Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy
w S. uznał za bezskuteczną w stosunku do J. S. umowę o dział spadku i zniesienie współwłasności zawartą w dniu 2 lutego 2009 roku przed notariuszem A. M., Rep. A numer (...) pomiędzy Z. C., T. C., B. K.
i K. M. w części dotyczącej nieodpłatnego przeniesienia przez K. M. na rzecz T. C. udziału 1/8 części w prawie własności nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej numer (...) prowadzonej w Sądzie Rejonowym w Łowiczu – w celu dochodzenia wierzytelności przysługujących J. S. przeciwko K. M. na podstawie tytułów egzekucyjnych: wyroku Sądu Rejonowego w Skierniewicach II Wydziału Karnego z dnia 5 października 2010 roku, sygn. akt II K 410/10 oraz wyroku Sądu Rejonowego
w S. I Wydziału Cywilnego z dnia 24 lutego 2012 roku, sygn. akt I C 170/11 (punkt 1 wyroku). Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo wobec pozwanej K. M. (punkt 2 wyroku), ponadto zasądził od pozwanego T. czajki na rzecz powoda J. S. kwotę 2.952 złote tytułem kosztów zastępstwa procesowego udzielonego powodowi J. S. z urzędu przez adwokata M. M. prowadzącego Kancelarię Adwokacką w S., które nie zostały opłacone w żadnej części (punkt 3 wyroku).

W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji ustalił, że w dniu
2 lutego 2009 roku K. M. zawarła z pozwanym T. C. umowę o dział spadku po zmarłym w styczniu 2006 roku ojcu oraz
o zniesienie współwłasności, na mocy której przeniosła nieodpłatnie na T. C. udział w wysokości 1/8 części w prawie własności nieruchomości położonej w K., składającej się z działek ewidencyjnych numer (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Łowiczu prowadzona jest księga wieczysta numer (...). W dniu
2 lutego 2009 roku K. M. była zadłużona w różnych bankach na kwotę 71.093,51 złotych. Pozwana została skazana prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Skierniewicach z dnia 29 kwietnia 2013 roku w sprawie o sygn. akt II K 192/13 za czyn wypełniający dyspozycję art. 286 k.k. W okresie od sierpnia 2009 roku do stycznia 2010 roku K. M. zawarła z powodem J. S. jako pożyczkodawcą szereg umów pożyczek na łączną kwotę 50.000 złotych wprowadzając go umyślnie
w błąd co do swojej rzeczywistej sytuacji majątkowej, co do zamiaru zwrotu kwoty, którego to obowiązku nie miała możliwości i nie chciała dopełnić. K. M. została skazana prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Skierniewicach z dnia 5 października 2010 roku w sprawie
o sygn. akt II K 410/10 za czyn z art. 286 k.k. popełniony na szkodę J. S.. Wyrokiem tym nałożono na pozwaną obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz J. S. kwoty 68.000 złotych
w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się wyroku. Postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tego tytułu wykonawczego zostało umorzone wobec bezskuteczności egzekucji. Sąd pierwszej instancji ustalił, że J. S. zawierając umowy pożyczek z K. M. był przekonany, że przysługuje jej wierzytelność w kwocie 30.000 złotych tytułem zwrotu pożyczki udzielonej siostrze, ponadto, że należy się jej spłata od T. C. z tytułu praw do majątku spadkowego w skład, którego miała wchodzić nieruchomość o wartości 100.000 złotych. K. M. w dacie zawierania kolejnych umów pożyczek z powodem nie miała żadnego majątku przedstawiającego większą wartość. Sąd Rejonowy
w S. prawomocnym wyrokiem z dnia 24 lutego 2012 roku zasądził od K. M. na rzecz J. S. kwotę 8.080 złotych wraz z ustawowymi odsetkami. Sąd Rejonowy jako nieudowodnioną uznał okoliczność podnoszoną przez pozwanych, jakoby K. M. otrzymała ekwiwalent z tytułu należnego jej udziału w spadku, bowiem jeszcze za życia ojca otrzymała pieniądze ze sprzedaży części tego majątku, przy czym pozwani nie byli w stanie sprecyzować, czy była to kwota 10.000 złotych, czy też 15.000 złotych. Ponadto Sąd Rejonowy podniósł, że
