Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Małgorzata Micorek-Wagner

Sędziowie: SA Aleksandra Tobiasz-Skrzypek

SO del. Ewa Stryczyńska (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Aneta Wąsowicz

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2014 r. w Warszawie

sprawy R. K.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji R. K. i Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 6 marca 2013 r. sygn. akt XIII U 9734/10

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i oddala odwołanie;

II.  oddala apelację R. K..

Sygn. akt III AUa 1287/13

UZASADNIENIE

R. K. odwołał się od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. z 14 października 2009r. dotyczącej obniżenia świadczenia emerytalnego od 1 stycznia 2010r. W odwołaniu wniósł o uznanie zaskarżonej decyzji za niezgodną z prawem i o jej uchylenie. Uzasadniając odwołanie R. K. wskazał, że służbę w organach bezpieczeństwa PRL podjął i pełnił z pobudek patriotycznych, z zamiarem zwalczania przestępczości godzącej w bezpieczeństwo państwa polskiego, a nie w celu prowadzenia działalności skierowanej „przeciwko wolnościowym dążeniom Narodu Polskiego".

Pozwany Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, że z urzędu wszczął postępowanie w przedmiocie zmiany wysokości świadczenia emerytalnego odwołującego na skutek otrzymania z Instytutu Pamięci Narodowej Informacji (...)o przebiegu służby skarżącego w organach bezpieczeństwa państwa. W wyniku ponownego przeliczenia wysokość świadczenia uległa zmniejszeniu z uwagi na niższą niż dotychczas ustaloną podstawę wymiaru emerytury, która obliczona została zgodnie z art. 15 b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.). Tym samym wskazał, iż nie ma podstaw do uwzględnienia roszczeń odwołującego.

Pozwany, z uwagi na korektę Instytutu Pamięci Narodowej w informacji o przebiegu służby odwołującego, w dniu 11 maja 2012r. wydał decyzję o ponownym ustaleniu wysokości emerytury policyjnej.

Od powyższej decyzji z 11 maja 2012r. odwołanie złożył R. K. wnosząc jak w odwołaniu od decyzji z 14 października 2009r. i wyjaśniając, że w uwzględnionym jako okres służby w organach bezpieczeństwa państwa okresie od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r. pełnił służbę w Biurze (...). Pozwany w odpowiedzi na powyższe odwołanie także wniósł o jego oddalenie oraz o łączne rozpoznanie spraw. Nadto pozwany wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Odwołujący się ostatecznie poparł wniosek o łączne rozpoznanie spraw, wniósł o uchylenie zaskarżonych decyzji i „przywrócenie” emerytury policyjnej naliczonej w wysokości 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i 2,6% podstawy wymiaru za każdy dalszy rok tej służby w okresie od 2 czerwca 1975r. do 31 lipca 1990r.

Zarządzeniem z 5 listopada 2012r. sprawę z odwołania R. K. od decyzji z 11 maja 2012r. połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą niniejszą.

Wyrokiem z 6 marca 2013r. Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzje Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. z dnia 14 października 2009r. i z dnia 11 maja 2012r. (nr (...)) w ten sposób, że okres służby R. K. od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r. liczony jest wskaźnikiem podstawy wymiaru emerytury po 2,6 % za każdy rok służby, oddalił odwołania w dalszej części i zasadził od R. K. na rzecz Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. kwotę 60,00 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego.

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego były następujące ustalenia faktyczne:

W informacji z 19 sierpnia 2009r. o przebiegu służby odwołującego się R. K. w organach bezpieczeństwa państwa Instytut Pamięci Narodowej potwierdził, że odwołujący się pełnił służbę od 1 kwietnia 1980r. do 31 lipca 1990r. Ten okres służby uwzględniono w ustaleniu wysokości świadczenia odwołującego się należnego mu od 1 stycznia 2010r. w decyzji wydanej 14 października 2009 r., którą R. K. skarży w niniejszym postępowaniu. Za ten okres służby w wymiarze 10 lat i 4 miesięcy podstawa wymiaru świadczenia odwołującego wyliczona została przy użyciu wskaźnika 0,7 % za każdy rok służby.

Powyższa informacja o przebiegu służby została przez Instytut Pamięci Narodowej anulowana w wyniku ponownej analizy dokumentów stanowiących podstawę do jej wystawienia. Z uwagi na powyższe IPN w dniu 11 kwietnia 2012r. wystawił informację o przebiegu służby R. K. w organach bezpieczeństwa państwa nr (...), w której potwierdził, że odwołujący się pełnił służbę w tych organach od 2 czerwca 1975r. do 31 lipca 1990r. Ten okres uwzględniono w ustaleniu wysokości świadczenia odwołującego się należnego mu od 1 czerwca 2012r. w decyzji wydanej 11 maja 2012r., którą R. K. także skarży w niniejszym postępowaniu. Za ten okres służby w wymiarze 15 lat, 1 miesiąca i 29 dni podstawa wymiaru świadczenia odwołującego wyliczona została przy użyciu wskaźnika 0,7 % za każdy rok służby.

Sąd Okręgowy stwierdził, że ze szczegółowej informacji o przebiegu służby sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej na podstawie akt osobowych odwołującego się o sygn. (...)oraz karty ewidencyjnej wynika, że R. K. w okresie od 2 czerwca 1975r. do 31 lipca 1990r. pełnił służbę w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, początkowo w Biurze (...), Wydziale (...), Sekcji (...) na stanowisku starszego technika, od 15 czerwca 1978r. w tym samym Biurze, Wydziale (...), Zespole (...) na stanowisku starszego technika, od 1 grudnia 1978r. nadal w Biurze (...), Wydziale(...), Zespole (...) na stanowisku młodszego inspektora na wolnym etacie inspektora, od 1 kwietnia 1980r. w Biurze C, Wydziale(...) Zespole (...)na stanowisku młodszego inspektora na wolnym etacie inspektora, od 1 października 1981r. w Biurze C, Wydziale(...)Zespole (...) na stanowisku inspektora oraz od 1 lipca 1989r. do 31 lipca 1990r. w Biurze C, Wydziale (...) na stanowisku starszego inspektora.

Odwołujący się nie kwestionował powyższego przebiegu służby, a jedynie zakwalifikowanie służby w Biurze (...) i Biurze C jako służby w organach bezpieczeństwa państwa.

Sąd stwierdził, że przebieg służby znajduje potwierdzenie w aktach osobowych odwołującego się, nadesłanych przez Instytut Pamięci Narodowej. W decyzji z 18 czerwca 2003r. pozwany ustalił R. K. prawo do emerytury policyjnej na poziomie 75% podstawy jego wymiaru za 27 lat, 11 miesięcy i 16 dni służby w Policji oraz za 2 lata, 7 miesięcy i 28 dni okresów składkowych przed służbą. W decyzji z 27 lutego 2009r. pozwany ustalił wysokość emerytury odwołującego się po waloryzacji od 1 marca 2009r. na kwotę 3799,58 zł. W zaskarżonej decyzji o ponownym ustaleniu wysokości emerytury policyjnej wydanej 14 października 2009r. łączną wysokość emerytury odwołującego się z uwzględnieniem podwyższenia z art. 15 ust. 4 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (...) pozwany ustalił od 1 stycznia 2010 r. na poziomie 74,89% podstawy wymiaru od kwoty 5809,86 zł w wysokości brutto 4351 zł. Pozwany, w związku ze skorygowaniem okresu służby w organach bezpieczeństwa państwa pełnionej przez odwołującego się i wystawieniem nowej informacji o przebiegu służby nr (...), w zaskarżonej decyzji z 11 maja 2012r. o ponownym ustaleniu wysokości emerytury policyjnej wskazał, że wysokość świadczenia odwołującego się z tytułu wysługi lat od 1 czerwca 2012r. wynosi 70,3 % podstawy wymiaru, tj. kwotę 4468,24 zł.

Sąd wskazał, że R. K. potwierdził, iż w latach 1980-1990 był zatrudniony w strukturach Biura C MSW - (...), przy czym przed tą datą wykonywał te same zadania w Biurze (...), które zdaniem skarżącego nie miały nic wspólnego ze strukturami SB. Podniósł, że został przyjęty w charakterze elektrotechnika jako operator maszyn cyfrowych, wskazał, że jego praca polegała na obsłudze komputerów, maszyn, a później na organizowaniu pracy Ośrodka (...). Skarżący podniósł, że Biuro (...) miało za zadanie zinformatyzować administrację państwową, szkolić ludzi, kupować sprzęt i organizować pracę w poszczególnych jednostkach MO, jednostkach administracyjnych. Zauważył, iż jego jednostka została powołana zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów i nie była umieszczona w strukturze pionu SB. Odwołujący wyjaśnił, że trzy wydziały zostały włączone do Biura C po zlikwidowaniu Biura (...). Odwołujący się podkreślił, że był namawiany do pracy w SB, ale nie wybrał tej drogi, dlatego nie ukończył szkół specjalnych pionu SB. Przez cały okres służby pracował na (...) się techniką komputerową. Został pozytywnie zweryfikowany w 1990r. i do końca służby wykonywał te same zadania. W ocenie odwołującego się Biuro C nie było jednostką bezpieczeństwa państwa w chwili utworzenia (...), nie zostało rozwiązane z chwilą powstania Urzędu Ochrony Państwa, a tylko zmieniono jego nazwę, pozostało nadal w strukturach MSW, zachowało ciągłość funkcjonowania do dnia dzisiejszego. R. K. podkreślał, że jego praca w Biurze (...), zanim zostało włączone zostało do Biura C była taka sama jak w Biurze C. R. K. podkreślił, że wszystkie mianowania na stopnie od 1980r. otrzymywał jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz w aktach rentowych. Ich wiarygodność nie była podważana przez żadną ze stron, a Sąd nie znalazł podstaw do ich kwestionowania, wobec czego uznał za wystarczający do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie dowód z akt emerytalnych odwołującego, ze szczegółowej informacji o przebiegu służby wystawionej przez Instytut Pamięci Narodowej, a także z akt osobowych odwołującego się nadesłanych przez Instytut Pamięci Narodowej oraz z zeznań skarżącego.

