Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Prokurator Rejonowy w P. oskarżył W. Z. o to że:

I.  w okresie od dnia 22 marca 2002 r. do dnia 30 kwietnia 2002 r. w P. w woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z T. K. (1) z góry powziętym zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej, posługując się podrobionymi umowami abonenckimi:

-

o nr (...) zawartą w dniu 22 marca 2002r. z H. S.

-

o nr (...) zawartą w dniu 27 marca 2002r. z T. K. (2)

-

o nr (...) zawartą w dniu 4 kwietnia 2002r. z W. R.

-

o nr (...) zwartą w dniu 8 kwietnia 2002r. z M. K.

-

o nr (...) zawartą w dniu 16 kwietnia 2002r. z R. P.

-

o nr (...) zawartą w dniu 24 kwietnia 2002r. z M. D.

-

o nr (...) zawartą w dniu 24 kwietnia 2002r. ze S. R.

oraz wprowadzając w błąd przedstawicieli (...) sp. z o.o. co do zamiaru realizacji ich postanowień doprowadzili do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci wydania 7 zestawów do odbioru TV Sat(...) o wartości 9.023 zł na szkodę (...) Sp. z o.o.

tj. o czyn z art. 286 § l k.k. w zb. z art. 270 § l k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.;

II.  w okresie od dnia 23 września 2002r. do dnia 15 listopada 2002r. w W. w woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z T. K. (1) z góry powziętym zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej, posługując się podrobionymi umowami abonenckimi:

-

o nr (...) zawartą z A. C. (1) w dniu 23 września 2002r.

-

o nr (...) zawartą z Z. F. w dniu 30 września 2002r.

-

o nr (...) zawartą z M. F. w dniu 7 października 2002r.

-

o nr (...) zawartą z A. G. w dniu 6 listopada 2002r.

-

o nr (...) zawartą z A. C. (2) w dniu 8 listopada 2002r.

-

o nr (...) zawartą z J. W. w dniu 15 listopada 2002r.

-

o nr (...) zawartą ze S. S. (1) w dniu 15 listopada 2002r.

wprowadzając w błąd przedstawicieli firmy (...) sp. jawna co do zamiaru realizacji ich postanowień doprowadzili do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci wydania im 6 zestawów do odbioru TV SAT (...) oraz dwóch kart dekodujących o wartości 8.862,64 zł na szkodę (...) sp. j.,

tj. o czyn z art. 286 § l k.k. w zb. z art. 270 § l k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.;

III.  w okresie od dnia 12 czerwca 2002r. do 6 września 2002r. w W. w woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z T. K. (1) z góry powziętym zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej posługując się podrobionymi umowami abonenckimi:

-

o nr (...) zawartą w dniu 12.06.2002r. z W. K.

-

o nr (...) zawartą w dniu 16.06.2002r. z K. P.
- o nr (...) zawartą w dniu 21.06.2002r. z J. K.

-

o nr (...) zawartą w dniu 15.07.2002r. z B. P.

-

o nr (...) zawartą w dniu 21.07.2002r. z S. S. (2),

-

o nr (...) zawartą w dniu 30.07.2002r. z C. Ś.

-

o nr (...) zawartą w dniu 10.08.2002r. ze Z. K.

-

o nr (...) zawartą w dniu 12.08.2002r. z P. J.

-

o nr (...) zawartą w dniu 30.08.2002r. z E. R.

-

o nr (...) zawartą w dniu 6.09.2002r. z T. K. (3)

wprowadzając w błąd przedstawicieli (...) s.c. co do zamiaru realizacji ich postanowień doprowadzili do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci wydania zestawów do odbioru TV (...) o wartości 10.980 zł na szkodę (...) s.c.

tj. o czyn z art. 286 § l k.k. w zb. z art. 270 § l k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Sąd Rejonowy dla W. wyrokiem z dnia 9 października 2012r. sygn. VIII K 549/10 uznał oskarżonego W. Z. za winnego wszystkich zarzucanych mu czynów stanowiących występki z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk i za każdy z nich wymierzył oskarżonemu kary po 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywny w liczbie po 50 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na 10 złotych. Jako karę łączną Sąd I instancji wymierzył karę 2 lat pozbawienia wolności której wykonanie warunkowo zawiesił na okres 5 lat próby oraz karę grzywny w liczbie 100 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na 10 złotych. Ponadto Sąd Rejonowy orzekł o kosztach postępowania.

