Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 7 maja 2009 r.
III BU 5/08
W odniesieniu do szkody polegającej na utracie świadczenia przedeme-
rytalnego uprawdopodobnienie jej wyrządzenia przez wydanie orzeczenia, któ-
rego dotyczy skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem (art. 4245
§ 1 pkt 4
k.p.c.) musi obejmować spełnienie wszystkich przesłanek świadczenia przede-
merytalnego, o których mowa w art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o
świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120, poz. 1252 ze zm.).
Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Roman Kuczyński, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 maja
2009 r. sprawy z odwołania Lucjana B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziału w S. o prawo do świadczenia przedemerytalnego, na skutek skargi
wnioskodawcy o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu
Apelacyjnego w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2008 r. [...]
skargę o d r z u c i ł.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w S. decyzją z dnia 28 czerwca
2007 r. odmówił Lucjanowi B. prawa do świadczenia przedemerytalnego, gdyż na
wymagane 39 lat zatrudnienia przypadającego na koniec roku poprzedzającego roz-
wiązanie stosunku pracy, wykazał tylko 38 lat i 2 miesiące ubezpieczenia.
Wyrokiem z dnia 27 listopada 2007 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Siedlcach zmienił zaskarżoną odwołaniem Lucjana B. decyzję i ustalił
mu prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 1 maja 2007 r.
Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2008 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony apelacją
organu rentowego powyższy wyrok Sądu Okręgowego i oddalił odwołanie.
2
Powyższy wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżył w całości odwołujący się Lu-
cjan B. skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Skarga powołuje dwie podstawy.
W ramach podstawy naruszenia przepisów prawa materialnego zarzucono na-
ruszenie: a) art. 361
§ 1 k.p., przez jego zastosowanie w sprawie oraz art. 2 ust. 1 pkt
6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych przez jego niewłaściwe zastosowanie,
co doprowadziło do oddalenia odwołania powoda; b) art. 361
§ 2 k.p. w związku z art.
2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, przez ich niewłaściwe za-
stosowanie.
W ramach podstawy naruszenia przepisów postępowania skarga zarzuca na-
ruszenie art. 382 k.p.c., przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na wydaniu
skarżonego wyroku z pominięciem części zgromadzonego przed Sądem pierwszej
instancji materiału dowodowego w postaci: zeznania świadka Marty T., faktu uznania
powództwa przez pracodawców powoda - Martę T. i Michała Ł. współwłaścicieli Go-
spodarstwa Sadowniczego „S.” w K. w sprawie o sprostowanie świadectwa pracy
toczącej się przed Sądem Rejonowym w Siedlcach [...] oraz przesłuchania w cha-
rakterze strony powoda, z których wynika, że w stosunku do powoda nie został za-
stosowany skrócony okres wypowiedzenia, o którym mowa w art. 361
k.p.
Jako przepisy prawa, z którymi zaskarżony wyrok jest niezgodny, skarga
wskazuje: art. 361
§ 1 k.p., art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytal-
nych oraz art. 361
§ 2 k.p. w związku z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach
przedemerytalnych.
W zakresie wynikającego z art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. obowiązku uprawdopo-
dobnienia szkody spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy
- skarga zawiera stwierdzenie: „uprawdopodobniając wyrządzenie szkody spowodo-
wanej przez wydanie zaskarżonego wyroku” skarżący wskazuje „na następujące do-
wody: 1. wyrok Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lu-
blinie z dnia 15 kwietnia 2008 r. [...]; 2. zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy w
M.M. z dnia 16 września 2008 r. o pozostawaniu powoda osobą bezrobotną od dnia
ustania jego stosunku pracy w Gospodarstwie Sadowniczym „S.”; 3. oświadczenie
powoda z dnia 26 września 2008 r., że od dnia ustania jego stosunku pracy w Go-
spodarstwie Sadowniczym „S.” pozostaje on osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku
oraz że brak jest ofert pracy, którą mógłby podjąć; 4. przesłuchanie powoda w cha-
rakterze strony na okoliczność pozostawania powoda osobą bezrobotną od dnia
3
ustania jego stosunku pracy w Gospodarstwie Sadowniczym „S.” oraz braku ofert
pracy, którą mógłby podjąć”.
W uzasadnieniu skarżący podniósł, że zaskarżonym wyrokiem Sądu Apelacyj-
nego została mu wyrządzona szkoda, skoro wskutek rażącego naruszenia powoła-
nych przepisów został on pozbawiony należnego świadczenia przedemerytalnego.
Szkodę - według skarżącego - uprawdopadabniają przywołane dowody, z których
jednoznacznie wynika, że powód od czasu wystąpienia o przyznanie mu świadczenia
przedemerytalnego do chwili obecnej pozostaje bezrobotny, bez prawa do zasiłku, a
tym samym bez jakichkolwiek środków utrzymania.
W skardze wskazano, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze in-
nych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, gdyż brak jest ustawowej posta-
wy do złożenia skargi o wznowienie postępowania, a zaskarżony wyrok nie podlegał
zaskarżeniu skargą kasacyjną ze względu na wartość przedmiotu sporu.
We wnioskach skargi skarżący wniósł o stwierdzenie, że zaskarżony wyrok
Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2008 r. jest w całości niezgodny z
art. 361
§ 1 k.p., art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych oraz z
art. 361
§ 2 k.p. w związku z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o świadczeniach przedemery-
talnych, a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kosztów
postępowania według norm przepisanych prawem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 77 ust. 1 Konstytucji każdy ma prawo do wynagrodzenia
szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu
władzy publicznej. Wprowadzona do Kodeksu postępowania cywilnego (por. przepisy
części pierwszej, księgi pierwszej, tytułu VI - działu VIII) skarga o stwierdzenie nie-
zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia łącznie z dodaniem nowego uregu-
lowania w Kodeksie cywilnym (por. art. 4171
k.c.) stanowią ustawowe określenie po-
wyższej zasady konstytucyjnej w odniesieniu do wynagrodzenia szkody wyrządzonej
przez wydanie niezgodnego z prawem orzeczenia sądowego. Według art. 4171
§ 2
k.c., jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia, jej
naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu jego nie-
zgodności z prawem. Właściwym postępowaniem, o którym mowa w art. 4171
§ 2
k.c., jest określone przepisami wskazanego działu VIII postępowanie ze skargi o
4
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. W postępowaniu
tym nie chodzi o uchylenie niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia, ale
wyłącznie - w razie uwzględnienia skargi - o stwierdzenie, że orzeczenie w zaskar-
żonym zakresie jest niezgodne z prawem (art. 42411
§ 2 k.p.c.), ażeby w ten sposób
stworzyć podstawę naprawienia szkody (art. 4171
§ 2 k.c.). Naprawienie szkody jest
celem postępowania ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocne-
go orzeczenia i dlatego warunkiem tego postępowania, jego zasadniczą przesłanką
jest to, że przez wydanie niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia została
wyrządzona szkoda (por. art. 4241
§ 1 k.p.c.). W art. 4244
k.p.c. expressis verbis
określono, że skargę można oprzeć na podstawie naruszeń prawa materialnego lub
przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność orzeczenia z prawem,
„gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda”.
W kontekście celu i przesłanki skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia należy określić znaczenie wymagania z art. 4245
§ 1 pkt
4 k.p.c. co do uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wy-
danie orzeczenia, którego skarga dotyczy. Fakt wyrządzenia szkody, spowodowanej
przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy, jest warunkiem wstępnym postę-
powania ze skargi, jest przyczyną tego postępowania, którą trzeba - na zasadzie
uprawdopodobnienia - wyjaśnić już na samym progu. Bez zaistnienia szkody, prowa-
dzenie tego postępowania nie ma sensu - nie zmierzałoby przecież do wyznaczone-
go mu celu. Stąd też w razie nieuprawdopodobnienia wyrządzenia szkody, spowo-
dowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy, zbędne jest rozpozna-
wanie podstawy skargi a właściwe staje się odrzucenie skargi jako niespełniającej
wymagania określonego w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. (por. art. 4248
§ 1 k.p.c.).
W uzasadnieniu postanowienia z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05 (OSNC
2006 nr 1, poz. 16), Sąd Najwyższy wskazał, że uprawdopodobnienie szkody ozna-
cza po pierwsze złożenie przez skarżącego oświadczenia, iż szkoda wystąpiła - ze
wskazaniem jej rodzaju i rozmiaru - oraz po drugie uwiarygodnienie tego oświadcze-
nia (twierdzenia) przez powołanie uprawdopodobniających je (uzasadniających) fak-
tów i dowodów. Uprawdopodobnienie musi zachować walor wiarygodności, ażeby w
świetle reguł logiki i doświadczenia życiowego, ze wskazanych w skardze faktów
dotyczących czasu wyrządzenia szkody, jej postaci, związku doznanego uszczerbku
z wydaniem orzeczenia, którego skarga dotyczy, możliwe było rozeznanie co do
podstawowej przesłanki skargi (por. szczegółowe wyjaśnienia zawarte w uzasadnie-
5
niach postanowień Sądu Najwyższego: z dnia 11 stycznia 2006 r., II CNP 13/05,
OSNC 2006 nr 6, poz. 110; z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006 nr
7-8, poz. 141; z dnia 27 lipca 2006 r., II BP 11/06, OSNP 2007 nr 15-16, poz. 223).
