Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2014 r. w Szczecinie

sprawy G. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 20 września 2013 r. sygn. akt VII U 569/13

oddala apelację.

SSO del. Beata Górska SSA Jolanta Hawryszko SSA Zofia Rybicka – Szkibiel

Sygn. akt III A Ua 1157/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z 25 stycznia 2013 roku, po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonej K. M. z 5 listopada 2012 roku, odmówił przyznania wnioskodawczyni prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, ponieważ w ocenie organu rentowego, nie udowodniła ona okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wymiarze co najmniej 15 lat.

Z decyzją powyższą nie zgodziła się ubezpieczona K. M., która w odwołaniu z 21 lutego 2013 roku wniosła o zmianę decyzji i przyznanie jej prawa do emerytury. Ubezpieczona wskazała, że organ rentowy wadliwie odmówił zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych urlopu wychowawczego na niepełnosprawne dziecko od 23 października 1982 roku do 29 lutego 1988 roku.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 20 września 2013r. oddalił odwołanie

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

K. M. urodziła się (...) i w dniu 5 listopada 2012 roku złożyła w organie rentowym wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury.

Decyzją z 25 stycznia 2013 roku, po rozpatrzeniu wskazanego wniosku ubezpieczonej K. M., Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił przyznania wnioskodawczyni prawa do emerytury, ponieważ w ocenie organu rentowego, nie udowodniła ona okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wymiarze co najmniej 15 lat.

Wydając zaskarżoną decyzję organ rentowy uznał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczona udokumentowała okres ubezpieczenia wynoszący ogółem 21 lat, 3 miesiące i 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 11 lat, 2 miesiące i 7 dni pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy ustalił także, iż ubezpieczona nie przystąpiła do OFE. Niespornym było też, iż K. M. osiągnęła wiek 55 lat.

W okresie od 16 stycznia 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku ubezpieczona była zatrudniona w (...) w S.. Następnie do 31 sierpnia 2004 roku ubezpieczona pracowała w zakładach przejmujących poprzednie (zmiana pracodawców następowała w trybie art. 23 ¹ k. p.).

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy uwzględnił ubezpieczonej okresy od 16 stycznia 1982 roku do 22 października 1982 roku i od 1 marca 1988 roku do 31 grudnia 1998 roku (z wyłączeniem okresów przebywania na zwolnieniach chorobowych).

Do wskazanego stażu nie uwzględniono natomiast okresu od 23 października 1982 roku do 29 lutego 1988 roku, w którym ubezpieczona przebywała na urlopie wychowawczym w związku z narodzinami niepełnosprawnego dziecka.

Decyzją z 26 sierpnia 2004 roku organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do wcześniejszej emerytury dla pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie ubezpieczonej K. M. nie mogło być uwzględnione.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy zważył, iż wprowadzona ustawą z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227) reforma systemu emerytalno-rentowego miała na celu między innymi ograniczenie zakresu podmiotowego wcześniejszego przechodzenia na emeryturę i ujednolicenie wieku emerytalnego.

Konieczność rozwiązań przejściowych spowodowała, iż warunki przechodzenia na emeryturę zostały zróżnicowane według kryterium urodzenia: dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku oraz dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku oraz dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku.

Zgodnie z dyspozycją art. 24 ust 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184, przy czym wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie od dnia 1 października 1957 r. do dnia 31 grudnia 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 8 miesięcy (art. 24 ust 1a pkt 21 ustawy). W ocenie Sądu Okręgowego niespornym jest, iż ubezpieczona nie osiągnęła wskazanego wieku, co oznacza, iż jej prawo do wnioskowanego świadczenia oceniać należy w kontekście uprawnień do wcześniejszej emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z art.184 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2 okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do ust. 2 tego przepisu emerytura określona w tym przepisie przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 ustawy. Wskazać przy tym należy, że dla celów ustalenia uprawnień o których mowa wyżej, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32).