Apelacje od wyroku Sądu I instancji wniósła obrońca oskarżonego.

Obrońca oskarżonego zaskarżyła wyrok w całości, zarzucając mu:

- obrazę przepisów postępowania w tym:

a/ art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającej na przyznaniu waloru wiarygodności zeznaniom złożonym przez T. K. (1) jako podstawy ustaleń wskazujących na winę oskarżonego i uznanie za niewiarygodne wyjaśnień złożonych przez W. Z.

b/ art. 7 kpk w zw. z art. 201 kpk poprzez oparcie wyroku na rozbieżnych względem siebie opiniach biegłych z zakresu badań dokumentów tj. opinii biegłej E. G. z dnia 16.06.2003r. wraz z opinią uzupełniającą z dnia 11.01.2010r. w sytuacji w której opinie te uznane zostały uprzednio przez sąd odwoławczy za niepełne i niejasne oraz opinii biegłego T. K. (4) z dnia 11.04.2012r. wraz z opinią uzupełniającą z dnia 7.08.2012r. w sytuacji w której brak jest w tych opiniach jednakowych, jednoznacznych i kategorycznych wniosków co do sprawstwa oskarżonego i podrobienia przez niego wskazanych w zarzutach umów abonenckich.

c/ art. 7 kpk w zw. z art. 5 § 2 kpk poprzez rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonego nieusuwalnych w ocenie Sądu Rejonowego wątpliwości dotyczących nakreślenia podpisów na umowach abonenckich, w sytuacji w której opinia biegłego T. K. (4) z dnia 11.04.2012r. w żadnym przypadku nie formułuje kategorycznych wniosków co do sprawstwa oskarżonego;

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezpodstawnym przyjęciu, nie znajdującym odzwierciedlenia w zebranym materiale dowodowym, iż działanie oskarżonego polegało na tym, że działając wspólnie i w porozumieniu z T. K. (1) w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w postaci zestawów do odbioru telewizji satelitarnej brał udział w podrabianiu umów abonenckich, wpisując dane ze skradzionych w nieustalony sposób dokumentów tożsamości, które to zestawy były następnie wydawane T. K. (1) przez firmy pośredniczące, tj. firmy (...)Sp. z o.o., (...) s.j. oraz (...) s.c.;

- naruszenia przepisu prawa materialnego – art. 53 kk połączonego z zarzutem niewspółmierności orzeczonej kary.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca domagała się uniewinnienia oskarżonego a w przypadku braku takiego rozstrzygnięcia uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd rejonowy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja obrońcy nie jest zasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Chybiony jest zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającej na przyznaniu waloru wiarygodności zeznaniom i wyjaśnieniom złożonym przez T. K. (1) i odrzucenie tym samym sprzecznych z nimi wyjaśnień oskarżonego W. Z..

Oceniając zeznania i wyjaśnienia T. K. (1) sąd kierował się utrwaloną linią orzeczniczą dotyczącą oceny wyjaśnień oskarżonego obciążających pozostałych sprawców (tzw. dowód z „pomówienia” oskarżonego). Dowód z pomawiających wyjaśnień oskarżonego jest dowodem pełnowartościowym o ile spełnia szereg warunków a przede wszystkim jest konsekwentny, logiczny, zgodny z logiką wypadków i znajduje potwierdzenie w innych dowodach bezpośrednich lub pośrednich. Ponadto, istotny jest charakter osoby pomawiającej, a w szczególności ustalenie czy osoba ta nie ma określonego interesu procesowego lub osobistego w obciążaniu współoskarżonych. Oczywistym jest, że składający takie wyjaśnienia musi mieć pełną swobodę wypowiedzi (por. wyrok SN z dnia 22.05.1984r. sygn. akt IV KR 122/84 opublikowany w OSNPG nr 11 z 1984r., wyrok SN z dnia 11.09.1984r. sygn. akt IV KR 141/84 opublikowany w OSNKW nr 5-6 z 1985r.). Jednocześnie wyjaśnienia oskarżonego przyznającego się do winy i pomawiające o współsprawstwo lub sprawstwo innego oskarżonego, który temu zaprzecza, mogą być pełnowartościowym dowodem w sprawie, nawet w przypadku późniejszego odwołania tych wyjaśnień, jeżeli brak jest wiarygodnych dowodów, że wyjaśnienia pomawiające zostały złożone w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi, a wyjaśnienia złożone po odwołaniu wyjaśnień pomawiających i podane powody złożenia wcześniej fałszywych pomówień nie są wiarygodne zaś wcześniejsze wyjaśnienia pomawiające są logiczne, konsekwentne i dokładne (por. wyrok SN z dnia 4.05.1984r. sygn. akt IV KR 106/84 opublikowany w OSNPG nr 2 z 1985r.).