w złożonych zeznaniach pozwany T. C. wskazał, że przed spisaniem aktu notarialnego z dnia 2 lutego 2009 roku spytał swoje siostry, czy chciałyby coś od niego otrzymać. Wobec tego, jeżeli nawet przyjąć, że jakaś spłata rzeczywiście miała miejsce, to należy uznać, że sam T. C. nie traktował jej jako ekwiwalentu dla zrzeczenia się praw do spadku. Dodatkowo, Sąd Rejonowy wskazał, że T. C. także otrzymał od ojca darowiznę w postaci gruntu. Mając na uwadze opisany stan faktyczny, Sąd pierwszej instancji ocenił powództwo jako zasadne wobec T. C. jako podmiotu legitymowanego biernie w postępowaniu o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną. Sąd powołał treść art. 530 w zw. z art. 528 k.c., uznając, że osoba trzecia – pozwany T. C. dokonując czynności prawnej z dłużniczką K. M. uzyskał korzyść majątkową nieodpłatnie i bez znaczenia pozostaje to, czy wiedział, że siostra działała
w zamiarze pokrzywdzenia wierzyciela J. S.. Sąd Rejonowy uznał także jako okoliczność niemającą znaczenia dla rozstrzygnięcia
w sprawie to, że T. C. czynił nakłady na nieruchomość, remontował dom, gdyż tylko on z niej korzystał, zaś siostry wyprowadziły się z nieruchomości. Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę na całokształt zachowania K. M., w tym rozmiar działalności przestępczej
i wynikające z niej zadłużenie, co z kolei prowadzi do wniosku, iż zamiarem pozwanej przy zawarciu umowy z dnia 2 lutego 2009 roku było pokrzywdzenie powoda, (wyrok: 206 – 207; uzasadnienie: 212 – 215).

Pozwany T. C. w apelacji od opisanego wyroku Sądu Rejonowego w Skierniewicach zaskarżył go w zakresie punktów 1, 3, 4 i 5, wnosząc o jego uchylenie i umorzenie postępowania, a ewentualnie o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem drugiej instancji.

Skarżący zarzucił w apelacji naruszenie prawa procesowego, tj. art. 193 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i zaakceptowanie „doprecyzowania” stanowiska procesowego powoda polegającego na zastąpieniu żądania „zwrotu kwoty 35.000 złotych” z odsetkami żądaniem uznania czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela co stanowiło zmianę jakościową powództwa, mimo, iż zmiana ta pociągała za sobą zmianę właściwości rzeczowej sądu z uwagi na wartość przedmiotu sporu powyżej 75.000 złotych; art. 232 w zw. z art. 229 i 230 k.p.c. poprzez przyjęcie, że strona pozwana nie udowodniła, aby czynność prawna – umowa zniesienia współwłasności i działu spadku z dnia 2 lutego 2009 roku miała
charakter odpłatny, nie doprowadziła do pokrzywdzenia wierzycieli oraz
była podejmowana również w innym celu niż pokrzywdzenie
przyszłych wierzycieli, podczas gdy ze zgodnych zeznań pozwanych, niezakwestionowanych przez powoda wynika, że pozwana otrzymała w 2001 roku darowiznę od rodziców w zamian za zrzeczenie się prawa do uczestniczenia w podziale nieruchomości, powód czynił znaczne nakłady na nieruchomość, strony uzgodniły, że dokonany podział wyczerpuje ich wszelkie wzajemne roszczenia. Ponadto, skarżący zarzucił naruszenie
art. 233 § 1 w zw. z art. 386 § 2 k.p.c. poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego w sposób niespójny i wewnętrznie sprzeczny co wyrażało się
w przyjęciu, że czynienie nakładów na rzecz przez T. C. było uzasadnione tym, że mieszkał na nieruchomości oraz, że w wyniku wcześniejszych ustaleń poczynionych w rodzinie nieruchomość miała przypaść wyłącznie jemu, a następnie na wyprowadzeniu wniosku, że wyłącznym zamiarem pozwanej K. M. było działanie na szkodę przyszłych wierzycieli. Ponadto, skarżący zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niepełną ocenę materiału dowodowego i pominięcie treści aktu notarialnego z dnia 2 lutego 2009 roku, z którego wynika, że także przeniesienie udziałów drugiej siostry i matki następuje bez spłat i dopłat oraz, iż dokonany podział wyczerpuje ich wzajemne roszczenia, które to okoliczności potwierdzają działanie stron umowy w wykonaniu wcześniejszych ustaleń co do losów majątku wspólnego, a także w celu uregulowania wzajemnych rozliczeń z pozwanym z tytułu poniesionych przez niego nakładów, które to błędy doprowadziły do bezzasadnego zastosowania art. 527 § 1 w zw. z art. 530 k.c. w sytuacji, gdy czynność zniesienia współwłasności i działu spadku miała charakter odpłatny, a zamiarem stron nie było pokrzywdzenie wierzycieli, tym bardziej wierzycieli przyszłych,
a jedynie unormowanie stosunków rodzinnych, (apelacja: k. 220 – 230).

Pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od pozwanego kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, które nie zostały opłacone w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację jako bezzasadną należało oddalić.

W pierwszej kolejności należy rozważyć zarzuty naruszenia prawa procesowego, gdyż kontrola prawidłowości zastosowania oraz wykładni prawa materialnego może być dokonana jedynie na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego sprawy.

Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe, na podstawie którego dokonał istotnych do rozstrzygnięcia sprawy ustaleń. Ustalenia te Sąd Okręgowy w Łodzi uznaje za prawidłowe
i przyjmuje za własne. Należy bowiem przywołać utrwalone stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w postępowaniu apelacyjnym nie wymaga się dokonywania ustaleń na podstawie dowodów przeprowadzonych we
własnym zakresie oraz ich samodzielnej oceny, jeżeli sąd odwoławczy nie
dostrzega potrzeby ponowienia dowodów dopuszczonych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym oraz podziela ocenę ich wiarygodności wyrażoną przez sąd pierwszej instancji. Wówczas wystarczająca jest aprobata dla stanowiska przedstawionego w orzeczeniu sądu pierwszej instancji (zob. m.in. postanowienie SN z dnia 22 lipca 2010 r., sygn. I CSK 313/09, niepubl.; wyrok SN z dnia 16 lutego 2005 r., sygn. IV CK 526/04, niepubl.; wyrok SN z dnia 20 maja 2004 r., sygn. II CK 353/03, niepubl.). Sąd Okręgowy w Łodzi podziela przedstawiony pogląd.

Jako bezzasadny należy ocenić zarzut naruszenia prawa procesowego, tj. art. 193 § 1 k.p.c. Zgodnie ze wskazanym przepisem, zmiana powództwa jest dopuszczalna, jeżeli nie wpływa na właściwość sądu. Zmiana powództwa może polegać na wystąpieniu z nowym roszczeniem obok pierwotnego bądź też na zgłoszeniu nowego roszczenia zamiast pierwotnego. Przepis ten normuje zmianę przedmiotową powództwa, obejmującą jego istotne elementy, którymi są żądanie i podstawa dochodzonego roszczenia.
W rozpoznawanej sprawie należy w pierwszej kolejności ustalić, czy powód
w piśmie procesowym z dnia 13 marca 2013 roku (k. 15) w ogóle dokonał przedmiotowej zmiany powództwa. Sąd Okręgowy w Łodzi podziela stanowisko, iż za zmianę powództwa nie można uznać czynności procesowych polegających na sprostowaniu żądania lub uzupełnienia podstawy faktycznej, natomiast są zmianą wszystkie te czynności, które wprowadzają nowe żądania, wycofują dotychczasowe albo w istotny sposób zmieniają podstawę faktyczną, doprowadzając do nowego prawnego uzasadnienia (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia
25 października 2012 roku, I ACa 454/12, LEX nr 1237854). Należy wskazać, że powód działając samodzielnie w treści pozwu sformułował żądanie jako „zwrot 35 tysięcy złotych z ustawowymi odsetkami od
1.01.2012 r. na podstawie artykułu 527 Kodeksu cywilnego” (pozew: k. 2). Jednocześnie istotne jest, że do pozwu powód załączył wyrok karny Sądu Rejonowego w Skierniewicach z dnia 5 października 2010 roku (sygn. II K 410/10), w którym uznano K. M. za winną popełnienia zarzucanego jej czynu wyczerpującego dyspozycję art. 286 § 1 k.k. w zw.