W postanowieniu z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05 (OSNC 2006 nr 7-
8, poz. 141), Sąd Najwyższy wyjaśnił, że uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody
spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy polega na wyka-
zaniu przedmiotu uprawdopodobnienia bez rygoryzmu reguł dowodzenia, ale musi
zachować walor wiarygodności w świetle reguł logiki i doświadczenia życiowego. Ko-
nieczne jest wskazanie czasu wyrządzenia szkody, jej postaci oraz związku przyczy-
nowego między orzeczeniem a wystąpieniem uszczerbku polegającego na utracie
przedmiotu sporu.
Sąd Najwyższy, rozważył zawarte w skardze odwołującego się Lucjana B.
uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia,
którego skarga dotyczy, rozważył mając na uwadze przytoczone wyżej zasady po-
stępowania w trybie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia oraz podzielił stanowisko, które Sąd Najwyższy zajmował w dotychcza-
sowym orzecznictwie z tego zakresu. W rozpatrywanej skardze znajduje się oświad-
czenie skarżącego, że zaskarżonym wyrokiem na skutek rażącego naruszenia prze-
pisów wskazanych w podstawach skargi została skarżącemu wyrządzona szkoda,
gdyż został on pozbawiony należnego mu świadczenia przedemerytalnego. Nie ma
natomiast w tym oświadczeniu niezbędnej konkretyzacji doznanej szkody spowodo-
wanej wydaniem orzeczenia, którego dotyczy skarga. Skarżący poprzestał w istocie
na powtórzeniu abstrakcyjnej formuły przepisu, że zaskarżony wyrok wyrządził mu
szkodę. Nie skonkretyzował natomiast szkody, która - jeżeli ją poniósł - musiałaby
powstać w jakimś określonym czasie i musiałaby mieć określoną formę (np. stratę
finansową o określonej wysokości). Przedstawione w skardze uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody nie wyjaśnia adekwatnego, a tylko taki zgodnie z art. 361 § 1
k.c. może wchodzić w rachubę, związku przyczynowego między orzeczeniem, a ści-
ślej faktem jego wydania, a szkodą, która miałaby odpowiadać wartości dochodzo-
nego w sprawie roszczenia. Takiego związku skarżący nie uprawdopodobnił powo-
łując się wyłącznie na wydanie wyroku Sądu drugiej instancji oraz na to, że skarżący
stale pozostaje osobą bezrobotną. Jeżeli szkoda miałaby polegać na utracie świad-
czenia przedemerytalnego, w skardze nie ma uprawdopodobnienia, że zostały speł-
nione warunki uprawniające do otrzymania świadczenia przedemerytalnego. Sto-
6
sownie do art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedeme-
rytalnych (Dz.U. Nr 120, poz. 1252 ze zm.) świadczenie przedemerytalne przysługuje
osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla
bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta
spełnia łącznie następujące warunki: 1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;
2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej
przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobko-
wej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac
interwencyjnych lub robót publicznych; 3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia
przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez
powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania
zasiłku dla bezrobotnych.
Z powołanych przez skarżącego w skardze „dowodów” mających uprawdopo-
dobnić wyrządzenie szkody spowodowanej przez wydanie zaskarżonego wyroku nie
wynika, aby skarżący uprawdopodobnił, że spełnił powołane wyżej warunki do otrzy-
mania świadczenia przedemerytalnego. W szczególności nie wynika z nich, że skar-
żący złożył wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie 30 dni
od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-mie-
sięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Nie ma w ogóle żadnego twier-
dzenia, ażeby skarżący spełnił warunek pobierania zasiłku dla bezrobotnych (co naj-
mniej przez 6 miesięcy).
W konsekwencji stwierdzenia, że skarga nie zawiera wymaganego w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wy-
danie zaskarżonego wyroku, Sąd Najwyższy na podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c. posta-
nowił jak w sentencji.
========================================