Kontrolując dowód z pomówienia sąd przede wszystkim sprawdza uzyskane informacje:

1.  czy są przyznane przez pomówionego;

2.  czy są potwierdzone innymi dowodami, choćby w części;

3.  czy są spontaniczne, złożone wkrótce po przeżyciu objętych nimi zaszłości, czy też po upływie czasu umożliwiającego uknucie intrygi;

4.  czy pochodzą od osoby bezstronnej czy też zainteresowanej obciążaniem pomówionego;

5.  czy są konsekwentne i zgodne co do zasady oraz szczegółów w kolejnych relacjach składanych w różnych fazach postępowania, czy też zawierają informacje sprzeczne, wzajemnie się wykluczające bądź inne niekonsekwencje;

6.  czy pochodzą od osoby nieposzlakowanej czy też przestępcy, zwłaszcza obeznanego z mechanizmami procesu karnego;

7.  czy udzielający informacji sam siebie również obciąża, czy tylko przerzuca odpowiedzialność na inną osobę, by siebie uchronić przed odpowiedzialnością

(por, wyrok SA w Krakowie z dnia 7.10.1998r. sygn. akt II Aka 187/98 opublikowany w KZS nr 11 z 1998r., wyrok SN z dnia 11 października 1977r. sygn. VI KR 355/77, Lex nr 21750).

Przechodząc do oceny, w świetle ww. kryteriów, należy stwierdzić, że wyjaśnienia i zeznania T. K. (1) złożone w toku postępowania przygotowawczego i przed sądem, odnośnie popełnienia przez oskarżonego W. Z. zarzucanych mu czynów:

ad. 1. nie zostały przyznane przez oskarżonego, który im zaprzeczał;

ad. 2. są pośrednio potwierdzone innymi dowodami, w tym przede wszystkim opiniami z zakresu pisma ręcznego z których wynika, iż umowy dotyczące telewizji satelitarnej zostały podrobione a pobrany na ich podstawie towar wyłudzony;

ad. 3. T. K. (1) składał pierwsze wyjaśnienia obciążające oskarżonego w dniu 22.11.2002r. (k. 146) opisując wtedy rolę nieznanego mu mężczyzny o imieniu (...) bez wskazania szczegółowych danych mogących zidentyfikować oskarżonego. Zdaniem Sądu Odwoławczego, biorąc pod uwagę treść wyjaśnień i zeznań świadka niesposób jest uznać, że nie mają one charakteru spontanicznego, są intrygą skierowaną przeciwko W. Z., wszak od ostatniego zachowania opisanego w zarzutach do złożenia tych wyjaśnień upłynęło zaledwie kilka dni;

ad. 4. w momencie w którym T. K. (1) zaczął relacjonować rolę oskarżonego W. Z. był on podejrzany o oszustwa, a więc zainteresowany rozstrzygnięciem i jego kształtem, w szczególności przerzuceniem odpowiedzialności na inną osobę. Jednak należy podkreślić, że podawany przez oskarżonego powód pomówień miał być całkiem inny – miały być to rozliczenia finansowe, w tym zadłużenie T. K. (1) wobec oskarżonego. Trzeba zauważyć, że powód ten, biorąc pod uwagę logikę i zasady doświadczenia życiowego w kontekście okoliczności sprawy (z jednej strony oskarżony stwierdza, że kwota długu 400-600 złotych była dla niego duża, z drugiej pożycza on pieniądze osobie bez jakiegokolwiek dokumentu, umowy, osobie której nie zna nawet z imienia i nazwiska) rażą naiwnością a tym samym muszą zostać odrzucone.