Zgodnie natomiast z dalszym uregulowaniem wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym wyżej przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Oznacza to, że na potrzeby niniejszej ustawy pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są - bez względu na status własnościowy pracodawcy - nadal prace wymienione w §4 - 8a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) mimo, iż przedmiotowe rozporządzenie zostało wydane w oparciu o art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267), która z kolei została uchylona z dniem 1 stycznia 1999 roku przez art. 195 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z treścią rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), okresami pracy uzasadniającymi prawo do wcześniejszej emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet oraz ma wymagany okres zatrudnienia (20 lat dla kobiet), w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przechodząc do ustaleń faktycznych będących przedmiotem niniejszej sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że niewątpliwym było spełnienie przez ubezpieczoną warunku 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego przed 1 stycznia 1999 roku, a także to, że ubezpieczona osiągnęła wymagany, „obniżony” wiek emerytalny, tj. 55 lat. Poza sporem był także fakt, iż wnioskodawczyni nie jest członkiem OFE.

Jedyną kwestionowaną przez organ rentowy okolicznością było natomiast udowodnienie przez ubezpieczoną 15 – letniego okresu pracy w warunkach szczególnych przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż stan faktyczny sprawy był niesporny między stronami a różnica w ich stanowiskach dotyczyła możności zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 23 października 1982 roku do 29 lutego 1988 roku w którym ubezpieczona w czasie zatrudnienia w (...) w S. korzystała z urlopu wychowawczego – jako matka niepełnosprawnego dziecka.

Dodał, iż poprzedzający i następny okres zatrudnienia w tym zakładzie został ubezpieczonej zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych z tytułu zatrudnienia w (...).

Wskazał również, że zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy za okresy zatrudnienia na kolei uważa się okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy. Ustęp 2 wskazanego przepisu stanowi zaś, że każdy pełny rok zatrudnienia na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy liczy się jako 14 miesięcy zatrudnienia na kolei.

W ocenie Sądu sporny okres nie należy do wymienionych w przywołanym przepisie ani w katalogu zawartym w cytowanym niżej art. 44 ustawy.

Zgodnie z art. 44 ustawy za okresy równorzędne z okresami zatrudnienia na kolei uważa się okresy:

1)pobierania - po ustaniu zatrudnienia na kolei w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie - zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub opiekuńczego z tytułu tego zatrudnienia;

2)pobierania renty chorobowej przyznanej przez właściwą kolejową jednostkę organizacyjną;

3)wykonywania przed dniem 1 stycznia 1975 r. pracy w kolejowej jednostce organizacyjnej na podstawie umowy o naukę zawodu, przyuczenia do określonej pracy lub odbycia wstępnego stażu pracy;

4)zatrudnienia lub pełnienia funkcji z wyboru w związkach zawodowych w czasie bezpłatnego urlopu udzielonego pracownikowi na ten cel;

5)zatrudnienia, jednak nie dłuższego niż 5 lat, licząc od ustania zatrudnienia na kolei, jeżeli zatrudnienie na kolei ustało wskutek:

a)przejścia za zgodą kolejowej jednostki organizacyjnej do zatrudnienia w resorcie komunikacji niebędącego zatrudnieniem na kolei,

b)przejścia z zatrudnienia na kolei do zatrudnienia w urzędach naczelnych i centralnych organów administracji państwowej,

c)nawiązania stosunku pracy na podstawie wyboru,

d)przejścia za zgodą kolejowej jednostki organizacyjnej do zatrudnienia na kolejach użytku niepublicznego,

e)przejścia za zgodą kolejowej jednostki organizacyjnej do zatrudnienia w innych resortach w celu zorganizowania lub budowy transportu kolejowego;