Biorąc pod uwagę poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał odwołania za częściowo zasadne w zakresie wadliwego zaliczenia do okresu służby w organach bezpieczeństwa państwa okresu od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r., kiedy to odwołujący się służył w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Biurze (...).

Sąd Okręgowy wskazał, że w myśl art. 2 ust. 1 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm.), w rozumieniu tej ustawy organami bezpieczeństwa państwa są: 1) Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego; 2) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego; 3) Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego; 4) jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.; 5) instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych; 6) Akademia Spraw Wewnętrznych; 7) Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza; 8) Zarząd Główny Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki; 9) Informacja Wojskowa; 10) Wojskowa Służba Wewnętrzna; 11) Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego; 12) inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo- śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.

W myśl art. 2 ust. 3 tej ustawy, jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu tej ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.

Podejmując rozważania na temat kwalifikacji Biura (...) Sąd Okręgowy wskazał, że służba w tej jednostce nie powinna być uznana jako służba w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Biuro (...) powstało w 1969r., kiedy powołano Ośrodek (...) przy Zakładzie (...), co było uzasadnione potrzebami resortu w zakresie techniki obliczeniowej do przetwarzania informacji. Zarządzeniem organizacyjnym (...) z 28 maja 1971 r. z 15 maja 1971r. utworzono Ośrodek (...), który zastąpił Ośrodek (...). Ośrodek (...), przemianowany 6 marca 1973r. na Biuro (...) zaistniał formalnie w strukturach MSW od 28 maja 1971r.

Do czasu rozwiązania Biura (...) w dniu 31 marca 1980r. jednostka ta oraz Biuro C działały równolegle i ani merytorycznie ani organizacyjnie nie miały ze sobą nic wspólnego, czego potwierdzeniem są zapisy zarządzenia (...) Ministra Spraw Wewnętrznych z 18 października 1971r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Ośrodka (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Ośrodek ten wraz z jednostkami resortu miał współpracować jedynie w tworzeniu nowoczesnych systemów informatycznych (§ 2 pkt 3).

Zarządzeniem organizacyjnym nr (...)/O. Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z 31 marca 1980r. rozwiązano Biuro (...) włączając dotychczasowy zakres zadań tej jednostki do Biura C MSW. Miało to na celu skupienie w jednym miejscu wszystkich prac związanych z informatyzacją resortu. Spowodowało to zmiany w organizacji Biura C, którego nowe wydziały były odpowiednikami komórek organizacyjnych zlikwidowanej jednostki. W kwietniu 1980r. do Biura C włączono: Wydział (...) (...) (dawny Wydział (...)Biura (...)), który zajmował się zagadnieniami teoretycznymi, przygotowywał systemy gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych, jakimi dysponował resort, w tym (...) Zintegrowany System (...), Wydział(...) (...) (dawny Wydział(...) Biura (...)), który pełnił funkcje techniczno- pomocnicze, Wydział (...) (...) (dawny Wydział (...) Biura (...)), który zajmował się zaopatrzeniem w sprzęt techniczny i jego konserwacją.

Jak wynika z § 5 lit. c zarządzenia Nr 035/81 Ministra Spraw Wewnętrznych z 12 sierpnia 1981r. w sprawie zakresu działania i organizacji Biura C MSW w prowadzeniu korespondencji lub udzielaniu informacji na zewnątrz resortu Biuro C MSW posługiwało się także nazwą Biuro (...). Jest to zdaniem Sądu argument na potwierdzenie odrębności zadań tej jednostki organizacyjnej od zadań Biura C i brak jest podstaw do kojarzenia tych zadań z zadaniami Służby Bezpieczeństwa czy na rzecz Służby Bezpieczeństwa.

Okoliczność, że zarządzeniem organizacyjnym nr(...)/O. Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z 31 marca 1980r. rozwiązano Biuro (...) włączając dotychczasowy zakres zadań tej jednostki do Biura C MSW nie może mieć, zdaniem Sądu, decydującego znaczenia w zakresie kwalifikacji służby skarżącego do 1 kwietnia 1980r. jako służby w organie bezpieczeństwa państwa.

Analiza powyżej przedstawionych aktów prawnych wskazuje, w ocenie Sądu, że nie można przyjąć, że Biuro (...) było poprzednikiem Biura C, albowiem aż do 1 kwietnia 1980r. jednostki te działały równolegle. Biuro (...) nie zostało też rozwiązane z chwilą zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy uznał, że Biuro (...) nie stanowiło jednostki Służby Bezpieczeństwa, zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007r. Nr 63, poz. 425 ze zm.). W konsekwencji Sąd uznał, że decyzja z 11 maja 2012r. ustalająca wysokość świadczenia odwołującego od 1 czerwca 2012r. w zakwestionowanym przez Sąd zakresie naruszała art. 2 ust. 3 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Powyższe stanowisko uzasadniało, zdaniem Sądu, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmianę zaskarżonej decyzji w zakresie wskazanym w wyroku poprzez ustalenie, że podstawę wymiaru emerytury R. K. za wyżej wskazany okres służby w Biurze (...) należy ustalić przy uwzględnieniu wskaźnika po 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok tj. na podstawie art. 15 wyżej wskazanej ustawy.

W pozostałym zakresie Sąd ocenił zaskarżone decyzje jako zgodne z prawem i wskazał, że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje, że w okresie od 1 kwietnia 1980r. do 31 lipca 1990r. odwołujący się służył w organach bezpieczeństwa państwa.

Powołując się na dostępne źródła historyczne Sąd wskazał, że w strukturze służby bezpieczeństwa funkcjonował między innymi pion C ((...)),(...) Archiwum MSW (1956-1965) (jednostka ogólnoministerialna, następnie włączona do Biura C), Biuro Ewidencji (...) MSW (1956-1960), Biuro C MSW (1960-1990) (używano również nazwy(...)Archiwum), Wydział Ewidencji (...) i Wydział C KW (...) (w mniejszych województwach od 1982r. Sekcja C Wydziału(...) Operacyjnego KW (...)). Służba odwołującego się w Biurze C MSW zakwalifikowana została do służby w organach bezpieczeństwa państwa z uwagi na to, że rozporządzenie Rady Ministrów z 16 lipca 1990r. w sprawie nadania statutu organizacyjnego Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (Dz. U. z 1990 r. Nr 49, poz. 288) nie umieściło w jego strukturach Biura C. W związku z tym Sąd uznał, że dotychczasowe Biuro C funkcjonujące w ramach MSW uległo likwidacji razem z innymi jednostkami organizacyjnymi Służby Bezpieczeństwa w „chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa”.

Sąd stwierdził, że wbrew stanowisku odwołującego się służbę w Biurze C Ministerstwa Spraw Wewnętrznych traktować należy jako służbę w organach bezpieczeństwa państwa w myśl art. 2 ust.1 pkt 5 oraz art.2 ust. 3 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 - 1990 oraz treści tych dokumentów. Zgodnie bowiem z art. 129 ust.1 ustawy z 6 kwietnia 1990r. o Urzędzie Ochrony Państwa z chwilą utworzenia (...) Służba Bezpieczeństwa została rozwiązana. W celu wykonania postanowień art. 129 ustawy Minister Spraw Wewnętrznych wydał 10 maja 1990r. zarządzenie (...) w sprawie zaprzestania działalności Służby Bezpieczeństwa. Stosownie do § 1 tego zarządzenia Służba Bezpieczeństwa w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Wojewódzkich Urzędach Spraw Wewnętrznych ( (...)) zaprzestała działalności. Zgodnie z § 6 zarządzenia, zadania realizowane m.in. przez m in. Biuro C pozostały niezmienione do czasu zakończenia reorganizacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Analiza tych przepisów prowadzi do wniosku, że w odniesieniu do Biura C znajdował zastosowanie art. 129 ust.1 ustawy o (...) oraz § 1 zarządzenia z 10 maja 1990r. ustanawiając zasadę rozwiązania Służby Bezpieczeństwa z chwilą utworzenia (...). Gdyby zgodnie z twierdzeniem odwołującego się Biuro C nie zostało rozwiązane, przepis § 6 zarządzenia byłby zbędny, bowiem byłoby oczywiste, że jednostka ta dalej wykonuje swoje zadania, tymczasem Biuro C podlegało rozwiązaniu w następstwie wejścia w życie ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa. Okoliczność, że zadania Biura C tymczasowo, do zakończenia reorganizacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych pozostały niezmienione, nie jest równoznaczna z tym, że Biuro jako instytucja centralna SB MSW, nie została rozwiązana z mocy prawa. Sąd wskazał, że czym innym jest struktura organizacyjna, czym innym zaś zadania. Biuro C w strukturze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przestało istnieć, natomiast okoliczność, że zadania realizowane w ramach Służby Bezpieczeństwa przez Biuro C (kartoteki, archiwum operacyjne) zostały przejęte przez (...) nie oznacza, że Biuro C nie zostało zlikwidowane.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 16 lipca 1990r. w sprawie nadania statutu organizacyjnego Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (Dz. U. z 1990 r. Nr 49, poz. 288), nie wymienia Biura C w nowo utworzonych strukturach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych co wbrew twierdzeniom skarżącego, jednoznacznie wskazuje na likwidację tego pionu Służby Bezpieczeństwa w „chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa" (art. 2 ust. 3 ustawy o ujawnianiu...).

Sąd podniósł, że część zadań stawianych przed służbami specjalnymi nie uległa zmianie ze względu na ustrój państwa, to jednak powołano nowe komórki dla realizacji tych zadań, które działały na rzecz suwerennego, demokratycznego państwa, powstałego w wyniku przeobrażeń ustrojowych.

Wobec powyższego Sąd uznał, że jednostka, w której pełnił służbę odwołujący się spełnia kryterium organu bezpieczeństwa państwa w świetle art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa (…).

Z dniem 16 marca 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2009 r. Nr 24, poz. 145), która wprowadziła do ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu, Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.) zmiany dotyczące zasad ustalania wysokości emerytur dla osób, które pozostawały w służbie przed 2 stycznia 1999 r. i pełniły służbę w charakterze funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa.

Kwestia zgodności przepisów ustawy z 23 stycznia 2009r. była przedmiotem badania przez Trybunał Konstytucyjny pod kątem zgodności z ustawą zasadniczą. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 lutego 2010r. (w sprawie sygn. akt K 6/09) uznał, że art. 15 b ust. 1 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (...) jest zgodny z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 42 Konstytucji.

W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż z konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa nie wynika w żaden sposób, że każdy bez względu na cechujące go właściwości, może zakładać, że unormowanie jego praw socjalnych nie ulegnie nigdy w przyszłości zmianie na jego niekorzyść. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca był upoważniony mimo upływu 19 lat od zmiany ustrojowej do wprowadzenia regulacji obniżających w racjonalnie miarkowany sposób świadczenia emerytalnego za okres służby w organach bezpieczeństwa publicznego, o których mowa w art. 2 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa (…). Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że zasada ochrony praw nabytych zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczenia praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym. Zaznaczył, że ochrona praw nabytych nie oznacza nienaruszalności tych praw i nie wyklucza stanowienia regulacji mniej korzystnych, jeżeli przemawiają za tym inne zasady, normy lub wartości konstytucyjne. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego zasada ochrony praw nabytych nie ma zastosowania do praw nabytych niesłusznie lub niegodziwie, a także praw nie mających oparcia w założeniach obowiązującego w dacie orzekania porządku konstytucyjnego (zob. np. orzeczenie z 11 lutego 1992 r., sygn. K 14/91, OTK w 1992 r. cz. I; wyrok z 23 listopada 1998 r„ sygn. SK 7/98, OTK ZU nr 7/1997, poz. 114; wyrok z dnia 22 czerwca 1999 r„ sygn. K 5/99, OTK ZU nr 5/1999, poz. 100). Ponadto Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 11 stycznia 2012r. sygn. K 36/09 wskazał, że art. 13a ust. 6 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (…) jest zgodny z art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Trybunał stwierdził, że nie zachodzi też sprzeczność kwestionowanych przepisów ustawy z rezolucją Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr 1096 z 27 czerwca 1996r. oraz ze związanymi z tym dokumentem wytycznymi mającymi zapewnić zgodność ustaw lustracyjnych i podobnych środków administracyjnych z wymogami państwa opartego na rządach prawa. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że brak w w/w dokumencie zalecenia, by rozliczenia z okresem komunistycznym mogły odbywać się wyłącznie w ciągu 10 lat po obaleniu dyktatury.

Mając powyższe na uwadze, zdaniem Sądu, ustawa, na podstawie której wydane zostały zaskarżone decyzje nie naruszała żadnego przepisu Konstytucji wymienionego w odwołaniach ani Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950r. oraz rezolucji Nr 1096 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy.

Stosownie do art. 15 b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów i która pozostawała w służbie przed 2 stycznia 1999r., emerytura wynosi 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa wiatach 1944-1990, a 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1 a oraz pkt 2-4.

Sąd stwierdził, że skoro zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 18 października 2006r. organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są między innymi instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe, to prawidłowo służba odwołującego się w jednostce wymienionej powyżej, przed 10 sierpnia 1990r. (data powstania (...)), w której odwołujący służył w pionie SB w charakterze funkcjonariusza została przez IPN (za wyjątkiem okresu służby w Biurze (...)) zakwalifikowana jako służba w organach bezpieczeństwa państwa, a co upoważniało pozwanego do wyliczenia wysokości świadczenia odwołującego na podstawie powyżej zacytowanego przepisu art. 15b policyjnej ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z 6 kwietnia 1990r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz. U. z 1999 r. Nr 51, poz. 526, Nr 53, poz. 548 i Nr 110, poz. 1255, z 2000 r. Nr 73, poz. 852 oraz z 2001 r. Nr 81, poz. 877 i Nr 106, poz. 1149) z chwilą utworzenia (...) Służba Bezpieczeństwa została rozwiązana. Zgodnie z art. 130 w zw. z art. 137 w/w ustawy Urząd Ochrony Państwa utworzony został 10 sierpnia 1990r.

Sąd ponadto wskazał, że w odniesieniu do funkcjonariusza, który pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa zastosowanie ma przepis art. 15 b ust. 1 ustawy, określający odrębną zasadę wyliczenia wysokości emerytury takiego funkcjonariusza. Jest to regulacja szczególna niezależna od przepisu art. 15 ust. 1 ustawy, uwarunkowana okolicznością pełnienia przez funkcjonariusza służby w organach bezpieczeństwa państwa. Sąd zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 15 b ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (...) w stosunku do osób, które pełniły służbę w organach bezpieczeństwa państwa art. 14 i 15 ustawy stosuje się, ale jedynie odpowiednio, co oznacza, że przepisy te mogą być stosowane w takim wypadku nie wprost lecz z uwzględnieniem odmienności i rozstrzygnięć, jakie wprowadza przepis szczególny jakim jest art. 15 b ust.1 ustawy. Zatem podstawowe zastosowanie w stosunku do funkcjonariusza pełniącego służbę w organach bezpieczeństwa państwa ma art. 15 b ust. 1 ustawy jako przepis szczególny, który określa, że za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa emerytura wynosi 0,7% podstawy wymiaru. Art. 15 ustawy jest natomiast przepisem ogólnym, który ma zastosowanie jedynie odpowiednio, co ma miejsce w szczególności w zakresie doliczenia do emerytury wskazanych w art. 14 okresów, czy też podwyższeń do podstawy wymiaru emerytury, o których mowa w art. 15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (...). Jeżeli zatem sprawa dotyczy funkcjonariusza pełniącego służbę w organach bezpieczeństwa państwa, to zastosowanie mają reguły wyliczenia wysokości emerytury określone w art. 15 b ust. 1 ustawy a art. 15 ustawy ma odpowiednie zastosowanie w zakresie np. podwyższenia wymiaru emerytury.

Sąd Okręgowy powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z 3 marca 2011r. (w sprawie o sygn.II UZP 2/11), w której wyrażony został pogląd, że skoro funkcjonariusz Policji już po 15 latach służby w poprzednio obowiązującym stanie prawnym jak i aktualnym, mógł skorzystać z uprawnień emerytalnych, a ustawa wówczas gwarantuje mu emeryturę na poziomie 40% podstawy, to nie można przyjąć, by liczenie emerytury obniżonym wskaźnikiem miało zastosowanie jedynie do okresu przekraczającego 15 lat służby. Gdyby bowiem funkcjonariusz służył jedynie 15 lat i przez wszystkie te lata jego służba przypadła na służbę w organach bezpieczeństwa państwa, to nie do przyjęcia jest w świetle konstytucyjnej zasady równego traktowania podmiotów w obrębie tej samej kategorii (tu funkcjonariuszy pełniących służbę w organach bezpieczeństwa państwa), by takiemu funkcjonariuszowi nie została obniżona emerytura za okres nie przekraczający 15 lat służby. Niedopuszczalne jest bowiem by prawodawca różnicował podmioty prawa, które charakteryzują się wspólną cechą istotną. Sąd zatem przyjął, że intencją ustawodawcy było zmniejszenie podstawy wymiaru emerytury do poziomu 0,7% za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa a nie zastosowanie takiej sankcji dopiero po upływie 15 lat służby.

Poza powyższym Sąd Okręgowy wskazał, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 lutego 2010r. w sprawie sygn. akt K 6/09 szeroko powołał się na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Ustawodawca działając w granicach swobody wyznaczonej mu Konstytucją, jak wywiódł Trybunał, może dokonać określenia, w jakich sytuacjach i na jakich zasadach następuje obniżenie świadczeń emerytalnych przysługujących w tym szczególnym, uprzywilejowanym systemie zatem należy opowiedzieć się za dopuszczalnością zmiany emerytur w stosunku do funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa w latach 1944 -1990 skoro dotyczyła wyłącznie wysokości tych świadczeń bez naruszenia warunku legitymowania się 15 letnim okresem służby dla nabycia uprawnień emerytalnych. Istotne jest w tym względzie stanowisko sformułowane przez (...) w wyroku z 16 września 1996r. w sprawie (...) przeciwko Austrii (R. 1996-IV, s. (...), § 36), w którym Trybunał wyjaśnił ,,że odmienne traktowanie jest dyskryminujące jeżeli nie ma usprawiedliwienia obiektywnego i racjonalnego, to znaczy gdy nie zmierza ono do osiągnięcia słusznego celu bądź jeżeli brak jest racjonalnej proporcji między użytymi środkami a celem jaki się chce osiągnąć. W rozpatrywanej sprawie Trybunał zauważył, że (...) skarżący utracił specjalny i uprzywilejowany status kombatanta uprawniający go do dodatkowych świadczeń emerytalnych (...), których pozostali emerycie są pozbawieni. Utrzymał jednak (...) prawa przypisane do zwykłej emerytury. A zatem jego prawa pieniężne do otrzymywania stosownej emerytury pozostały takie same (...).

