Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 12 STYCZNIA 2011 R.
SNO 53/10
Przewodniczący: sędzia SN Andrzej Siuchniński.
Sędziowie SN: Barbara Myszka, Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego oraz protokolanta po rozpoznaniu w
dniu 12 stycznia 2011 r. sprawy sędziego Sądu Rejonowego w związku z odwołaniem
obrońców, obwinionej i Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego od wyroku Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 3 sierpnia 2010 r., sygn. akt. ASD (…)
u c h y l i ł z a s k a r ż o n y w y r o k i p r z e k a z a ł s p r a w ę Sądowi
Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu d o p o n o w n e g o r o z p o z n a n i a .
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wyrokiem z dnia 3 sierpnia 2010 r., sygn.
akt ASD (…), po rozpoznaniu sprawy sędziego Sądu Rejonowego, obwinionej o to, że
będąc sędzią Sądu Rejonowego i sędzią sprawozdawcą w sprawach o sygn. akt: I C
112/09, I C 364/09, I C 742/08, I C 713/08, I C 167/08, I C 73/06, I C 62/09 oraz I C
23/08, w okresie od dnia 24 czerwca 2009 r. do dnia 13 grudnia 2009 r., sporządziła
uzasadnienia orzeczeń w wymienionych wyżej sprawach ze znacznym przekroczeniem
14-dniowego terminu, określonego w art. 329 k.p.c., doprowadzając tym samym do
rażącej przewlekłości toczących się postępowań międzyinstancyjnych w sprawach: I C
713/08, I C 167/08, I C 73/06 oraz I C 62/09, tj. o popełnienie czynu przewidzianego
w art. 107 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych, obwinioną uznał za winną
popełnienia zarzucanego jej czynu, stanowiącego przewinienie służbowe w postaci
oczywistej i rażącej obrazy przepisu art. 329 k.p.c. i przyjmując, że przewinienie to
wypadek mniejszej wagi, na podstawie art. 109 § 5 Prawa o ustroju sądów
powszechnych odstąpił od wymierzenia jej kary.
Sąd Apelacyjny-Sąd Dyscyplinarny ustalił między innymi, że obwiniona, będąc
sędzią sprawozdawcą w ośmiu sprawach sporządziła uzasadnienia orzeczeń w tych
sprawach z naruszeniem art. 329 k.p.c. W sześciu z ośmiu spraw objętych wnioskiem
Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego, decyzją prezesa Sądu
Rejonowego, przedłużono termin sporządzenia uzasadnień. Sędzia nie dotrzymała
także przedłużonego terminu.
W okresie objętym wnioskiem, tj. drugiego półrocza 2009 roku sędzia Sądu
Rejonowego korzystała ze zwolnienia lekarskiego od dnia 20 do 31 sierpnia 2009 r.
2
oraz od dnia 15 września do 26 października 2009 r. Na koniec pierwszego półrocza
2009 roku w referacie obwinionej było łącznie 408 spraw, w tym 283 sprawy C, 70
spraw Co i 55 spraw NC. Obciążenie sędziego Sądu Rejonowego, a także załatwianie
spraw w okresie całego 2009 roku i ilość sporządzanych uzasadnień (152) nie
odbiegało zasadniczo o załatwienia przez innych sędziów orzekających w wydziale.
Obwiniona, mimo zwolnienia lekarskiego, była obecna na naradzie wydziałowej w
październiku 2009 roku, poświęconej analizie wyników pracy sędziów. Po powrocie
ze zwolnienia sędzia Sądu Rejonowego podjęła intensywną pracę, zwiększyła do
grudnia 2009 roku ilość sesji i obciążenie na sesjach.
Obwiniona sędzia samodzielnie wychowuje niepełnosprawną córkę, która
wymaga całkowitej opieki i pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb
życiowych w sposób znacznie przewyższający wsparcie potrzebne osobie w jej wieku.
Łącznie (zwolnienia lekarskie, opieka nad dzieckiem i urlopy) absencja obwinionej
wyniosła 70 dni.