6)zatrudnienia, jednak nie dłuższego niż 5 lat, w jednostkach (komórkach) organizacyjnych resortu komunikacji niebędących kolejowymi jednostkami organizacyjnymi, jeżeli nastąpiła zmiana tego zatrudnienia na zatrudnienie na kolei i jeżeli okres 5 lat zatrudnienia w tych jednostkach nie podlega zaliczeniu na podstawie pkt 5 lit. a;

7)zatrudnienia w międzynarodowych organizacjach kolejowych i w zagranicznych placówkach kolejowych po oddelegowaniu do tego zatrudnienia z zatrudnienia na kolei;

8)wykonywania zatrudnienia za granicą przez specjalistów w czasie trwania stosunku pracy z kolejową jednostką organizacyjną;

9)niewykonywania pracy na kolei, jeżeli za okresy te przysługuje wynagrodzenie w wyniku przywrócenia do pracy albo odszkodowanie;

10)zatrudnienia na kolejach innych państw, pod warunkiem że pracownik po tych okresach był zatrudniony na kolejach polskich.

Oceniając możność zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 23 października 1982 roku do 29 lutego 1988 roku, w którym ubezpieczona w czasie zatrudnienia w (...) w S. korzystała z urlopu wychowawczego, przywołał wyrok Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2006 roku (I UK 338/05) zgodnie z którym: do okresu pracy w szczególnym charakterze, o którym mowa w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, nie wlicza się okresu urlopu wychowawczego. W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd Najwyższy stwierdził w szczególności „Skoro przez pracę w szczególnych warunkach rozumie się wykonywanie pracy o określonym charakterze, a nie pozostawanie w stosunku pracy, nie ma podstaw do zaliczenia urlopu wychowawczego do okresu pracy w szczególnych warunkach, skoro pracownik w czasie tego urlopu jest zwolniony z obowiązku świadczenia takiej pracy w takich, szczególnych warunkach. Ponadto, w okresie urlopu wychowawczego pracownik jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy w celu umożliwienia pracownikowi sprawowania osobistej opieki nad małym dzieckiem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2002 r. I PKN 11/01 Prokuratura i Prawo 2003 nr 3 s. 41). Cel urlopu wychowawczego jest więc inny od celu urlopu macierzyńskiego, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy z powodu choroby lub urlopu dla poratowania zdrowia. Urlop wychowawczy nie jest okresem niezbędnym do regeneracji sił i zapewnienia możności dalszego wykonywania pracy, jak powyższe okresy.”

Sąd Okręgowy podzielił cytowany pogląd Sądu Najwyższego, wobec czego wskazał iż spornego okresu nie można zaliczyć do okresu pracy w warunkach szczególnych. Oznacza to, że ubezpieczona nie udowodniła wymaganego okresu 15 lat pracy w tych warunkach. Powyższe rozważania prowadzą w konsekwencji do wniosku, że ubezpieczona nie wykazała, iż spełnia wszystkie przesłanki nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia, co skutkowało koniecznością oddalenia odwołania.

Apelację od tego rozstrzygnięcia wniosła ubezpieczona.

Zaskarżyła wyrok w całości i wniosła o przyznanie jej emerytury zgodnie z wnioskiem.

