Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2014 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku T. H.

z udziałem E. T. , M. T. (1) , M. T. (2) , Ł. T. , M. T. (3) , M. T. (4) , M. J. , A. J.

o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 7 maja 2014r. sygn. akt I Ns 303/14

p o s t a n a w i a:

oddalić apelację

II Ca 361/14Uzasadnienie

Wnioskodawczyni T. H.wniosła o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po Z. T.zmarłym (...)w K..

Sąd Rejonowy w Kaliszu postanowieniem z dnie 7 maja 2014 r. oddalił wniosek. Rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach:

Z. T.zmarł (...). w K.gdzie ostatnio stale zamieszkiwał. W tym samym dniu wnioskodawczyni dowiedziała się o jego śmierci. Wnioskodawczyni nie złożyła w terminie oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku ponieważ nie wiedziała, że ojciec ma długi. Nie próbowała się tego dowiedzieć bo ją to nie interesowało. Drugą żonę ojca T. H.widziała na pogrzebie ale nie próbowała z nią rozmawiać stanu majątkowego ojca. O tym, że po Z. T.pozostały nie spłacone długi wnioskodawczyni dowiedziała się około 8 miesięcy po jego śmierci. Jej siostra E. T.dostała zawiadomienie z banku, że ojciec pozostawił dług. E. T.złożyła wtedy sprawę o spadek. Toczy się sprawa o stwierdzenie nabycia spadku po Z. T.zainicjowana przez E. W.w powyższej sprawie został złożony 20 listopada 2012 r.

Wnioskodawczyni T. H. najpóźniej w listopadzie 2012 r. dowiedziała się o długach ojca. Wniosek do Sądu złożyła w lutym 2014 r., a roczny termin przewidziany w art. 88 k.c. minął w listopadzie 2013 r.

Przyjmuje się, że brak wiedzy spadkobiercy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego może stanowić błąd co do przedmiotu spadku wtedy i tylko wtedy gdy nie jest on wynikiem braku staranności po stronie spadkobiercy. Błędem takim nie jest nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku przyczynowym z niedołożeniem przez spadkobiercę należytej staranności w ustaleniu rzeczywistego stanu majątkowego spadkodawcy (por. postanowienie SN z dnia 30 czerwca 2005 r., IV CK 799/04).

Wnioskodawczyni nie wykazała, że jej bezczynność w przedmiocie ustalenia przedmiotu spadku nie wynika z braku należytej staranności po jej stronie. Na niej zaś spoczywa obowiązek dowodowy, co wynika z art. 6 k.c. (por. postanowienie SN z dnia 18 marca 2010 r., V CSK 337/09).

Apelację od tego rozstrzygnięcia złożyła wnioskodawczyni zaskarżając je w całości. Zarzuciła naruszenie prawa materialnego tj. art. 1019 § 2 k.c. w wz. z art. 88 k.c. przez niewłaściwe uznanie, że jej uprawnienie wygasło w listopadzie 2013 r., a wnioskodawczyni złożyła wniosek w dniu 14 października 2013 r. i naruszenie przepisów prawa procesowego przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przez błędne przyjęcie, że wni9oskodawczyni nie dołożyła należytej staranności w ustaleniu stanu majątkowego ojca po jego śmierci. Wniosła także o przeprowadzenie dowodów z dokumentów i przesłuchania wnioskodawczyni na okoliczność, że zachowała termin wymieniony w art. 88 k.c. Wniosła o zmianę orzeczenia i uwzględnienie wniosku w całości.

