Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2013r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący- Sędzia: SO Monika Kiwiorska - Pająk

Sędziowie: SO Joanna Sawicz(spr.), SO Jacek Pluta

Protokolant: st. sekretarz sądowy Marta Kołodziejczyk

przy udziale ----

po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2013r. w Świdnicy

sprawy z powództwa P. T.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś.

o odszkodowanie, wynagrodzenie i odprawę pieniężną

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 07 grudnia 2012r. sygn. akt IV P 154/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie III w ten sposób, że nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt VII Pa 12/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Świdnicy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 7.12.2012r. oddalił powództwo P. T. przeciwko (...) Spółka z o.o. w Ś. o odszkodowanie, wynagrodzenie i odprawę pieniężną oraz zasądził od powoda rzecz strony pozwanej kwotę 1.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a nadto zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Świdnicy kwotę 1.327 zł tytułem kosztów sądowych.

Rozstrzygnięcie swoje Sąd I-szej Instancji oparł o następująco ustalony stan faktyczny i poczynione rozważania :

Od 16 listopada 2009 roku do 29 stycznia 2010 roku powód zatrudniony był w (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku samodzielnego księgowego. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron.

W dniu 1 lutego 2010 roku powód zawarł ze stroną pozwaną umowę o pracę na stanowisku specjalisty ds. księgowości w pełnym wymiarze czasu pracy na czas określony do 31 stycznia 2013 roku. W/w umowie strony przewidziały możliwość wcześniejszego jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem (art. 33 kp).

Powód zaproponowane warunki pracy i płacy przyjął bez zastrzeżeń. Pozwana nie przymuszała powoda do zawarcia takiej treści umowy o pracę groźbą, czy podstępem. Powód nie zgłaszał pozwanej żądania zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony. Porozumieniem zmieniającym z dnia 28 maja 2010 roku strony dokonały zmiany dotychczasowych warunków umowy o pracę tj. z dniem 1 czerwca 2010 roku powodowi powierzone zostało stanowisko samodzielnego księgowego.

Pismem z dnia 27 lipca 2012 roku, pozwana Spółka złożyła powodowi oświadczenie, iż wypowiada mu umowę o pracę zawartą w dniu 1 lutego 2010 roku na czas określony, z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia, wskazując, iż upłynie on w dniu 11 sierpnia 2012 roku, oraz pouczyła go o sposobie i terminie wniesienia odwołania do sądu pracy. W okresie od 27 lipca 2012 roku do 11 sierpnia 2012 roku powód zwolniony został z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do dotychczasowego wynagrodzenia oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.

Stanowisko pracy powoda nie zostało zlikwidowane: w Dziale Księgowości pozwanej Spółki zatrudniona jest główna księgowa, a od września 2012 roku zatrudniono dodatkowo pracownika księgowości. W okresie od 1 stycznia 2012 roku do 31 lipca 2012 roku pozwana Spółka przyjęła do pracy 22 osoby, w tym trzy osoby na czas nieokreślony, jedną na okres próbny i osiemnaście osób na czas określony. W/w okresie zwolniono 29 osób ( w tym trzy osoby dyscyplinarnie , sześć osób na mocy porozumienia stron, które nastąpiło z inicjatywy pracownika, dziesięć osób za wypowiedzeniem umowy o pracę dokonanym ze strony pracownika, siedem osób za wypowiedzeniem umowy o pracę dokonanym ze strony pozwanej , nadto jeden stosunek pracy wygasł z powodu zgonu pracownika, zaś dwie umowy o pracę rozwiązały się z upływem czasu, na które były zawarte)

Średnie wynagrodzenie powoda P. T. za okres trzech ostatnich miesięcy zatrudnienia (V, VI i VII 2012 roku) wynosiło 5.650,00 zł brutto
(4.003,60 zł netto).

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Rejonowy uznał, ze powództwo wniesione przez P. T. nie zasługiwało na uwzględnienie. Powód bowiem nie wykazał, że pozwana Spółka zawała z nim terminową umowę o pracę z klauzulą wcześniejszego jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem w celu obejścia przepisów o zawieraniu umów o pracę na czas nieokreślony. Strony tej umowy, w tym powód zgodnie zmierzały do zawarcia terminowej umowy o pracę. Nadto brak jest jakichkolwiek dowodów na to, że powód był dyskryminowany w pozwanej Spółce. Sąd Rejonowy także zwrócił uwagę, że z przesłuchania chociażby samego powoda wynika, że miał on pełną świadomość zawierania umowy terminowej. Zaproponowane warunki pracy i płacy powód przyjął bez żadnych zastrzeżeń, ani w chwili zawierania umowy ani w okresie późniejszym nie zgłaszał żądania zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony. Z tych względów Sąd Rejonowy uznał, że łącząca strony umowa o pracę była ważna, a zatem powodowi nie przysługują roszczenia związane z wypowiedzeniem umów o prace zawartych na czas nieokreślony. Mając na uwadze również przeprowadzony w sprawie dowód z zestawienia osób zwolnionych z pracy w pozwanej Spółce w okresie od 1.01.2012r. do 31.07.2012r. nie można przyjąć, że będą miały tu zastosowanie przepisy ustawy z dnia 13.03.2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ( Dz.U. z 2003r. Nr 90, poz. 844 ze zm.), stąd też niezasadne stało się żądanie powoda w zakresie zasądzenia odprawy pieniężnej.