Sąd Apelacyjny-Sąd Dyscyplinarny zważył między innymi, że jest niesporne, iż
dwutygodniowy termin przewidziany dla uzasadnienia wyroków w sprawach
wskazanych we wniosku, nie został przez obwinioną zachowany, jak też nie został
zachowany dodatkowy termin przedłużony decyzją prezesa Sądu Rejonowego, co
stanowi podstawę do przyjęcia dopuszczenia się przez obwinioną oczywistego
naruszenia art. 329 k.p.c. Oczywista obraza tego przepisu ma także cechę rażącego
naruszenia prawa, ponieważ po pierwsze – czas przekroczenia terminu sporządzania
uzasadnień w objętych wnioskiem sprawach we wszystkich przypadkach był znaczny i
wielokrotnie przekraczał termin instrukcyjny, po drugie – w czterech sprawach rażące
przekroczenie terminu sporządzania uzasadnień doprowadziło do przedłużenia okresu
postępowania międzyinstancyjnego na czas powyżej sześciu miesięcy, co naraża na
szwank interesy stron, nawet jeżeli nie skutkowało to wniesieniem przez strony skargi
na przewlekłość postępowania, po trzecie – obwiniona, mimo przedłużenia decyzją
prezesa Sądu Rejonowego terminu do sporządzenia uzasadnień w sześciu sprawach o
30 dni, w żadnej z tych spraw nie dochowała nawet tego dodatkowego terminu.
W rezultacie powyższych ustaleń i ocen, w pełni uzasadniony jest, zdaniem Sądu
Apelacyjnego-Sądu Dyscyplinarnego, zarzut, że obwiniona dopuściła się przewinienia
służbowego z art. 107 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny uznał przypisane obwinionej przewinienie
służbowe za wypadek mniejszej wagi, o którym mowa w art. 109 § 1 Prawa o ustroju
sądów powszechnych. Za takim uznaniem przemawia, zdaniem Sądu, stosunkowo
niewielka szkodliwość czynu dla służby oraz niewielki stopień zawinienia obwinionej.
Uznając, że szkodliwość czynu była niewielka, Sąd wziął pod rozwagę okoliczność, że
stwierdzone uchybienie nie spowodowało powstania szkód materialnych stron ani też
nie stanowiło podstawy wniesienia skarg na przewlekłość postępowania. Oceniając, że
3
stopień zawinienia obwinionej był niewielki, Sąd miał na uwadze sytuację życiową
oraz zdrowotną obwinionej w okresie objętym wnioskiem, jak i jej stosunek do służby.
Okoliczność, że obwiniona samodzielnie wychowuje niepełnosprawną córkę,
potrzebującą znacznie większej opieki i uwagi niż dzieci zdrowe w jej wieku, wymaga
od obwinionej znacznie większego od przeciętnego zaangażowania w sprawowaniu
pieczy i opieki nad dzieckiem. Fakt, że dziecko w końcu czerwca 2009 roku było
hospitalizowane, a zatem wymagało jeszcze większego niż zwykłe zaangażowania
matki, nie mógł pozostać bez wpływu na systematyczność pracy zawodowej sędziego,
która jak wiadomo w znacznej części jest wykonywana poza sądem. Także fakt
długotrwałej choroby obwinionej musiał, zgodnie z doświadczeniem życiowym,
wpływać na obniżenie wydolności fizycznej obwinionej do wykonywania
zawodowych czynności. Mimo tych przeciwności, jak i 70 – dniowej absencji
spowodowanej głównie chorobą w 2009 roku, obwiniona wykazała zaangażowanie w
pracy i osiągnęła wyniki porównywalne z pozostałymi sędziami wydziału, ponieważ w
2009 roku sporządziła 152 uzasadnienia, tj. podobnie jak pozostali sędziowie, a także
załatwiła sprawy w ilości nieodbiegającej od pozostałych sędziów z wydziału. Jakość
pracy obwinionej, z wyłączeniem terminowości sporządzania uzasadnień, nie była
przedmiotem krytycznych uwag wizytatora i przewodniczącej wydziału.