z art. 12 k.k. na szkodę J. S. i za to oskarżona została skazana na karę pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono, ponadto do pozwu załączono wyrok Sądu Rejonowego w Skierniewicach
z dnia 24 lutego 2012 roku (sygn. I C 170/11), w którym zasądzono od K. M. na rzecz J. S. kwotę 8.080 złotych wraz
z ustawowymi odsetkami, postanowienie o nadaniu temu wyrokowi klauzuli wykonalności oraz postanowienie Komornika Sądowego P. P.
z dnia 24 kwietnia 2012 roku o umorzeniu postępowania egzekucyjnego
w sprawie KM 1933/10 przeciwko dłużniczce K. M. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2013 roku na wniosek powoda, Sąd Rejonowy ustanowił dla powoda pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata (postanowienie: k. 10). Zważywszy, że w świetle art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie jest uprawniony do rozstrzygnięcia o roszczeniu, które nie zostało zgłoszone, przed przystąpieniem do merytorycznej oceny niezbędne jest podjęcie czynności procesowych prowadzących do jednoznacznego określenia żądania
i wyeliminowania występujących w tym zakresie nieścisłości i braków. Tym samym, Sąd Rejonowy po ustanowieniu pełnomocnika z urzędu dla powoda, zarządzeniem z dnia 23 stycznia 2013 roku prawidłowo wezwał go do dokładnego określenia żądania (zob. zarządzenie: k. 10 w zw. z k. 1).
W odpowiedzi na wezwanie, pełnomocnik z urzędu powoda w piśmie procesowym z dnia 13 marca 2013 roku sprecyzował żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej zawartej
w dniu 2 lutego 2009 roku o dział spadku i zniesienie współwłasności zabudowanej nieruchomości położonej w K. (pismo procesowe:
k. 15). Mając na uwadze przedstawiony tok czynności w postępowaniu wywołanym pozwem złożonym samodzielnie przez J. S., w tym zważywszy na nieudolność powoda we właściwym sformułowaniu żądania pozwu, brak podstaw do uznania, iż w piśmie procesowym z dnia 13 marca 2013 roku wyznaczony dla powoda pełnomocnik z urzędu dokonał przedmiotowej zmiany powództwa. Należy podkreślić, że w treści żądania powód powołał w pozwie podstawę prawną żądania jako art. 527 k.c. oraz załączył do pozwu dokumenty stanowiące uzasadnienie żądania w postaci wyroku karnego przeciwko K. M., wyroku zasądzającego od pozwanej na rzecz powoda kwotę 8.080 złotych, postanowienie o nadaniu temu wyrokowi klauzuli wykonalności oraz postanowienie Komornika Sądowego P. P. o umorzeniu postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużniczce K. M. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. W przedstawionym kontekście, należy uznać, że profesjonalny pełnomocnik ustawiony dla powoda z urzędu w piśmie procesowym z dnia 13 marca 2013 roku dokonał sprostowania żądania pozwu oraz uzupełnienia jego podstawy faktycznej. Ponadto należy wskazać, iż tylko w przypadku, gdy sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu, stosownie do art. 379 pkt 6 k.p.c. zachodzi nieważność postępowania.
W rozpoznawanej sprawie nie mamy do czynienia z taką sytuacją procesową. Należy dodać, iż w powyższym kontekście podnoszenie w apelacji zarzutu naruszenia art. 233 § 1 w zw. z art. 386 § 2 k.p.c. jest bezzasadne,
w szczególności, iż ostatni z wymienionych przepisów reguluje postępowanie apelacyjne, nie zaś postępowanie przed sądem pierwszej instancji, a tym samym Sąd Rejonowy nie mógł naruszyć tego przepisu. Brak także podstaw do uchylenia wyroku i umorzenia postępowania na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. W sprawie nie zachodzi żadna podstawa do umorzenia postępowania, w szczególności z żadnej czynności procesowej powoda nie wynika, aby cofnął on pozew i w konsekwencji należałoby zastosować art. 355 § 1 k.p.c. Jak już wcześniej wskazano, powód w piśmie procesowym z dnia 13 marca 2013 roku nie wystąpił z nowym roszczeniem zamiast roszczenia pierwotnego, wobec tego nie zachodziły podstawy do uznania oświadczenia powoda za równoznaczne z cofnięciem pozwu pierwotnego i to ze wszystkimi warunkami i skutkami wynikającymi z art. 203 k.p.c.

Chybione są także zarzuty naruszenia art. 232 w zw. z art. 229 i 230 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c.

Sąd pierwszej instancji w świetle art. 233 § 1 k.p.c. dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego, w tym przede wszystkim opinii biegłego
z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego. Stosownie do art. 233 § 1 k.p.c., sąd ma swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego słusznie przyjmuje się, że naruszenie art. 233 k.p.c. może nastąpić wówczas, gdy sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki, zasadami wiedzy lub
z doświadczeniem życiowym. Sprzeczność ta występuje, w szczególności
w sytuacji, gdy z treści dowodu wynika, co innego niż przyjął sąd, gdy pewnego dowodu nie uwzględniono przy ocenie, gdy sąd przyjął pewne fakty za ustalone, mimo że nie zostały one w ogóle lub w dostatecznie potwierdzone, gdy sąd przyjął pewne fakty za nieudowodnione, mimo, że nie było ku temu podstawy. Ponadto, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego udałoby się wysnuć wnioski odmienne (zob. postanowienie SN
z dnia 10 stycznia 2002 r., sygn. II CKN 572/99; wyrok SN z dnia
27 września 2002 r., sygn. II CKN 817/00). Skarżący nie wykazał, aby Sąd pierwszej instancji dokonał rozumowania sprzecznego z regułami logiki, zasadami wiedzy lub z doświadczeniem życiowym. Wręcz przeciwnie, rozumowanie Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie w pełni oddaje reguły logiki oraz doświadczenie życiowe. Sąd pierwszej instancji wyprowadził
ze zgromadzonego materiału dowodowego poprawny wniosek, że nieudowodnioną przez pozwanego jest okoliczność, jakoby K. M. otrzymała ekwiwalent z tytułu należnego jej udziału w spadku, bowiem jeszcze za życia ojca otrzymała pieniądze ze sprzedaży części tego majątku. Ponadto Sąd Rejonowy słusznie podniósł, że pozwany T. C. wskazał, iż przed spisaniem aktu notarialnego z dnia 2 lutego 2009 roku spytał swoje siostry, czy chciałyby coś od niego otrzymać. Wobec tego, jeżeli nawet przyjąć, że jakaś spłata rzeczywiście miała miejsce, to należy uznać, że sam T. C. nie traktował jej jako ekwiwalentu dla zrzeczenia się praw do spadku. W pełni należy podzielić również stanowisko Sądu Rejonowego, iż okoliczność czynienia przez pozwanego nakładów na przedmiotowy dom i nieruchomość, w sytuacji, gdy tylko on zamieszkuje
na tej nieruchomości, nie świadczy o odpłatnym charakterze umowy zniesienia współwłasności i działu spadku z dnia 2 lutego 2009 roku.