ad. 5. wbrew twierdzeniom apelacji wyjaśnienia i zeznania T. K. (1) złożone w toku postępowania przygotowawczego i na rozprawie są spójne i logiczne. Są one również konsekwentne w części, w której opisują zachowania oskarżonego W. Z. wyczerpujące znamiona występków z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk. Cytowana przez skarżącego w apelacji cześć zeznań dotyczy niekonsekwencji działania samego T. K. (1) a nie W. Z..

ad. 6. T. K. (1) składając wyjaśnienia był osobą niekaraną.

ad. 7. analizując wyjaśnienia i zeznania T. K. (1) nie sposób jest przyjąć, iż pozbawione są one obiektywizmu i stanowią wyłącznie przerzucenie odpowiedzialności na inną osobę, aby uniknąć odpowiedzialności karnej. W wyjaśnieniach tych świadek opisuje zachowanie zarówno swoje jak i oskarżonego, które w ramach działania wspólnego i w porozumieniu, w ramach podziału ról nie sposób jest ocenić inaczej niż wyczerpanie znamion występków z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk. Podnoszenie faktu, iż oskarżony nie został rozpoznany przez żadnego z przedstawicieli pokrzywdzonych (świadków M. S., J. M., A. K.) jest irrelewantne, skoro w świetle podziału ról miedzy sprawcami, to T. K. (1) miał się kontaktować bezpośrednio z pokrzywdzonymi podmiotami. Podkreślić trzeba, że świadek nie uzyskał żadnej korzyści procesowej za oskarżenie W. Z., mimo to do końca postępowania podtrzymywał swoje stwierdzenia dotyczące roli oskarżonego w zarzucanych mu czynach.

Z tych wszystkich względów Sąd Odwoławczy uznał za wiarygodny dowód z wyjaśnień i zeznań T. K. (1). Pierwotny wyrok w tej sprawie, z dnia 28.01.2010r., został uchylony z powodów formalnych a nie z powodu zanegowania wiarygodności tego świadka. Zeznania świadka stanowiące istotny dowód obciążający zostały ujawnione bez bezpośredniego jego przesłuchania na rozprawie a tym samym oskarżony i jego obrońca zostali pozbawieni możliwości obrony swych praw, w szczególności zadawania pytań świadkowi i brania udziału w jego przesłuchaniu. Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd I Instancji ustrzegł się tego uchybienia i przesłuchał świadka na rozprawie, zapewniając tym samym oskarżonemu możliwość aktywnej obrony i kwestionowania tego dowodu tymczasem, w ocenie Sądu Odwoławczego, skarżący w środku odwoławczym nie zdołał skutecznie podważyć wiarygodności świadka T. K. (1).

W odniesieniu do pozostałych zarzutów naruszenia prawa procesowego – art. 7 kpk w zw. z art. 201 kpk oraz art. 7 kpk w zw. z art. 5 § 2 kpk należy stwierdzić, iż oba te zarzuty są niezasadne a podstawowym błędem skarżącego jest czynienie założenia, iż Sąd Rejonowy uznał oskarżonego W. Z. winnego podrabiania umów abonamentowych podczas gdy, zgodnie z zarzutami, oskarżony został uznany za winnego oszustwa połączonego z posługiwaniem się podrobionymi umowami w ramach działania wspólnego i w porozumieniu z T. K. (1). Oczywistym jest, że dla przypisania posługiwania się podrobionym dokumentem nie jest konieczne ustalenie, że osoba która się nim posługuje ww. dokument podrobiła. Zgromadzony materiał dowodowy (opinie z zakresu badania pisma ręcznego jaki i zeznania poszczególnych, rzekomych klientów sprzedawców zestawów telewizji satelitarnych) w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wskazuje, że umowy, które były przedkładane przez T. K. (1) oraz współdziałającego z nim W. Z., zostały podrobione, w tym stanie rzeczy dla przypisania czynu z art. 270 § 1 kk nie jest konieczne ustalenie czy a jeśli tak to które z tych umów zostały podrobione przez ww. osoby.