Zastępca rzecznika dyscyplinarnego Sądu Okręgowego zaskarżył powyższy
wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść obwinionej, zarzucając
temu wyrokowi obrazę art. 109 § 5 Prawa o ustroju sądów powszechnych poprzez
niezasadne przyjęcie, iż przypisane obwinionej przewinienie dyscyplinarne stanowi
przypadek mniejszej wagi oraz błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
orzeczenia, mający wpływ na jego treść, poprzez uznanie, że elementy podmiotowe
dotyczące obwinionej oraz elementy przedmiotowe dotyczące jej przewinienia
dyscyplinarnego, pozwalały na zastosowanie wobec obwinionej dobrodziejstwa
odstąpienia od wymierzenia kary dyscyplinarnej. Wskazując na powyższe, wniósł o
zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie wobec obwinionej kary dyscyplinarnej
upomnienia.
Obrońca obwinionej-sędzia E. B. zaskarżyła powyższy wyrok w całości,
zarzucając: 1) błąd w ustaleniach faktycznych polegający na ustaleniu, że obwiniona
popełniła zarzucany jej czyn, tj. że jej działanie miało charakter zawiniony, 2) obrazę
przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, tj. art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.
polegającą na braku oceny dowodów oraz niewskazaniu, jakie fakty sąd uznał za
udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i
dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, oraz art. 6, 117 § 2, 117 § 2a i art. 7 k.p.k.
oraz art. 115 § 3 Prawa o ustroju sądów powszechnych polegające na naruszeniu
prawa obwinionej do obrony poprzez prowadzenie rozprawy pod nieobecność
obwinionej i uniemożliwienie jej złożenia wyjaśnień na rozprawie. Wskazując na
4
powyższe, wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie obwinionej od
popełnionego czynu ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
Obrońca obwinionej sędzia K. W. zaskarżył powyższy wyrok w całości na
korzyść obwinionej, zarzucając zaskarżonemu wyrokowi: 1) błąd w ustaleniach
faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść, polegający
na: a) nieustaleniu przez Sąd i nieujęciu w opisie czynu przypisanego obwinionej
znamion strony podmiotowej i ewentualnie postaci zamiaru, w sytuacji jednoczesnego
stwierdzenia popełnienia czynu, podczas gdy prawidłowa analiza zebranego materiału
dowodowego prowadzi do wniosku, iż brak było po stronie obwinionej zarówno
zamiaru popełnienia przewinienia służbowego, jak i znamion nieumyślności; b)
niewskazaniu w opisie czynu okresów opóźnienia w sporządzaniu uzasadnień w
konkretnych sprawach ani też niewskazaniu, określonych, jako rażące, okresów
przewlekłości toczących się postępowań międzyinstancyjnych; c) przyjęciu, że doszło
do sporządzenia przez obwinioną uzasadnień orzeczeń w wymienionych w wyroku
sprawach ze znacznym przekroczeniem 14-dniowego terminu, określonego w art. 329
k.p.c., mimo nieprzeprowadzenia na rozprawie żadnego dowodu wskazującego na
faktyczne terminy przedłożenia sędziemu akt do uzasadnienia i zwrotu akt przez
sędziego; d) przyjęciu, że doszło do rażącej przewlekłości w postępowaniach
międzyinstancyjnych w czterech sprawach, mimo nieprzeprowadzenia na rozprawie
żadnego dowodu wskazującego na faktyczne terminy trwania tych postępowań; 2)
obrazę prawa materialnego, tj. art. 107 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych,
polegającą na przyjęciu, że sporządzając uzasadnienia w sprawach: I C 112/09, I C
