Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II BU 2/11
POSTANOWIENIE
Dnia 28 czerwca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Bogusław Cudowski
w sprawie z wniosku J. W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wysokość emerytury,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 czerwca 2011 r.,
na skutek skargi wnioskodawczyni o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 4 września 2008 r.,
odmawia przyjęcia skargi do rozpoznania.
Uzasadnienie
J. W. wniosła skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Apelacyjnego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 4 września
2008 r. Jako podstawę skargi wskazano naruszenie prawa materialnego; tj. art. 15
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w związku z art. 3 ustawy z
dnia 23 stycznia 1968 r. o funduszu emerytalnym (Dz.U. Nr 3, poz. 7 ze zm.) w
związku z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 kwietnia 1985 r. w sprawie
szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytury (Dz.U. z 1989 r. Nr
11. poz. 63) w związku z § 2 ust 1 pkt 1 uchwały nr 86 Rady Ministrów z dnia 3
maja 1971 r. w sprawie gospodarki finansowej państwowych przedsiębiorstw
2
gospodarki rolnej oraz zjednoczeń podległych Ministrowi Rolnictwa lub przez niego
nadzorowanych (M.P. Nr 29, poz. 184).
Wskazano, że wyrok jest sprzeczny z art. 15 ustawy z o emeryturach i
rentach z FUS i art. 3 ustawy o funduszu emerytalnym. Szkoda skarżącej to 2 835
zł. Zaskarżony wyrok spowodował bowiem obniżenie wskaźnika wysokości
podstawy wymiaru emerytury w ze 128,22% na 123,23%, co obniżyło wysokość
świadczenia emerytalnego wypłacanego wnioskodawczyni o 45 zł w skali miesiąca.
W uzasadnieniu skargi podniesiono przede wszystkim, że Sąd Najwyższy w
uchwale z 1 września 2010 r., II UZP 6/10, OSNP 2011, nr 3-4, poz. 39, stwierdził,
że wypłacone w latach 1970-1976 premie z funduszu premiowego w Państwowych
Gospodarstwach Rolnych podlegają, ze względu na obowiązek opłacania składki
na cele emerytalne na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o funduszu
emerytalnym (Dz.U. Nr 3, poz. 7 ze zm.), uwzględnieniu w podstawie wymiaru
emerytury i renty (art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych). W opinii skarżącej tezy z uzasadnienia tego orzeczenia
są zbieżne z poglądem skarżącej prezentowanym w postępowaniu zakończonym
zaskarżonym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 4 września 2008 r. Sąd Apelacyjny
we Wrocławiu przyjął odmienny pogląd niż ten przedstawiony we wskazanej
uchwale Sądu Najwyższego. Uznał bowiem, że kwoty wypłaconych
wnioskodawczyni premii pochodziły z opisanego w § 11 uchwały nr 103 Rady
Ministrów z dnia 25 maja 1971 r. w sprawie składników funduszu płac i pozostałych
wynagrodzeń z tytułu pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej (M.P. z 1971
r. Nr 31, poz. 196).
Wniesiono również „o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Apelacyjnego z dnia 4 września 2010r. w przedmiocie przeliczenia
świadczenia emerytalnego” i o zasądzenie od pozwanej na rzecz wnioskodawczyni
kosztów postępowania według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że
niezgodność orzeczenia (obecnie wyroku) z prawem stanowi autonomiczną
3
kategorię bezprawności i nie może być utożsamiana z pojęciem szeroko
rozumianej bezprawności, występującym w dziedzinie odpowiedzialności cywilnej
(wyrok SN z 22 lipca 2010 r., I CNP 100/09, LEX nr 603887). Za orzeczenie
niezgodne z prawem uznać można tylko takie orzeczenie, które jest niewątpliwie
sprzeczne z zasadniczymi i nie podlegającymi różnej wykładni przepisami, z
ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć (dyskrecjonalności) albo zostało
wydane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego
zastosowania prawa o charakterze oczywistym i niewymagającym głębszej analizy
prawniczej (wyroki SN z 31 marca 2006 r., IV CNP 25/05, OSNC 2007, nr 1, poz.
17, z 17 maja 2006 r., I CNP 14/06, niepubl., z 7 lipca 2006 r., I CNP 33/06, OSNC
2007, nr 2, poz. 35, z 4 stycznia 2007 r., V CNP 132/06, niepubl. i z d 25 maja 2007
r., I CNP 17/07, LEX nr 286765).
Uznanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia to nie tylko
stwierdzenie jego obiektywnej bezprawności. Stwierdzenie tej bezprawności nie
może nastąpić bez sięgnięcia do istoty władzy sądowniczej, czyli orzekania przez
sędziego w warunkach niezawisłości, w sposób bezstronny, jednak zależny nie
tylko od obowiązujących ustaw, lecz także "głosu sumienia" sędziego oraz jego
swobody w ocenie prawa i faktów stanowiących podłoże sporu (wyrok SN z 7
kwietnia 2010 r., II BU 16/09, LEX nr 602214). W wyroku z 7 lipca 2006 r., I CNP
33/06, OSNC 2007, nr 2, poz. 35, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że sędzia
poruszający się na obszarze przyznanej mu swobody i nieprzekraczający jej granic,
pozostający w zgodzie z własnym sumieniem, jak też prawidłowo dobierający
standardy orzeczenia, działa w ramach porządku prawnego nawet wtedy, gdy
wydane przez niego orzeczenie – ocenione a posteriori – jest obiektywnie
niezgodne z prawem. Niezgodność z prawem, rodząca odpowiedzialność
odszkodowawczą Skarbu Państwa, musi mieć więc charakter kwalifikowany,
elementarny i oczywisty. Tylko bowiem w takim przypadku wyrokowi można
przypisać cechy bezprawności. Traktowanie jako niezgodnego z prawem w
rozumieniu art. 4244
k.p.c. każdego orzeczenia sądowego ocenionego jako wadliwe
niesie zagrożenia dla porządku prawnego, stabilności obrotu prawnego, swobody
sądu w stosowaniu prawa.
4
Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy należy zaznaczyć, że Sąd
Apelacyjny w zaskarżonym wyroku z 4 września 2008 r. przyjął interpretację
przepisów mających zastosowanie do sytuacji prawnej skarżącej wnioskodawczyni,
której prawidłowość została potwierdzona choćby w wyroku Sądu Najwyższego z 7
kwietnia 2010 r. II BU 16/09, LEX nr 602214. W uzasadnieniu tego orzeczenia SN
stwierdzono, że wypłaty z funduszu premiowego, które nie były przez pracodawcę
zaliczane do osobowego funduszu płac i nie wiązały z wypłatą tych świadczeń
skutku prawnego w postaci obowiązku zapłaty od tych należności składki
emerytalnej, nie mogą być zaliczane do osobowego funduszu płac w rozumieniu §
7 ust. 1 pkt 1 lit. d Uchwały nr 103 z dnia 25 maja 1971 r. w sprawie składników
funduszu płac i pozostałych wynagrodzeń z tytułu pracy w jednostkach gospodarki
uspołecznionej (M.P. Nr 31, poz. 196). Zgodnie zatem z art. 194 ustawy z 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 ust.
1 rozporządzenia z 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania
podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz.U. z 1989 r. Nr 11 poz. 63 ze zm.) - wypłaty
premii nie powinny być przyjęte do ustalenia podstawy wymiaru emerytury.
Zgodzić się należy, że powyższy pogląd odbiega w pewnym zakresie od
zaprezentowanego w uchwale SN z 1 września 2010 r., II UZP 6/10, jednocześnie
jednak nie pozwala na stwierdzenie, że Sąd Apelacyjny wydał orzeczenie, która
można by ocenić jako niezgodne z prawem w rozumieniu art. 4241
§ 1 k.p.c.
Zgodnie z art. 4249
k.p.c. Sąd Najwyższy odmawia przyjęcia skargi do
rozpoznania, jeżeli jest oczywiście bezzasadna. Z orzecznictwa dotyczącego
odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania można przyjąć, że oczywista
bezzasadność skargi to bezzasadność stwierdzana przez Sąd Najwyższy prima
facie, niewątpliwa, niewymagająca badania. Skarga jest bezzasadna, gdy bez
głębszych rozważań można uznać, że żadna ze wskazanych podstaw jej nie
usprawiedliwia (podobnie postanowienie SN z 12 maja 2010 r., I BP 2/10, z 26
sierpnia 2008 r., III BP 4/08, oba niepubl.). W szczególności będzie to miało
miejsce, gdy jest oczywiste, że orzeczenie nie jest niezgodne z prawem (podobnie
postanowienie SN z 26 sierpnia 2008 r., III BP 3/08, OSNP 2010, nr 1-2, poz. 13).
Niezależnie od powyższego należy stwierdzi, że skarga zawierała istotne
braki, które mogły ją kwalifikować do odrzucenia. Wystarczy wskazać, że skarżąca
5
wniosła o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku z art. 15
ustawy z o emeryturach i rentach z FUS i art. 3 ustawy o funduszu emerytalnym.
Przepisy te składają się z odpowiednio; ośmiu i sześciu ustępów. Rzeczą Sądu
Najwyższego nie jest doszukiwanie się, z którym dokładnie przepisem (regulacją)
wyrok miałoby być niezgodny. Bez spełnienia wymagania art. 4245
§ 1 pkt 3 k.p.c.
nie jest możliwe stwierdzenie przez Sąd Najwyższy bezprawności zaskarżonego
wyroku, skoro nie wiadomo, z jakim przepisem prawa – zdaniem skarżącego –
zaskarżone orzeczenie jest niezgodne (postanowienie SN z 25 sierpnia 2010 r., II
BU 2/10, LEX nr 653670). Taki brak mógłby uzasadniać odrzucenie skargi
(postanowienia SN z 25 kwietnia 2007 r., III BP 6/07, niepubl. i z 17 sierpnia 2006
r., III BP 7/06, niepubl.).
Z tych względów, na podstawie art. 4249
k.p.c., orzeczono jak w sentencji.

II BU 2/11

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia