Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 142/11
POSTANOWIENIE
Dnia 14 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa V. K.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej K. w W.
o ustalenie nieważności uchwały,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 grudnia 2011 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 lipca 2011 r.,
1) uchyla zaskarżone postanowienie;
2) zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę
136 zł (sto trzydzieści sześć złotych) tytułem zwrotu
kosztów postępowania zażaleniowego;
3) oddala wniosek pełnomocnika powódki z urzędu
o przyznanie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu
w postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 25 lipca 2011 r. Sąd Apelacyjny
odrzucił wniosek powódki o sporządzenie uzasadnienia wyroku tego Sądu z dnia
23 września 2010 r. i doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem.
Sąd Apelacyjny wskazał, że postanowieniem z dnia 31 stycznia 2011 r.
oddalił wniosek powódki o przywrócenie terminu do złożenia wniosku
o sporządzenie uzasadnienia wyroku z dnia 23 września 2010 r. uznając,
że powódka nie wykazała braku winy w uchybieniu terminu. W związku z tym
odrzucił na podstawie art. 328 § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., jako spóźniony,
wniosek o sporządzenie uzasadnienia tego wyroku i doręczenia go wraz
z uzasadnieniem.
W zażaleniu na to postanowienie powódka zarzuciła naruszenie art. 168 § 1
k.p.c. przez uznanie, że nie wykazała braku swojej winy w uchybieniu terminu do
złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku z dnia 23 września 2010 r.
i w konsekwencji bezpodstawne oddalenie wniosku o przywrócenie terminu do
dokonania tej czynności, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, naruszenie art.
169 § 2 k.p.c. w zw. z art. 228 § 1 k.p.c. przez błędne uznanie, że nie
uprawdopodobniła okoliczności uzasadniających przywrócenie terminu oraz
naruszenie art. 45 Konstytucji przez bezzasadne odmówienie jej prawa do
sprawiedliwego rozpoznania sprawy.
Wnosiła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przyznanie
pełnomocnikowi wynagrodzenia za wykonywane z urzędu zastępstwo procesowe
powódki w postępowaniu zażaleniowym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z uwagi na to, że zażalenie zawiera wyłącznie zarzuty odnoszące się do
niezaskarżalnego postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 31 stycznia 2011 r.
oddalającego wniosek powódki o przywrócenie terminu do złożenia wniosku
o sporządzenie uzasadnienia wyroku z dnia 23 września 2010 r. i doręczenie
3
odpisu tego wyroku z uzasadnieniem, które to orzeczenie legło u podstaw wydania
zaskarżonego postanowienia o odrzuceniu powyższego wniosku - Sąd Najwyższy
uznał, że w zażaleniu zawarty został implicite wniosek o rozpoznanie na podstawie
art. 380 w zw. z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. również postanowienia o oddaleniu
wniosku o przywrócenie terminu, które nie podlega zaskarżeniu a miało wpływ na
treść zaskarżonego postanowienia.
Oceniając stanowisko Sądu Apelacyjnego uzasadniające oddalenie wniosku
o przywrócenie terminu, trzeba uznać za zasadne zarzuty skarżącej wskazujące na
naruszenie art. 168 § 1 w zw. z art. 169 § 2 k.p.c. przez uznanie, że powódka nie
wykazała, iż uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy.
W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że przy ocenie winy strony
w uchybieniu terminu bierze się pod uwagę miernik należytej staranności, jakiej
można wymagać od strony przejawiającej dbałość o swoje własne, życiowo ważne
sprawy, a analizy tej dokonuje się przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności
danej sprawy (porównaj między innymi orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia
27 października 1998 r. II PKN 385/98, OSNP 1999/23/753, z dnia 26 kwietnia
2007 r. III CZ 22/07 i z dnia 30 maja 2007 r. II CSK 167/07, niepubl.). Jednolicie też
przyjmuje się, że brak winy zachodzi między innymi w razie choroby strony,
w szczególności takiej, która oddziałując także na sferę psychiczną człowieka,
uniemożliwia mu zajęcie się sprawami innymi niż własne zdrowie, w tym podjęcie
decyzji o dokonaniu określonej czynności procesowej. Podjęcie takiej decyzji
należy wyłącznie do strony, a zatem osoba trzecia nie może jej w tym wyręczyć czy
pomóc. Jeżeli zatem schorzenie strony oddziałuje na jej sferę psychiczną w taki
sposób, że utrudnia prawidłową ocenę sytuacji procesowej oraz podjęcie decyzji
o dokonaniu określonej czynności, to nie można mówić o winie strony w uchybieniu
tej czynności (porównaj między innymi postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
5 stycznia 2006 r. I UZ 38/05, OSNP 2007/1-2/32 i z dnia 21 września 2010 r. III UZ
4/10, niepubl.).