364/09, I C 742/08, I C 713/08, I C 167/08, I C 73/06, I C 62/09 oraz I C 23/08 z
przekroczeniem 14-dniowego terminu określonego w art. 329 k.p.c. stanowiło
przewinienie służbowe w postaci oczywistej i rażącej obrazy przepisu prawa; 3)
naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść wyroku, tj.: a) art. 424 § 1
pkt 1 k.p.k., polegające na braku oceny dowodów oraz niewskazaniu, jakie fakty sąd
uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach
i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych; b) art. 410 k.p.k., polegające na oparciu
wyroku na okolicznościach nieujawnionych w toku rozprawy głównej, poprzez
określenie ich w stanie faktycznym uzasadnienia wyroku słowami „okoliczność
niesporna”, podczas gdy takie pojęcie nie funkcjonuje na gruncie polskiej procedury
karnej, zaś podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności
ujawnionych w toku rozprawy głównej; c) art. 413 § 2 pkt 1 i art. 424 § 1 pkt 2 k.p.k.,
polegające na zaniechaniu precyzyjnego wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku, w
szczególności w zakresie omówienia strony podmiotowej czynu, a także
nierozważenia kwestii istnienia zawinienia obwinionej; d) art. 5 § 2 i art. 7 k.p.k.,
polegające na dowolnej ocenie materiału dowodowego sprawy, w szczególności
5
dokumentacji lekarskiej obwinionej i jej dziecka, wykazu jej absencji chorobowych
poprzez pominięcie faktu ciężkiej choroby obwinionej, stanu zdrowia jej dziecka i
wpływu tych okoliczności na możność dochowania terminów w sporządzaniu
uzasadnień wydawanych orzeczeń; e) art. 5 § 2 i art. 7 k.p.k., polegające na dowolnej
ocenie materiału dowodowego sprawy, w szczególności zeznań świadka Urszuli K.-S.
poprzez pominięcie faktu braku jakiejkolwiek koleżeńskiej pomocy wobec obwinionej
ze strony władz sądu, w tym przewodniczącej wydziału i sędziów z tego samego
wydziału, jak też nieprawidłowego rozkładu obowiązków w wydziale poprzez
obarczanie obwinionej takimi samymi obowiązkami jak innych sędziów, mimo jej
długotrwałej choroby, dużych absencji, jak i zaległości w pisaniu uzasadnień; f) art. 5
§ 2 i art. 7 k.p.k., polegające na dowolnej ocenie materiału dowodowego sprawy, w
szczególności „protokołu z lustracji w zakresie terminowości sporządzania uzasadnień
i innych czynności w zakończonych sprawach przydzielonych zgodnie z podziałem
czynności do referatu sędziego Sądu Rejonowego w A. pani (…)” poprzez pominięcie
faktu, że w roku 2009 temu sędziemu doręczono wnioski o sporządzenie uzasadnień
orzeczeń w 152 sprawach, jak też rozmiarów referatu obwinionej oraz wpływu tej
okoliczności na możność dochowania terminów w sporządzaniu uzasadnień
wydawanych orzeczeń; g) art. 7 i 170 k.p.k. polegające na oddaleniu wniosków
dowodowych obwinionej, mimo że miały one istotne znaczenie dla oceny sprawstwa i
winy obwinionej; h) art. 6, art. 117 § 2, art. 117 § 2a i art. 7 k.p.k. oraz art. 115 § 3
Prawa o ustroju sądów powszechnych, polegające na naruszeniu prawa do obrony
obwinionej poprzez przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność obwinionej w dniu 3
i 13 lipca 2010 r., mimo prawidłowego usprawiedliwienia przez obwinioną jej
nieobecności zwolnieniem lekarskim i złożeniem wniosku o odroczenie rozprawy.
Wskazując na powyższe, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez
uniewinnienie obwinionej ewentualnie uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu.