Podała, że nie zgadza się z wyrokiem bowiem jest niesprawiedliwy i krzywdzący. W ocenie ubezpieczonej na dzień 1 stycznia 1999r. spełniła ona warunki do nabycia prawa do emerytury. Posiada bowiem ponad 21 lat stażu pracy, w tym 15 lat zatrudnienia na (...) w warunkach szczególnych. Wskazała, że udzielony jej urlop wychowawczy wykorzystała przed rokiem 1991 r. według obowiązujących ówcześnie przepisów, nadto przed złożeniem wniosku o emeryturę, osiągnęła wymagany wiek 55 lat jak również nie przystąpiła do OFE. Skarżąca podniosła, że urlop wychowawczy w okresie od 23 października 1982 r. do 29 lutego 1988 r. został jej udzielony w czasie trwania stosunku pracy, pracowała zaś w tamtym okresie na kolei, co zgodnie z ustawą z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, powinno być poczytane za okres zatrudnienia, o którym mowa w § 4 ust. 3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (…), a więc za okres pracy w warunkach szczególnych. Podniosła, że zgodnie z uchwałą SN z dnia 18 maja 2011 r. I UZP 1/11 pracownik przebywający na urlopie wychowawczym podlegał zaopatrzeniu emerytalnemu nie tylko dlatego, że okres urlopu wychowawczego zaliczany był do stażu emerytalnego, ale również dlatego, że w okresie tym zachowywał status pracownika. W ocenie skarżącej, sam fakt bycia zatrudnionym na umowę o pracę na pełen etat jest wystarczającym do zaliczenia tego okresu jako czasu pracy w szczególnych warunkach. Skarżąca wskazała nadto na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 października 2012 r. sygn. akt III AUa 1401/12, gdzie Sąd ten stwierdził, iż skoro ubezpieczony na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS tj. 1 stycznia 1999 r. posiadał wymagany do uzyskania prawa do emerytury okres składowy i nieskładkowy oraz minimalny co najmniej 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach a nie spełniał jedynie warunku wieku, to okres pracy w warunkach szczególnych musiał być rozumiany w sposób jaki był ukształtowany przed wprowadzeniem ust. 1 a pkt 1 do treści art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż wymaga tego zasada ochrony prawa do emerytury. Skarżąca przywołała nadto motywy rozstrzygnięcia wyrażone w wyroku SN z dnia 23 kwietnia 2010 r. sygn. akt II UK 313/09, wskazując iż w niniejszej sprawie zastosowanie powinny znaleźć przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS sprzed wprowadzeniem zmian z 1 lipca 2004 r. tj. sprzed wprowadzeniem ust. 1a pkt 1 do treści art. 32 ustawy.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy starannie zebrał i rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nienaruszający swobodnej oceny dowodów. Prawidłowo dokonane ustalenia faktyczne oraz należycie umotywowaną ocenę prawną sporu Sąd Apelacyjny przyjmuje za własną, w pełni podzielając wywody zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Z tego też względu Sąd Apelacyjny nie dostrzega potrzeby ponownego szczegółowego przytaczania zawartych w nim argumentów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, lex nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, lex nr 558303).

W sprawach z wniosków o emeryturę opartych na przepisie art. 184 ust. 1 ustawy bada się stan prawny na datę wniosku, a stan faktyczny co do wymaganych okresów zatrudnienia i okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach - na dzień 1 stycznia 1999 roku z uwzględnieniem stanu prawnego w okresach, w których wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 października 2012 r. III AUa 1468/12).

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) jak również § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego- 55 lat dla kobiet, o ile w dniu 1.01.1999r. ubezpieczeni osiągnęli: co najmniej 20 letni okres składkowy i nieskładkowy oraz co najmniej 15 letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy, spór w sprawie odnosił się wyłącznie do stwierdzenia, czy na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawczyni wykazała się 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

