zasiłków potwierdzające, fakt i okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych zostały odwołującej wydane w dniu 7 listopada 2011r.

Sąd Okręgowy Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. wyrokiem z dnia 4 września 2012r., sygn. akt 208/12 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 10 listopada 2011r.

Organ rentowy wniósł apelację od powyższego wyroku domagając się oddalenia odwołania.

Sąd Apelacyjnego w Katowicach wyrokiem z dnia 19 września 2013r., sygn. akt III AUa 2341/12 oddalił apelację.

Powyższy wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach wpłynął do organu rentowego w dniu 24 października 2013r.

Organ rentowy decyzją z dnia 3 grudnia 2013r., wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego z dnia 4 września 2012r., sygn. akt 208/12 przyznał S. G. (1) prawo do świadczenia przedemerytalnego od 10 listopada 2011r. i przekazał ubezpieczonemu wyrównanie z tego tytułu za okres od dnia 10 listopada 2011r. do dnia 30 listopada 2013r. w dniu 11 grudnia 2013r., bez odsetek ustawowych za zwłokę w wypłacie ww. wyrównania.

Ubezpieczona w dniu 4 lutego 2014r. złożyła do ZUS wniosek o wypłatę odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie świadczenia przedemerytalnego.

Zaskarżoną decyzją z dnia 28 lutego 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonej S. G. (1) wypłaty odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty świadczenia przedemerytalnego za okres od 10 listopada 2011r. do 30 listopada 2013r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona wnosząc o jej zmianę i przyznania prawa do odsetek ustawowych od wypłaconego przez organ rentowy wyrównania pobieranego przez niego świadczenia za okres od 10 listopada 2011r. do 30 listopada 2013r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Powyższy stan faktyczny jest w zasadzie bezsporny i wynika bezpośrednio
z materiału dowodowego zebranego w sprawie, akt sprawy o sygn. VIII U 208/12 oraz akt rentowych odwołującej – dołączonych do akt sprawy.

Sąd ocenił zebrany materiał dowodowy jako kompletny i spójny, a poprzez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej S. G. (2) zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Na wstępie trzeba stwierdzić, że w stosunkach opartych na prawie ubezpieczeń społecznych, w którym należy poszukiwać podstawy roszczeń ubezpieczonej, odsetki od opóźnionego świadczenia uregulowane są – dla potrzeb tego prawa – wyczerpująco, bez możliwości odwoływania się do przepisów prawa cywilnego. Świadczenia należne w tym systemie nie mają charakteru obligacyjnego, więc obowiązek zapłaty odsetek może wynikać tylko z ustawy. I tak Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest obowiązany do wypłaty odsetek w wysokości określonej przepisami prawa cywilnego, wówczas gdy nie dokona – w następstwie okoliczności za które ponosi odpowiedzialność – wypłaty świadczeń dotyczących w terminach ich przyznawania i wypłacania na co wskazuje treść art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998r. o Systemie Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) Przepis ten stanowi, że „ jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności”.

Chodzi zatem o odsetki za zwłokę w świadczeniu, powstałą na skutek okoliczności, za które ten organ odpowiada, a nie za opóźnienie, w którym nie ma elementu winy. Tak więc stwierdzenie zawinionego błędu organu rentowego będzie w konsekwencji powodowało prawo do odsetek (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002r., II UK 214/02, OSNAPiUS z 2004r., Nr 5. poz. 89).

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.): „Organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120”. Z kolei ust. 1a tej normy stanowi, iż „W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego”.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że zawarte w art. 85 ust. 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych określenie: "nie ustalił prawa do świadczenia" oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania. W tym ostatnim wypadku chodzi o sytuacje, w których organ rentowy odmawiając przyznania świadczenia, naruszył przepisy prawa materialnego określające przesłanki nabycia prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego, przy czym dla powstania obowiązku wypłaty odsetek konieczne jest stwierdzenie naruszenia prawa przez organ rentowy prawomocnym wyrokiem sądu zmieniającym decyzję organu rentowego i przyznającym prawo do tego świadczenia.