Trybunał Konstytucyjny, stwierdzając podobieństwo rozstrzyganej sprawy K 6/09 do spraw ze skarg przeciwko Polsce z lat 1995-1997 osób, które na podstawie ustawy pozbawione zostały statusu kombatanta i utraciły związane z tym uprawnienia do świadczeń społecznych z powodu współpracy z komunistycznymi służbami bezpieczeństwa zauważył, że art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji „nie może być interpretowany jako dający tytuł do emerytury określonej wysokości. W świetle powyższego, pozbawienie skarżącego wyższych świadczeń, przy zachowaniu jednak świadczenia do zabezpieczenia społecznego w wysokości nie niższej niż świadczenia z powszechnego systemu ubezpieczeniowego (Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) nie stanowi naruszenia zarówno Konstytucji RP jak też standardów prawa międzynarodowego. Ponadto Trybunał stwierdził, że ani Rezolucja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr (...), ani wytyczne do niej nie były podstawą rozstrzygnięcia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w żadnej ze spraw, nawet gdy było to podnoszone przez skarżących”. Trybunał Konstytucyjny powołał się na wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 28 kwietnia 2009r. w sprawie (...)przeciwko Polsce (skarga (...)), w którym uznano, że pozbawienie w wyniku prawomocnego orzeczenia o tzw. kłamstwie lustracyjnym skarżącej statusu sędziego w stanie spoczynku i związanego z tym uprzywilejowanego uposażenia emerytalnego nie stanowiło ingerencji w jej prawo do ochrony własności określone w art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu, zaskarżone decyzje w części, w której odwołania okazały się bezzasadne, oparte zostały na przepisach prawa, które nie naruszają ani w/w Konwencji, ani art. 91 ust. 2 Konstytucji RP z którego wynika, że umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

W konkluzji Sąd podkreślił, że zaskarżonymi decyzjami odwołujący się nie został pozbawiony prawa do zabezpieczenia społecznego po uzyskaniu wieku emerytalnego, a jego świadczenie zostało jedynie obniżone przy zastosowaniu wskaźnika podstawy wymiaru świadczenia funkcjonującego w powszechnym systemie emerytalnym jak za okres nieskładkowy. Odwołujący się nie został pociągnięty do odpowiedzialności o charakterze karnym z racji pełnienia służby w organach służby bezpieczeństwa. Ustawodawca nie różnicował sytuacji funkcjonariuszy w wysokości świadczeń emerytalnych poprzez kryterium winy, ale przez sam fakt służby w organach bezpieczeństwa państwa funkcjonujących w niedemokratycznym państwie, w których służbę odwołujący się podjął dobrowolnie, a przez to uczestniczył w utrzymywaniu niedemokratycznego porządku i korzystał z przywilejów przysługującym funkcjonariuszom.

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania od zaskarżonych decyzji w pozostałym zakresie jako nieuzasadnione. O kosztach zastępstwa procesowego strony pozwanej orzekł na podstawie art. 98 kpc i § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku wniosły obie strony.

Organ rentowy w apelacji zaskarżył wyrok w części obejmującej punkt 1, zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego w szczególności art. 13a ust. 1 i 5, art. 15 b ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (…) (Dz. U. z 2004r. Nr 8 poz. 67 ze zm.) oraz § 14 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 października 2004r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy (…) (Dz. U. Nr 239 poz. 2404 ze zm.).

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części obejmującej punkt 1 i oddalenie odwołania w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 1 i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że Sąd Okręgowy niesłusznie uznał, że okres służby odwołującego się w okresie od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r. należy zaliczać w wysokości 2,6% podstawy wymiaru emerytury. Zdaniem pozwanego emerytura odwołującego się za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w okresie wskazanym w informacji o przebiegu służby otrzymanej przez pozwanego z Instytutu Pamięci Narodowej wynosić powinna 0,7 % podstawy wymiaru zgodnie z art. 15 b ust. 1 pkt 1 w/w ustawy w związku z art. 13a ust. 5.

Odwołujący się zaskarżył apelacją powyższy wyrok w części obejmującej rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 2 i 3 zarzucając nieustosunkowanie się do wszystkich zarzutów wymienionych w odwołaniu, a w szczególności do naruszenia zasad zawartych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Protokole 1 do Konwencji, tj.:

1. art. 8 Konwencji poprzez niezapewnienie prawa do poszanowania sfery życia prywatnego odwołującego się w ten sposób, że przypisano mu zbiorowo i ustawowo cechy wymienione w preambule ustawy nie zapewniając możliwości weryfikacji; 

2. art. 6 Konwencji oraz Art. 6 pkt 2 Konwencji poprzez pozbawienie odwołującego się realnego dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz złamanie zasady domniemania niewinności;

3. art. 13 Konwencji w związku z jej art. 8 poprzez niezapewnienie środka odwoławczego umożliwiającego zakwestionowanie wprowadzonej ustawą odpowiedzialności zbiorowej;

4. art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji poprzez naruszenie prawa własności w ten sposób, że radykalne obniżenie emerytury nie stanowi o utracie przywileju lecz stanowi sankcję za wykonywanie pracy w służbach;

5. art. 7 w/w Konwencji poprzez wymierzenie kary bez podstawy prawnej.

6. art. 3 Konwencji poprzez poniżające traktowanie wyrażające się w przypisaniu zbiorowej odpowiedzialności za popełnianie zbrodni przy jednoczesnym zarzucie wyjęcia spod prawa;

7. art. 14 Konwencji w związku z art. 8 Konwencji poprzez przypisanie zbiorowej odpowiedzialności nie wszystkim pracownikom służb.

Ponadto apelujący zarzucił błędne przyjęcie, że jednostka, w której odwołujący się był zatrudniony była organem bezpieczeństwa państwa w rozumieniu ustawy.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania w całości a nie tylko częściowo, tj. uchylenie decyzji Dyrektora ZER MSWiA nr (...) z 14 października 2009r. i „przywrócenie” prawa do emerytury policyjnej w poprzedniej wysokości, z uwzględnieniem wszystkich przysługujących kolejno waloryzacji świadczenia oraz wypłacenie wynikającej stąd różnicy wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę.

W uzasadnieniu apelujący podniósł, że Sąd nie uwzględnił faktu, że jednostka, w której odwołujący się pełnił służbę (Biuro C ) nie została rozwiązana z mocy prawa w chwili zorganizowania (...). Sąd nie przyjął do wiadomości, że chociaż pion C mieści się w katalogu instytucji wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej, to zgodnie z zarządzeniem organizacyjnym nr (...) O. Ministra Spraw Wewnętrznych z 1 kwietnia 1980r. unieważniono etat nr (...)Biura (...) z dniem 31 marca 1980r., równocześnie przenosząc zatrudnionych w nim pracowników z dniem 1 kwietnia 1980r. do Biura C (etat (...). Na bazie funkcjonariuszy pełniących służbę w Biurze (...) (127 stanowisk) utworzono w Biurze C Wydział (...) - (...) (38 stanowisk), Wydział(...)(38 stanowisk), Wydział (...) - (...) (36 S.), Samodzielną Sekcję(...) (6 stanowisk), Sekcję (...) (7 stanowisk) oraz utworzono w kierownictwie etat zastępcy dyrektora biura. Owe nowe wydziały były de facto kontynuatorkami zadań Biura (...), zaś zreorganizowane Biuro C funkcjonowało w nowym kształcie do 1990r. Ponadto, jak wynika z § 5 lit. C zarządzenia nr 035/81 w prowadzeniu korespondencji lub udzielania informacji na zewnątrz resortu Biuro C MSW posługiwało się m.in. nazwą: Biuro (...). W tym miejscu należy również zwrócić uwagę, że funkcjonariusze, którzy w następstwie zlikwidowania Biura (...) zostali przeniesieni do pionu C, zarówno przed włączeniem tej jednostki do struktur SB, tj. przed 1 kwietnia 1980r., jak i po tej dacie wykonywali ten sam zakres obowiązków. Włączenie tej jednostki do aparatu SB miało jedynie charakter iluzoryczny. Skoro zatem okres służby przed 1 kwietnia 1980r. nie jest traktowany jako służba w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy o ujawnieniu (....), to również okres służby w Biurze C po 1 kwietnia 1980r. nie może być uznany za okres „pełnienia służby w organach bezpieczeństwa państwa”, o którym mowa w art. 15b ust. 1 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (....) i nie może skutkować obniżeniem wskaźnika podstawy wymiaru emerytury z 2.6% do 0,7%.

Apelujący podniósł ponadto, że Sąd w uzasadnieniu wyroku przywołał jako dowód zarządzenie ministra SW nr(...) z 10 maja 1990r. w sprawie zaprzestania działalności Służby Bezpieczeństwa, i powołując się na § 6 tego zarządzenia uznał, że dowodem jest samo wymienienie nazwy jednostki. Sąd zignorował treść § 6, który dalej stanowi, że: zadania realizowane przez Biuro C pozostają niezmienione do czasu zakończenia reorganizacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych a przekazanie dokumentów oraz wyposażenia technicznego nastąpi z chwilą podjęcia zadań przez (...) i policję.

Zdaniem skarżącego powołane przez Sąd zarządzenie nie rozwiązuje jednostki, nie zawiesza, a nawet nie zakazuje jej dalszego funkcjonowania, nie rozwiązuje pionu C.

Odnosząc się do stanowiska Sądu w kwestii przepisu gwarantującego funkcjonariuszowi po 15 latach służby emeryturę w wysokości 40% podstawy jej wymiaru apelujący wskazał, że jest ono niezgodne ze stanowiskiem sędziego Trybunału Konstytucyjnego T. L. wyrażonym podczas rozprawy badającej konstytucyjność ustawy z 23 stycznia 2009r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się zasadna, skutkując zmianą rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 1 zaskarżonego wyroku, natomiast apelacja R. K., jako pozbawiona uzasadnionych podstaw podlega oddaleniu w całości.

Na wstępie podnieść należy, że Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne oraz w dużej mierze, choć nie w pełni, wnioski wyprowadzone przez Sąd Okręgowy z materiału dowodowego sprawy, przyjmując je za własne, zatem nie zachodzi potrzeba ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. akt I PKN 339/98, OSNAPiUS 1998/24/776, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2000 r., sygn. akt I CKN 356/98). Sąd Apelacyjny nie zgadza się jedynie z dokonaną przez Sąd Okręgowy kwalifikacją służby odwołującego się w okresie od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r., uznając, że brak było podstaw do oceny, że w odniesieniu do tego okresu należy do wyliczenia świadczenia emerytalnego R. K. zastosować wskaźnik 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok służby, jak orzeczono w punkcie 1 zaskarżonego wyroku.

Między stronami nie ma sporu co do przebiegu służby odwołującego się w całym okresie uwzględnionym w podstawie faktycznej decyzji organu rentowego, spór natomiast dotyczy kwalifikacji tej służby.

Odnosząc się zatem do punktu 1 zaskarżonego wyroku i apelacji organu rentowego dotyczącej tej części rozstrzygnięcia, Sąd Apelacyjny uznał za konieczne uzupełnienie rozważań zawartych w motywach zaskarżonego wyroku, odnoszących się do kwalifikacji organów, w których w spornym okresie pełnił służbę odwołujący się, wobec czego zwrócił się do Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni p-ko Narodowi Polskiemu o nadesłanie dokumentów regulujących powstanie, organizację, podporządkowanie i likwidację Ośrodka (...). W odpowiedzi na powyższe Instytut Pamięci Narodowej nadesłał do akt sprawy uwierzytelnione kopie dokumentów oraz aktów prawnych dotyczących m.in. Ośrodka (...).

Podkreślenia na wstępie wymaga, że nie było między stronami sporu co do tego, że odwołujący się w okresie od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r. pełnił służbę w Biurze (...), najpierw w Wydziale (...) w Sekcji (...) od 15 czerwca 1978r. do 30 listopada 1978r. w Wydziale (...) Zespole (...) i od 1 grudnia 1978r. do 31 marca 1980r. Wydziale(...) Zespole (...). Ustalenie powyższe wynika bezpośrednio z informacji nadesłanej przez Instytut Pamięci Narodowej na żądanie Sądu Okręgowego, załączonej do akt sprawy, której treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron, wynika także z akt osobowych odwołującego się.

Ustalenia powyższe znalazły potwierdzenie w dokumentach znajdujących się w aktach osobowych odwołującego się, załączonych do akt sprawy w formie uwierzytelnionej kserokopii i zaliczonych w poczet materiału dowodowego. Dokumenty zgromadzone w aktach osobowych nie były także kwestionowane przez żadną ze stron sporu. Należy przy tym podkreślić, że apelujący organ nie zakwestionował w istocie ustaleń faktycznych lecz prawidłowość dokonanej przez Sąd Okręgowy subsumcji.

Biorąc pod uwagę zarzuty sformułowane przez organ rentowy Sąd Apelacyjny pragnie podkreślić, że nie zgadza się z tą częścią apelacji, w której jako podstawę zaskarżenia wskazano wiążący charakter informacji Instytutu Pamięci Narodowej w zakresie kwalifikacji jednostek, w których funkcjonariusz pełnił służbę. W odniesieniu zatem do tej argumentacji wskazać należy, że zgodnie z art. 2 ustawy z 23 stycznia 2009r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. nr 24, poz. 145, zwanej dalej ustawą z 23 stycznia 2009r.) po art. 13 w ustawie z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2013r. poz. 667 zwanej ustawą zaopatrzeniową) dodany został art. 13 a, który stanowi, że na wniosek właściwego organu emerytalnego, Instytut Pamięci Narodowej sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i, w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz.U. z 2013r. poz. 1388 zwanej ustawą lustracyjną). Natomiast zgodnie z ust. 5 i 6 tego artykułu, przekazana przez IPN informacja o przebiegu służby jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzonym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12 i do tej informacji nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, a zatem nie podlega ona zaskarżeniu w postępowaniu administracyjnym.

Należy wskazać, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 11 stycznia 2012r. (w sprawie o sygn. akt K 36/09) orzekł, że „art. 13a ust. 6 ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (…) jest zgodny z art.77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał wskazał, że j eśli decyzja organu emerytalnego zostanie zaskarżona, to o ostatecznym ukształtowaniu praw emerytalnych byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL można dopiero mówić po przeprowadzeniu stosownego postępowania przed sądem powszechnym. Należy podkreślić, że sąd powszechny nie ogranicza się w takim wypadku do kontroli decyzji organu emerytalnego z punktu widzenia jej legalności, jak ma to miejsce w przypadku kontroli dokonywanej przez sąd administracyjny. Wręcz przeciwnie – sąd powszechny rozstrzyga merytorycznie co do istoty sprawy. Nie ulega więc wątpliwości, że w toku postępowania sądowego, z zastosowaniem wszelkich środków dowodowych, może nastąpić także weryfikacja informacji, o której mowa w art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Dla oceny przez sąd zasadności obniżenia świadczenia emerytalnego byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL nieodzowne jest ustalenie stanu faktycznego mającego bezpośredni wpływ na ponowne ustalenie przez organ emerytalny świadczeń w tym zakresie. Sąd powszechny ma zatem obowiązek oceny całego materiału dowodowego łącznie z treścią informacji IPN.

Stanowisko zatem Instytutu Pamięci Narodowej, że organy, w których pełnił służbę odwołujący się, były organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu art. 2 ustawy lustracyjnej, nie wiąże zatem sądu powszechnego rozpoznającego odwołanie od decyzji organu. Do wyłącznej kompetencji sądu należało bowiem ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz odpowiednia kwalifikacja prawna (subsumcja) ustalonych faktów, w tym zakwalifikowanie określonych okresów służby emerytowanego funkcjonariusza jako służby w organach bezpieczeństwa państwa oraz interpretacja art. 15 i 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (…) w związku z art. 2 ust. 1 i ust. 3 ustawy „lustracyjnej” (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2011r., II UZP 10/11, nie publ.).

Niezależnie od powyższego trafna okazała się apelacja pozwanego organu co do okresu służby odwołującego się, wymienionego w punkcie 1 zaskarżonego wyroku tj. w odniesieniu do okresu od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r.

Sąd Okręgowy w zaskarżonym wyroku uznał, że z całego okresu służby odwołującego się od 2 czerwca 1975r. do 31 lipca 1990r., uwzględnionej w podstawie faktycznej zaskarżonych decyzji, okres służby od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r. nie może być zakwalifikowany jako okres służby w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa (…), gdyż nie był to okres służby w takich organach. Z takim wnioskiem, wyprowadzonym z zebranych w sprawie przez Sąd Okręgowy dowodów, uzupełnionych w postępowaniu odwoławczym, nie sposób się zgodzić.

Uwzględniając dokumenty nadesłane przez Instytut Pamięci Narodowej na żądanie tutejszego Sądu, wskazać należy, że apelacja dotycząca okresu służby odwołującego się w Biurze (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, tj. okresu od 2 czerwca 1975 r. do 31 marca 1980r. jest uzasadniona, choć nie z przyczyn w niej podniesionych, i dlatego doprowadziła do zmiany zaskarżonego orzeczenia w punkcie 1. W zarzutach stanowiących podstawę apelacji pozwany organ wskazał na naruszenie prawa materialnego tj. art.15 b ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, co dotyczy dokonanej przez Sąd Okręgowy subsumcji, w ocenie skarżącego błędnej w odniesieniu do w/w okresu służby w Biurze (...).

Trzeba bowiem wskazać, że Sąd Okręgowy, kwalifikując służbę odwołującego się w w/w okresie, jako służbę pełnioną poza strukturą organów bezpieczeństwa państwa, naruszył w istocie art. 2 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa (…) przez jego niezastosowanie oraz w konsekwencji tego naruszył art. 15b ustawy z 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (…), w brzmieniu nadanym ustawą z 23 stycznia 2009r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…), przez jego niezastosowanie, jak również art. 15 ustawy zaopatrzeniowej przez jego nieuzasadnione zastosowanie.

Podkreślenia bowiem wymaga, że zarządzeniem organizacyjnym nr(...)/O.. z 28 maja 1971r. Minister Spraw Wewnętrznych powołał w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Ośrodek (...), zgodnie z etatem nr(...). Powołanie Ośrodka (...) nastąpiło na skutek unieważnienia z dniem 15 maja 1971r. etatu nr (...) Ośrodka (...). Zarządzeniem nr(...)Ministra Spraw Wewnętrznych z 18 października 1971r. Ośrodkowi nadany został regulamin organizacyjny, w którym stwierdzono, że Ośrodek (...) jest odpowiedzialny za koordynację, projektowanie, planowanie i eksploatację systemów informacyjnych w resorcie spraw wewnętrznych. Zarządzeniem organizacyjnym nr (...) O.. z 6 marca 1973r. Minister Spraw Wewnętrznych przemianował Ośrodek (...) w Biuro (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z zachowanym stanem etatowym 86 stanowisk. Zarządzeniem organizacyjnym nr(...) O.. z 1 kwietnia 1980r. Minister Spraw Wewnętrznych unieważnił etat Biura (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i włączył Biuro (...) do Biura C MSW, o czym świadczy nie tylko treść w/w zarządzenia wymieniającego poszczególne Wydziały Biura (Kierownictwo, Wydział(...) – (...), Wydział (...) – (...), Wydział(...) – (...)) i stanowiska etatowe, ale także pismo Dyrektora Biura Organizacyjnego MSW do Dyrektora Biura C MSW z dnia 2 października 1980r., w którym jest wprost mowa o „włączeniu” Biura (...) do Biura C oraz konieczności dostosowania w związku z tym wykazu stanowisk służbowych do nowej struktury organizacyjnej.

Z dniem 1 kwietnia 1980r. nastąpiła zatem likwidacja, zniesienie Biura (...) poprzez włączenie tej jednostki organizacyjnej do istniejącej już wcześniej struktury Biura C Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wraz z przejęciem zadań, etatów i funkcjonariuszy. Potwierdzeniem tego jest treść Komunikatu nr (...) Dyrektora Biura Organizacyjnego MSW z 3 kwietnia 1980r., w którym stwierdza się, że „rozwiązano Biuro (...) włączając dotychczasowy zakres zadań tej jednostki do Biura(...) MSW”. W świetle natomiast zarządzenia nr(...)/O.., które jako zarządzenie organizacyjne Ministra Spraw Wewnętrznych stoi wyżej w hierarchii aktów prawnych, niż komunikat Dyrektora Biura, nie budzi wątpliwości, że oprócz zadań Biura (...) Biuro C przejęło również jego stanowiska etatowe. W niniejszej sprawie potwierdzają to dokumenty o przebiegu służby odwołującego się, który do 31 marca 1980 r. pełnił służbę w Biurze (...) a od 1 kwietnia 1980r. pełnił służbę w Biurze C MSW na zachowanym, dotychczas zajmowanym stanowisku inspektora.

Z treści informacji Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 19 kwietnia 2012r. sporządzonej na wniosek Sądu Okręgowego i załączonej do akt sprawy (k.29-30 a.s.), jak również z dokumentów zawartych w aktach osobowych odwołującego się wynika, ze po likwidacji Biura (...) od 1 kwietnia 1980r., odwołujący się kontynuował służbę zachowując ciągłość na dotychczasowym stanowisku pracy, co nie budzi wątpliwości. Potwierdzenie prawidłowości powyższego ustalenia stanowią dokumenty załączone do akt osobowych odwołującego się.

Biuro C funkcjonowało w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 1960r. – kiedy to zarządzeniem nr (...) z dnia 2 stycznia 1960r. Minister Spraw Wewnętrznych ustalił, że Biuro(...) w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych otrzymuje nazwę Biuro C, a Wydziały(...) Służby Bezpieczeństwa (...) otrzymują nazwę „Wydziały(...)”.

W świetle art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu z chwilą zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami. Mając na uwadze, że Biuro (...) zostało włączone do funkcjonującego w strukturach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - Biura C, należy przyjąć, że Biuro (...) było poprzednikiem Biura C w rozumieniu art. 2 ust.3 w/w ustawy. Tym samym rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego odnoszące się do zaskarżonych decyzji, w części obejmującej służbę odwołującego się w Biurze (...), jest nieprawidłowe, a apelacja organu rentowego ma uzasadnione podstawy w zakresie trafnego zakwestionowania prawidłowości zakwalifikowania owej służby odwołującego się jako pełnionej poza strukturą organów bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art.2 ustawy lustracyjnej.

Nie ma przy tym znaczenia, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, jaki był charakter służby odwołującego się w tym okresie i w ramach jakiej jednostki organizacyjnej, wchodzącej w skład Biura (...) była realizowana. Nie ma także znaczenia jaki faktycznie zakres zadań realizował odwołujący się pełniąc służbę w w/w jednostce. Ustawodawca bowiem tak skonstruował przepisy stanowiące podstawę prawną dla wydania zaskarżonych decyzji, że istotne jest jedynie w jakiej jednostce organizacyjnej pełniona była służba, nie podlega natomiast analizie zakres realizowanych przez funkcjonariusza zadań. Na ten aspekt słusznie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy w motywach zaskarżonego wyroku, ostatecznie jednak orzekając wbrew przyjętemu stanowisku. Sąd Okręgowy trafnie wszakże stwierdził, że ustawodawca nie przewidział różnicowania zastosowania przepisów ustalających wysokość emerytury policyjnej (art.15 b ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej) od stanowiska, jakie funkcjonariusz zajmował w organach bezpieczeństwa państwa, jak również zadań, które realizował.

Z art. 15b ust.1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej jednoznacznie wynika, że w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, i która pozostawała w służbie przed 2 stycznia 1999r., emerytura wynosi 0,7% podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990. Dla zastosowania przytoczonego przepisu istotnym pozostaje zatem jedynie w jakiej jednostce służba była pełniona i czy można ją zakwalifikować jako organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu ustawy lustracyjnej. Nie ma natomiast znaczenia stanowisko, konkretna komórka organizacyjna w ramach tego organu, czy wreszcie zakres wykonywanych czynności.

Uwzględniając zatem powyższe Sąd Apelacyjny uznał apelację organu rentowego za uzasadnioną i zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że oddalił odwołania R. K. od zaskarżonych decyzji obejmujących okres od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r.

Apelacja R. K. jako bezzasadna podlega natomiast oddaleniu w całości.

Z dokumentów zebranych w aktach osobowych, załączonych w formie uwierzytelnionej kserokopii do akt sprawy wynika, że odwołujący się od 1 kwietnia 1980r. do 31 lipca 1990r. pełnił służbę w Biurze C Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Wydziale (...) najpierw na stanowisku młodszego inspektora na wolnym etacie inspektora, następnie w charakterze inspektora i starszego inspektora. Nie sposób uznać, jak wskazuje skarżący, że służba odwołującego się pełniona w Biurze C nie była służbą w organach bezpieczeństwa państwa. Apelujący w odniesieniu do służby w tej jednostce organizacyjnej nie przedstawił żadnej argumentacji, która mogłaby doprowadzić skutecznie do obalenia prawidłowości merytorycznych podstaw zaskarżonego wyroku, poza niczym nie popartym stwierdzeniem, że okres służby w wymienionych jednostkach powinien być wyliczony przy zastosowaniu wskaźnika 2,6 % podstawy wymiaru za każdy rok służby.

Z tak postawioną tezą Sąd Apelacyjny całkowicie się nie zgadza podzielając trafność motywów, które w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przedstawił Sąd Okręgowy. Nie ulega wątpliwości, że rozporządzenie Rady Ministrów z 16 lipca 1990r. w sprawie nadania statutu organizacyjnego Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (Dz. U. z 1990 r. Nr 49, poz. 288) nie umieściło w jego strukturach Biura C. Sąd Okręgowy trafnie zatem uznał, że Biuro C MSW uległo likwidacji razem z innymi jednostkami organizacyjnymi Służby Bezpieczeństwa w „chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa” (art. 2 ust. 3 ustawy o ujawnianiu). Bez wątpienia także, jak wynika z zarządzenia Nr (...)10 maja 1990r. w sprawie zaprzestania działalności Służby Bezpieczeństwa Biuro C uległo likwidacji jako jednostka Służby Bezpieczeństwa działająca w strukturze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy trafnie uznał, że w/w jednostka, w których pełnił służbę odwołujący się, spełnia kryterium uznania jej za organ bezpieczeństwa państwa w świetle treści art. 2 ust. 1 pkt 5 w związku z ust.3 ustawy z 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa (…). Apelujący nie wskazał żadnych argumentów, które prawidłowość powyższej oceny mogłyby skutecznie podważyć, dlatego też w tym zakresie apelacja okazała się chybiona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, twierdzenie skarżącego, że w ramach ponownego ustalania wysokości emerytury funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa przede wszystkim zastosowanie winien znaleźć art. 15 ustawy zaopatrzeniowej, stoi w sprzeczności z wykładnią literalną art. 15 i 15b ustawy, jest całkowicie chybione. Apelujący wskazał na wolę ustawodawcy i poglądy sędziów Trybunału Konstytucyjnego pomijając, że ostatecznie kwestię wykładni art. 15b ust. 2 ustawy odsyłającego do odpowiedniego stosowania art. 15 ustawy pozostawiono sądom powszechnym i Sądowi Najwyższemu.