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik wnioskodawczyni wniosła o przeprowadzenie dowodu z dokumentów: wniosku o stwierdzenie nabycia spadku złożonego przez T. H. do Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 14.10.2013 r. , akta I Ns 1822/13 oraz protokołu rozprawy z dnia 29 sierpnia 2013 r. ze sprawy I Ns 1030 Sądu Rejonowego w Kaliszu na okoliczność zachowania przez wnioskodawczynię należytej staranności w zakresie dowiedzenia się o sytuacji majątkowej spadkodawcy. Sąd Okręgowy powyższe dowody przeprowadził.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Należy podkreślić, że trafnie skarżąca zarzuca Sądowi I instancji iż niezgodnie z prawda ustalił, że uprawnienie wnioskodawczyni wygasło z uwagi niezachowania rocznego terminu do uchylenia się od skutków prawnych swojej bezczynności. Uprawnienie to bowiem wygasło w listopadzie 2013 r. jednak wnioskodawczyni złożyła je w dniu 14 października 2013 r. Zawarte jest ono we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku złożonego przez wnioskodawczynię do Sądu Rejonowego w Kaliszu i zarejestrowane jako sprawa I Ns 1822/13 Sąd w tej sprawie odrzucił wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, a wniosek o uchylenie się od skutków prawnych nie złożenia oświadczenia o odrzucenie spadku w terminie pozostał bez biegu.

• W sprawach o uchylenie się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku sąd z urzędu bada czy spełnione są przesłanki do uchylenia, czyli ustala, czy w konkretnej sprawie spadkobierca rzeczywiście pod wpływem błędu lub groźby nie złożył takiego oświadczenia w terminie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 r., V CSK 337/09) Ciężar udowodnienia takiej wadliwości spoczywa na zainteresowanym (por. dr Witold Borysiak /w/ Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Spadki pod redakcją Konrada Osajdy, Warszawa 2013 r., s. 860 ).

  Błąd, o którym mowa w art. 1019 k.c., może dotyczyć przedmiotu spadku. W tej ostatniej sytuacji chodzi o brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego, z tym zastrzeżeniem, że nie jest on wynikiem braku staranności po stronie spadkobiercy. Ten ostatni pogląd nie jest kwestionowany ani w literaturze ani w orzecznictwie (por. Elżbieta Skowrońska-Bocian, Jacek Wiercinski /w/ Kodeks cywilny. Komentarz pod redakcją Jacka Gudowskiego, Warszawa 2013 r., s. 273 i n.; postanowienie SN z dnia 30 czerwca 2005 r., IV CK 799/04; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r., I CSK 85/11; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 r., V CSK 337/09).

  Co prawda mylne wyobrażenie spadkobiercy o stanie spadku może odnosić się do samego faktu istnienia długów spadkowych oraz ich wysokości, jednakże ażeby błąd spadkobiercy był błędem istotnym (ar. (...) § 2 k.c . w zw. z art. 84 § 2 k.c.), należy wykazać, że spadkodawca nie miał wiedzy o długach spadkowych mimo powziętych przez niego, odpowiednich, możliwych działań zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu spadku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 5 lipca 2011 r., IV CSK 612/11). Zakres tych odpowiednich, możliwych działań zależy od okoliczności konkretnej sprawy. W cytowanym postanowieniu z dnia 1 grudnia 2011 r. ustalono, że spadkobierca (syn) skutecznie uchylił się od skutków oświadczenia o przyjęciu spadku (art. 1019 § 2 k.c.) , powołując się między innymi na brak kontaktów ze zmarłym, konflikt z innymi krewnymi ojca, zorganizowanie pogrzebu bez jego udziału.

  W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że T. H. nie dołożyła należytej staranności w ustaleniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego. Należy podkreślić, że mimo iż nie utrzymywała ona kontaktów z ojcem, to była na pogrzebie ojca, na którym także była druga żona ojca. Wnioskodawczyni miała więc możliwość uzyskania informacji o zadłużeniu od drugiej żony ojca. Nie zrobiła tego jednak. Ponadto zeznała, że o długach ojca nie próbowała się dowiedzieć, bo jej to nie interesowało. Prawidłowe jest więc ustalenie Sądu, że T. H. nie dołożyła należytej staranności w ustaleniu rzeczywistego stanu majątkowego spadkodawcy chociaż miała taka możliwość.

  Mając na uwadze powyższe okoliczności należało, zgodnie z art. 385 k.p.c., orzec jak w sentencji.