Z treści umowy z dnia 2 lutego 2009 roku jednoznacznie wynika, że
w związku z zawarciem umowy strony nie dokonują pomiędzy sobą spłat ani dopłat (zob. § 2 ust. 2 umowy: k. 28). W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do odstąpienia od literalnego brzmienia powyższego zapisu umowy
i pomimo wynikającego z niego braku odpłatności umowy, wyprowadzenia przeciwnego wniosku. Należy także wskazać, iż w sprawie o wyjawienie majątku dłużniczka K. M. podała w wykazie majątku sporządzonym w dniu 6 grudnia 2011 roku, że w 2009 roku „zrzekła się prawa do części należnego jej spadku po tacie K. C. na rzecz brata T. C.” (zob. wykaz majątku: k. 25odw. załączonych akt I Co 1371/11). Wobec powyższego, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że umowa
o dział spadku i zniesienie współwłasności z dnia 2 lutego 2009 roku zawarta pomiędzy T. C. a K. M. miała charakter nieodpłatny. Niezrozumiały jest zarzut naruszenia przez Sad Rejonowy przepisów art. 232 w zw. z art. 229 i 230 k.p.c. Należy bowiem wskazać, że obowiązkiem powoda jest przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.). Jednakże nie wszystkie okoliczności faktyczne doniosłe dla rozstrzygnięcia sprawy i składające się na podstawę faktyczną rozstrzygnięcia muszą mieć oparcie w dowodach przeprowadzonych w toku postępowania. Ustawodawca zwalnia bowiem sąd od prowadzenia dowodów co do faktów przyznanych przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości (art. 229 k.p.c.) oraz co do faktów niezaprzeczonych (art. 230 k.p.c.). W rozpoznawanej sprawie, powód zrealizował swój obowiązek udowodnienia zasadności twierdzeń o faktach, przy czym Sąd nie oparł się na instytucji przyznania faktów wprost ani w sposób dorozumiany poprzez niezaprzeczenie twierdzeniom strony przeciwnej. W tym kontekście, zarzut pozwanego jest niezrozumiały, a zarazem całkowicie bezzasadny.

Wobec powyższego, należało uznać, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo zastosował art. 527 § 1 w zw. z art. 530 k.c. Ustalony stan faktyczny pozwala wyprowadzić wniosek, że dłużniczka K. M. zawierając nieodpłatnie umowę z dnia 2 lutego 2009 roku działała
w zamiarze pokrzywdzenia przyszłego wierzyciela. W orzecznictwie i nauce słusznie przyjęto, że pojęcie „przyszłych wierzycieli” użyte w art. 530 k.c. odnosi się tylko do kolejności, w jakiej powstają zobowiązania, na tle których może mieć zastosowanie skarga pauliańska. Ustawodawca dopuścił możliwość zaskarżenia przez wierzyciela czynności prawnej dłużnika dokonanej wcześniej, tj. przed powstaniem jego wierzytelności. Wierzycielem przyszłym jest więc taki wierzyciel, którego wierzytelność jeszcze nie istnieje w sensie prawnym w chwili dokonywania przez dłużnika (przyszłego dłużnika) czynności prawnej w warunkach określonych w przepisie art. 527 § 1 k.c. Trzeba także wskazać, że wymagany przez art. 530 k.c. zamiar pokrzywdzenia nie powinien podlegać zawężającej wykładni, gdyż czyniłoby to iluzoryczną ochronę przyszłych wierzycieli. Dlatego świadomość możliwego pokrzywdzenia jest również wystarczająca do przyjęcia zamiaru pokrzywdzenia. Oznacza to, że zamiar pokrzywdzenia przyjąć należy także
u tego, kto w chwili dokonywania czynności liczył się z tym, że w związku
z jego działalnością może mieć wierzycieli i że czynność jego może być połączona z ich krzywdą. W świetle powyższego, należy podnieść, że jeżeli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową nieodpłatnie, to zastosowanie znajduje art. 528 k.c. i w takim przypadku stan świadomości osoby trzeciej jest bez znaczenia. Zgodnie bowiem z art. 528 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Mając na uwadze powyższe, należało uznać, że apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy w Łodzi orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., zasądzając je od pozwanego jako strony przegrywającej postępowanie na rzecz powoda. Na koszty procesu strony powodowej złożyła się kwota 1.476 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego z urzędu w osobie adwokata
(zob. § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 oraz § 19 i § 2 ust. 3 rozporządzenia MS z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, jedn. tekst Dz. U. z 2013, poz. 461).