Ponadto mając na uwadze art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 w zw. z § 11 ust 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) Sąd I-szej Instancji zasądził od powoda na rzecz pozwanej Spółki kwotę 1.817,00 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu. Zgodnie natomiast z art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( tj. Dz.U. z 2010r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) Sąd zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Świdnicy kwotę 1.327,00 zł.

Od powyższego wyroku apelację wniósł powód P. T., zaskarżając wyrok w całości , domagając się uwzględnienie powództwa, zmianę wyroku i orzeczenie zgodne z żądaniami pozwu, oraz zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Powyższemu wyrokowi skarżący zarzucił:

-naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 300 kp poprzez błędną wykładnię w następstwie której Sąd I instancji przyjął, że na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia obejścia prawa i niezgodności umowy o pracę z przepisami prawa, podczas gdy zarówno obejście prawa jak i niezgodność z prawem stanowią zagadnienia prawne a nie fakty wymagające udowodnienia,

- naruszenie art. 353 ¹ k.c. oraz art. 58 § 1 i 2 w zw. z art. 300 i 25 § 1 k.p. poprzez błędną wykładnię w następstwie, której Sąd I instancji bezpodstawne przyjął, że zawarta pomiędzy stronami umowa o pracę jest ważna, ponieważ jej treść i cel nie sprzeciwia się właściwości ( naturze) stosunku pracy oraz że nie narusza anie przepisów kodeksu pracy ani zasad współżycia społecznego anie nie miała na celu obejścia przepisów ustawy,

- naruszenie art. 8 k.p. poprzez niezastosowanie,

- naruszenie art. 83 k.c. w zw. z art. 300 i 25 § 1 k.p. poprzez niezastosowanie,

- naruszenie- w odniesieniu do wypowiedzenia- art. 50 § 3 i 3 i art. 45 k.p. oraz art. 58 § 2 w zw z. art. 300 k.p. poprzez niezastosowanie,

- sprzeczność ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, pominięcie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, niewyjaśnienie wszystkich okoliczności oraz naruszenie art. 233 i 328 § 1 k.p.c.

- naruszenie art. 18 a k.p. poprzez niezastosowanie,

- naruszenie art. 8 i 10 ustawy z dnia 13.03.2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników poprzez niezastosowanie,

- naruszenie art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez błędną wykładnię, w wyniku której Sąd I-szej Instancji obciążył bezpodstawnie powoda kosztami sądowymi,

- naruszenie art. 316 § 1 k.p.c. poprzez nie wzięcie pod uwagę stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy.

Strona pozwana (...) Spółka z o.o. w Ś. wniosła o oddalenie apelacji i zasadzenie od powoda na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego za instancje odwoławczą.

Sąd II-giej Instancji zważył, co następuje:

Apelacja wniesiona przez P. T. podlega uwzględnieniu jedynie w zakresie orzeczenia co do zwrotu kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa, natomiast w pozostałym zakresie jest nieuzasadniona.

Na wstępie niniejszych rozważań, odnosząc się do kwestii roszczeń powoda wynikających z umowy o pracę, należy podnieść, że w istocie domaga się on ustalenia, że stosunek pracy jaki łączył go ze stroną pozwaną został zawarty na czas nieokreślony z uwagi na zasady współżycia społecznego oraz obejście przepisów prawa przez stronę pozwaną.

Zgodnie z treścią art. 25 § zd.1 k.p. umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. A zatem to strony umowy o pracę decydują, którą z umów z § 1 zawrzeć, kierując się własnym interesem. W myśl art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy; nieważna jest także czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego; nadto nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego ( §2 ).