Sąd Apelacyjny podziela wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z 3 marca 2011 r. II UZP 2/11 (OSNP 2011/15-16/210), pogląd, jeśli chodzi o wykładnię przepisów art. 15b i art. 15 ustawy zaopatrzeniowej. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że po istotnej zmianie normatywnej obowiązującego stanu prawnego wynikającej z dodania szczególnego, szczegółowego i odrębnego art. 15b ustawy zaopatrzeniowej, zawarte w ust. 2 tego przepisu odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 14 i 15 tej ustawy oznacza, że przepisy te stosuje się odpowiednio wyłącznie w zakresie, który nie został wyraźnie i odmiennie uregulowany w art. 15b ust.1. W przeciwnym razie, pokreślił Sąd Najwyższy, doszłoby do pozbawienia waloru i znaczenia normatywnego art. 15b ustawy zaopatrzeniowej, do czego nie ma żadnych prawnych, prawniczych ani racjonalnych argumentów. Innymi słowy, zawarte w art. 15b ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 14 i 15 tej ustawy, nie uprawnia do takiego stosowania tych przepisów (w szczególności art. 15 ust. 1), które pozbawiałoby lub istotnie ograniczałoby walor i znaczenie normatywne art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej, który jednoznacznie nakazuje wyliczyć emeryturę osób pełniących w latach 1944-1990 służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy o ujawnianiu informacji, według obniżonego ustawowego wskaźnika 0,7 % podstawy wymiaru za każdy rok takiej służby, z jedynym wyjątkiem uregulowanym w art. 15b ust. 3 i 4 tej ustawy. Skoro kategoryczna zasada wymagająca wyliczenia emerytury po 0,7% podstawy jej wymiaru z tytułu służby w latach 1944-1990 pełnionej w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy o ujawnianiu informacji, doznaje jednego wyjątku wyłącznie w okolicznościach określonych w art. 15b ust. 3 i 4 ustawy zaopatrzeniowej, przeto nie doznaje dalszych ograniczeń na podstawie odesłania do stosowania art. 15 tej ustawy. Nie ma zatem żadnych podstaw ani uzasadnienia korygowanie zasady wyliczania emerytury mundurowej od innego wskaźnika procentowego niż 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w ustawie w drodze odpowiedniego stosowania art. 15 ust. 1 in principio tej ustawy, który przewiduje co najmniej 40 % podstawę wymiaru tego świadczenia z tytułu pozostawania w służbie przed 2 stycznia 1999r. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, warto również podnieść, że zważywszy na kontekst funkcjonalny zmian dokonanych w ustawie zaopatrzeniowej ustawą z 23 stycznia 2009r., jak i cele tej nowelizacji, szeroko rozważane w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lutego 2000r., sygn. akt K 6/09 (OTK-A 2010/2/15), należy wykluczyć dopuszczalność stosowania wprost przepisu art. 15 ust. 1 in pricipio z mocy odesłania z art. 15b ust. 2 ustawy. Stosowanie wprost normy wynikającej z art. 15 ust. 1 in pricipio jako przysługiwanie 40% podstawy wymiaru za 15 lat służby w jej chronologicznym ujęciu, czyli za 15 lat poczynając od podjęcia służby, niezależnie od tego, czy w okresie tym była pełniona służba, służba traktowana jako równorzędna, czy tak również traktowana służba w charakterze funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa, prowadziłoby bowiem w znacznej części przypadków do podważenia celu, jakim kierował się ustawodawca, czyli obniżenia emerytur funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa do poziomu przeciętnego w powszechnym systemie ubezpieczeń społecznych. Okresy służby w charakterze funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa zostałyby bowiem niejednokrotnie skonsumowane na skutek zachowania zasady przysługiwania 40% podstawy wymiaru za „pierwszych” 15 lat służby. Dopiero każdy chronologicznie dalszy rok służby czy służby równorzędnej po upływie 15 lat byłby traktowany według przelicznika procentowego z art. 15b ust. 1 pkt 1 i 2.

Z powyższych względów nie jest wiec możliwe ustalenie wysokości emerytury policyjnej skarżącego z uwzględnieniem 40 % podstawy wymiaru świadczenia za pierwsze 15 lat służby. Odesłanie przewidziane w ust. 2 art. 15b do art. 15 nie obejmuje bowiem zasady 40% za 15 lat służby, wobec czego nie znajduje ona zastosowania do funkcjonariuszy, którzy pełnili służbę w organach bezpieczeństwa państwa i pozostawali w służbie przed 2 stycznia 1999r. Sposób obliczania przysługujących im świadczeń emerytalnych normuje jako przepis szczególny art. 15b, stąd również w sytuacji posiadania okresów służby w Policji przekraczających 15 lat, nie jest możliwe obliczenie wysokości emerytury z uwzględnieniem przedmiotowej zasady. Nie bez znaczenia jest również, że z przepisu ją statuującego, tj. z art. 15 ust. 1 in principio ustawy zaopatrzeniowej, wynika, iż przewidziana jest ona za lata służby poczynając od jej podjęcia, skoro przepis ten stanowi, że emerytura wynosi 40% podstawy jej wymiaru za
15 lat służby i wzrasta o 2,6 % podstawy wymiaru za każdy dalszy rok tej służby. Zwrot „ za każdy dalszy rok” oznacza lata służby przypadające po upływie 15.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów apelacji wskazać należy, że Trybunał Konstytucyjny w omówionym przez Sąd Okręgowy obszernie uzasadnieniu wyroku z 24 lutego 2010r., sygn. akt K 6/09, rekonstruując przedmiot kontroli w związku z sformułowanymi przez grupę posłów merytorycznymi zarzutami stwierdził, że przedmiotem jego kontroli są normy prawne wyrażone w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej, w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 1 lit. a ustawy z 23 stycznia 2009 r.; art. 13 ust. 1 pkt 1b ustawy zaopatrzeniowej, dodanym przez art.2 pkt 1 lit. b ustawy z 23 stycznia 2009r.; art. 15b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, dodanym przez art. 2 pkt 3 ustawy z 23 stycznia 2009r.

W powołanym wyroku (K 6/09, OTK-A 2010/2/15) Trybunał orzekł, że powyższe przepisy są zgodne z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie są niezgodne z art. 42 Konstytucji. W myśl art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Przepis powyższy wyraża związanie zarówno organów władzy publicznej, jak i jednostek, wszelkimi orzeczeniami Trybunału, w tym i wyrokami w przedmiocie wniosku o zbadanie zgodności ustaw z Konstytucją. Są nimi zatem związane również sądy powszechne. Należy zauważyć, że skoro z art. 178 ust. 1 Konstytucji wynika zasada podległości sędziów Konstytucji i ustawom, to związanie orzeczeniami Trybunału traktować należy jako realizację obowiązku wynikającego z normy konstytucyjnej. Dla niniejszej sprawy oznacza to, że dokonana przez Trybunał ocena konstytucyjności przepisów, stanowiących podstawę wydania objętej sporem decyzji i wyroku Sądu Okręgowego, jest wiążąca.

W związku z twierdzeniami apelacji Sąd Apelacyjny zauważa, że we wniosku o zbadanie konstytucyjności ustawy nowelizującej został postawiony zarzut, że ustawodawca zastosował odpowiedzialność zbiorową i domniemanie winy funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa. Trybunał Konstytucyjny odnosząc się do tego zarzutu podniósł, że: „Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego „art. 42 ust. 1-3 Konstytucji (...) odnosi się tylko do odpowiedzialności karnej i postępowania karnego. Nie ma podstaw, a niejednokrotnie faktycznych możliwości, do rozciągania treści tych przepisów na wszelkie postępowania, w których stosowane są jakiekolwiek środki przewidujące dla adresata orzeczenia jakiekolwiek sankcje i dolegliwości. Trybunał w dotychczasowym swoim orzecznictwie przewidział - w zakresie stosowania zasady domniemania niewinności - jedynie pewne odstępstwa na rzecz postępowań, których celem i funkcją jest zastosowanie represji i to jedynie poprzez odpowiednie stosowanie art. 42 ust. 3” (wyrok z 4 lipca 2002 r., sygn. P 12/01, OTK ZU nr 4/ (...), poz. 50)”. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kwestionowane przepisy wprowadzone ustawą nowelizującą z 23 stycznia 2009r. nie zawierają sankcji karnych, ani nawet sankcji o charakterze represyjnym. Nie przesądzają też winy adresatów norm w nich wyrażonych. Wprowadzają nowe zasady ustalania wysokości świadczeń emerytalnych dla funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej. Nie przewidują wymierzania zbiorowej kary funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa, a jedynie obniżenie im uprzywilejowanych świadczeń emerytalnych do poziomu średniej emerytury powszechnej.

Zaskarżona decyzja ustalająca wysokość emerytury odwołującego się nie została zatem wydana w trybie postępowania karnego. Przepis art. 15b ustawy zaopatrzeniowej nie stanowi o odpowiedzialności karnej w rozumieniu prawa karnego lecz reguluje uprawnienia w sferze zaopatrzenia emerytalnego.

Odnosząc się do twierdzenia, że zasada równości wobec prawa została naruszona Sąd Apelacyjny zauważa, że Trybunał Konstytucyjny zaakceptował przyjęcie przez ustawodawcę przy stanowieniu ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. jako wspólnej cechy istotnej wszystkich funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej ich służby w określonych w tej ustawie organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990. Ta cecha różni istotnie tych funkcjonariuszy od pozostałych funkcjonariuszy służb mundurowych pełniących służbę przed 1990 r. i ją Trybunał Konstytucyjny uznał za istotną (relewantną), gdyż, jak wskazał, znajduje to podstawę w zasadzie sprawiedliwości społecznej i preambule Konstytucji. Trybunał rozważał przy tym rolę organów bezpieczeństwa państwa dla funkcjonowania reżimu komunistycznego.

Należy także podkreślić, że R. K. miał prawo odwołać się od zaskarżonej decyzji dotyczącej jego uprawnień emerytalnych do niezawisłego sądu, z którego to prawa skorzystał. Sprawa została rozpoznana w postępowaniu jawnym z poszanowaniem wszelkich uprawnień procesowych odwołującego się, a jej przedmiotem była ocena zgodności zaskarżonych decyzji z obowiązującym prawem. Fakt, że ocena ta jest niezgodna z tezami i stanowiskiem odwołującego się w żadnym razie natomiast nie może stanowić o naruszeniu zasady prawa do rzetelnego procesu.