Przy ocenie, czy rzeczywiście miała miejsce sytuacja, w której strona
z uwagi na chorobę nie była w stanie zająć się sprawą sądową i podjąć racjonalnej
decyzji o dokonaniu określonej czynności procesowej, należy uwzględnić to,
4
że zgodnie z art. 169 § 2 k.p.c. strona, występując o przywrócenie terminu,
zobowiązana jest uprawdopodobnić, a nie udowodnić, okoliczności uzasadniające
żądanie. Uprawdopodobnienie zaś oznacza przytoczenie twierdzeń i wskazanie
okoliczności, z których wynika przekonanie o prawdziwości tych twierdzeń.
Ustawowy warunek uprawdopodobnienia okoliczności usprawiedliwiających
niedokonanie czynności procesowej w terminie powoduje zatem złagodzenie
rygorów dowodowych w tym zakresie (porównaj między innymi postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 12 maja 2006 r. V CZ 29/06 i z dnia 21 września 2010 r. III UZ
4/10 niepubl.).
Oceniając w tym aspekcie twierdzenia powódki zawarte we wniosku
o przywrócenie terminu oraz załączone do wniosku dowody w postaci dokumentacji
lekarskiej i zaświadczenia o stanie zdrowia powódki należy uznać, że udowodniła
ona, iż w okresie biegu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 23 września 2010 r. była chora na cukrzycę oraz
raka szyjki macicy leczonego operacyjnie i zabiegami radiologicznymi, z których
jeden miał miejsce w dniu 30 września 2010 r. Jak wynika ze złożonego przez nią
zaświadczenia lekarskiego z dnia 25 listopada 2010 r. (k. 284), na skutek choroby,
zabiegów radiologicznych i leczenia farmakologicznego, występowały u powódki
okresowo stany depresyjne. Powszechnie wiadomo, że stany takie mogą utrudniać,
a niekiedy uniemożliwiać choremu prawidłowe zajmowanie się zarówno sprawami
życia codziennego, jak i przede wszystkim sprawami urzędowymi czy sądowymi,
w tym podejmowanie racjonalnych decyzji o czynnościach procesowych. Wszystkie
to pozwala na stwierdzenie, że powódka uprawdopodobniła okoliczności
uzasadniające ocenę, iż niezłożenie przez nią w terminie wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 23 września 2010 r. i doręczenie
odpisu tego wyroku z uzasadnieniem nastąpiło bez jej winy, co w świetle art. 168
§ 1 k.p.c. uzasadniało przywrócenie jej terminu do dokonania tej czynności.
W konsekwencji postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 31 stycznia
2011 r. o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu należało uznać za pozbawione
podstaw, co skutkowało także uznaniem za bezpodstawne zaskarżonego
postanowienia z dnia 25 lipca 2011 r. o odrzuceniu wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku i doręczenie jego odpisu z uzasadnieniem, a to z kolei
5
prowadziło do uchylenia zaskarżonego orzeczenia (art. 39816
w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c. oraz art. 380 w zw. z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.).
Wobec tego, że powódka wygrała sprawę w postępowaniu zażaleniowym,
należy jej się zwrot kosztów tego postępowania od strony pozwanej na podstawie
art. 98 § 1 w zw. z art. 108 § 1 i art. 39821
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. obejmujący
także wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustanowionego z urzędu w tym
postępowaniu. Nie ma natomiast w takiej sytuacji podstaw do przyznania tego
wynagrodzenia od Skarbu Państwa w oparciu o przepisy 15 i 16 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.).