Jak wynika z ustaleń dokonanych przez Sąd I-szej Instancji, które Sąd Okręgowy w całości akceptuje, przyjmując ustalenia i wnioski tego Sądu za własne ( tak SN np. w wyroku z dnia 19.05.1998r., II CKN 770/97, Lex nr 82299; wyroku z dnia 8.10.1998r., II CKN 923/97, OSNC 1999, nr 3, poz. 60), powód nie wykazał, aby umowa o pracę zawarta w dniu 1.02.2010r. na okres trzech lat miała na celu obejście prawa w zakresie kształtowania stosunku pracy. Należy wskazać bowiem, że powód jako osoba wykształcona z doświadczeniem zawodowym niewątpliwie miał pełną świadomość w zakresie skutków zawieranej umowy o pracę, nadto brak jest jakichkolwiek przesłanek do stwierdzenia, aby był przymuszany do jej zawarcia, tym bardziej, że poprzednią umowę o pracę rozwiązał w dniu 29.01.2010r. za porozumiem stron, co potwierdza jego wolę zawarcia przedmiotowej umowy o pracę. Nadto u strony pozwanej zasadą jest zawieranie umów na czas określony. Także kwestia zatrudnienia powoda na stanowisku specjalisty ds. księgowości a następnie samodzielnego księgowego, wbrew zarzutom powoda, nie przesądza rodzaju umowy o pracę. W ocenie Sądu II-giej Instancji zawarcie terminowej umowy na trzyletni okres z księgowym nie narusza przepisów. Nie jest też nadużyciem, którego celem miałoby być uniknięcie zaostrzonych wymogów dotyczących wypowiadania umów stałych. W tym przypadku nie doszło także do naruszenia zasad współżycia społecznego. W szczególności należy podnieść, że właśnie od osób zajmujących kluczowe dla zakładu pracy stanowiska , należy oczekiwać najwyższego zaufania, gwarancji dobrej i rzetelnej współpracy, a w razie niespełniania wymagań – możliwości rozwiązania stosunku pracy. Stąd też uzasadnione wydaje się zawieranie w takich sytuacjach umów o pracę na czas określony celem oceny , czy pracownik zatrudniony na takim stanowisku spełnia powyższe standardy. Także okres trzyletni nie wydaje się zbyt długi . Tym bardziej, że w wyroku z dnia 5.10.2012r., I PK 79/12, niepubl., Sąd Najwyższy stwierdził, że dla kadry menadżerskiej standardowy jest pięcioletni czas trwania umowy zawartej na czas określony.

A zatem w świetle poczynionych rozważań brak jest podstaw do przyjęcia zarzutów powoda odnośnie zawarcia umowy o pracę na czas określonych za zasadne. Trudno również podzielić twierdzenia powoda odnośnie naruszenia przepisu art. 83 k.c., który odnosi się do oświadczenia woli złożonego drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Przyjęcie bowiem takiej koncepcji oznaczałoby, że zarówno powód jak i strona pozwana nie mieli zamiaru wykonywać przedmiotowej umowy o pracę . Nadto należy podnieść, że czynność zmierzająca do obejścia prawa nie może być jednocześnie czynnością pozorną z tego choćby względu, że pierwsza zostaje rzeczywiście dokonana, druga zaś jest jedynie symulowana, co nie miało miejsca w niniejszym stanie faktycznym.

Także brak jest podstaw do uwzględnienia roszczenia w zakresie odprawy , o której mowa w przepisie art. 8 i 10 ustawy z dnia 13.03.2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ( Dz.U. z 2003r. Nr 90, poz. 844 ze zm) . U strony pozwanej nie było podstaw do przeprowadzenia zwolnień z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy; żaden ze stosunków pracy nie ustał w związku z takimi przyczynami. Nadto powód nie wykazał w myśl art. 232 w zw. z art. 3 k.p.c., że przyczyny rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem nie były związane z jego osobą jako pracownikiem. Dodatkowo należy stwierdzić, że strona pozwana zatrudniła głównego księgowego i pracownika księgowości, co potwierdza, że przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę dotyczyły powoda.

Na podstawie art. 232 k.p.c. na stronach ciąży obowiązek wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą one skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę. Należy zatem przyjąć, że strona ma obowiązek wyraźnego powołania konkretnego środka dowodowego. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 7.10. 1998r. (II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662) sąd nie ponosi odpowiedzialności za wynik postępowania dowodowego.

Stąd też ciężar udowodnienia faktów prawotwórczych spoczywał na powodzie.

A zatem brak jest podstaw do uwzględnienia w powyższym zakresie wniosków apelacji, która w tej części podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c.

Natomiast zasadny jest zarzut naruszenia przepisu art. art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( tj. Dz.U. z 2010r. Nr 90, poz. 594 ze zm.). Otóż w myśl przepisu art. 113ust.1 w/w ustawy kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Jednocześnie w przepisie art. 96 ust.1 pkt 4 ustawodawca wprowadził zapis, zgodnie z którym nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych m.in. pracownik wnoszący powództwo lub strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem art. 35 i 36 ( które odnoszą się do środków zaskarżenia oraz pism wnoszonych w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50.000 złotych). A zatem powód, pomimo oddalenia jego powództwa nie miał obowiązku zwrotu kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa i w tym zakresie wyrok podlegał zmianie na podstawie art. 386§1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczenie oparto o przepis art. 98 k.p.c.