Jako całkowicie bezpodstawny należy uznać zarzut apelującego dotyczący nieprawidłowej wykładni zastosowanych w niniejszej sprawie przepisów prawa, w szczególności art.15b ust.2 ustawy zaopatrzeniowej, dla którego podstawy skarżący upatruje w wypowiedziach osób uczestniczących w procesie legislacyjnym, czy też w rozprawie przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie o sygn. K 6/09, w tym również członka składu orzekającego w tej sprawie. Podkreślić należy, że dla prawidłowej wykładni w/w przepisów ustaw, żadnego istotnego znaczenia nie mają przytoczone indywidualne wypowiedzi prezentujące różne poglądy i stanowiska, czy to na etapie debaty nad projektem ustawy, dyskusji o dopuszczalności uwzględnienia zgłaszanych w procesie legislacyjnym poprawek, czy też na etapie analizy zgodności z Konstytucją regulacji ustawowej, gdyż w tym zakresie wiążącym dla Sądu jest brzmienie ustawy i stanowisko Trybunału Konstytucyjnego jednoznacznie wyrażone w przywołanym wyżej wyroku i jego uzasadnieniu i w żadnym razie stanowiska tego nie może zmienić wypowiedź jednego członka składu (nawet jeśli przybiera postać zdania odrębnego). Podobne znaczenie należy przypisać indywidualnym poglądom innych osób, wyrażonym w toku procesu legislacyjnego, na które powołuje się skarżący.

Sąd Apelacyjny nie podziela zarzutów apelacji dotyczących naruszenia w zaskarżonym wyroku wymienionych w apelacji przepisów Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie 4 listopada 1950r., ratyfikowanej przez Polskę 19 stycznia 1993r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61 poz. 284) oraz art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji. Należy przede wszystkim podkreślić, że Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z 24 lutego 2010r. (K 6/09, OTK-A 2010/2/15) powołał się obszernie na orzecznictwo Komisji Praw Człowieka i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który kilkakrotnie orzekał w sprawach skarg byłych polskich funkcjonariuszy „aparatu bezpieczeństwa publicznego lub informacji wojskowej” z lat 1944-1956 na art. 21 ust. 2 pkt 4a i art. 26 ustawy o kombatantach, które pozbawiły te osoby tzw. dodatku kombatanckiego. Przykładowo w sprawie(...) przeciwko Polsce (skarga nr (...)) Europejska Komisja Praw Człowieka w dniu 16 kwietnia 1998 r. uznała skargę na niezgodność tych przepisów z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonego w Paryżu dnia 20 marca 1952 r. oraz sporządzonego w S. dnia 16 września 1963r. ( Dz. U. z 1995 r., Nr 36, poz. 175; dalej: Protokół nr 1 do Konwencji) za oczywiście niedopuszczalną. Komisja stwierdziła, że ustawa z 1991r. o kombatantach i osobach represjonowanych była częściowo zamierzona jako potępienie roli politycznej komunistycznych służb bezpieczeństwa we wprowadzeniu reżimu komunistycznego i represji wobec opozycji politycznej. Ta legislacja oparta była na uznaniu, że członkowie służb, których funkcją było zwalczanie organizacji politycznych i zbrojnych walczących o niepodległość Polski w latach 1940 – 1950, nie zasługują na specjalne przywileje, które dała im ustawa kombatancka z 1982r. Komisja stwierdziła, że takie założenie ustawodawcy przyjęte za podstawę w 1991r., nawet jeżeli stosowanie tego prawa oznacza obniżenie świadczeń z tytułu zabezpieczenia społecznego, nie dotyka prawa do własności, wynikającego z systemu zabezpieczenia społecznego w sposób sprzeczny z art. 1 Protokołu nr 1. Także w dwóch kolejnych sprawach, rozpoznanych na podstawie przedmiotowo tożsamych skarg, Europejska Komisja Praw Człowieka wydała takie same decyzje (z 1 lipca 1998 r. w sprawie S. przeciwko Polsce, skarga nr (...) oraz z 9 września 1998r. w sprawie B. przeciwko Polsce, skarga nr (...)). Podobnie Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał za niedopuszczalną skargę, tożsamą z przedstawianymi powyżej skargami (postanowienie z 15 czerwca 1999 r.) w sprawie D. przeciwko Polsce ( skarga nr (...) ). Skarżący podnosił m.in. sprzeczność powołanych wyżej przepisów ustawy kombatanckiej z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie 4 listopada 1950r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.). Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, odwołując się do wyroku z 16 września 1996r. w sprawie G. przeciwko Austrii (R. 1996-IV, s. (...), §36), że „odmienne traktowanie jest dyskryminujące, jeżeli nie ma usprawiedliwienia obiektywnego i racjonalnego, to znaczy gdy nie zmierza ono do osiągnięcia słusznego celu, bądź jeżeli brak jest racjonalniej proporcji między użytymi środkami a celem, jaki chce się osiągnąć. W tym względzie państwo dysponuje ponadto pewnym marginesem swobody w ocenie czy i do jakiego stopnia różnice w podobnych skądinąd sytuacjach zasługują na zróżnicowane traktowanie”.

Trybunał Konstytucyjny powołał się także na wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 28 kwietnia 2009r. w sprawie (...)przeciwko Polsce (skarga nr (...)), w którym uznano, że pozbawienie w wyniku prawomocnego orzeczenia o tzw. kłamstwie lustracyjnym skarżącej statusu sędziego w stanie spoczynku i związanego z tym uprzywilejowanego uposażenia emerytalnego nie stanowiło ingerencji w jej prawo do ochrony własności określone w art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji.

Poza powyższym podkreślenia wymaga, że Europejski Trybunał Praw Człowieka decyzją 7 Sędziów z dnia 14 maja 2013r. odrzucił skargi (...) byłych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa, w których podnosili oni zarzuty naruszenia przepisów wymienionej Konwencji i Protokołu Nr 1 do tejże Konwencji. W uzasadnieniu tej decyzji Trybunał stwierdził m.in. że: „ (...) nie podziela poglądu skarżących, że raz nabyte przez nich prawa emerytalne są nietykalne i nie mogą zostać zmienione. (...) zgodnie z art. 1 Protokołu nr 1 władza ustawodawcza państw obejmuje obniżanie lub zmienianie wysokości świadczeń zapewnianych w ramach systemu ubezpieczeń społecznych. A fortiori, może ona – realizując zasadę sprawiedliwości społecznej – likwidować istniejące nierówności pomiędzy uprzywilejowanymi emeryturami przyznanymi określonej grupie i postrzeganymi jako niesprawiedliwe lub wygórowane w stosunku do świadczeń uzyskiwanych w ramach powszechnego systemu i w stosunku do przeciętnych emerytur. Podobnie, zgodnie z polską Konstytucją przysługujące prawa podlegają ochronie pod warunkiem, że zostały nabyte sprawiedliwie. Przywileje uzyskane z naruszeniem zasad sprawiedliwości nie pozwalają na uzasadnione oczekiwanie zapewnienia bezwarunkowej ochrony. Skarżący nie mogą więc w uzasadniony sposób oczekiwać, że przywileje przyznane im w czasach komunistycznego reżimu będą w każdych okolicznościach nieodwołalne.

Kwestionowane środki zostały zastosowane wobec byłych funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa zdefiniowanych przez polskie ustawodawstwo. Wszystkie te osoby korzystały nie tylko ze specjalnego – przeznaczonego dla służb mundurowych – systemu emerytalnego, znacznie korzystniejszego niż powszechny system, lecz także ze znacznie wyższych, uprawniających do emerytury wynagrodzeń, niedostępnych dla zwykłych obywateli, którzy nie byli włączeni w pracę komunistycznego organu bezpieczeństwa państwa. Fakt odbywania służby w wyżej wymienionej instytucji, stworzonej w celu naruszania praw człowieka chronionych zgodnie z Konwencją, należy uważać za właściwą okoliczność dla zdefiniowania i uzasadnienia kategorii osób, których mają dotyczyć kwestionowane obniżki świadczeń emerytalnych”. Trybunał wyraził także przekonanie, że władze państwa polskiego nie rozszerzyły personalnego zakresu tych środków poza to, co było niezbędne do osiągnięcia realizowanego słusznego celu i stwierdził, że skarżący w niniejszych sprawach nie ponieśli straty w sferze środków utrzymania ani też nie zostali całkowicie pozbawieni świadczeń. Trybunał podniósł, że wprawdzie podjęte środki spowodowały obniżenie przywilejów emerytalnych stworzonych specjalnie dla osób zatrudnionych w komunistycznych instytucjach państwowych, które służyły niedemokratycznemu reżimowi, ale pomimo to utrzymały one dla tych osób system korzystniejszy od powszechnego, zatem nie można powiedzieć, że ponoszą oni nieproporcjonalny i nadmierny ciężar.

Uwzględniając zatem powyższe, w ocenie Sądu Apelacyjnego, wyrok Sądu Okręgowego w zakresie, w którym oddala odwołania, odpowiada obowiązującemu prawu. Zaskarżona decyzja ustalająca ponownie wysokość świadczenia emerytalnego odwołującego się za okres służby w organach bezpieczeństwa państwa - przy zachowaniu jednak przez odwołującego się co do zasady prawa do przywileju zaopatrzenia emerytalnego oraz prawa do świadczenia z tego zaopatrzenia nadal na wyższym poziomie niż średnie świadczenie z powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego - została wydana zgodnie z przepisami prawa.

Z powyższych względów apelacja odwołującego się jako całkowicie bezzasadna podlega oddaleniu na podstawie art.385 k.p.c.

Mając na uwadze opisane wyżej okoliczności faktyczne i argumenty prawne, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 i oddalił odwołanie R. K. w części obejmującej okres od 2 czerwca 1975r. do 31 marca 1980r. (punkt I wyroku) oraz na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację odwołującego się w całości (punkt II wyroku), jako bezzasadną.