Zawarte w zdaniu drugim ust. 1 art. 85 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych określenie: "okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności" oznacza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest obowiązany do wypłaty odsetek nie tylko wtedy, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, lecz także wtedy, gdy opóźnienie w ustaleniu i wypłacie prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn niezależnych od Zakładu

Opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia może nastąpić albo wskutek dokonania przez organ rentowy błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, albo z powodu błędu w ustaleniach faktycznych, będącego następstwem naruszenia przepisów postępowania. W tym pierwszym przypadku mamy do czynienia z wydaniem przez organ rentowy decyzji niezgodnej z prawem, choć na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego i po ustaleniu niezbędnych okoliczności faktycznych możliwe było wydanie decyzji odpowiadającej prawu. Opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia jest wówczas następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można mu było zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. Inaczej mówiąc, jeżeli organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek (por. wyrok z dnia 9 marca 2001 r., II UKN 402/00, OSNP 2002 nr 20, poz. 501, wyrok z dnia 7 października 2004 r., II UK 485/03, OSNP 2005 nr 10, poz. 147, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2010r., sygn. akt III UK 20/10, lex nr 694224).

Szczegółowe zasady wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub w wypłaceniu świadczeń, do których przyznawania i wypłacania jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 12, poz. 104).

Zgodnie z § 1 ust. 2 Rozporządzenia „określone w rozporządzeniu zasady wypłacania odsetek za opóźnienie w wypłaceniu świadczeń z ubezpieczeń społecznych, zwanych dalej "odsetkami", stosuje się również do obliczania i wypłacania odsetek za opóźnienie w wypłaceniu przez Zakład świadczeń zleconych mu do wypłaty na mocy odrębnych przepisów lub umów międzynarodowych”.

Z kolei § 2 ust. 1 tego aktu stanowi, że „odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5”, zaś według ust. 2 „okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji”. Natomiast zgodnie z ust. 4 tego przepisu „okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności”.

Następnie po myśli § 4 ust. 1 Rozporządzenia „odsetki wypłaca się z urzędu łącznie z wypłatą opóźnionego świadczenia”. Natomiast według ust. 2 „jeżeli odsetki nie zostały wypłacone łącznie z wypłatą opóźnionego świadczenia, wypłaca się je:

1)nie później niż łącznie z wypłatą świadczenia w następnym terminie jego płatności, gdy dotyczą świadczenia okresowego,

2)niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 30 dni, gdy dotyczą świadczenia jednorazowego”.

W przedmiotowej sprawie, ubezpieczona domaga się przyznania prawa do odsetek ustawowych od wypłaconego przez organ rentowy wyrównania pobieranego przez nią świadczenia za okres od 10 listopada 2011r. do 30 listopada 2013r. z uwagi opóźnienie w wypłacie.

Należy podnieść, że cytowany powyżej przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyraźnie wskazuje, iż dniem wyjaśnienia ostatniej okoliczności w sprawie jest również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego.

Tak więc w przedmiotowej sprawie terminem wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, będzie dzień wpływu wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach w sprawie III AUa 2341/12, tj. dzień 24 października 2013r. Od tej daty będzie liczony również trzydziestodniowy termin do wydania decyzji wykonującej ten wyrok. Termin ten upłynął w dniu 24 listopada 2013r. Zatem odsetki będą należne od dnia 25 listopada 2013r. do 30 października 2013r. Z kolei żądanie odsetek od wyrównania świadczenia przedemerytalnego odwołującej za okres poprzedzający wydanie wyroku przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w sprawie III AUa 2341/12, nie znajduje oparcia w treści obowiązujących przepisów prawa.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji, zaś rozstrzygnięcie zawarte w punkcie drugim sentencji Sąd oparł na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

SSO Jolanta Łanowy