Obwiniona zaskarżyła powyższy wyrok w całości na swoją korzyść, wnosząc o
zmianę wyroku poprzez uniewinnienie obwinionej od zarzucanego jej czynu, zarzuciła
zaskarżonemu wyrokowi: 1) obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 107 § 1
Prawa o ustroju sądów powszechnych polegającą na jego niewłaściwym zastosowaniu
poprzez uznanie jej za winną przypisanego przewinienia służbowego; 2) obrazę
przepisów postępowania, tj. art. 115 § 2 i 3 Prawa o ustroju sądów powszechnych, art.
117 § 2 i 2a, art. 156 § 2, art. 170 § 1 pkt 2, art. 390 § 1, art. 402 § 2 k.p.k. w związku
z art. 128 Prawa o ustroju sądów powszechnych, mogącą mieć wpływ na treść
wyroku; 3) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
polegający na wyliczeniu dni opóźnienia w sporządzeniu uzasadnień bez
uwzględnienia przedłużenia terminu decyzją prezesa Sądu na podstawie art. 329 k.p.c.
6
Obwiniona w odpowiedzi na odwołanie zastępcy rzecznika dyscyplinarnego
Sądu Okręgowego zakwestionowała stanowisko oskarżyciela, że obowiązki rodzinne
są bez znaczenia dla obowiązków wynikających ze stosunku pracy, z pełnienia służby
na podstawie aktu powołania, powołując się na art. 47 i 68 Konstytucji RP.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Przepis art. 107 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych wyraźnie rozgranicza
dwa rodzaje deliktów dyscyplinarnych powodujących odpowiedzialność dyscyplinarną
sędziego. W pierwszej kolejności powołany przepis wymienia przewinienia służbowe,
i właśnie z nimi wiąże oczywiste i rażące naruszenie prawa. Odpowiedzialność
dyscyplinarną jako przewinienia służbowe rodzą tylko te naruszenia prawa, które
jednocześnie spełniają dwa wymagania: są zarazem i „oczywiste” i „rażące”.
Interpretacja pojęć „oczywistość” obrazy prawa i „rażący” jej charakter doprowadziły
do wypracowania szczegółowych warunków, jakie muszą być spełnione, aby
konkretne postąpienie przez sędziego mogło być uznane za przewinienie służbowe
odpowiadające tym kryteriom. W wyroku z dnia 27 czerwca 2002 r., SNO 18/02
(OSNSD 2002, nr 1, poz. 9) Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny podkreślił, że
interpretację pojęcia „oczywiste naruszenie prawa” należy odnosić do rodzaju, wagi i
rozmiaru błędu popełnionego przy wykładni prawa. Obraza prawa spełnia kryterium
oczywistości, gdy popełniony błąd jest łatwy do stwierdzenia i bez głębszej analizy
można zastosować właściwy przepis, zaś rozumienie prawa nie powinno budzić
wątpliwości u przeciętnej osoby o kwalifikacjach prawniczych. Kryterium „rażącej”
obrazy prawa należy natomiast odnosić do skutków, jakie powstały w wyniku
błędnego zastosowania lub niezastosowania przez sędziego obowiązujących
przepisów. Do przypisania deliktu dyscyplinarnego w postaci przewinienia
służbowego nie jest bowiem wystarczające popełnienie błędu w zakresie
prawidłowego stosowania prawa – i to nawet błędu oczywistego dla należycie
wykształconego prawnika. Konsekwencją takiego uchybienia musi być ponadto
narażenie na szwank praw i interesów stron albo wyrządzenie szkody, będącej
następstwem decyzji lub działania podjętego przez sędziego wykonującego swoją
funkcję. Zagrożenie dla dobra wymiaru sprawiedliwości lub sądu może również
wyznaczać cechę naruszenia prawa określoną jako „rażąca obraza”. Podkreślić przy
tym należy, że elementy opisu deliktu dyscyplinarnego, zawarte w art. 107 § 1 u.s.p.,
pełnią rolę znamion przedmiotowych występujących w układzie koniunkcji. Dla
uznania obrazy przepisów prawa za przewinienie służbowe niezbędne jest zatem
wykazanie, że cechuje ją zarówno „oczywistość”, jak i „rażący” charakter. Nie ulega
jednak wątpliwości, że rozważania w tej części mogą być podjęte po uprzednim
określeniu aktu prawnego i wskazaniu konkretnych jego przepisów, jakie zostały
naruszone zachowaniem, które jest przedmiotem deliktu dyscyplinarnego
7
przypisywanego w tej postaci. Wprawdzie ani wymieniony przepis, ani inne przepisy
ustawy nie definiują pojęcia „przewinienie służbowe” („przewinienie dyscyplinarne”),
jednak nie ulega wątpliwości, że odpowiedzialność sędziego jest odpowiedzialnością
typu karnego, której przesłanką jest zawinione zachowanie sędziego (wyrok Sądu
Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia z dnia 17 maja 2007 r., SNO 28/07). W
wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2006 r., SNO 24/06, Sąd Najwyższy – Sąd
Dyscyplinarny stwierdził, że jest oczywiste, że czyn stanowiący przewinienie
dyscyplinarne musi być bezprawny i zawiniony.
W podsumowaniu tej części wywodów należy zatem stwierdzić, że
przewinieniem służbowym, o którym mowa w art. 107 § 1 Prawa o ustroju sądów
powszechnych jest tylko takie naruszenie przepisów prawa, któremu można przypisać
jednocześnie dwie cechy: musi być ono oczywiste oraz rażące. Dla uznania obrazy
przepisów prawa za przewinienie dyscyplinarne konieczne jest przypisanie jej obu
omawianych cech łącznie, od strony podmiotowej natomiast do przypisania sędziemu
popełnienia przewinienia dyscyplinarnego konieczna jest wina, wystarczy jednak
każdy rodzaj winy, także wina nieumyślna (wyrok Sądu Najwyższego - Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 2 czerwca 2006 r., SNO 24/06).
W zaskarżonym wyroku Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny ocenił zarzucane
obwinionej przewinienie służbowe w postaci naruszenia art. 329 k.p.c. poprzez
sporządzenie uzasadnień w sprawach, w których obwiniona była sprawozdawcą, tj.
sygn. akt: I C 112/09, I C 364/09, I C 742/08, I C 713/08, I C 167/08, I C 73/06, I C
62/09 oraz I C 23/08, w okresie od dnia 24 czerwca 2009 r. do dnia 13 grudnia 2009 r.,
ze znacznym przekroczeniem terminu określonego w tym przepisie, wyłącznie od
strony przedmiotowej. Sąd ten uznał naruszenie art. 329 k.p.c. za oczywiste i
jednocześnie rażące ze względu na to, że po pierwsze – czas przekroczenia terminu
sporządzania uzasadnień w objętych wnioskiem sprawach we wszystkich przypadkach
był znaczny i wielokrotnie przekraczał termin instrukcyjny, po drugie – w czterech
sprawach rażące przekroczenie terminu sporządzania uzasadnień doprowadziło do
przedłużenia okresu postępowania międzyinstancyjnego na czas powyżej sześciu
miesięcy, co naraża na szwank interesy stron, nawet jeżeli nie skutkowało to
wniesieniem przez strony skargi na przewlekłość postępowania, po trzecie –
obwiniona, mimo przedłużenia decyzją prezesa Sądu Rejonowego terminu do
sporządzenia uzasadnień w sześciu sprawach o 30 dni, w żadnej z tych spraw nie
dochowała nawet tego dodatkowego terminu.