Sąd Rejonowy w sposób jednoznaczny w uzasadnieniu (k. 1537-1538) wskazał w jaki sposób ocenił obie opinie biegłych z zakresu badania pisma ręcznego oraz wyjaśnił dlaczego zaniechał dopuszczenia kolejnej opinii. W ocenie Sądu Okręgowego to stanowisko jest słuszne i zasługuje na aprobatę. Brak jest podstaw do podnoszenia zaistnienia okoliczności z art. 201 kpk w sytuacji gdy w sposób jednoznaczny wynika, że uzyskanie kategorycznych opinii jest niemożliwe z uwagi na braki jakie występują w obrębie zgromadzonego materiału dowodowego. Należy zauważyć, że Sąd Rejonowy, zgodnie z wcześniejszymi wytycznymi zawartymi w wyroku Sądu Odwoławczego z dnia 24.05.2010r., przeprowadził czynności zmierzające do poszerzenia materiału porównawczego, przy czym nie przyniosły one pożądanego rezultatu. Również nietrafione jest powoływanie się na naruszenie art. 5 § 2 kpk – w tym zakresie, zgodnie z oceną dowodów zaprezentowaną w zaskarżonym wyroku – oskarżony W. Z., przede wszystkim na podstawie dowodu z wyjaśnień i zeznań T. K. (1), został uznany winnym posługiwania się podrobionymi umowami abonenckimi a nie ich podrabianiem co uzasadnia brak zmiany w opisie czynów, które zostały przypisane oskarżonemu.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych de facto stanowi polemikę z ustaleniami faktycznymi sądu, w tym stanowi kontynuację deprecjacji wartości dowodowej zeznań i wyjaśnień świadka T. K. (1). Stanowisko Sądu Odwoławczego przy ocenie wiarygodności tego świadka jest podobne do stanowiska Sądu I instancji. Przyczyny takiej oceny zostały wcześniej szczegółowo opisane w niniejszym uzasadnieniu. Jednoznacznie należy stwierdzić, że skarżący przedstawiając argumenty w apelacji nie zdołał tej oceny skutecznie podważyć. Również podnoszone w tym miejscu apelacji zarzuty naruszenia art. 53 kk zamiennie z zarzutem niewspółmierności kary orzeczonej wobec W. Z. są bezzasadne. Art. 53 kk zawiera tzw. „dyrektywy” kary – okoliczności które sąd bierze pod uwagę przy kształtowaniu wymiaru kary. Skarżący, w żaden sposób, konkretnie, nie wskazał, które z dyrektyw sąd niesłusznie pominął lub które z nich niesłusznie zastosował. Z powyższego wynika, że ten zarzut w żaden sposób nie został wykazany przez skarżącego. Co do zarzutu niewspółmierności kary należy stwierdzić, że oskarżony został skazany za trzy przestępstwa oszustwa połączone z posługiwaniem się podrobionymi dokumentami. Szkoda wyrządzona tymi czynami wynosiła blisko 30.000 złotych. Przy takich ustaleniach orzeczona wobec oskarżonego kara łączna 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres próby 5 lat oraz grzywna 100 stawek dziennych po 10 złotych jak i kary jednostkowe – po 1 rok i 6 miesięcy za każdy z czynów oraz grzywny po 50 stawek dziennych po 10 złotych w żaden sposób nie mogą zostać uznane z rażąco surowe w rozumieniu art. 438 pkt. 4 kpk a wręcz przeciwnie, kary pozbawienia wolności – jednostkowe jak i łączna oscylują w dolnych granicach zagrożenia ustawowego, nie przekraczają jego 20%. Podobnie kara grzywny – jest ona wręcz symboliczna w relacji do wysokości wyrządzonej szkody, jako stawkę dzienną przyjęto kwotę najniższą przewidziana ustawą – 10 złotych i biorąc pod uwagę brak nałożenia na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody, nie sposób jest uznać, że zaskarżony wyrok jest dla oskarżonego surowy czy nawet dotkliwy.

Z powyższych powodów Sąd Odwoławczy nie znalazł podstaw do uniewinnienia oskarżonego jak również do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

O kosztach nieopłaconej obrony oskarżonego z urzędu orzeczono zgodnie z treścią art. 618 § 1 pkt. 11 kpk i art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982r. prawo o adwokaturze w wysokości określonej w § 14 ust. 2 pkt. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Zgodnie z treścią art. 636 § 1 kpk sąd obciążył oskarżonego kosztami postępowania odwoławczego w tym opłatą w wysokości 600 złotych (ustalona zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 5 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.