W spornym okresie od 23 października 1982 r. do 29 lutego 1988 r. ubezpieczona nie świadczyła pracy, gdyż korzystała z urlopu wychowawczego – udzielonego jej na podstawie obowiązujących w tamtym okresie przepisów rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. z 1990 r. Nr 76, poz. 454 i z 1992 r. Nr 41, poz. 179). Zgodnie z § 18 ust. 1 przywołanego rozporządzenia okres urlopu wychowawczego należało poczytywać jako okres zatrudnienia. Przepis ten istotnie korelował z § 3 przywołanego rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 3 tego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymaganego do uzyskania emerytury, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Jak stanowi natomiast § 4 pkt 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (…), pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Wykładnia językowa obu przepisów implikuje, że rozporządzenie wprowadza wyraźną dystynkcję pomiędzy znaczeniem wyrażeń „okres zatrudnienia” i „okres wykonywania pracy”. Za okres zatrudnienia poczytuje się okres liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresu zatrudnienia (§ 3), natomiast okresami pracy są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (§ 2). O ile okres urlopu wychowawczego w rozumieniu § 18 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 17 lipca 1981 r. o urlopach wychowawczych traktowany jest jak okres zatrudnienia w rozumieniu § 3 powoływanego rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (…), to bezsprzecznie nie może być poczytany za okres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Zważyć bowiem należy, że jak stanowi § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (…) okresami pracy dającymi uprawnienie do świadczenia na warunkach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy. Chodzi tu zatem o faktyczne wykonywanie pracy, nie tylko stałe, ale także w pełnym wymiarze, zatem nie o jedynie formalne pozostawanie w stosunku pracy. Tezę tą potwierdza utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego zgodnie z którym, przez pracę wykonywaną w szczególnym charakterze, rozumie się pracę wykonywaną w tym właśnie charakterze (por. uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24.04.1984 r., III UZP 8/86,; uchwała z dnia 23.01.1986 r., III UZP 56/85). W tym miejscu wskazać należy, że z tych samych przyczyn nietrafny okazał się zarzut ubezpieczonej dotyczący naruszenia art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin. Co prawda racje ma skarżąca twierdząc, iż zgodnie ze wskazanym przepisem, okres pozostawania na urlopie wychowawczym, należy poczytać za równoważny okresowi zatrudnienia na kolei. Jednak jak już było wskazane, czym innym na gruncie rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (…) pozostaje okres zatrudnienia, od okresu faktycznego wykonywania pracy, od którego zależy nabycie uprawnień emerytalnych z uwagi na pracę w warunkach szczególnych.

Urlop wychowawczy wliczany jest zatem do ogólnego stażu pracy, zwanego w rozporządzeniu „wymaganym okresem zatrudnienia”, od którego zależy prawo do emerytury, ale nie do okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 października 2012 r. III AUa 1401/12). Należy zatem wskazać, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Jeśli chodzi o podnoszone przez skarżącą pojawiąjące się w orzecznictwie odstępstwa od ww. zasady na rzecz okresu zwolnienia chorobowego, czy urlopu dla poratowania zdrowia wskazać należy, że cel urlopu wychowawczego jest inny od zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy z powodu choroby lub urlopu dla poratowania zdrowia. Urlop wychowawczy nie jest okresem niezbędnym do regeneracji sił i zapewnienia możności dalszego wykonywania pracy, jak powyższe okresy, stąd brak jest przesłanek, aby w drodze wykładnia funkcjonalnej objąć i ten okres.

Odnosząc się do zarzutów skarżącej dotyczących tego, iż w niniejszej sprawie zastosowanie powinny znaleźć przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS sprzed wprowadzeniem zmian z 1 lipca 2004 r. tj. sprzed wprowadzeniem ust. 1a pkt 1 do treści art. 32 ustawy, wskazać należy, że zarzut ten pozostaje nietrafny o tyle, że okres pracy o który toczy się spór, miał miejsce przed wskazanym w tym przepisie dniem 14 listopada 1991 r., stąd bezprzedmiotowym pozostaje rozważanie, czy przepis ten powinien znaleźć zastosowanie. Nie mniej jednak, jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego, nie był on przez ten Sąd zastosowany, co z wyżej wskazanej przyczyny, należy uznać za prawidłowe.

Konkludując podnieść raz jeszcze należy, że okres urlopu wychowawczego można uwzględnić wyłącznie w ogólnym stażu ubezpieczeniowym, ale okres ten nie stanowi okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Z uwagi na to, wyrok Sądu Okręgowego należało uznać za słuszny.

Tak argumentując, na podstawie przepisu art. 385 K.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

del. SSO Beata Górska SSA Jolanta Hawryszko SSA Zofia Rybicka - Szkibiel