Tymczasem takie ustalenia i oceny nie są wystarczające, w świetle powołanego
wyżej orzecznictwa, do przypisania obwinionej popełnienia zarzucanego przewinienia
służbowego polegającego na oczywistej i rażącej obrazie przepisów prawa. Przede
wszystkim dla dokonania oceny, czy opóźnienie w sporządzeniu uzasadnienia było
oczywiste i rażące konieczne jest ustalenie, i to w każdym wypadku uznanym za
8
przewinienie służbowe, co najmniej takich faktów, jak: kiedy przedłożono sędziemu
akta danej sprawy w celu sporządzenia uzasadnienia, kiedy akta zostały przez sędziego
zwrócone z uzasadnieniem, w jakiej postaci sędzia sporządził uzasadnienie, czy
kwalifikowało się ono do doręczenia stronie bez potrzeby jego przepisywania
(sporządzone pismem ręcznym czy komputerowo), kiedy doręczono stronie orzeczenie
z uzasadnieniem, czy i kiedy w sprawie wniesiony został środek odwoławczy, kiedy
przedstawiono akta sądowi drugiej instancji w celu rozpoznania tego środka, czy w
terminie, w którym – zgodnie z regulacją zawartą w przepisie ustawy – powinno być
sporządzone uzasadnienie, sędzia korzystał ze zwolnienia lekarskiego lub zachodziły
inne, niezależne od sędziego przeszkody uniemożliwiające mu przygotowanie
uzasadnienia w terminie (wyrok Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 17
stycznia 2005 r., SNO 55/04). Należy mieć jednak przy tym na uwadze, że uchybianie
terminowi sporządzenia uzasadnienia wydanego wyroku wpływa na przedłużenie
postępowania, co godzi zarówno w prawa stron jak i autorytet wymiaru
sprawiedliwości (wyrok Sądu Najwyższego-Sądu Dyscyplinarnego z dnia 5 listopada
2003 r., SNO 69/03).
Sąd pierwszej instancji przyjął, że doszło do sporządzenia przez obwinioną
uzasadnień orzeczeń w wymienionych w wyroku sprawach ze znacznym
przekroczeniem 14-dniowego terminu, określonego w art. 329 k.p.c., mimo
nieprzeprowadzenia na rozprawie żadnego dowodu wskazującego na faktyczne
terminy przedłożenia sędziemu akt do uzasadnienia i zwrotu akt przez sędziego, co
uzasadnia trafność zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
wyroku, mający wpływ na jego treść.
Trafny jest zatem zarzut obrońcy obwinionej błędu w ustaleniach faktycznych
przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść, polegający na
nieustaleniu przez Sąd i nieujęciu w opisie czynu przypisanego obwinionej znamion
strony podmiotowej i ewentualnie postaci zamiaru, w sytuacji jednoczesnego
stwierdzenia popełnienia czynu. Istotnie, Sąd pierwszej instancji nie ustalił i nie ujął w
opisie czynu przypisanego obwinionej znamion strony podmiotowej. Tymczasem od
tej strony do przypisania sędziemu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego
konieczna jest wina, wystarczy jednak każdy rodzaj winy, także wina nieumyślna.
Należy w związku z tym przypomnieć, że na ocenę winy sędziego mogą mieć wpływ
takie okoliczności, jak na przykład stopień obciążenia obwinionego sędziego
obowiązkami służbowymi (wyrok Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia
12 listopada 2003 r., SNO 71/03) oraz że za okoliczności usprawiedliwiające
przekroczenie terminów sporządzania uzasadnień należy uznać wykorzystywanie
urlopu wypoczynkowego lub inne zdarzenia wpływające w sposób niezależny od
sędziego na terminowość pisania uzasadnień, np. niezdolność do służby z powodu
choroby lub utraty sił (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2002 r., SNO
9
40/02). Ponadto, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z
dnia 24 czerwca 2003 r., SNO 36/03, sędzia, który z niezawinionych, czy wręcz
losowych przyczyn, popada przejściowo w znaczną zwłokę z pisaniem uzasadnień, ma
prawo – nawet jeśli jest formalnie zdolny do pracy (służby) – liczyć na życzliwe
zainteresowanie przełożonego, który nie powinien dopuścić do spiętrzenia zaległości,
tylko zająć się zorganizowaniem koleżeńskiej pomocy, zdolnej stosunkowo łatwo
doprowadzić do rozwiązania problemu.
Biorąc powyższe pod rozwagę, Sąd Najwyższy-Sąd Dyscyplinarny orzekł jak w
sentencji wyroku.